Vísir - 15.06.1950, Qupperneq 4

s
Eimmtiutagirm 15. júní 1050
DA6BLAS
Otgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VISLR H/F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson,
Skrifstofa: Austurstræti 7.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm linur).
Lausasala 50 aurar,
Félagsprentsmiðjan h.f.
Friðarsókn elnræðishena.
tað var venja Hitlers sálaða, þegar hann hafði náð ein-
** hverju marki í útþenslu Þýzkalands, unnið einhvern
sigur, hvort sem var í hinu „kalda stríði“ þeirra tíma eða
éftir að farið var að skjóta, að hann hóf lævísa friðarsókn,
tilraun til að sefa andstæðingana. Hitler cr nú dauður —
eða svo ætla menn :— en einræðisherrar draga allir dám
hveil af öðrum og sá, sem nú er voldugastur þeirra, tiefir
gefið undirtyllum sínum hingað og þangað um heiminn
skipun um að nú skuli hafin friðarsókn til þess að svæfa
lýðræðisríkin enn á ný, svo að auðveldara verði að gleypa
þau en ella.
Þessi nýjasta friðarsókn hófst með „heimsfriðarí'undi“,
sem haldinn var í Stokldiólmi á síðasta vetri. Þar var
samið skjal mikið, fagurlega orðað, eins og vera ber og
sent nytsömum sakleysingjum hingað og þangað um heim.
Þeir áttu að safna undirskriftum og samkvæmt þeim 1‘regn-
um, sem Þjóðviljinn birtir í gær af undirskriftasöfnuninni,
hafa nú um hundrað milljón manna undirskrifað skjalið.
Er það vissulega myndarlegur hópur, en á það er að líta,
að þeir munu harta fáir, hvar sem er í hinum siðmcnntaða
heimi, sem vilja lcggja blessun sina yfir stríð og sízt nú,
þegar hin ægilegustu vopn eru komin til sögunnar, scm
geta í cinu vetfangi orðið milljónum manna að bansa.
En atiiugum nú, hverjir það eru, serti standa að hinu
mikla friðarskjali. Það eru menn, sem undanfarna ára-
tugi hpfa ævinlega Jagt blessun sína yfir hvert ofbeldisverk
Rússa af öðru. Hvað eina, sem Rússar hafa gert, hefir
verið fyrir friðinn í heiminum. I þeirra augum undir-
skrifuðu Rússar meira að segja sáttmála við Þjóðverja í
ágúst 1939 til þess að vcrnda l’riðinn. Og eftir að styrjöld-
inni lauk hafa þeir keyrl liverja þjóðina af annari í dróma
— allt fyrir friðinn, vitanlega! Þeir breyta heilum ])jóð-
íöndum í fangabúðir, scm eru svo illræmdar, að fanga-
búðir nazista verða jafnvel sem skemmtistaðir í saman-
hurði við ógnirnar austan járntjaldsins. Og allt er þetta
fyrir friðinn og hitt styrjaldarundirhúningur, þegar lýð-
ræðisþjóðirnar bindast samtökum til þess að hverfa ekki
í gin vargsins eins og hinar ógæfusömu þjóðir austan
járntjaldsins.
Islendingar hafa óvenjulega góða aðstöðu til að fylgjast
með og dæma um atburði sem þá, er hér hefir verið gctið.
Einangrtm landsins er aflétt og um leið hafa landsmenn
fengið betri og hlutlausari yfirsýn yfir erlenda atburði en
íleslar ef ekki allar þjóðir. Þeir njóta freLsis til að líta
á málið frá öllum hliðum og geta skapað sér heilbrigðar
skoðánir um það. Þess vegna sjá þeir, hvað brölt hinna
nytsömu sakleysingja, hvort sem er í þeirra hópi eða
annarra þjóða, cr í rauninni hroslegt, en jafnframt grótlegt
að menn, sem eru annars góðir og gegnir, skuli láta nota
sig í svo fýrirlitleguin tilgangi sem friðarsókn einræðis-
herra cr jafnan. ' t(lf!
Þeim er eldd klígjugjarnL
ffm verðlag í Sovétrikjunum cr það að ségja, að þar
eru ýmsar vörrir, sem ekki heyra lil algengri ncyzlu,
enn alldýrar.“ Þannig kemst Þjóðviljinn að orði í gær,
þegar hann reynir að verja hið háa verðlag í sæluríkinu.
Samkvæmt ])essu telst mjólk, smjör, smjörlíki og sykur
ekki til „algengrar ncvz!u“ og hefir Þjóðviljinn sennilega
aldrci gengið cins langl í játningum sinum. Samkvæmt
þessu verður rússnesk alþýða að eta brauðið sitt ]nirri,
því að viðbit telst ekki til „algengrar neyzlu“. Smjör og
smjörlíki eru ekki illfáanleg eins og hér — ]jví að Jivort
tveggja mun framleitt í ríkum mæli þar eystra ( ?) — en er
aímennt ekki neytt þai'. Og eitthvað er ástandið bágborið,
þegar te, scm var þjóðardrykkur á límum keisaranna, telst
nú ekkí Iengur lil „algengrar neyzlu“. Er lurða, þótt Þjóð-
viljinn sé hreykínn?
óperunnar til
Val fyrstu gestanna hing-
að í Þjóðlcikhúsið gat ekki
verið betra. Þeir koma með
eitthvert snilldarlegasta verk
óperunnar, sem til er, hina
töfrandi tóna Mozarts. Þessi
lónlist, sem hrífur eins og
sólaruppkoma á lögrum vor-
degi, full léttleiks, unaðar og
yndislcika, og sem leikur sér
með og hefur upp hið
duttlungafulla líf Rococco-
tímabilsins, sem Brúðkaup
Figarós gerist á, og fyllir
það yndi og unaði, glettni og
göfgi þessa yfir-tilfinninga-
næma timabils, scm cr
skrautlegt og glæsilegt í
leikhúsi og ákafleg broslegt
í virkileikanum.
Snilld Mozarfs lætur allt
lifa í undraheimi tónanna,
þar sem véröldin gengur á
léttum fólum draumanna vf-
ir jörðina, langt frá hennar
tárum og þrautum, sem
knýja á dvr hans sjálfs.
Mozart er einn af stærstu
sigurvegurum mannsandans.
Ekker gat verið belra en
val konunglegu óperunnar
frá Stokkhólmi. Hún hefur
gamla tradition. Ekki ein-
ungis hefur hún gefið heim-
inum tvo mestu söng-snilt-
inga hans, Jenny Lind og
Christine Nilsson, auk
ínargra annanra ágætra
söngvara fyrr og síðar, er
horið hafa hróður Svíanna í
söngmennt til allra landa,
heldur er Óperan í Stokk-
hólmi einnig musteri list-
anna. Iíátt á aðra öld hefur
þar verið unnið að fullkomn-
ún í útfærstlu meislara-
verka óperunnar, og sköpuð"
fyrirmynd, sökum rikidæm-
is, snjallra leiksviðslnig-
mynda og andlegrar áreynslu
til að ná því hæsta. Stokk-
liólms-óperan er Mka ein af
beztu óperum Evrópu, þar
scm allt tvinnast saman, á-
gætir söngkraftar, tækni
])eirra og riddaraleg fram-
koma á leiksviðinu, ágætis
samspil, ekki einungis stjayn-
anna, heldur einnig þeirra,
sem fara mcð hin mmnstu
hlutverk. Hin undur-fina út-
færsla dansins í 3. þætti
sýndi okkur, hvað þeir megna
einnig i þeirri list.
I gær nutum við þessa
alls við uppfærsln Brúðkaups
Figarós. Við sáum glæsilegan
leík og ríkmannlega og
smekklega búninga söng-
fólksins. Aðalsmannslega
framkomu þeirra, heyrðum
ágætis raddir, vel þjálfaðar
-— meðferð hvéýs hlutverks
fágað og samstillt og virki-
Iega í stil hinnar miklu
óperu. Einnig að vera eðli-
legur á leiksviðifiu, eins og
hið litla söngkór sveitafólks-
ins sýndi, allt var út-
hugsað og unnið af meist-
arahöndum.
Þessi fyrsta ópcrusýning. á
íslandi vci’ður því öllum ó-
gléymanleg og lærdómsrík.
Eg veit að Isléndirigar geta
Iært þetfa allt, ef þeir vilja
vinna að því. Óperukóra
rættum við ekki að vera í
vandræðum með, heyrðist
mér, þegar karlakórarnir
sungu liér um helgina, og fá
þeir þá vegleg verkefni.
Persónulcga vil ég hiðja
]æssa ágætu gesti að heilsa
óperunni í Stokkhólmi, sem
eg hafði ýms tengsl við, þeg-
ar eg dvaldi i Stokkhólmi
1915—19. Heilsa Strömmen,
heilsa Djurgárden, Hassel-
backen, Liljevalcks og
lieilsa draumnum, er hvíldi
yl’ir Humlegárden um dag-
renningu í júnhnánuði.
Heilsa Svíþjóð í sumri og
vetri, þó ég veldi Itálíu —
ekkert er glcymt.
Næst þegar þið kornið, þá
flytjið okldir Arnljót Peter-
son-Bergir, þetta náttúru-
málverk í tónum hins hreina
norræna anda, — þessa vin-
ar míns, sem eg skulda svo
mikið, listræn áhrif og hug-
sjónir, og sem opnaði mér
augun fyrir köllun íslands í
list, cr hvatti okkur til að
blína ekki einungis á hina
söguríku fortíð, heldur einn-
ig.sýna dáð í nútíð. Ef liann
lifði myndi hann sjá, að við
liöfum reynt að fylgja þvi.
12. júní ’50.
Eg-gert Stefánsson.
menn á Presta-.
stefnu tslands.
Prestastefna íslands (Syno-
dus) verður haldin í Reykja-
vík 21.—23. þ. m.
Ilefst hún á guðsþjónuslu
í dómkirkjunni, þar seni sira
Jón Ivr. ísfeld, prestur á
Bíldudal, prédikar. Fyrir alt-
ari verður síra Jón Þorvarðs-
son, prófastur í Vík. Síðar
um <Iaginn verður presta-
stefnan formlega sett i kap-
ellu Háskólans; biskup flvtur
ávarp og gefur skýrslu um
starf kirkjuimar á synodus-
árinu. Síðar verða erlendir
gestir t)oðnir velkomnir, en
þeir munu ávarpa presta-
stefmma. Um. kvöldið fiytur
Magnús Már Lárusson pró-
fessor opinhert erindi í dóm-
kirkjunni,
Nánar verður síðar greint
frá dagskrá prestal&fnunn-
ar og því, sem á henni gerist.
Meðal erlendra gesta liennar
Manfred Björkquist,
eru
I
! Stokkhólmsbiskup, Regin
. Renter ])rófessor, Kristian
I Hansson skrifstofustjóri, dr.
I theol. Harry Johansson
frkv.stj. og síra Finnur Tul-
inius.
óðum líður að þjóðhátíð-
ardegi okkar, 17. júní, og ef
veðrið verður skaplegt má
búast við eftirminnilegum
clegi, enda vinna skeleggir
menn að því, að gera daginn
sem hátíðlegastan, eins og
áður hefir verið sagt frá bér
í blaðinu-
I tiTéfni þessa dag's hefir
Rergmáli bórízí eftiríarandi til-
skrif frá manni. sem viö skúl-
um kalia ,,S. S.", ’en hann er
annars sérfróður maður um
garðrækt. ,,S. S.“ segir á þessa
leiö: „Gleymiö ekki aö jirýSa
svalirnar falleg.u blómaskrúði
fyrir .17. júní- Margir bæjarbú-
ar hafa gert þetta undanfarin
ár og notið blómafeguröarinnar
aí svölimum allt sumarið, t- <1.
íbúar bæjarhúsanna við Hring-
braut og flciri- Til eru margar
])!ómategundir, sem hentugar
ertt ‘ til ])eir.ra liluta. svo sem
stjúpmæður og aðrar fjóluteg-
undir, bellisar, gleym-mér-ei,
prímúlur, lagetes, petúnía og
jafnvel tropaeolum og mörg;
fleiri.
Næsta haust yæri svo hægt
að gróðursetja þar blóm-
lauka, sem hlómstruðu
snemma næsta vor, og yrðu
þá strax -til augnayndis, en
fátt er eins unaðslegt og fög-
ur blóm-“
Bergmál vill taka undir þetta
bréf ,,S. S-" og hvetja nienn ein-
dregið til aukjjrmar btómræktar.
eftir þvi, sem við verður komið.
Sem bétur fer liefir áhugi
maima hér t Reykjavik fyrir
garð- og blómarækt stórlega
aukizt hin síöari ár- Óhætt er
að segja, aö ekkert ,.hobby“,
cða að minnsta kosti fá, eru eins
göfgandi og mannbætandi og
einmitt 1)lómaræktin. Sá maður,
sem á garðholu, hefiv alltaf
óþrjótandi verkefni, og þeirri
vinnu, sem menn leggja í garð-
inn sinn. er ekki á glæ kastað.
Oft er ga-man á góSviörisdög-
um að ganga um mörg úthverti
bæjarins og horfa á menn við
vinnu i göröunum, og vtða hafa
á al.lrá siðustu árum veriö gerð-
ir stórfallegir garöar, sem eru
vegfarendum til augnayndis,
ekki síöur en eigendunum sjálf-
unt.
Fegrunarfélagið á veru-
legan þátt í því að hafa auk-
ið og glætt „garðmenningu'*
þessa bæjarfélags, ef svo
mæti að orði kveða, eins og
menn muna af samkeppni
þeirra, er efnt var til um feg-
urstu garðana- Væntanlega
fer slík samkeppni einnig
fram í sumar.