Vísir - 15.12.1951, Page 3

ȣarr-v/
Laugjoslaqgimtíl5.<fesftmba‘1951
V Í S I JR
uV . í£>. V- iK
KHían

i sumum
eftir að verzlunin var gefin frjáls,
Meðalálagning hefir lækkað stórlega sam-
kvæmt skýrslum verðlagseftirlitsins.
I eldhússdagsumræðunum flutti Björn Ólafsson við-
skiptamálaráðherra ræðu síðara kvöldið, og gerði þá skil
nokkrum ásökunum, sem komið höfðu fram í ræðum
frummælenda stjómarandstöðunnar. Fórust ráðherranum
m. a. orð á þessa leið:
Eitt af þeim málúm, sem
nú er ofarlega á baugi, er
erfiðleikar iðnaðarins og sá
samdráttur, sem orðið hefir í
starfsemi hans. Sosialista-
ílokkarnir gera nú mikið úr
þeirri fólksfækkun, sem orð-
ið hefir i ýmsúm iðngreinum
og segja að ríkisstjórnin sé
að leggja iðnaðinn í rúst. . .
Innlendur iðnaður hefir
tekið stórstígum framförum
á undanfömum áratug, en
hann hefir vaxið upp, ef svo
mætti segja, á óhollum tíma.
Hann hefir dafnað i skjóli
innflutningshafta, sem vernd-
uðu hann fyrir samkeppni er-
lendra vara. Það mætti segja
úm iðnáðinn eins og mann-
íólkið, að enginn verður ó-
barinn biskup.
Síðan innfiutningshöftin
voru afnumin að verulegu
leytj, hafa ýmsar iðngreinar
komist í erfiðleika vegna
samkeppni erlendra vara. Má
i því sambandi nefna skó-
gerð, dúkagerð og prjónles.
Fólki hefir xnjög fækkað í
þessum greinum, sem hafa
undanfaiáð veitt talsverða
atvinnu. Það er illt til þess að
vita, að svo er komið þrátt
fyrir það, að mög fyrirtæki í
þessum iðngeinum hafa nýj-
an og góðan vélakost. Það,
sem hér er að gerast er, að
þessi iðnaður verður nú í
Fyrsta skipti fyrir alvöru að
taka þátt í samkeppni við
samskonar erlenda fram-
íeiðslu. Hann gengur nú, ef
svo mætti segja í fyrsta sinn
til prófs og það sýnir honum,
uð hann ]>arf að ýmsu leyti
að læra betur, ef hann á að
halda sínum hlut i sam-
keppni við útlendu fram-
leiðsluna. Að mínum dómi er
þessi prófraun til góðs, bæði
íyrir neytendurna i landinu
og þessar fi'ámleiðslugreinar.
Þær hafa að líkindum öll
skilyi'ði til þess að lceppa við
erlendu vörurnar með breytt-
um framleiðsluháttum og
meiri vöruvöndun. Margar
iðngreinar eru samkeppnis-
hæfar og halda velli. Sá
stofninn, sem grænn er, visn-
ar ekki.
Uppvaxandi iðnaði fylgja
inörg vandamál og eitt mesta
þeirra er að sjá þeirn iðnaði
farborða, sem heilbrigður er
og þjóðinni nytsamlegur.
Hinsvegar er engum greiði
gérður með þvi að vernda
þann iðnað, sem á engan til-
vei-urétt, er neytendum til
byi’ði fjárliagslega eða bætir
ekki úr þeirri þöi'f, sem hon-
um er ætlað.
Það er barnalegt að halda
þvi fram, að ríkisstjórnin sé
vitandi vits að reiða öxina að
i'ótum iðnaðarins, með því
að gera frjálsaii innflutning
inðaðarvara. Innflutningur
hefii’ verið gefinn frjáls til
þess að almenningur i land-
inu geti átt kost á sem ódýr-
ustum vörum og beztum. En
af því leiðir einnig að is-
lenzki iðnaðurinn, með þeirri
yernd, sem hann nýtur, verð-
ur að bjöða jafngóða kosti og
erlenda varan. Hinsvegar er
Ijóst, að ráðstafanir þarf að
gera til þess að iðnaður, sem
heilbrigður er og æskilegur,
hafi nægilega vernd. En úr
því verður ekki slcorið með-
nn ströng innflutningshöft
ei'u í gildi, hvaða iðnaður er
heilbrigður og samkeppnis-
fær.
lðnaðurinn er orðinn stór
þáttur í atvinnurekstrinum i
’andinu. Þess vegna á að
vernda liann, að svo miklu
leyti, sem það samiýmist
iiagsmunum almennings. En
við megum ekki verða upp-
næmir samstundis og veru-
ieikinn gefur til kynna, að
i:umar iðngreinar geti ekki
lifað nema í skjóli strangi'a
innflutningshafta. Ef til vill
þurfa sumar hverjar af þess-
úm iðngreinum ekki annað,
en að taka upp önnur vinnu-
brögð er sami'ýmast betur
hinu nýja viðhorfi, til þe-ss
nð þær liafi nóg að starfa.
Eg álít sjálfsagt, að veita
iðnaðinum alla þá aðstoð,
sem hægt er, ekki með því að
íoka hann inni svo enginn
gustur samkeppni berist að
honum, heldur með því að
veita honum sanngjarna
vernd og greiða götu hans lil
þess að fá hráefnin, sem
henta honum bezt og þar sem
þau éru ódýrust.
Fækkun
í iðnaðinum.
í þessu sambandi þykir
niér í'étt að skýra nokkru
riánar hvar erfiðleikar iðnjið-
nrins koma aðallega fram.
Samkvæmt greinargerð
Iðju, félags verksmiðjufólks,
íiefir fækkað hjá 18 verk-
smiðjnm um 320 manns síð-
un i árslok 1949 til 1. des.
1951. Þar sem hér er um
tveggja ára tímabil að x'æða,
verður ekki af skýrslunni séð
að live miklu leyti fólks-
fækkunin stafar af áhrifiun
hins frjálsa ' innfl. Vafa-
íaust hefir talsverð fækkun
átt sér stað áður en frílistinn
var gefinn út, eða á árinu
1950, svo samdráttui'inn i
iðnaðinum á sér dýpri rætur.
Þeim verksmiðjum, sem
hafa neyðst til að di'aga sam-
an seglin og skýrsla liggur
fyrh' rini, má skipta i þrjá að-
alflokka: Ullar og prjóna-
verksmiðjur, sem höfðu 1950
138 manris, en liafa riii 23,
skó og leðurgerð, er höfðu
áður 151 mann,- en nú 76,
og kjóla og fatagerð, er höfðu
100 manns, en nú 34. Þetta
,eru. ljáar, iðngreinar og allur
samdráttur í þeim stafar ekki
af erlendri samkeppni.
Fjölgun
í iðnaðinum.
En svo er önnur hlið þessa
máls, sem litið er minnst á.
Með áuknú verzlunarfrelsi
hafa sumar verksmiðjur auk-
ið stai'fsmannafjölda sinn.
Vinnufatagerð íslands hafði
um 30 rnanns þegar höftin
voru ströngust, en nú hefir
þessi vei'ksnxiðja 80—90
manns í vinnu, eftir að inn-
flutningur var gefinn frjáls.
Sama er að segja um Raf-
tækjaverksmiðjuna í Hafnar-
firði. Fvrir 2 árum hafði hún
55 inanns í vinnu, en nú 71.
Þetta er gersamlega ópóli-
tiskt mál, þótt kommúnistar
reyni að gei*a það að pólitísku
ái'ásai'efni á rikisstjórnina.
Hér er um mikið hagsmuriá-
mál að ræða fvi'ir almeiining
í landinu, bæði að því er varð-
ar alvinnu i iðnaðinum og
verðlag á framleiðslu hans.
Rikisstjórnin mun leitast við
að leysa það. vandamál á
bann hátt, er horfir til mestra
hagsbóta fyrir ahnenning, en
elcki á kostnað hans og mun
hún taka allt tillit til iðnað-
arins i landinu, sem liægt er.
Hið frjálsa
verðlag.
Þá yék ráðberrann að á
rásum Alþýðuflokksins á
ríkisstjórnina fyrir hið fi'jólsa
verðlag, sem hann taldi gerð-
ar með miklurn óheilindum
og' litilli sannleiksást, en um
þetta fórust honum svo orð:
í því sambandi (verðlags-
málin) vil eg benda á um-
mæli alvinnumáiai’áðherra i
umræðunum i gær, er hann
sagði að hugsunarvilla stjórn-
arandstæðinga í þessu máli
lægi i því, að þeir bvggðu á
skýrslum, sem náðu aðeins
til eins fimmtugasta hluta
alls bátagjaldeyx-isins. Fæi'ði
hann rök fyi'ir því hversu
þelta væri villandi mynd, þar
sem engum heilvita ííianni
kæmi til hugar að hægt væri
að leggja á allan bátagjald-
eyrinn eins inikið og fyrsta
50. hlutann......
Þegar þetta mál var til um-
fæðu fyi'ir nokki’u hér i þing-
inu, lét eg það álit i ljós, að
þær mi&fellur, sem komið-
höfðu fratn á ólagningunni
við fyrstu athugun, múndu
lagast eftir nokkum tíma, en
ýerðlagið mjmdi þurfa marga
mánuði til að ná eðlilegu
jafnvægi. Þetta hefir nú kom-
ið svo greinilega i Ijós við þá
athugun, sem ijú hefir farið
fram, að ekki verður um
Villst.
Samkvæmt upplýsingum,
sem eg hefi fengið fná verð-
gæzlunni er niðui'staðan
þannig af þeim athugunum,
sem gerðar hafa verið:
Vöruverðshækkun að með-
altali frá fyrri verðlags-
ákvæðum í heildsölu og smá-
sölu til neytenda á bátalista-
vörum, var samkvæmt
ágústskýrslum 22,8%, en
samkvæmt október-skýrslum
16,8%.
Vöruverðshækkunin i októ-
ber er því nær þriðjungi
minni én i ágúst.
Meðalvöruverðshækkun til
nejdenda á vefnaðarvörum
skv. ágústskýrslum var 17%,
en samkv. október-skýrslum
11.2%.
Skýrslurnar sýna yfirleitt
hóflega álagningu bæði í
smásölu og heildsölu. Ein á-
berandi undantekning' er þó
í þeim. Verzlun, sem flutti
inn í-akvélar, lagði á þær
142% og á rakblöð 70%, á
útlagðan gjaldeyri. Þessi inn-
flytjandi hefir þózt þurfa að
nota sér frjálsræðið.
Reglur um ■■.:!
álagningu.
Vegna þess að háttv. andst.
reyná helzt að villa almenn-
ingi sýn í sambandi við báta-
listann, er nauðsynlegt að
menn viti að útreikningar
samkv. vex-ðlagsókvæðum,
leyfa ekki álagningu nema á
2/3 hluta bátagjaldeyrisins og
veltuskatt,
alls elcki á 7—8%
sem greiddur er við tollaf-
gi’eiðslu. Á þennan hátt ei' t.
d. í sambandi við rafmagns-
heimilistæki, eklci í’eiknað
með álagningu af einum
þriðja af raunverulegu and-
vii'ði vörunnar. Þannig kem-
Ur að sjálfsögðu i ljós mikill
munur á álagningu skv. verð-
lagsákvæðum og álagningu á
vöx'una eins og hún raun-
verulega kostar hér með öll-
úm kostnaði. En það er al-
a 4.
\
Æýútkomnar RIDDARASÖGIJR, fjórða til sjötta bindi.
svara fyrir yður spumingum Jólagetrau narinnar
JÞ
Islendingasagnaútgáfan
Túngötu 7 — Sírnar 7508 og' 81244 — REYKJAVlK j

RITSAFN GUDRÚNAR LÁRUSDÓTTUR er alStaf glæsileg jólagjöf.
t7,i i Pj. Fæst hiá bóksölum
V->okeuferoui oLufa