Vísir - 12.03.1952, Blaðsíða 4

V I S I B
..Miðvikudaginn 12. marz 1952
DAGBLAÐ
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstrseti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (finim linux).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Íi^a,íTí 3 •’ 5 'V %’ . i ‘ú -y. f. t S ... í . ,
Nauðsyn hafrannsókna.
Afjárlögum þessa árs er gert ráð fyrir að varið verði kr. 300
þús. til haf- of fiskírahnsókna. Hrekkur upphæð þessi
skammt til víðtækrar starfsemi, en er þó betri en ekki. Mönn
um er nú farið að skiljast að.rannsóknir á hafinu við strendur
landsins er þjóðinni nauðsyn og getum við í því efni nokkuð
lært af dæmi Norðmanna. Þeir halda hafrannsóknaskipum úti
með miklum kostnaði og láta sér ekki nægja það eitt að halda
slíkum rannsóknum uppi á heimamiðum, en fara á fjarlægustu
slóðir til rannsókna og þó ekki sízt þar, sem nokkurra aflafanga
má vænta til hánda norska fiskiflotanum. Við íslendingar höf
um einkum fylgst með rannsóknarstarfi norskra hafrannsókna
skipsins Georg Sars, sem fylgst hefur með síldargöngum bæði
hér við land og við Noreg. Er það víst að kostnaður við þá
útgerð hefur borgað sig í ríkum mæli og eru þar þó ekki öll
kurl komin til grafar.
Síldveiði er að vonum talinn áhættusamur atvinnuvegur,
en einkum hefur síldarleysið bitnað hart á okkur fslendingum
sjö síðustu árin. Rannsóknir á göngum síldarinnar hafa leitt í
ljós að hún heldur sig aðallega í 6—8 gráðu heitum sjó, en
kaldur straumur hefur legið hér að landi, sem heft hefur að
mestu sildargöngu upp að ströndinni. Hinsvegar hefur mikið
síldarmagn haldið sig í heita sjónum djúpt norður og austur
af landinu, en þangað hafa íslenzk veiðiskip tæpast getað sótt,
og þá ekki nema þau allra stærstu. Hið norska hafrannsókna-
skip, sem að ofan getúr, fylgdi síldinni eítir og gaf norska
veiðiflotanum allar upplýsingar um gongur hennar. Er vertíð
lauk hér við land á síðastliðnu sumri, var rannsóknunum enn
haldið áfram með mikilli nákvæmni, en þær Ieiddu til þess að
norskir veiðimenn vissu nákvæmlega, hvenær síldarinnar mætti
vænta þar upp að ströndum og voru viðbúnir veiðunum í tæka
tíð. Leiddi þetta til gífurlegrar veiði framan af vertíð, sem
síðar dró að vísu úr vegna stirðs veðurfars.
Nokkrir íslendingar hafa reynt að kynna sér veiðiaðferðir
Norðmanna á síðustú vertíð, sem óg nýtingu þeirra á síldínni
og er þess að vænta að sú aukna þekking leiði hér til nokkurra
umbóta. En öllu öðru er nauðsynlegra að halda uppi haf- og
fiskirannsóknum, einkum að því er varðar göngur síldarinnar,
enda ætti þá að draga verulega úr þeirri' áhættu, sem þessari
atvinnugrein hefur verið samfara. Hefðum við á vísan að róa,
svo sem Norðmenn, ætti að vera unnt að hafa við allan nauð-
synlegan undirbúning, þannig að skipin geti sótt á síldarmiðin,
þótt djúpt verði að leita. Þegar líkindi eru til að síld taki að
nálgast landið, ætti rannsóknarskip, eitt eða fleiri, að vera
.viðbúin og fylgjast með síldargöngunni.
Forsetakjörlð og Aiþyðuflokkurinn
F
ormaður Alþýðuflokksins, Stefán Jóhann Stéfánsson, ræddi , . , .
nokkuð væntanlegt forsetakjör á fundi, sem haldinn var í '
fulltrúaráði flokksins fyrir fáum dögum. Fórust honum orð á
þessa leið: „Aðalatriðið er að fá í stöðu forseta úrvalsmann
að menntun, mannkostum og hæfni. Hann þarf jafnt að kunna
að umgangast erlend stórmenn, er að garði kunna að bera,
og þá menn, er stunda vinnu í sveita síns andlits við sjó og í
sveit. Forsetinn þarf, ef vel á að vera, að kunna góð skil á
íslenzkum atvinnuháttum og fjármálalífi og þekkja til hlítar
stjórnmálin og starfsemi Alþingis. Hann þarf að vera vitur og
góðgjarn, kunna þá list að laða menn til samstarfs með hags-
muni heildarinnar fyrir augum. Er það sízt lakara að sá, sem
til forseta yrði valinn hafi verið flokksmaður og haft skipti
af stjórnmálum, þótt heppilegra væri að hann hefði ekki á
síðustu tímum verið harður og óvæginn baráttumaður í fremstu
víglínu.“
Formaður Alþýðuflokksins taldi æskilegt að lýðræðisflokkar
þingsins kæmu sér saman um forsetaefnið, en slíkt samkomulag
mætti ekki gera þannig, að það gæti talist á nokkurn hátt
pólitísk hrossakaup. Verður ekki annað sagt, en að formaður
Alþýðuflokksins hafi gert skynsamlega grein fyrir viðhorfum
til forsetakjörsins, sem menn geta orðið sammála um, en eftir
er svo að sjá, hvort flokkunum tekst að ná samkomulagi um
forsetaefni, sem þjóðin vill styðja, en allt mun þetta óráðið enn
þá. Forsetakjör á að fará fram í júnimánuðí, en samkvæmt
ákvæðúm stjórnskipunarlaga ber að auglýsa forsetakjörið fyrir
lok þessa mánaðar. Má því gera ráð fyrir að samningaumleit-
anir milli flokkanna hefjist von bráðar, en þó tæpast fyrr en
flokksfundi Framsóknar er lokið, sem stendUr yfir hér í bæn-
,pm þessa dagana.
finnast hér við land.
Skipstjéri á Agli rauða sendi Fiskideiid þá.
í síðasta hefti Náttúrufræð-
ingsins birtist fróðleg greiri
eftir dr. Hermann Einarsson
um sjaldgæfa fiska, sem fund-
izt hafa hér við land upp á síð-
kastið.
■ Vísir leýfir sér hér með að
birta grein dr. Hermanns, og
fer hún hér á eftir:
Steindór Árnason, skipstjóri
á b.v. „Egiíl rauði“, afhenti
mér síðla suraars nokkra sjald-
gæfa fiska, og með þeim stuttá
greinargerð umfundþeirra.Mun
ýtarlegar verða skýrt frá sum-
um þeirra. Þá hefir og herra
Lýður Brynjólfsson, kennari í
Vestmannaeyjum, sent sitthvað
fágætra sækvikinda, þar á með-
al fiska, og mun þeirra síðar
getið.
Upplýsingar Steindórs Árna-
sonar eru hinar fróðlegustu, og
Væri óskandi, að skipstjórar
gæfu nánar gætur að þeim
sjaldgæfu fiskum, sem í botn-
vörpuna slæðast, einkum á
djúpmiðum. Til fróðleiks vil eg
tilfæra meginatriðin úr grein-
argerð Steindórs. Hann ritar:
„Síðastliðna mánuði höfum
við verið að fiska á Rósagarð-
ihum og Þórsmiði. Á því fyrr-
nefnda hefir yfirborðsstraum-
urinn nær engöngu verið „blá-
elfan“. Átulítið virðist hafa
verið í þeim straum, nema
nokkra daga, að rauðlitaðir
flekkir háfa sézt á víð og dreif.
Þessir flekkir hafa verið þunn-
ir. Átutegund þessi hreyfði sig
ekki ósvipað og þegar stygg
síld fer niður með sporðaköst-
um.
Síðústu dagana hefir verið
mikið um dökkan, rauðlitaðan
sjó á kantinum á Berufjarðar-
ál og austur á Fót og þaðan
suður á Þórsmið. Við fengum
bæði þorsk og síld í trollið á
Fætinum og Þórsmiðinu síðastl.
fimmtudag, hvort tveggja alveg
úttroðin af síldarátu.
Við hirtum ekki laxsíldar,
en talsvert var af þeim á djúp-
miðúnum. Þeir fáu þorskar,'
sem þar fengust, voru yfifleitt
fúllir af kolmunna. Einnig
virðist hann ekkert hafa á rttöti
því að éta bláriddara, sem þarna
var talsvert af. Eina vogmær
'fengum víð þarna. Einnig lít-
ínn, sívalan fisk með kjaft, sem
líkist fuglsnefi. Hann var mik-
ið skaddaður. Karfinn fer yfir-
leitt mjög illa með alla aðra
fiska, sem slæðast í trollið."
Greinargerð þessi er dagsett
29. júlí 1951. Fer hér á eftir
skrá Steindórs yfir sjaldgæfa
fiska, sem hann hafið orðið var
við:
1. Slóansgelgjur (Chauliodus
sloanei Schn.). Fiskaðar í botn-
vörpu b.v. Egils rauða 6.' júlí
1951 á 270 faðma dýpi. 90 sjóm.
SA Vz S frá Stokkseyri. Þann
dag var mikið um tvær tegund-
ir laxsíldar. (Slóansgelgju er
aðeins einu sinni áður getið
hér við land. Rak hana við
Hornafjarðarós í febrúar 1916).
2. Flatnefur (Centrophorus
calceus). Fiskaður í botnvörþu
b.v. Egils rauða 5. júlí 1951 á
275 faðma dýpi. SAtS 3/2 S frá
Stokksnesi, ca. 85 sjóm. Lengd
106 cm. Hængur. í maganum
einn gulllax, sennilega frá tog-
aranum. (Þessi háftegund virð-
ist alltíð við suðurströndina).
3. Lúsífer (Himantolopus
reinhardti Ltk). Fiskaður í
botnvörpu b.v. Egils- rauða 28.
júní 1951, ca. 90 sjóm. SA af
Stokksnesi á 270 faðma dýpi,
innan um karfa. Þessi einkenni
lega djúpsjávartegund hefir
áður fundizt við suðurströnd-
ina, alls 9 fiskar á 53 árum.
Þessi mun vera sá 10.).
4. Bretahveðnir (Centrolop-
hus britannicus Gthr.1). 2 fiskar
þessarar tegundar fundust á
sama stað og lúsíferinn. Annar
fannst 5. júlí 1951 á Þórsmiði,
ÁSA frá Stokksnesi, á 61° 12
NB og 11°20 VL. Dýpi 200
faðmar. Innan úm karfa.
5. Rauða Sævesla (Motella
reinhardti Kr.). Fiskaðist 17.
jjúlí 1951 i botnvorpu, 40 sjóm.
SAtS frá Berufjarðárál (horn-
inu). Dýpi 240 faðmar. (Þetta
e-r sjaldgæf tegund hér við Iand,
hefir aðeins fundizt tvisvar áð-
úr. Hánorrænn fiskúr," reglu-
légur íshafsdjúfiskur).
6. Gljáháfar (Cenfrophofus
coelolepis Boc & Cap.). 2 fisk-
ar þessarar tegundar fiskuðust
í botnvörþu b.v. Egiís ráuða 8.
og 9. júlí 1951, á 265 faðma dýpi
SA Va S fra Stokksnesí. Mikið
um eina tegund laxsíldar þessa
dága. (Gljáháfurinn hefir að-
eins veiðzt einu sinni áður hér
við land, rak lifandi í febrúar
1921 í Grindavík).
Eins og ráða má af athuga-
semdum mínum (innan sviga),
er hér yfirleitt um mjög fágæta
fiska að ræða, og á Steindór
Árnason miklar þakkir skildar
fyfir áhuga og ræktarsemi á
þessu sviði. Eg skal að lokum
geta þess, að auk nefndra fiska
getur Steindór um fisk, er
hánn nefnir Bláus, en ékki hef-
ir mér tekizt að nafngreina
hann örugglega ennþá.
Hermann Einarsson.
MATSTOFA N. L. F. 1.
Skálholtsstíg 7.
Fast fœði. Lausar máltíðir.
Kaupi pll og silfur
BEZT AÐ AUGLYSAIVISI
m
Svo mikil voru snjóalögin í
vetur, að ennþá er mikill klaki
í götu og þá sérstaklega í götu-
ræsum. Bærinn hefir þó ekki
látið sitt eftir liggja, því nú er
í óða önn vérið að höggva og
flytja klakann á brott. Þessi
framkvæmd er nauðsynleg,
ekki sízt vegna þess, að klak-
inn stíflar niðurrennslin víða.
Verður þessu vonandi ekki
hætt, fyrr en lokið er.
Rauðmagi!
Hrognkelsaveiðum fylgjast
reykvískar húsmæður með
öðru fremur. Þegar rauðmag-
inn fer að veiðast, fara þær að
leggja við hlustirnar, því að
hann er mörgum manninum
mikið lostæti. Húsmæðurnar
vilja, hver fyrir sig verða fyrst-
ar til þess að leggja þenna mat
á borð fyrir bónda sinn, er hann
kemur svangur frá vinnu.
Nú eru veiSar að hefjast.
Nú berast fréttir af því, að
rauðmaginn sé farinn að koma
í netin hjá þeim athafnamönn-
um, sem fyrstir leggja net sín
í Skerjafjörð. Þótt ekki kveði
mikið að veiðinni ennþá, og
fáir hrognkelsaveiðimanna
farnir af stað enn, mun þess
ekki langt að bíða, að þessi
fiskur sjáist á borðum víða. Þá
munu margir eiginmenn fagna
því meira en venjulega að kom-
ast heim ,,í matinn“.
Tjörnin enn.
I gær var á það minnst í
Bergmáli, að hreinsun Tjarnar-
innar væri nauðsynleg og bent
á tillögu, er fram kom fyrir
mörgum árum, í því sambandi.
Nú hefi eg frétt, að þetta sé til
vandlegrar yfirvegunar hjá
réttum yfirvöldum. Er það von
mín, að sú athugun leiði af sér
framkvæmdir í málinu, en þeim
myndi fagnað af öllum bæjar-
búum. Þessi hluti bæjarins er
Reykvíkingum einkar hjart-
fólgin, og flestum, ef ekki öll-
um, bæjarbúum er það mikið
kappsmál, að Tjörnin sé skreytt
ogfegruð.
Skautamótið.
Á laugardag og sunnudag' var
haldið skemmtilegt skautamót
hér í bænum og þyrptust þá að
Reykvíkingar úr öllum áttum.
Nú er það að vísu ekki alveg
nýtt, að skautamót sé haldið á
íslandi, en svo einkennilega
vill til, að á þessu ísalandi er
varla hægt að halda mót, sem
fram eiga að fara á ís. Mér hefir
stundum komið til hugar, hvort
ekki væri tímabært að byrja á
skautahöll — eingöngu skauta-
höll. Ég skýt þessu til þeirra
manna, sem um þessi mál eiga
að fjalla. — kr.
Gáta dagsins.
Nr, 74.
Býr mér innan rifja ró,
reiði, hryggð og kæti.
Kurteisin og kári þó
koma mér úr sæti.
Svar við gátu nr. 73:
Halivarður og Snjóiaug.