Vísir - 29.10.1949, Blaðsíða 5

LíUígardíiginn 29, okióbcr 1919 .
V I S I R.
Tibar fíaeris:
tt fjf i höf ttðsiaðuM' Evrópu.—
Á einum fuiidi sinum, er
haldinn var í London, valdi
Ev rópuniðið S trassbor'g sem
höfuðstað sinn. Þetta val vár
engin tilviljuh.
Strassborg liefir um 200.-
000 ibúa, og er því ekki stór
borg. En tæpléga hefír noklc-
ur önnur borg í Evrópu orðið
vifni að svo mörgiim og niikl-
um orustum og ósaniköinu-
lagi milíi Évrópúþióðá, eius
óg þcssi borg síðastliöin
2000 ár.
Ef Slrassböfg yrði ndð-
stöð' eða helmkynni friðar-
.starfsemi og einingar Év-
rópu, eða heimkynni inunÖi
það, frekar Öllu öðru, benda
lit þess að nýir og betri tímár) inni, sömdu stjórnarskrá og
séu í Iiánd. I kóiint á fót raunverulegu
, , . , . , .... lýðvcldi, méð fostum hér og
Strassbörg þekkir stnð og .
eyðdeggmgu. Oít lietir venð , . .
. . . . , Hinn mikli hollenzki lær-
um þessa borg banzt. .... .. v, , K
, ‘ ° i domsmaður Erasmus, hældi
Margu* mestit andans ... „
7,, , .... ■ Strassborg miog. Haim segir
menn í Evropu og snillingar , . ®
1 ° . < aA hm* pinrínrti :in oítnai-
hafa alið aldur smn í þessan
borg. d|'
Strassborg
verðiir Jýðveldí.
Fimmtiu árutn siðar jöfn-
Uðu „barbarar“ margar út-
varðavstöðvar Hómverja við
jörðu, eða yfirunnu þær.
En Strassbórg hélt vellil
Á níundu öld var borgin
inulimuð í hið héflaga þýzk-
rómverka ríki. Það er þctta
hcflaga ríki. sem Yoltaire
segir, að’ hvorki sé heilagt,
þýzkt né rómverskt, og ekki
liægt að nefna víki.
En Strassborg vildi vera
sjálfstæð.
íbúar bofgáriimar, sém
voru ilkir og duglegir, ráku
bina vaidagírugu út úr borg-
á 13. öld vár Chartrcsdóm-
kirkjan slireytt dýrlegum
iistavevkum af ónafngreind-
tim sniflingum. I Strassboi’g
vann Gntenberg um tíu ára
skeið að því, að endufbæta
prcutvefk sitt. I þessari borg
stundaði Goethe nám, og
þár samdi Rouget de l’Isíe
þjóðsöng Fráklca.
að þar sé einræði án ógnar
stjórnar, liöfðingjar én ekki
aðall eða yfirstétt, lýðræði án
Úppreisna, auðæfi án býlílis,
framfarir án yfirlætis.
Það er slmimkénnd lýsiiig
á borgarbúuin hjá Eras-
initsi, eða ovðum aukin.
En þeir ciginleikar, sem
1 liann nefnir, cru enn áber-
andi raeðái íbúa Strassborg-
ar.
pufiriiiáf í bvelli uþþ í
hálfa mflijóti. Ög þafna áttu
óklci að fæðast neinif auk-
visttr. Híestu og þröttnlestit
SS-menn áttu að getá börn
við fögrum, bláévgnm, Ijós-
hærðimt stúlkúni. Yörii reist-
ar giæsflegar slöðvar í þéssu
augnamiði. Eii’ utn þéssa
undaneldisslarfsemi vilja
Strassborgafbffár nú sem
minnst ræðá.
Strassborg varð fyrir Voða-
légutn ldftárásúin 1 siðastá
slríði, ciriktim árið 1944. En
borgin var ekki jöfnuð við
jörðu. I forrinm fræðiúu er
frá þvi sagt, að tvisvar hafi
slcæð kýlapest drepið mciri-
hlútá íbúárihá í Strassborg.’
iEu þettá gerðist fvrir mörg-
lim öldúm.
Margir Erakkar segja að
Strassborgarbúinií sé. gagn-
rýtrinn, háðskur og meinfýs-
ihn. Ef til vill hefir Strass-
borgarimt reynt til þess að
auka sjálfsálit sitt, nteð því
áð viðháfa gagnrýni og háð
gagnváft árásármömnnn, cf
oft hafá heimsótt böfgiriá.
Strassliorgarbúiim talár
Itægt ttg ntcð miklu góm-
lrijóði. Strassborgafþýzkan
er eklci fögur né fjölskrúðug.
Þö segja sltriur ibúanná áð
áflýzka þéiffá sé faileg. Eu
álitið er að þeir ségi þettá í
gamni.
Þaf nuetast
aflar áttir.
í Strassborg má segja; að
mæíist norður og suður,
aiistur og vestur í Evrópu.
Mcð stöfxiun Evrópuráðs-
ins er verið að gera tilraun
til þesS, að láta gamlan
draurri rætast. Það er að
saméiná Evtópu. Háðið á þó,
t upphafi, að aðeins að vera
ráðgftfandi gagnvart ríkjum
þeim, er þátt taka í sam-
vinnunni, og starfssvið þess,
er strángt tekið, ekki á
hernaðarlegum vettvangi. !
S t rassborgarbúar eru
ináhiiá líklegastir lil jféss áð
skflja jtað, að eklci iriuni
verá létt verk að sairiéina
margaf þjóðir. Þeir eru af
blönduðn bergi brötnir, eða
réttara sagt afkomcndur
Þjóðverja og Fraklca. Og
borgin héfir ýmist lalizt til
Þýzkalands eða Fraklclands.
Saga Strassborgar hefst
lt. u. b. 15 árrim f. Kr. Róm-
verskar liersveitir reistu
hcrbúðir á lítilli eyju, sem
er í Illélfunrii.’
Og þar siendur enn clzlí
hluti Strassborgar. Er
hjái’ta borgarinnar.
Frjálslyridir
öðrum fremur.
Strassborgarbuinn er ró-
legur, réttlátur, sanngjarn
og t ímbú rðál’lyndúr.
Fram á 19. öld héldtt t.d.
katólskir menn og mótníiæl-
endur guðsþjóiiustur í sörim
kirkju. Háskólinn í Stráss-
Ijdrg varð á irndait öllum
öðfiim liáskölum í Evröpu,
að leyfa Gyðtugiun að stuiida
nám við háskóla. Það var
árið 1788.
Strassborg var innlnnuð í
grístorgið. Hefurinn prédikar
fyfir ahdáfuhguhurn.
1 grennd við dómkirkjiiria
eru Skfifaragotu, Handvérks-
gatá og Trésmiðágatá.
Það eru eklci eihuhgis uöfn
gatnanna, schi minriá á
gantla tímann, hékíuf heil
hverfi borgarinnar. I Evróp’u
ér varla um aðra borg en
Bérn' að ræðú, scrii’ líkist
Stvassborg í þéssh tilliti.
Lé 'Báiii aíík' Plan tés ög Lá
Petite Francé, nréð síiutm
iágu aldagömlu hústtm, er
éitt af því unaðslegaSta, sem
ijyrir augun bér í allfi EV-
íióptt.
En hið fegursta af .öíiu i
Strassborg er dómicirkjan.
,Hún snertir meira dagiégt
líf bofgár'anna yn nökkur
öiihur kirkja á byggðu bóli.
Allstaðar frá borginni 'sézt
hinn llOmétra Hái’litfh dóm-
kirkjuimar.
Hamí er svo vel gerðúr,
að álíta mætti að gaidfáméttn
hefðu byggt hánn.
liöggmyndir
I kirkjimni.
Dómldrkjan í Strassborg
cf að imian ekki cins yndis-
lég og áiirifámikfl ög Nólfé
[Ðáriié í París, og ekki élns
dulræn og dónikirkjah í
C.Iuirtres. Kn hím cr íögur.I „ þ, yar u •
hjorl, vmgjamteg og Irasl. Hoth1 m Cagli6strö Vora
ems og þrettandaaldarmenn- , „ , , ... , .....
. . ” K , , borgarbuar mtog hriímr aí
irmr voru, sem byggðu hana honum ' '
Ef til vill evu höggmvnd-j , ,, c. r .
' 2 .1 Að Sti-assborg varð fvnr
irnar fegursta skrautið mni ,, . ,, "
, 7 .. ,,ra.<ljpstum ahrtfum a 13. og
i kirkjunm. Hmar tolf
myudastyttur, sem éfú tint-
1540 höf Johri að lxtða
Ivina nýjti trú sína í dóiníi- j
kirkjimni i Strassbörg. ;
Ivénndi ltann þaf nokkur
kénrisliiinisséri (seníester).
Á 17. öld voru upþgangs-
tíinar fyrir borgina. Þá vár
hún gerð að kastaláhorg.
Híkir herforingjar byggðu
skrautlegar hallir af barolc-
gerð (sérlyndis). Var líkt eft-
ir bygghigiim í Versölum.
Fjórir prittsar af dé Rolcán
ættinni urðu erkibislcupar
yfir Strassborg, hver eftir
annátt. Palais de Hóhan varð
á'þéssu tímabili nafntoguð
um allan lieim.
Höll þessi skemmdist nrilc-
ið'í síðai’i heimsstyrjöldirini.
Gléði ög glaumur
í börginní.
Aldrei, fyrr cða síðár, hafá
verið lialdnir svo margir
dansléikir, veizlur, möttöku-
Itátíðir og annar mahníágn-
aðhr í Strassborg, eins og á
þessvmi tímum.
Og aldrei hafa eins margir
frægir ménn komið þartgáð
eða verið þar saman kömriir
ogþá:
Méðal þeirra írlá néftta:
Voltairé, Rousseau óg Métt-
erniclt. I Strassbörg dváldi
um þrtggja ára skeið méstí
Tala
sitt við hvorn.
Einu sinni sagði Slrass-
borgarbúi við titig: „Þegar
Þjóðv'erjat’ komu, töluðum
við l'rönsku til þess að'ergja
])á. En þégaf Ffákkar lcómu
töiu'ðum við þýzku til þéss
að gera þeitri graint í geði “
Þá sagði eg: „Geðast ykkur
Jelcki að Frökkum?"
Ilann svaraði: „Jú, auðvit-
að geðjast oklcur að þeim.“
I lióði, sem Strassborgar-
hverfis súlu engilsins, hera
af. Þær hefir mikil! riietstan
gert. En margt ágætra nfélst-
ara var nppi á 13. öíd. Márgt
af því skrauti, sem pvýðir
Icirkjuna innan, er dásámlega
fágurt.
Þarna eru hinir fjórir guð-
spjallamenn mjög vél gérðir.
Yfir þeim fjórir englar, en
Kristur efstitr, og þríf englar
umhverfis hann. Þeir bera
tákn þjáningarinnar.
En frægustu listaverkin,
múriu vera þau, sem eiga að
tákria hinar forsjálu og ótor-
sjáííi meyjar. Þétta er hóp-
að aldréi
18. öld ætti að vera góðs viti
viðvíkjandi vaíi hérinar, sem
höfuðliofgar Evrópu. — A
tvéím fyrruefndum öidiim
höfðu menn sterkusta trú á
allshérjar- eða alheims-við-
kyrinirigu og samböndum.
A þrettáridu öldinni var
það kirkjan, sem yildi sairi-
einía aflá, og ná til yztu endi-
marka jarðarinnar. En á
átjáridu öld voru þáð ábrifin
frá Versölmn, er höfðu hvar-
vetria rutt sér til rúms, og
samemuðu hugi mánria í
ýiusum greinum.
En
hrevknir
borg landsins,
Táknrænn staður
á 20. öld.
. ......... , Nú á 20. öldinrii gengur
jtcii’ óski Jtess, sem jtá vant-;baf. légurri kyenhknesk, vef- al]jjóðasmuvinnilal(]a ' yfir
ar, en segjast eklci vflja,hlui steim u>gg\in. heiminn. Og Stvassborg á að
jrað, er jteir hata. i Endurreisn vcrðá miðstöð jtcssá nýja
þeir eru duglegir og ()g sigal)oh andá, séiri er að gagntaka
, ,, ..... ... • ai horginni sinni.j pimnt ltyggmi meyjarnar ýmsa riiéVkustu stjórnmála-
._la 7-V1 °?. ■*? Þeir segja ltana þrilalegustu hafa hver siriri svipí Þtiíig- menn veraldarinnar. Hún
og þar sé sið- lyndislegan, eftirvæntingar- vérðuf táknrænn staður.
■ fullan, hugsandi, glaðlegan' Dag nokkurn árið 1770,
En álögurnáf eru ltvergi Gg óánægjulegan. kom Marie Antoinette, er jiá
meiri. Iðriaður er milcfll í Oforsjálu meyjarnar eru var fjórtán ára, og dóttir
Strassborg, og mikið a® gera einnig afar vej gerðar. Efck- Mariu Teresu af Austuríki,
\ið hötmna. I um er ein þeirra mjög eftir- með fríðu förunéýti til
tektarverð. Strassborgar.
brakkland 1681. Það var j húa|. syngja. er það' sagt að (mynd. Álitið er,
Lúðvflc 14. sem tók borgina
með leifurárás. En h. u. b.
200 árum síðar var bófgin
innlimuð í Þýzkalarid. En
]>að var eftir stríðið
milli
árið 1871. En eftir sigurtnn
1918 lcomst Strassborg og ferðið bézt.
undir frönsk yfir-
Þarna vann Julian lceisari af yj ^
Alsace
ráð.
^ A áruuum, seitt síðári
lieiriisstýrjöldin stóð yfir, lét
; Himinler fram fará lcýnbætur
allmiklar í Strassborg. 1
l>essu nýja vígi þriðja rík-
I isins, átti að framleiða arisk
' ofufmériui. Strassborg var
]>á höfuðbörg í Gau Aberr-
! heim. Borginni var ekki
stjórnað af hefnuin, lieldur
siguf'á innrásarher á fjórðu!
öld. Það var cinn af síðustu
KÍgrúnt hins déyjandi vest-
í’óinverska ríkis.
Undaneldisstöðvar
reistar.
Það átti að fjÖlga íbúuni
Ibúar Strassborgar veröa
mælskir þegar þeir tala um I _ strassborg var j>ýð-i Marie Antoinette var kom-
Alsacev ínið. - Þeir segja, a® . ingártmkil borg á endun'éisn- in til þess að giftast Ludvík
j)að sé bragðbezta, hrcinasta j arjjitia|>iliritV og' í sámbándi XVI, Frakkakóngi. En þaú
og I ínashi vín i héitrii. J við • siðbótina. I borginiii Voru síðar hálshöggviu, sem
, . J bjttggu beztu byggingameist- kiinnúgt ér.
! arar óg höggmvridastiiiði’f, j Stjórnmálin vovu erfið við-
Kynleg
götunöfn.
Eg hefi aldrei verið í neinni
bofg með eins mörgum
skrítmuu götúnöfnuni og í
Strassborg. Til dæmis: Speti-
æftaðir "hváðanæVa úr keis-, fangs á þeim döguni, eins og
aradæminu. Strasshorg
aðalaðsetursstáður
snillinga á síðári
aldaf.
var
ýmsfa
hhtfá 15.
nú. Og að þessu siiini þurfti
að ltalda svo á spilunum, að
bæði Frakkar og Þjóðvcfjar
mættn vcl við una.