Vísir - 18.10.1950, Blaðsíða 4

f
Miðvilcudaginn 18. október 1950
t s i ti
DA6BLA9
Bltstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsfisn.
Skrifstofa Austurstræti 7,
Otgefandi: BLAÐAOTGAFAN VlSIH HZt
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fímm ilnmQ*
Lausasala 60 aurar.
Félagsprentsmiðjao BLL
Keldnr á Rangárvölltem efftir
Vigfus GuÖmundsson.
VIGFÚS GUÐMUNDSSON j kjafla er græðslu og sáningu
fræðaþulur frá Keldum á(lýst og fornmannaverkum í
I
il 11
Samkvæmt allrahæstri fyrifskipan
Kominform hefur lagt svo i vrir flokksdeildir kommúnista
í vestanvei'ðri Evrópu, að þeim bei'i að spilla vinnufriði
og korna á glundroða á sem flestum sviðum. Viðleitni þessi
á fyrst og fi’emst að bcinast að því að irxifla alla frarn-
leiðslustai’fsemi, þannig að^ með því móti vei’ði grafið
undan fjánnálakei’fi hvers lýði’æðisx’íkis, en að sjálfsögðu
á svo ái’óðursVél kommúnista að ganga méð fyllsta hi’aða,
ef það rnætti verða flokksstefnunni til framdráttar og þá
urn leið heimsvaldastefnu Ráðstjórnari'íkjanna.
Kommúnistar hér á landi hafa ávallt leitast við að vei'ða
ekki eftirbátar annarra flokksdeilda á Norðiu'löndum, en
vegna einangrunar landsins hefur þeixn í í’auninni orðið
meira ágengt en málefni standa til. Nxi er svo kornið alls-
staðar í Skandínavíu, að kommúnistaflokkux'inn má heiía
afmáður og áhrifalaus með öllu, og nægir þar að skírskota
til kosninga þeii'ra, sem fram fóru nýlega í Svíþjóð, til
sveita og bæjarstjónia, cn þar misstu kommúnistar tvo
þi’iðju af því atkvæðamagni, sem þeir áttu yfir að ráða
í hlutaðeigandi héraðastjórnum og sumstaðar alla full-
trúanna. Hingað til lands bei’ast ei'lend blöð mjög af
skornum skammti, og svo virðist, sem Ríkisútvarpið hafi
öðru þarfara að sinna, en að skýra fi'á þeim viðhurðum,
sem bei’a vott um fylgistap og áhrifaleysi kommúnista,
enda er það sennilega ekki í samræmi við anda friðar-
óvarpsins, sem flestir stárfsmenn fréttastofu Ríkisútvai’ps-
ins hafa skrifað undir.
Þessa dagana halda kommúnistar uppi sókn hér á landi
á tveimur „vigstöðvum“. Annai-svegar róa þeir öllum árum
að því að korna í veg fyrir árangur af sáttaumleitunum
þeim, senx fram fara í togai’adeilunni, enda munu hoi’fur
vei'a á að þeim takist að spilla öllu samkomulagi. Hins-
vegar halda þeir svo xippi „friðai’sókninni“ gegn kjarn-
orkusprengjunni, sem Stalin lagði blessun sína yfir, áður
en henni var beitt gegn borgum í Jápan og taldi sjálfsagt
að nota til þess að slytta styi'jöldina og koma í veg fyrir
óþarfa sóun á mannslífum. Undir þessi oi'ð og þetta álit
Stalins tók einkamáipípa hans, Togliatti, ítalski kommúii-
istaleiðtoginn, og ekki stóð heldur á fi'anska kommúnista-
aiium Duclos, sem löngum hefur fetað í fótspor þessara
tveggja kommúnistahöfðingja. og sízt viljað reka erindi
Stalins slæglegar, en Togliatti.
Kommúnistum hefur ekki orðið verulega ágengt í friðar-
sókninni, enda mun þeim sumum hafa verið um og ó að
hefja hana, svo sem bezt sést á því, að þeir Mgu á liði
sínu hér heima, er unnið var að slíkri undirskriftasmölun
á Norðurlöndum við daufar undirtektir almennings. Það
er fyrst eftir hcimkoinu Einars Olgeirssonar og ungra,
stúdenta, sem voru á ferðalagi á meginlandi Evrópu austan
járntjaMs, að hafizt er handa um friðaráróðurinn, og stofn-
að sérstakt málgagn til þess hð halda áróðri uppi' þar sem
vitað var að í því efni niyndi Þjóðviljinn reynast gersam-
lega áhrifalaus. Þjóðviljinn er þó látinn prenta upp allan
áróðurinn úr „Friðarhreyfingunni“ og hæfir þar skel kjafti,
eins og sagt var á góðri íslenzku hér áður og fyrr. Jafn-
framt á svo að efna til sérstakra umræðufunda í útbreiðslu-
skyni, en líklegt er talið að bæði blaðaskrifin og fundirnir
fæli frekar frá málstaðnum, en laði að honum, svo sem,
skrif Kiljans hafa gert í kirkjulegpm hópi.
Togaraverkfallið og friðarsóknin lieinast annarsvegar
að því að spilla vinnufriði í landinu, en hinsvegar að því
a.ð riigla menn í ríminii, þannig að þeir vinni í þágu lcom-
múnistans, raunverulega gegn vilja sínum. Árangurs þessa
hvorttveggja er skjótlega að vænta. Lausn togaradeilunnar
þolir enga hið, en undirskriftum að friðarávai'pinu á að
vera lokið í byrjun nóvember. Nú sjáum við hvað setur,,
en horfurnar fyrir slarfsemi konunúnista eru ekki sigur-
jsfrahglegár. . ;.... .
Rangárvöllum hefir ekki alls
fyrir löngu skrifað ítariega
og greinargóða bók um
ábýlisjörð foreldra sinna:
Keldur.
Þetta er ailstórt rit, röskar
200 bls. að stærð, vandað að
frágangi og prýtt fjölda
mynda og þ. á m. eru all-
mai’gai’ haglega gerðar og
skemmtilegar teikningar eft-
ir Kristínu Skúladóttur,
'fi’ændkonu höfundar. Guðjón
Ú. Guðjónsson gaf hó.kina út.
Bókinni er skipt i 13 meg-
inkafla, en þeir eru: —
1. Keldur — jörðin, en þar
er lýst afsföðu og legu jarð-
13. kafla, — I sambandi við,
þetta skal það tekið fram fyr-1
ir þá sem ekki vita það áður anna 1S
að sumt bæjarhúsanna á
Keldum eru elztu bæjárbygg-
ingar og þær merkustu
sinnai’ teguridar á
Þar er því um forngripi að
ræða, sem hafa mikla menn-
ingarsÖgulega jjýðingu.
I hcild má iun bók þessa
segja, að hún er eius ítarleg
1. Fundurinn lelur að liið
mesta vandræðaástand ríki
með útvegun á skólavörum,
kennshitækjum og lianda-
vinmiefni, og skorar á stjórn
fræðslumála, að gangast fvr-
ir umhólum.' Telur fundur-
•inn, að lieppilegást væri að
sérstök' stofnun í samvinnu
og iinnt er að ætlast til imi
sögu og lýsingu eins býlis.
I haná geta menn sótt sér-
vi'ð Ríkisútgáfu námsbóka
innfhitning og
dreifingu á þessum vörum.
2. Fundurinn álítur að hús-
næði Kennaraskólans sé orð-
ÍQltlTlíi; ið nijög ófullnægjandi og
telur brýna nauðsyn að liafizt
verði lianda um byggingu nýs
og vandaðs skólaliúss.
Áætlað er að næsta haust
verði fundur á Akranesi, og
yar stjórn kosin í samræmi
við þá áætliin. Kosnir voru i
stjórn: Friðrik Hjartar,
skólastjóri, * Guðmundur
hvern þann fróðleik sem Börnsson ög Hálfdán Sveins-
menn vilja og þurfa um þessa son kennari, allir á Akranesj.
fornfrægu jörð. Það er svo
arinnar, landslagi, gróðri og aftur á móti hvers og eins
staðháttum, Annar kafli að gera upp við sjálfan sig
f jallar um áhúendur. er það hversu mikla áherzlu hann
viðamesti jiáttur hókariimar|lcggm á að kynnast lýsingu
og sögu eins hýlis, jafnvel
þótt uni marga hluti merki-
legt sé.
Þ. J.
og vafalaust sá merkasti. Eru
iar taldir upp allir ábúendur
á Keldum, sem vitað er um,
allt frá Ingjaldi Höskuldssyni
á 10, öld og fram til síðustu
ábúenda, Þessi kafli einn tek-
iii’ yfir 100 hls. og við lestúr
hans undrar mann, liversu
marga þekkta Islendinga
þessi eina jörð hefir alið og
■ borið. Þriðji kafli lieitir
Æskuuppeldi og er þar mest
sagt frá æskuleikjum eins og
þeir tiðkuðust á Keldum í
uppvexti höfundarins. Fjórði
kafli fjahar um kirkjuna,
lýsing hennar og saga, og
fimmti kafli er prestatal að
Keldum. I sjötta kafla er
bíæjái'húsunum lýsl, í sjö-
unda kafla heygarði og pen-
ingshúsum, í áttunda korn-
mylnum og kofum, í níunda
kafla fjárréttum, þeim tíunda
kálgörðum, í ellefta túngörð-
um og girðingiim, í
Kennarafund-
ur í Stykkis-
Kennarar á námsstjórna-
svæði Stefáns Jónssonar áttu
fund með sér í Stykkishólmi
daganna 6.—-7. og 8. okt. s. 1,
Yot’u þar flutt
rædd ýniis mál,
störf kennara. Fundinn sátu
35 starfandi kennarar, skóhi-
nefndin í Stykkishólmi og sr.
Sig. Ó. Lárusson, form.
fræðsluráðs í Snæf. og
Ilnappadalssýslu.
í sambandi við umræður á
fiindinum voru þessar áiykt-
tólfta anir samþykktar:
— DóiBiiiriiiii
h'rh. af 8. síðu.
orðið óhæfilegur dráttur á
málinu af hendi sækjanda og
verjanda fyrir Hæstarétti:
Dómsorð:
Ákærði, Guðm. Ingjaldur
Ingjaldsson, sæti fangelsi 5
mánuði.
Ákærði greiði Torfn Jóns-
synf kr. 18,000,00 ásamt 6%
ársvöxtum frá 6. nóvembqr
1946 til greiðsludags,
Ákvæði héraðsdóms um
málskostnað staðfestist.
. Ákærði greiði allan áfrýj-
eim í og linarjtoslnn0 sakarinnar, þar
ei snei a me,g [fl]jn málflutningslaun
skipaðs sækjanda og verj-
anda fyrir Hæstarétti, liæsta-
réttai'Iögmannanna, Gunnais
J. Möllers og Kristjáns Guð-
laugssonar, kr. 1000,00 til
hvors.
Dóminum her að fullnægja
með aðför að íögum.
♦ BEBGMAL ♦
Gg hefi oröið þess var, aö
meinlausar hugleiöingar mínar
um hina nýju spekioga og at-
ómskáld, sem birtust j Berg-
máli fyrir helgina, hafa vakiö
nokkura athygli, og eru fleiri
á mínu máli en mig grunaöi.
Þessi í.intelligentsia” -— klíka,
sem einkum viröist hafa jiaö aö
markmiði aö skopast aö heil-
brigðri dómgreind almennings,
,er orðin það umsvifamikil, aö
úlmgnanlegt mætti teljast, ef á
annaö b.orö væri tekiö piark á
henrir Sem betur fer er litil
hætta á slíku. heldur munu
menn almennt brosa aS hinum
siöhærðu og alskeggjuðu spek*
inguin, sem á stundum viröast
sameina alla djúphygli Platóns,
Sehopenhauers -og TCants, plús
rithöfundarhæfileika snillinga
allra alda.
*
Grínisti einn hefir sent mér
bréf, -— tvö bréf. f hinu fyrra
var bréfið sjálft, sem hér fer
á eftir, orðrétt, —- en í hinu,
sem kom í öðru umslagi, stóð
eftirfarandi: Mér iáðist að
setja rithöíundarheiti mitt
undir hugljúfa kvæðið mitt
— Hjartablóm — sem eg
sendi yður í dag. Stígur
stígs. —“ Bréf Stíg Stígs er
svohljóðandi:
„Háttvirti ritmaöur.
Þér taliö nokkuö digurbarka-
lega um okkur síöhæröu og
skeggjuðu skáldin í dálkum yö-
ar í gær. Þaö er auöséö að and-
-jnn. heíir aldrei komiö yfir yð-
ur. En veriö rólegur- Skálda-
gáfan getur hertekið yöu.r einn
góöan veöurdag svo aö þér fá-
ið við ekkert ráöið. Hún getur
valdiö yður þunglyndi; þér sjá-
íð dauðann nálgast
heiminn
farast- Eymd. Dagarnir sofna
.sínum hinzta svefni- Lífið búiö.
Þannig l.ýsir
ser so-mi
skáld-
skapargá’fa. Míu gáía kom yfir
mig í fyrra. Eg hefi afkastað
iiiiklu, og forlögin háfa rifizt
um aö gefa mig út. En eg er
stoltur. Mín ljóð eiga að hverfa
út í Ijósgeim hiniiiiljósanna,
sem hafinn er yfir þessa daiiöa-
gröf og armæðudal, seni viö lif-
rim-1.
Hana nú- Ntr kemur andÍHÚ
allt í einu yfir mig. Og af því
þannig stendur á, að eg er aö
skriía yður, álít eg það fvrir-
boða þess, að mér beri aö leyfa
yður birtingu á hinu djúpsæa
kvæði, sem í vændum er, og
brýzt fram úr sorgmæddum
eymdarhuga mínum:
Hjartablóm-
Eg geng um í sloppnum —■
og hugsa.
En mér er kalt — hugur er
dapur.
Eg sýp á einni „hlaekdead‘‘,
en það er sama — eg er í
sorg-
Eg skil jþig — en þú ekki
' mig.
Ásjóna mínifer fögur — en
ertléttúðug*
Þú mænir á tungíið —; én eg
drýp höfði yfir gröf minni,
þú elskar mig ekki, eg dey.
Esjan er ljótfalleg,
eg kaupi hrúsamjólk
síldin í sjónum hugsar margt
skórnir míhlr eru óburstaðir