Vísir - 07.03.1950, Blaðsíða 5

Þriðjudaginn 7. marz 1950.
V I S I R

Vttxamdi áhutfi utn atlam heimt
fyrir atþýóðainátimu esperantm.
m *
Yiðíaí vi§ dr. Ivo Lapenna, stjórnarraeðlím AlþjóSa-
sambands Esperantista.
Um ÞESSAR MUNDIR er átaddur hér á landi júgó-
siavneskur prófessor, dr. Ivo Lapenna, sem er kennari í
aSþjóðalögum við háskólann í Zagreb í Júgóslavíu. Dr.
Lapenna er hingað kominn á vegunt íslenzkra esperantista
og mun flytja hér fyrirlestra fyrir aimenning á esperanto
og verða þeir túlkaðir á islenzku, en þeir eru um leið
gott tækifæri fyrir esperantista okkar hérna til þess að
reyna kunnáttu sína í ntálinu. Auk þess mun dr. Lapenna
haída hér námskeið í esperanto á vegum Esperantistafé-
lagsins Auroro. Ðr. Lapenna hefir þeg'ar flutt tvo fyrir-
lestra á esperanto með skuggamyndum, þann fyrri s,l.
stmnudag og hinn súðari í gær. Fyrirlestrarnir verð flutt-
ir í Listamannaskálanum.
— Margvíslegt. Á Ilest-
iun, ef ekki öllum helziu.
fcrð;) skriístoflun heims em
menn, er tala esperanto og.
má sjá víða túlka með band
úm handlegg, þar sem álétrað
er a'ð viðkomandi tali espei’-
anto auk annarra mála. Sið-
ast sá eg þelta í Haag. Auk
þess hefir samband esperaut-
ista sérfulltrúa í yfir 60 lönd-
um og ei’ til skrá yfir þá alia,
Menn hessir cru úr öIIuiil
gáfu á sérstökum
uni esperanto.
Dr. Lapenna er kunmu’j í'remur sýnt sig, að esper-
fræðimaður í alþjóðalögum, anto er hagkvæmt í við-
auk þess sem hann er stjórn-; skiptalífinu og myndi
armeðlimur í Alþjóðasam-1 mildu þægilcgra að þurfa að-
bandi esperantist. Hánn var.eins ag nota það eitt í stað
xneðal annar fenginu til þess þess að eiga bréfaviðskipfi á
að flytja mál Albana fyrir mörgtim tungum.
dolnstóínum í Haag í máli — A ekki esperanto erfitt
því, er Bretar höfðuðu gegn uppdráttar meðal stórþjþð
alhönsku stjórninni vegna
tiiudurduflalagihugar hennar
á Korfusundi. Mál þetta er
þegar frægt orðið og flestum
kunnugt er með erléndum
fréttum fylgjast.
Fréttamaður \TísLs rædiii
Um daginn við dr. Lapenna í
akrífstofu Esperaútistafélags-
ins Aurora hér í bæ og innti
anna eins og t.d. Engilsáxa og
Rússa ?
— Það kann rétt að vera,
að útbreiðsla espei’antos
Espcrantisíar eru
um milljón.
— Hvernig er útbreiðslu
esperanto vai’ið nú? Heí'ir
esperanlisfum fjölgað hin
síða ri ár?
— Félagsbundir esperant-
istar eru nú taldir um ein
milijón, en míklu fle'iri á-
hugamenn munu vera til,
þótt félagshundnir séu ekki.
Vúu’ðandi útbreiðsluua er þaðl, ” , ö ’IA, ,
. 1 ; koma J)vi til leioar, að okeyp-
se að scgja, að hun er nu mxklu
sem reknir eru af viðkom-
andi í’íkjum, en í ýmsum
bæjarfélögum nokkurra
landa eru skólar,. þar sem
esperanfo er ein námsgreina.
I sumimi löndimx cr esper-
antokennsla styrkt af opin-
beru fé eins og t.d. í Sviþjóð
og er þar vcittur 15 þúsmid,stéltum- iðnaðarmeim, fræðx-
króna árlegur stvrkur tilmei,n’ ^indamexm, blaða-
; esperantonáms, en mér er,mcnn °« >’firleitt allt’ sem
ekki kunnugt um hve mikill nöfnum fíáiv að nefna- Sf
hann er. I Frakklandi er út- ma8ur 1 Alþjoðasambannr
el’M esPeiantlsta getur viðkom
andi snúið sér til þessax-a'.
manna, þar scm hann er
staddur og fengið fyrir-
! greiðslu. Þarna er trygging;
: fyrir að einhver sltilji maim.
j Þetta tel eg einu merkari
þáttxnn i samtökum esperaní-
i :• , , . , ista til útbreiðslu alþjóða-
1 esþeranío sem skyldunams-
gx-eiix í skólum?
bi’eiðsla csperantos
styi’kt af rikinu, en
bæjarfélög þar hafa
í'é til kennslu i því.
yms
veitt
118 mitlj. manna
| skxifa undir.
í — Hvað segið
þér um
málsins.
, .. ... — Eru fleiri fvriiiesarar á
Það er ekkx staxi nutt .,, . " ,
,v . ,v , , v ivegum Allxjoðasambands
að vmna að þvx, að gera1 °
esperanto að skyklunáms-1
gera' , , , ,,
esperantista en þer?
grein í nemum
fyrirlesh'aferð
skóla,
minni
en x
imx
— Nei, eg er sá eini á
þessu áxi, en ákveðið Iiefir
veiið að lxex'ða nú sóknina tii
löntl Evi'ópu mun eg finna að .,, .v, ,. • , ,
, 1 v , ö , ,, utbi’eiðslu malsms og senda
mali þa, er með kennslumal
fara. í þeirn löndum, er
heimsæki, nxún eg reyna
að
hagkvæmari fyiir smáþjóð-
ix’xiar, en þær stóru, en eg
liefi ]xó þá reynslu, að áhug-
inn fari ekki eftir stæi'ð
landamxa né fólksfjölda
Jx'irra. héldur eftir monntun
ái’lega einhvern esperantista
til þess að fara fvrixiesti’afei’ð
og vinna að útbreiðslúnm.
Eins og eg hcfi áður geiið
is kennsla vei’ði vtffit í espei'- .. L ,.v ™
hetur skipulögð en nokkru ^ jleslum aI|jÝðu. flnHi
smnx íyrv. Txl dæmis mætU j skólum. svo að aUar almenn. and °f lh U ^ j
nelua að ynxsar utvarpsstoðv- j lngur eigi grciðan aðgang að “L l | Fnn
ar utvarpa nu a esperanto ogi, , ,, ■ ,,v ,, Heðan ixxun eg faxa til I>ng
súm’ar l.d. allt að því 2—3 ,)e 'a u ;miab Jands og sitja stjórnarfund
j Alþjooasambaiiös esperam-
banu eftir uppljsingum um i almennings í löndunum eða
ex'indi hans hingað og ýmsulnxenningarástandinu.
öðru í saxnbandi við starf-1
settxi hans í þágu AlJxjóða-
-sambands esperantista.
Skýrði dr. Lapenna svo frá, og y.-Evrúpu
Útbreiðsla
að Ixaim væri í fyi’ixiesíi’a-
fei’ð um ýnxs lönd Evrópu,
tii þess að vinna að lit-
bi'eiðslu íilþjóðámálsins
espei’anto. Hingað ketnur
hanxi frá Fi'alddandi, en þar
flutti i hann 100 fyi’iiiestra í
ýmsum horgum nm esper-
anto og hagnýta notkun þess.
Frétlamaður Vísis lagði
ixokkrar spui’ningar fyiir
prófessorinn og gi’eiddi hann
vel ur þeirn ölllum.
- Hvei'nig er ' með út-
bi'eiðshx espei’antos í Sovét-
likjunum? Hefir það ekki
náð xnikilli úthreiðslu þar?
- Nei, þai' ei’ engin deild
staiixmdi á vegum Alþjóða-
sambands esperantista og al-
þjoðanxálið nmn af þeiixi sök-
xim ekki hafa náð neinni
verulegi’i útbreiðslu Jxar.
° ef haim óskar Jxess.
Vegna Jxess að Aipjooa--
•sambandi espei’an tista er
Jxað mikið áhugamál, að s<au
flestir unx heim allan eigi
.. , , , . , þess kost að læra espei’anto,
io, þa ei'u þeir dreiiðir um
•klst. á dag. Þess nxætti geta,
að Jxótt félagshundnir esper-
antistar sén aðeins ’ taldir
milljón og tala þcirx’a ekki
há samanborið við mannkyn-
ista í London.
allar jarðir og
slnæstu Jxorpum
lönd.
finnast í
víða iuú
Flestir í
Hollandi.
— I lxvaða löndum er
esperanto útnreiddast að til-
tölu?
— I Hollandi eru flestir
esperantistar að tiltölu við.Tekur 3
höl'unx við látið safna undu'-.
Alþjóðamót
í sumar.
— Ei’ það nokkuð, senx:
skriftmxx þeirra manua, sem yöur 1angar sérstakl.ega tit
eiu sama sinnxs og við. Hata j)ess ag |aka fx’am að lokum,
þegai um 18 milljóniv varðandi. espei’anto?
inaiuia i'itað undir méðmæla- j __ lJað sem mig jangar sér
skjal þetta og eru á meðal staklega til að vekja'atbygii
þeirra ýmsir rnjög mex'kir
enn eius og t.d. Aui'iol Fvakk-
landsfói'seti.
Hagkvæmt
fyrir viðskipti
og vísindi.
Háfið þér rauuveru-
iega trú á, að esperanlo verði
á cr að í sunxav veúðui’ haldið-
alþjóðamót esperntista i
jPax'ís. cn það mót nuimx
'sækja um 3000. fullti'úar i'rá
lýmsum lönduux. 1 sambandi
| við mót þetta verður siunai’-
háskóli, þar sem fluttir verða
fyrii'lestrar af ýmsum merk-
uux prófessoi’imi um marg-
visleg efni og verða jxeii' allir
fluttir á espei’anto. Þá vex’ður
Ymsir' einstaklingax’ nxunu fólksf jölda, því næst Svxþjóð,: mánuði.
vera jxar áhugasainir uin út-.j l»á Tékkóslóvakíu, Búlgai’íuj — Það er sagt að esper-
bi’eiðslu jxess, en vegna ýxxa-jog Austuri’íki. í Frakkkmdi; an-to sé mjög auðlært tungu-
issa ástæðna, lxefir þar ekkij er áliugi mikill og vaxandi'mál?
verið unx neina útbreiðslxi fyrir espei'anto og varð eg i '•—Eins og löngu er kumx-
að x-æða. j jxess séi’staklega var í fyrii’- Jugt, er esperanto létt mál og ^ 1UUUU
Hvcruig hafa Engilsax- lestráferð minni um landið,1 hvggist það fyrst og fremst samkeppni um beztu ritgerð-
ar snúist við esperanto? að franskir vísindamenn eru á þvi, hve málfræðin er ein- ina þvðinguna eða frum-
- í Englaudi er mikill á- j»ví fylgjandi, að alþjóðamál föld. Nokkuð munu menn l»ó Somdu söguna á espernto,
éinbvemtíma hagnýtt ál- j hugi fyxir espei-íuxto og hefir þetta vei’ði tekið upp i sanx- jvera mismunandi lengi að Jxetta verður eimxig kannske
þjóðamál og hvers vegna? j Al]»jóðasaniband ésperant- j skiptum vísindamanna um | nema það og fer það aðallega fyrsta aljxjóðamótið i sög-
Já, eg hefi óbifanlega ista aðalbækistöðvar sinar í heinx allan. Skoðanakönnun j eftir' jxví, hveri’ar þjóðar unm þar sem börnum vei'ður
Iiefir einnig farið fram víða j menn eru, ef ekki er sérstak- boðin Jxátttaka Þegar hafa 52
lega tekið tillit til næmi esperantomælandi börn inn-
nxanna. RómÖnskxi þjóðirnar j ,an 14 ára aldurs tilkynrxt
London. Við Liverpool-liá-
skóla er esperanto kennt og
er kcmxarinn hinn kunni jxró-
féssor Collins. Auk Jxess lxef-
| ir utamlkisi'áðuneytið brezka
trú á Jxví. Séi'slaklega tel eg
það nauðsynlegt fyrir vís-
indamenn alli*a landa, er
flytja fyrij'Iestra í erlendum
vísindafélögum, og þá cr
vilja hlýða á visindamennina I gengizf fyrir námslceiði í Ijós, að 80 af hundraði
um heim á vcgum Gallup-
stofiiunar nnar um afstöðu
almenni igs til esperantos og
eiga hetnr með að Iæra esper-; þátttöku sina og-eru þau frá
leiddi sltoðúnarkömiunin i anto vegna Jxess, að jTirgnæf- ■ 44 löndurn. Er þetta nýlunda,
yfixieilt. Að öðrnm kosti, óg esperanto fyrir starfsmenn
svo hefir þáð vérið til jxessa, I hins; opinbera. Eg er aftxú á
jxurfa vísindamemx að vei'ajnióti ekki eins kunnugurl.í
fæj’ir í mörgurn timgumálunx; Bandai'íkjunum emxjxá, ,eix
ef þeir telja sig hafa ein- þar mun verulegur áhugi
hvern þann hoðskap að vera ríkjandi. Stærsta kenn-
ilylja, er þeir vilja koma á: ai’asaniband Bandarikjanna
framfæri. Það Ixefir exm-1 Ixefir m.a. gengist fyrir út-
Frakka vildxi, áð hið opin-
lxera siyrkii kennslu í al-
jxjóðamáiinú,
, I hvaða Iöndum, ef
nokkrum, er esperaixto
skyldimámsgrein í skólum ?
Espéi’ántó er Ixvergi
skylduiiámsgrein við skóla,
audi í jöldi orðanna ér aí sem einstök er í siiuxi í’öð.
rómönskum stofxii. Yfirleittj Fúéttamaður Vísis ræddí
tel eg menn Jmrfa um 3 6 við (ir. Lapenna í skrífstoiu.
niánuði til þess að læra mál- J Esþeraulistafélagsins við
ið. Þó munu Asíujijóðir, eins I Vesturgötú 3, ogþarsem jiaíS
og t.d. Kínvcrjar og Japanar, fór að nxesíu fram á espcranlo
jxui’fa um ár.
— Hvaða gágn
að espei'anto nú?
var Magn.ús Jónsson, siarlV,-
er niamii maður lijá Aurora. féiagi ís-
leiizkra esperantist, tulkur.