Vísir - 21.12.1949, Page 4

Jxilcuiii og alll gó'ðar bækur.
En þegar það var þrotið, og
raiinai’ löngu áður, átti eg
innangengt „í aðra búð“ þar
sem óþrjótandi var lesmálið,
þvi að eg er eiginlega aö
nokkru leyti alinn upj) „frá
blaútu barnsbeini" í prent-
smiðju og ritstjórnarslcrif-
stofu og það voru engir aulc-
visar sem tólcu að ser að ala
mig upp (utan heimilis), og
það ótilJcvaddir. I prent-
smiðjunni (nefnilega Bjarlca-
jirentsmiðjn á Seyðisf.) var
Sigurður Grímsson fyrst að-
almaðurinn, Jieimsins elsku-
lcgasti prenlari og' dansmeist-
ari og lieimsmeistari í hrað-
selningu Jeturs! Því að elclci
hafði Östlund*) roð við lion-
um, þegar liann kom lil sög-
unnar í því fvrirtælci. En hjá
þessum heiðursmönnum var
eg öllum stundum. Eða þá að
eg mjakaði mér inn í Iiið ailra
helgasta, þar sem fyrir var
Þorsteinn skáld Erlingsson,
ritstjórinn, með allar sinar
Jjækur, og' siðar Þorsteinn
skáld Gislason, seni við tólc
af nafna sínum. l>essir menn
leiddu mig og leiðbeindu mér,
svo að segja frá þvi er eg gat
slcriðið og glæddu hjá mér
áliuga á að iðka leslur góðra
l)óka. Jælegar bælcur voru
eklci á glámbeklc. Að vísu var
það ekki aldeilis guðsorð allt
saman, sem mér var fcngið
til lesturs, - en ])ó noickuð
af ])\'í lilca, eftir að Östlund
kom til sögunnar.
Og oft voru mér gefnar
gé)ðar J)æ.kur. Til dæmis ís-
Jendingasögur. En fyrsta dýr-
mæla bólcin á útlendu máli,
sem eg eignaðist. raun hafa
verið Quo va<Iis. i dansk-
norslcri skrautútgáfu. Mig
minnir að það væri Östlund,
seni gaf mér liana í jólagjöf
15)01. Hkki kom nenia það
eina einlalc i plássið og lásii
Jiana ])ví fleiri en cg, m. a.
faðir minn (Arni Jöhanns-
son og Þorsl. Gíslason.
Eannst þeini báðum mikið
um bólcina og otuðu livor
öðrum til aö leggja í að þýða
hana. En það varð svo nið-
urstaðan, að Þ. G. herti sig
upp og lagði í þýðinguna, eft-
ir rnínu eintaki. Eklci gal
hann lokið Iienni á Sevðisf.,
])ví að liann flutti til Rcykja-
víkur skömmu síðar en
þar lauk hann við hana og
*) Osthmd var sem kunn-
ugl er prentari og trúboði.
, lcom. henni á prent 1905, eða
sanía árið og höfundi Sien-
^ lciewicz' voru veitt bók-
, menntaverðlaun Nóbels. Mun
það liafa valdið nokkru um,
að lx'ikin var mikið keypt í
upphafi. Og hún seldLst upp
á fáum áruxn, eins og kunn-
ugt er.
Nú liefir Bókagerðin EiJja
ráðist í að láta endurprenta
| ])essa ágætu þýðingu Þ. G.
jaf Quo vadis? og er það vel.
I Þvi að þó að nú sé um all-
j miklu auðugri garð að gresja
góðra, erlenda l)ólca, í íslenzk-
( um þýðingum, en ]>á var, er
; Ixókiu kom út í fyrra skiptið,
er gildi hennar enn hið sama,
og sess lilýtur hún meðal á-
gætustu bólca sem þýddat
hafa verið.
I Sagan gerist. eins og sagt
er á litilblaðinu, — á timum
Neros keisara eða um niiSbik
fyrstu aldar e. K. og er ineðal
annars dregin upp allskýr
mynd af honum, „einhverj-
um hinum svartasta stc>r-
glæpamanni og siðleysingja,
sem uppi liefir verið“.
Annars lýsir bólcin mjög
greinilega og skemmtilega
lifnaðarháttum Rómverja á
])essum tímum, ekki aðeins
sukkinu og siðspillingunni.
licldur og einnig menning-
unni. Þá er og sagt fi’á að-
stöðu kristinna manna og að-
búnaði i Rómaborg, en þeir
flvklust þá þangað og liöfðu
lconiið á fé)t kristnum söfn-
uði. I>angað komu þeir i>ost-
ularnir Pétur og Páll og voru
báðir líflátnir. En ofsóknirn-
ar gegn lcristnum mönnuiii i
Rómaborg Jiófusl eftir brun-
ann milcla, þvi að Nerój
kenndi þeini um brunann, og;
hefir því verið lialdið fram,
að liann bafi gert það til að
lcoina sölcinni af sjálfum sér. ■
Inn i liina sögulegu atburði er
svo flétlað luigðnæmri áslar-
sögu.
Ilenry Sicnlciewicz var
kominn af ])ólskri aðalsætt.
Eæddur 181(5 í Litliauen.
Slundaði heimspelcináin í
Varsjá og fór að prófi lolcnu
lit Anieríku. Eflir nokkurra
ára dvöl á ýmsum stöðum er-
lendis, bæði veslan liafs og
ausan, sneri lianii heiin aftur
til álthagamia og gerðist rit-
stjóri.
Evrsta I)ólc lians lcom út
1872. Það cr kimnisaga og
nefnist ..Enginn er spámaður
í sínu föðurlandi“. Seiniia
koniu út eftir Iiann ýmsar
smásögur, realistiskar, en
þóttu bera vott um övenju
mikla skai’pskyggni og við-
sýni. Virðisl sú skáldskapar-
grein (smásagnagerðin) láta
honum svo vel, að hann gerði
liana að sínu aðalviðfangs-
efni. Af þeim sögnm má
nefna „Hania", „kolteikniug-
ar“, „Jankó spilari“, „Bartelc
sigurvegar“ (kom ú-t á isl.
1904 í þýð. Þorst. Gislas.) og
„Vitrun“ (í þýð. Árixa Jó-
Iiannssonar) o. fl.
En uin og eftir 188(1 fóru
að koma út eftir hann liinar
milclu sögulegu skíddsögur,
svo sem: „Með eldi og
sverði“, „Syndaflóðið",
sem lýsl er í’aunak.jörum Pól-
verja á 17. öld. Þessar bælcur
átti miklum vinsældum að
fagna og sama er að segja um
margar hækur lians, sem á
eftir komu. Og þó einkum
„Quo vadis“, sem skipaði
honum í öndvegi meðal
pólskra rithöfunda.
Eins og áður er sagt hlaut
S. Nóbélsverðláuiiin 1905, en
á 2-1 ái’a rithöfundarafinæli
sínu (15)00) gáfu Pólverjar
lionum höfðingjasetrið Ole-
gorclc <»— sem þjóðargjöf. S.
andaðist i Sviss 11. nóv. 191(5.
Þess bér svo að lokum að
gela, að þessi útgáfa af „Qúo
vadis?“ er vönduð í alla staði,
að ytra frágangi, svo að unun
er að handleilca liana.
Th. Á.
JÓN STEFÁNSSON: ÚTI
í H E I M I. — Bók-
fellsútgáfan h.f. — AJ-
þýðuprentsmiðjan. —
Reykjavík 1949. — 320
hls. — Með myndum. —j
s
Eg las þessa bök í einni j
lotu, og eg var fyrir margia
hluta salcir dolfallinn, sem
svo cr lcallað, eftir lesturinn.
Þarna ritar 87 ára gamall
maður svo leikandi og eld-
fjörugt. að maður slcyldi
lialda, að þetla væri eftir
mann á létlasta slcciði. Þar cr
clclcert liilc eða handaslcjálfti,
alll rennur fram með rífaudi
liraða og útúrdúnim og
hlauimm út undan sér, nær
sem tækifæri gefst. Þó að út-
úrdúrarnir séu vitaniega
heildarframrás frásagnar-
iniiar gcrsamlcga óviðkom-
andi, er þeim svo laglega
skeytt inn í hana, að lesand-
inn lendir eiginlega alveg c>-
afvitandi um að farið sé af- Evrópu -nue 1 ilcv;)rÖa. Það er
1 skeiðis i þessum ferðum með engum hlöðum um ]iað að
j höf„ og tekur fyrsl eftir þvi, Hetta, að höf. hefir ])rýðilegt
að sLíkur krc'dcur hafi verið hlaðanxemislcuneí' það er að
tekinn, þegar höf. með mestu segja, að lianii finnur liyað
lægui skýzt aftur inn á þjóð- [ væntanlegum lesendum kem-
i veginn. | ur og hvei'nig þeir vilja iáta
j Að leslrinum loknum- er Q'eiða það I ram tyrir sig. Mað-;
manni eilt fvllilega ljóst, ur sér ]>etta IjósLega á því,
hvort sem höf. er það eða bvað hann hefir vcrið bráð-
’ elcki, en ]iað er að haftn hefirj ötull að komast i tæri við
kómið sér fyrir á algerlega ýmsa rnevka menn um dag-
röngum bás í lifinu. Um ana, menn seni eklci hefir
í fræðimennsku höf. slcal eg j alltaf verið auövelt að kom-
láta alveg ódæniþ en það lítið nst á vit við. Þetta sýnir með-
al annars saga lians af við-
talinu við Bismarclc og ýms-
ar aðrar svipaðár frásagnir.
sem hann liefir opinberlega
gefið sig að islenzlcum fræð-
um, ]ki hefir það ekki skarað
neitt fratn úr. Bólc þessi bexjOg úr þessu öllu kann hann
þess hins vegar Ijósan vott, áð gera það, sem enslcir
blaðamenn kalla „a story“,
en þelta auðlcennir hinn góða
blaðamann. Höf. getur og
hvert gi’æna tréð hefur verið.
Það er alveg efalaust, að ef
dr. Jón hefði gefið sig með
alvcH’u og þraulseigju að aunað meíra.-Hann gelur gert
blaðameiinslcu, þá hefði hann úr þvi „story" lílca, ]h’) að
getað orðið fréttaritari á , hann liafi ekki aniuið gert en
«. . é'm't i • • * ■* >'■
mm mmm
fl HÖFUm ÚT!
PtebtAwíja fiuAtutlaftdá k.ý.
réttu féiabó.
ina