Alþýðublaðið - 01.10.1928, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
<: kemur út á hverjum virkum degi.
; Mgreiesla í Alpýðuhusinu við
j Hveriisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
} til ki. 7 siðd.
! Skrllstofa á sama stað opin kl.
} 9»/« —101/, árd. og kl. 8 — 9 síðd.
; Simar: 988 (afgreiðslan) og 2394
Í (skrifstofan).
< Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
{ mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
j hver mm. eindálka.
} Prentsmiðja: Alpýðuprentsmi&jan
; (í sama húsi, simi 1294).
1
I
►
>
>
►
►
►
►
!
>
!
!
!
!
Von nm viðs*elsn
Privatbankans.
Frá sendiherra Dana 1. okt. 1928.
Frá sendiherra Dana.
1. okt. 1928.
Á stjóynarfundi Pjó’ðbankans í
gær tilkynti Privatbankinn, að lof-
orð hefði fengist um talsvert nýtt
hlutafé, svo að möguleikar virt-
ust á, að bankinn yrði opnaður
aftur. Nú er unnið að því að
reisa „Aarhus 01iefabrik“ við, en
að þaö lánist er talið fyrsta skil-,
ysrði, þess, að hægt sé að bjarga
bankanum.
Fíugáform.
1 byrjun september voru níu
ár iiðin síðan skipulagsbundnar
faiþegaflugferðii hófust í Bret-
landi. 1 ágúst 1919 þótti það tíð-
indnm sæta edgi litlum, ef tveir
farjiegar fóru í farþegaflugvé! yf-
ir Ermarsund, en í ágúst í suimar
flutti flugfélagið „lmperial Air-
ways“, sem nú er rekið með tals-
verðum hagnaði, þrjú þúsund far-
þega yfir Erniarsund.
Á næsta ári er ráðgert að koma
á flugfeiðum frá Lundúnúm til
Delhi í' Indlandi, enn fremur frá
Cápe Town til Cairo. Þrjár flug-
vélar verða í förum á milli Bret-
iands og Egiptalands, tvær, sem
loftmá'laráðuneytið á, og ein, sem
er eign Imperial Airways. Plug-
vélar þessar eru kallaðar „Short
Calcutta filying boats“. — Stjórnin
1 Egiptalandi er að fáta reisa
mi-kla flugvélastöð og lend-
ingarvöll nálægt Dehkla. Búast
menn við, að Dehkla verði þýð-
iiigarmikil f.lugmiðstöð fyrir 3
álfur, Evrópu, Asíu og Afríku,
vegna legu si'nnax mitt á miiliiáilf-
anna. — Farþegaflug ti'l Indlands
er ráðgert áð muni taka 1 daga
í fyrstu, en síðar 5—6 daga. Þeir,
sem fara til ' Austurlanda,' eiiga
kost á því að fljúga frá Lund-
únum til Paxísar og Basel í Sviss,
fara þaðan með hraðlest tiil Mdð-
jarðarhafsins, svo í flugbát yfir
Miðjarðarhaf o. s. frv. — Loks
má geta þess i sambandi við
brezk flugmáil, að verið er að
starfa að undirbúningi skipuiags-
bundinna flugferða á miilli Liver-
pool og Belfast á Irlandi.
Löndin þéttbýlu, þar sem net
járnbrauta og bílvega liggja þvert
og endilangt, konaast ekkí hjá að
taka upp flugferðir. — Enn síður
Islendingar.
Esperanto.
Ól. Þ. Kristjánsson, esperainto-
kennari, kom inn í skrifstofu Ai-
þýðublaðsins í gær. Talið barst
að esperánto.
Varst þú á þingi esperantista í
Antwerpen í sumar? spurðum vér.'
Nei, því miður. En þangað
komu Í500 esperantistar af nær
því 40 þjóðum. Þar voru fundir
haldnir og fyrirlestrar fluttir; og
svo skemtu menn sér á ýmsa
vegu. Annars vona ég, að Þór-
bergur Þórðarson segi eitthvað.
frá þinginu hér í biaðinu, því að
hann var þar og fjórir aðrir Is-
iendingar.
Hafa svo margir íslendingar
sótt nokkurt esperanto-þing áð-
Nokkrar smásögur. Nú síðast
hefi ég þýtt smásögu Kvarans
„I’ÁTÍrgefning", og á hún að koma
út í safni, sem er ætlað blind-
um mönnum.
En getur þú ekki sagt eitthvað
um esperanto og jafnaðarmenn ?
Jú, þáð er næsta auðvelt, því
að hvergi á esperanto jafnmikl-
um vinsældum að fagna að tii-
tölu. Jafnaðarmannáþing Svía sl.
vor skoraði á alla meðlimi flokks-
ins þar í landi að Læra esperanto
og vinna að því eftir rnegni, að
esperanto verði kent í ölium skól-
urn um allan heim. Og jafnaðar-
mannaféiag esperantista (S. A. T.)
telur nú yfir 6000 meðlimi í 35
löndum. Og ég er viss um það,
að íslenzkir jafnaðarmenn láta
ekki lengi standa á sér.
Ætlar þú að kenna e^peranto
hér í vetur ?
Já. Skólanefnd •hef'ir sýnt mál-
efninu þann skilning og þá veJ-
vild, að ieyfa mér stofu í Barna-
skólanum til afnota á kvöldin ó-
ur?
Nei, það hafa verið eitthvað
4—5 Islendingar samtals á öllum
hinum þingunium, 19 að tölu. Es-
peranto er að vaxa fylgi hröðum
skrefum hér á landi.
Erum við annars ekki aftarlega
í röðinni hvað esperanto snertir ?
Ól. Þ. brosir: Jú, það er ó-
mögulegt að segja annað. Hér hef-
■ir esperanto t. d. alls ekki verið
tekið upp við neinn skóla, ekki
einu sinni sem „frjáls náms-
grein“, hvað sem verða kann í
vetur. En það er gert ákaflega
víða exlendis. S. 1. vetur var það
t. d. kent í 23 íxamhaldsskólum
í Vínarborg, en nemendurnir voru
605. Og í háskóla einum austur
í Shanghai (Kína) er esperanto
skyldugrein. Þar Lærðu 200 menn
sl. vetur. Ég nefni þessar tvær
borgir bara af handahófi til að
sýna, að esperanto er í uppgangi,
hvert sem litið er.
Er ekki esperanto talsvert not-
að sem víðvarpsmál?
Jú, þörfin á allsherjar-hjálpar-
máli er brýn þar. Útvarpsbylgj-
urnar fara ekki að landamiærum.
Eftir nýjustu skýrslufn, sem ég
hefi, eru það 177 stöðvar, sem út-
varpa esperanto-námskeiðum eða
fréttum og fyrirlestrum á esper-
anto. Þær skiftast á 33 -löind.
Fyrst er Þýzkaland með 25 stöðv-
ar, Bandaríki Norður-Amerí'ku
með 23, Bretland með 16, Soviet-
Rússland með 15 og Frakkland
með 14 st&ðjvár. Og af kenslu-
bók þeirri, sem notuð var viðj
útvarpsnámskeið frá stöðiiini í
Tokio (Japan) sl. v&tur, seldust
15 þús. eintök.
Já, vel á minst, er ekki úr mikl-
um bókmentum að velja á es-
perarito ?
Núna gefa esperantistar út eitt-
hvað um 70 blöð og tímarit. Bæk-
ur eru margar ' og merkilegar,
sumar frumsamdar, aðrair þýddair.
Hefir nokkuð verið þýtt úr ís-
keypis. Auk þess býst ég við að
kenna eitthvað heima hjá mét
líka.
Hvenær ætlar þú að byrja?
Ég get byrjað þegar vill; ekki
síðar en um næstu mánaðamót.
Ól. Þ. stendur upp.
Hvar áttu heima, ef fólk skyldi
vilja fá hjá þér upplýsingar um
esperanto eða kenslu í því ?
Á Skólavörðustíg 27 Svo er
hægt að ná í mig í síma nr.
2003 frá kl. 5 til 7. — óis la
’revido! .
Frá Eyrbek^ingum.
Eyrbekkingur einn hringdi Al-
þýðublaðið upp í gær og segði
því þessi tíðindi:
Lyfsalinn hér, dpnskur maður,
Pedersen að nafni, er fyrir nokkru
orðinn gjaldþrota og hefir skifta-
ráðandi tekið bú hans til með-
ferðar. Á föstudaginn kom um-
boðsmaður erlends lánardrottins
hans; Lárus Jóhanmesson lög-
fræðingur, hingað austur og
heimta'ði, að Iyfjabúðinnii værii þá
þegar lokað og allri afgreiðslu
iyfja hætt. Læknar liér hafa enga
lyfjasölu, svo að almenmngur.
hefði orðið að sækja öll lyf til
Reykjavikur, ef af þessu ' hefði
orðið, en slíkt er auðvitað full-
kominn ógerningur. Til allrar
'hamiingju vax landlæknir hér
staddur og-fékk hann ásamt með
héraðslækninum því til vegar
komið, að skiftaráðandi ákvað að
lyfjabúðinni skyidi haldið opiiininí
þrátt fyrir kröfu Lárusar og fé-
laga hans.
Tíðarfar er hið hagstæðasta dag
hvern og spretta í görðumí bezta
lagi. Síðustu daga hefir verið á-
gætur afli á skip frá Stokkseyri.
Esja
fer austur og npröur um land
lenzku ?
í kvöld kl, 6.
Eftirtektarverð ósvífni.
Eftirtektarvert atvik vildi til á
Isafirði nýlega. Stóð svo á, að
knattspyrnukappleikur var þar„.
og dómari í knattspyrnunni var
einn af verzlunarþjónum bæjar-
ins. Hafði hann sMpað sór til að-
stoðar tvo línuverði. — Alt í einu!
vtndur kaupmaðurinn, húsböndí
dómarans, sér að öðrum línuverð-
ihum og grípur af honum flagg
það, er hann hafði í hendi. Dóm-
arinn gat ekki þolað þetta af hús-
bóndanum og skipaði honum að
hafa sig á burt og afhenda hinum-
tiliskipaða línuverði flaggið. —.
Húsbóndinn lenti í nokkurri orða-
sennu við verzlunarþjóninn, etr
það .varð þó úr, að hann háfði sic;
á burt og afhenti flaggið. Fór
svo kappleikurinn fram eins og
ekkert befði í skorist. En dag-
inn eftir, eða um kvöldiö, fær,
verzlunarþjónntnn ■ bréf frá hús-
bóndanum. 1 bréfinu rifjaði hús-
bóndinn upp atviMð á Miaitt-
spyrnuvellinum, og eftir nokkurn
formáila, sem fjallaði um það,
hvað þjóna-r mættu segja og' gera.
gagnvart húsbónda sínurn, sagði
hann honum upp starfiniu — og
þar við sat.
Atvik þetta er eftirtektarvert
Það sýnir fyrst og fremst, að í-
haldshúsbændur líta á þjóna sína-
eins og þræla. Þeir álíta, að þjón-
arnir eigi ekki að tala eða begða
sér öðruvísi en húsbóndanum lik-
ar bezt.
íhaldið vill hneppa menn í and-
lega og líkamlega ánauðarfjötra.
Djúpa fyrirltiningu ber almenn-
ingur fyrir slikum mönnum.
Erlemd simskeyti*
Khöfn, FB., 30.. sept.
Frakknesk-bíezka flotasamþyktin.
Frá Washington er símað: Svar
stjórnarinnar í BandaríkjunuM
viðvíkjandi frakknesk-brezku
flotasamþyMinni hefir veriö birt-
Stesdur í svarinu, að Bandaríidn
geti ekki fallist á samninginn, þai'
eð samkvænxt honum sé lagt til,
að takmarka að eins bygging
beitiskipa, er séu tíu þúsund
smálestir að stærð og niinni með
sex til átta þumlunga fallbyssum.
Samkvæmt samningnum er þó-
einnig lagt til að takmarka bygg-
ing kafbáta, sem eru yfir sex
hundruð smálestir. Bandarikin
segja því, að þannig sé lagt til
samkvæmt samningnum, að tak-
marka að . eins sMpaflokka, sem.
Bandaríkin þarfnist mest. Samii-
inguriun takmarki heldur eklrii
byggiingu minrii herskipa, geri
jafnvel mögúlega ótakmarkaða
byggingu sumra minni skiirateg-
unda, sem hafi mikla hernaðár-
lega þýðingu. Sariiningurinh úti-
Loki því ekki að hafin verði ný:
sarnkeppni um að byggja ný her-
skip. Stjórn Bandarikjanna kveðst
þó reiðubúin ti-1 þess að styðja