Vísir - 28.02.1950, Blaðsíða 5

í>riðjudaginn 28, febrúar 1950.
V I S I R
Ræða
i gær.
1949 iiAmu um 1#50 millj. kr.j um þarf þenskm að minnka.
t>g eru þá síldárafurðir ekki Verði henni lialdið áfram,
íaida.i' með. Sést af j)essu, aðj heldur dvrtiðin innanlands á-
bátaútvegurinn c-r megin
sloð gjaldeyrisöflimar lands-
manna. Við aí'komu jjessarar
greinar lUvegsihs þarf því að
ntiða gengisbreytinguná, svo
að hún komi að fuílum not-
iiín,
HVAÐ' FÆR
BÁTAÐTVEGUPdNN?
Abyrgðárverðið á bátafisk-
imíln var síðásta ár (55 aúr-
fram að vaxa og úíflutnings-
framleiðslan kemst aftur í
taprekstur og erfiðleika þrátt
fvrir gengiskekkunina.
EEÉI MEIRI
EN NAUÐSYN IvREFUR.
Að öllti þessu atliuguðu
verður að telja, að gengis-
lækkunin sé ekki meiri en
naiiðsyn krefur og að nrikil
hætta væri-á, að gengislækk-
hafi orðið fyi’ir mildu tjóni
af völdum verðhækkunar-
innar iimanlands síðan styrj-
öldin hófst. Sparifjársöfnun
er þjóðinni nauðsyn, en án
trausts ó gildi þeninganna
vci'ður ckki um sparifjár-
söfnun að ræða, svo nökkru
nemi. Spai’ifjármyndun er
undirstaða farsadla efnahags-
legra framfara. Þess vegna er
því leyti mjög í ])águ kum- j við. Persónulegir stjTkir sem
þeganna. | greiðast eiga skv. löguifi
Til skýringar nia geta þess, I skulu taka sömu hreytingum
að gert er ráð fyrir niður-; og kaupgjald og laiín sam-
greiðslum á vísitölunni fyrst j. kvæml ■ vísitölu.
um sinn á svipaðan liátt og j
verið hefir til |)css, að halda-
verðlaginu í skefjum.
6.
TJL AÐ UINDRA
VERÐHÆKKUN.
9. gr.
Þessi grcin þarf lítilla
Þcssi grein jíarfnast lítilla j skvringa við. Ákvæði grein-
nú lagt til að myndaður verði! skýringa. Eg gat jæss áðan | ariunár eiga að draga úr
■sjóÖur, 10 millj. kr., itr þehn|að grunnkmn og verðlágs- j yerðhækkun á x'öruni fVrst í
gengishagnaði sem verður á: uppbót verði eftirleiðis stað eftir að lögin gaiiga í
gjaldeyriseign hankanna viðj hvoi'ttvcggja talið í einu lagi. gikli.
gengislækkunina. Um leið og | Uetta er nauðsynlegt vegnaj Ihnlendar iðnaðarvörur
jætta ætti að bæta nokkuð j formbreytingarinnar á vísi-:megá ekki fyrstu þrjá inán-
'ar,’ en með öðrurn slyrkjum | unin næði ekld tilgangi sín-
TUunu bátaútvegsmenn háfa jum hn’ið væri vægaxa i
fengið sem svarar 75 aurum j saMrnar en liér er gert. 1 tjón liinna raunverulegu tölunni og er hiusvegar mik-; uðjna jiækka sem nemur
Eins og eg hefi áður sagt, j sparil'járeigenda, er það um
á ámiii. Á þessu ári hefir
hátaúlvegurinn til bráða- er l>áÓ álit hagfræðinganna. kið viðurkenning og hvatn-
bh'gða fengið 75 aura ábyrgð-
að bækkun á framfærslu-
ill hægðarauki að íelld er hækkun vinnulauna. En eftir
niður sú tvískipting kaiq)-; þag ma rcikna launahækkun-
vefð, vegna hækkuuar sem I kostnaði vegna gengislækk-
unarinnar muni nema 11
ar
ofðið hefir á í'ramleiðslu-
kostnaðinum, auk í’ýrri fríð-
irida eða alls um 85 aura.
'Yefð játð sem bátaútvegur-
'inn 'fær með gengislækkun-
imii mun vera krihgum 93
aurar, ef miðað e'r við 10
périCe verð'fyrir hvcrt enskt
pund af freðfiskhmrii. Þetta
t'T’ að visu lægsta "verð sem
ÍTeöíiskuriim liefir verið
seldtir á undarifarið en mik-
ið magm hefir verið selt á
jK'tta verð. Hinsvegaf er þess
áð gæta, að allar likur benda
'til jiess, að Jietía verð i'ari
Íækkáfidi á jie.ssu ári, jafn-
íramt því sern söluerriðleik-
•ar l'iii'a vaxandi.
Heldur er heimilt að breyta
ÆTLAÐ FYRIR'á genginu ef nauðsynlégt þyk-
\ ANHÖLÐUM ir að dómi ríkísstjörnár, að
Þegar þctta er athugað, feugnum tillögum hanka-
má ségja, að gengislækkunin stjórnár Landsbánkans, tii
‘ætíi fvrir nokkrum vanhöld-1 þess að viðhítlda jafnvægis-
um, eridá er vérðlag útflutn-; gengi, það ei-að Ségja, tii jwss
i ngsframléiðslufiriar nii svoí að viðhalda jöfnuði í greiðsl-
ótryggl, að annað væri ckkijiuií við útlönd án gjaldevris-
véfjándi, Gengislækkunin er. hafta. Akvæði jx'tta er. ef að
Aá'thið i ríflegra lagi áí' l'jór- lögum verður, í raun og vera
yí'ii'lýsing löggjáfaryaldsins
ing til þess hluta landsmanna gjaldsins sem verið heftr í ina í vöruvcrðiriu, en þó að?
er sinnir |>ví nauðsynlega i gildi frá ófriðar byrjuri. Mú
hlutverki að evða miniia en
13%. Að vístt hækka erlend-j hann aí'lar og á þann hált sjá
af vöx'iir nieira en jx'ssu j atvinnuvegum þjóðarinnar
nemur og j)á sérstaklega j>ær j l'yrir rekstursíe.
vörur sem lágt cru tollaðar.
C !
En á móti kemur það að inu- j VÍSITÖLU-
lendar vörur og þjónusta' BREYTING.
hækkar lítið í verði. 1
GENGISSKRANiNG
I FRAMTÍÐINN1.
2. gr.
Að þvi er 2. gr. snertir,
er fjallar úm gengisskrán-
ingu í J'ramtáÖinni, Jiá er
ætlimin með þéSsu ákvæði,
að géngisbreytingár skuli
ekJd ákvcðnar með lögum
hvei’ju simú, einsog nú erM urinn verðiu
4. gr.
Samkvæmt jiessari grcin cr
gert ráð fyrir að nokiair
breyting verði á vísitölunni,
sem
I formi en efni. Vísitölugrjylnd-
jvölhirinn breytist að þvi
levli, að húsaleiga í nýjum
liúsum verður tckin upp í
liann í staö gömhi húsaleig-
I uuuar, eins og itú.er. Arang-
j urinn verÖui' sá, að húsa-
leigan hér eí'tir vegur meira
í visilöhmni, svo að lireyl-
ingai' til hækkunar hafa
tueiri áhrif og launþeginn
fær Jiað meira upjihætt en
verið hefir. Ennfremur er
miðað við útsöJuverð á kjöti
eins og' mi er, án frádráttar
á kjötstyrk. — Að öðru leyti
er ongin lireyting á vísitöl-
eins j)á launahækkún, sern
vei'Öur samkvæmt brej tiugu
vísitöhuinar skv . lögunum.
Verði samþykktar aðrar
kauphækkamr má ékki
hækka verðið sem J)eim
nemtir.
Um verðlagiúrigu land-
um mégiri ástæðuni:
jiuti að það vil.ji að jáfnvægi
L Vegna þess. að laun- sé í atvinnu- og eiiiahags-
j)egum ev ætlað að fá fullar j máluin þjóðarinnáf. Þetta á-
bætur fyrir liækkun á fram- kvtéði á að geta komið í vfeg
færslukostnaði. T’ýrnar hlut-j fyrir jiað, að sama ástand
unm.
segja að tínYi sé til komin
að gera hér breytingu á;
KAUPBÆTUR
TIL LAUNÞEGA.
Samkvæmt þessari grein
skal allt kaupgjald [ landinu
hiekka að sama skapi og | búnaðarvara skal fara skv.
tramsleiðslukostnaður hækk- ákvæðum giklaudi laga. Þó
ar samkvæmt vísitölú. Með - m/t ckld luekka verð' á mjólk
þessu er tryggt, að laun--fyrstu Jirjá mánuðiiia vegiia
. . ... i J)egar fá bætta alla þá verð- ha-kkunar á kaupgjaldi sam-
- liækkun vegna gengislækk- Lvæmt vísitöhiimi.
unarinnar, sem vísitalan I mu mánuði eftif að lög-
sýnir, eftir þeim reglum. er in ganga t gilúi. mega inn-
lögin ákveða. flytjeudui'eða vérzlanir ekld
Vísitalan -skal féilinuð reikna venjtilega verzluúar-
mánaðaiiega og skal greiðá álágniúgu á þá krónutölú,
uppbót á latin, jafnmikla og serti vörurnar hækka urii
liækkun vísitöliinnar néinur, vegna ‘ gehgislækkuritiriririai’.
el hækkimin nær 5% eða Með öðrum orðum, ji'að má
meirá. Fyrstii þi’já máriúðina ekki leggjá á gengislækkun-
el tir að lö'gin taka gildi, skal. ina, ef svo iúætti' segja, til
hækkunin greiúú niánaðar-, árslöka 1950. Eftir jiann tímá
lcga. En næstn sex máriúðr'ev gert ráð l'yrir að álagn-
j>ar á eftii’ skúlu lannin ékki mgin jari eftir vénjulegum
hreytast skv. vísitölunni,- en: reglum og gildandi vefðlags-
að; þéim tíma liðnimi sktilu j ákvæðitm. Talca skál jió tiÚít
grcidtlar uppbætur eítir til kauphækkunar verzlufiar-
Jx’im breylingum setn orðið fólks og er verðlagsyfirvöld-
hafa á þessu thnabili. Næsta unum skylt að leyfa Iiaúdam
sex ntánaða tírnabil skal far- álagtúngar i samræmi við
ið eins að og sktilu latinin s-líka bækkmi.
næst brevtasl skv. vísitöhumi j
í júli 1951. Eri eftir þannj 10. gr.
tima- hafa lög jiessi engin á-j Þessi greiri; þarf. engrar
r
I'NGIN BREYTING
A KaVUPGJALDI.
Yegna jiess, að hætt verð-
ur að telja dý||iðaruppböt
úr útfhitningsf'ramleiðslunn- myndist aftur, eiris og þaðisfem sérstakan lið í laumim I *u’if á kaupgjaldið. Er þá skýringar við. Viðbótarverð-
ár í því samhandi og þai’U sem nú er verið að ráða bot | óg kaupgjaldi, sbf. 6. gr., og géi’t rað lyrir að jaínvægi sé tolhu’ (55%, sem vefið hefir
því að taká tillit tii jiess. j á. — j uþpbót og grunnlaun liér náð, svo að vísitalan brevt- j gildi undanfarin ár, skal
2. 'Nauðsynlegt er að hægLj Afkoma landsmanna eri eftir talið kaup í cinu lagijkst ekki mikið eftir það. ilækka í 45%. Mun þetta að
sé að taka írióti nokkurri ttndir jiví komin að þeir getii Jiótti heppilegt að byrja á| j nokkru draga úr áhrifum
ýerðjækkun á sjávarafúrðuni háft vinnu við hagnýt störi'. j nýjimi grundvelli fyrir |>a>ri SKIIA RÐI FVRIR 4 j gengislækkunarinnar á verð
án þess að útvegurinn þtirfi Atviiman i Jandinu fer að breytingar sem á eflir korna. j UAUNABÓ Tl M. j þeirra vara sem háðar eru
'að stöðvast af þeim sökum. • mestu lcyti eftir Jiví hveruig Sú vísitala, sem útreiknuðj t lögunum er það gert að háum verðtolli.
3. Þótt gengiskekkunin séíbúið er að úlfluhúngsfram-j verður fyrir marzmánuð, skiiyrði fyrir launabótumj
miðuð við þáð, að bátáút-
yegúrinn verði reltin styrkja-
Jaiist, er hún einnig mið'uð
við það, að hún sé nægileg
iil að koma á jafúvtégi í
verzhniinni yið útlönd, svo
að létl verði höftumim af
verzluuinni áðtir en langt um
liður, ásamt ýrnsum öðrum
láðstöftuium í því sambandi.
4. Og lolts iná segja, að
geng-islækkunin þurfi að vera
rýmri eri ella veg'na Lúnœtr
mildu riúverandi lánajjensJu
bankanna. Til þess að gengis-
breytingin nái tilgangi sín-
leiðslunni. „Þegar hcnni verðúr gildandi fyrir þenna
vegnar vel, j)á 'vegnar jt jóð- nýja grundvöll og. hún verð-
skv. vísitölu, að ekki verði. SKATTAR Á
hækktmir á grunnkaupi eða áj NY.fU ‘TOGARANA,
inn vel“, segja hagfræðiilg- ur þá taíin jafngilda 100. annan hátt en lögin mæla. j HVALAFURÐIR OG SiLD.
11. gr.
Með þessári grein er nokk-
árnir í áliti sinu. Gengis- Allar breytingar sem síðar; Er það gert til Jæss að hindra
skráningin í framtíðinni á að verða, s!.\ . 7. gr., hafa áhrifjjíað, að eins'takir hágsmuna-
halda svo miklu jafnvægi til hækkunar eða lækkunar; hópar, sem aðstöðu baí'a til j ur skattúi’ lagðui’ á áfla nýju
milli verðlags inrianlands og á þá vísitölu á sama hátt ogjað knýja i'ram kaúþhækkun j togaranná. Þótt óvissa sé nú
utan, að aðalframleiðsla verið hefir. Þetta breytir j nái sérstöðu gagnvart öðriimj núkii um framtíðaraflíomu
þjóðarinnar verði ekki styrk--ekki laiuium eða kaupgjaldi ■ laiinjteguni og konú af stað þessara skipa, þá bafa þau
þegi hjá ríkissjóði. að öðru loyti en því, að laun- j nýrri öldu léáúpHækkunar. I til skamms tíma haft mildð
þegar losna við þá vísilölu- j Þeir sem slíkl gera fá ekki. betii afkornu en hátaflotinn.
UPPRÖT TIL bindingu á kaupi, sem nú er, j gveiddar vísitölubætur á launj Vegna Jxtss ;ið gengislækkun-
j in ér miðuð við aí'komu bát-
j anna, er bún talsvcrt - ineiri
8. gr. jen togararnir hafa til þess.
SPARIKJÁREIGLNL)A, j og kaupið tekur aftur aðjsín.
3. gr. j hreytast eftir því sem visi-
Fleslir mumi sannnála um j talan bréytist lil hækkunar
það, að sparifjáreigendur j eða lækkunar. Þetta er að
8. gr. þái’f ekki skýringar' þurft til sæmilegrar afkomu.