Vísir - 13.05.1952, Qupperneq 4

4
V 1 S I R
Þriðjudaginn 13. maí 1952
wisxis.
DAGBLAB
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Getraunaspá vikunnar.
„Saklaus almenningur".
Hæstiréttur kvað upp dóm sinn í gær í máli þeirra manna,
sem mest höfðu sig í frammi við Alþingishúsið 30. marz
1949. Voru dómsniðurstöður undirréttarins staðfestar að mestu
leyti, en.refsingin nokkuð þyngd í einstaka tilfelli. Fór sú niður-
staða mjög að líkum og mun ekki geta valdið ágreiningi. Al-
menningur hér í bæ fylgdist vel með atburðunum við Alþingis-
húsið og var öllum ljóst, að um samblástur og uppþot var að
ræða, að vandlega undirbúnu máli. Miðuðu slíkar aðgerðir að
því að hindra eðlilega afgreiðslu þingmála og reyna að hafa með
ofbeldi áhrif á skoðanir þingmanna, sem telja mátti í beinni
lífshættu,, annarsvegar vegna grjóthríðar, sem dundi á gluggum
þinghússins og veggjum, en hinsvegar var einstökum þingmönn-
um gerð fyrirsát, er þeir hurfu af þingfundi, þótt ekki hlytist
verulegt mein af. Samsærismennirnir höguðu árásum sínum
svo skipulega, að erlendur gestur að Hótel Borg, sem öllu var
vanur frá heimalandi sínu, hafði orð á, að þarna hefðu vel
æfðir menn verið að verki, enda sýnilega þjálfaðir svo sem bezt
gerðist méð kommúnistum erlendis.
Allt þetta vissu áhorfendur að atburðunum, en allt annað
mál er svo hitt, hvað upplýst hefur við próf málsins og hvort
þau hafa náð til sumra þeirra, sem mest höfðu sig í frammi í
árásaraðgerðunum. Um forsendur og niðurstöðu Hæstaréttar
verður ekki rætt að þessu sinni, enda gerist þess ekki þörf.
Rétturinn hefur sannað í starfi, að hann er skipaður afburða
lögfræðingum og hafa engir dómar hans valdið ágreiningi síð-
asta áratuginn, þótt þeir sem málum tapa séu ávallt óánægðir
með niðurstöðuna fyrst í stað, en skilja hana betur er frá líður.
Kommúnistar hafa leitast við að sanna að hér sé um réttarof-
sókn að ræða, sem efnt hafi verið til gegn sakborningum af
núverandi dómsmálaráðherra í pólitísku augnamiði. Dag' eftir
dag var Þjóðviljinn helgaður málflutningi verjenda fyrir Hæsta-
rétti, meðan á málflutningnum stóð, þótt öll önnur blöð teldu
ekki sæmandi að ræða málið fyrr en dómsniðurstaða væri fengin.
í beinu framhaldi af áróðursvaðlinum telur Þjóðviljinn í dag, að
hér sé um „réttarhneyksli“ að ræða.
Sem betur fer er íslenzka þjóðin því óvön, að veizt sé að
trúnaðarmönnum hennar í starfi og telur að um alvarlegasta
'brot sé að ræða, er svo ber við. En þá kastar tólfunum er ráðist
er með ofbeldi og misþrymingum að löggjafarsamkomu þjóðar-
innar og æðstu valdhöfum, og einstakir stjórnmálaflokkar takast
á hendur að verja verknaðinn. Myndi slíkt teljast höfuðsök þar,
sem kommúnistar ráða ríkjum, en hér ganga ein lög yfir alla
og í þeirri náð lifir og starfar flokkurinn. „Saklaus almenning-
ur“ var ekki að verki við Alþingishúsið 30. marz 1949, heldur
„þjóðin“ frá Þórsgötu 1, grímulaus og örvita af æsingi og of-
beldisfýsn. Til þess eru vítin að varast þau. Almenningur hefur
öðlast skilning á starfsháttum kommúnista og ofbeldishneigð,
en kommúnistar ættu sjálfir að læra það af dómi Hæstaréttar,
að í lýðræðislöndum verður eitt látið yfir alla ganga og svo aumt
•er íslenzka lýðveldið enn ekki, að lögum verði ekki sómasam-
lega uppi haldið, þótt allstór mannhópur efni til uppþota og
geri tilraun til mannvíga.
Þegar Þjóðviljinn ræðir um, að Hæstiréttur sé „ekki lengur
óháður dómstóll“, bendir það til að kommúnistar telji ekki
aðra dómstóla óháða, en skríldómana í Kína eða pólitíska er-
indreka ráðstjórnarinnar í dómstólum Rússaveldis. íslenzkur
almenningur lítur öðrum augum á málið. Hann telur ummæli
Þjóðviljans að vísu móðgandi fyrir Hæstarétt, en telur jafn-
framt slík ummæli ómerk og að engu hafandi, ef haft er í huga
hvaða manntegund hefur slík orð á tungu. Blöð lýðræðis-
flokkanna gera kommúnistum það ekki til eftirlætis að ræða
dómsniðurstöðu Hæstaréttar, sem ekki verður um deilt af neinni
skynsemi og í engu hrakin af pólitískum öfgum og einsýni. Hins-
vegar vekur það athygli hve rannsókn málsins hefur verið vel
af hendi leyst í lögreglurétti Reykjavíkur og dómsniðurstaða
varleg, þar sem kalla má að hún hafi verið staðfest í öllum
aðalatriðum, en refsingin þó heldur þyngd að því er einstaka
sakborning varðar. Rannsókn málsins hefur verið mjög um-
fangsmikil og vandasöm, enda hafa sakborningar sízt greitt
fyrir henni, þar sem þeim var kennt af lögfræðilegum ráðu-
nautum sínum að segja ósatt og draga undan fyrir réttinum,
svo sem menn mega minnast frá. kommúnistafundum, sem
;haldnir voru hér í bænum næstu daga á eftir atburðunum.
Kommúnistar gerðu bezt í að una sínum hlut og sýna nokkurn
manndóm, en ekki bæta þeir málstað sinn með málflutningi
Þjóðviljans, sem er honum til skammar og skjólstæðingum hans.
Ágizkunin verður hér á leik-
inn:
Fram—Valur 2
og á leikinn
K.R.—Víkingur 1
Válerengen—Brann 1
Um síðustu helgi gerði Váler-
engen jafntefli við Víking úti
en Brann tapaði fyrir Asker
heimá. Sigur Válerengen er
liklegri þ.e. 1.
Asker—Víking 1
Asker hefir gengið vel að
undanförnu. Liðið hefur unnið
úti bæði Válerengen og Brann.
Heimasigur er því mjög líkleg-
ur þ.e. 1.
Árstad—Skeid 2 (1)
Skeid hefir að undanförnu
gengið vel, m.a. unnið 0rn úti
(1—6). Árstad er neðarlega í
B-deild. Sigur Skeid er líklegri,
en gott er að hafa einnig 1,
þ.e. 2 (1).
Sandef jord—Lyn 1 ( X )
Heimasigur er líklegri en gott
að hafa einnig jafntefli þ.e.
1 (X)-
Götaborg—Gais 1 (2)
Göteborg hefir gengið allvel
að undanförnu og unnið heima
bæði Elfsborg (2—0) og Átvida
berg (4—1), en Gais er sterk-
ara lið en þessi tvö svo að úr-
slit þessa leiks eru all óviss.
Líklegasta ágizkunin er þó
heimasigur, en gott að hafa 2
einnig með þ.e. 1 (2).
Ráá—Helsingborg X (1—2)
Ráá hefir gengið allvel upp á
síðkastið m.a. nýlega unnið
Norrköping 3—2. Helsingborg
hefir einnig gengið vel að und-
anförnu. Leikurinn er tvísýnn
jafntefli er líklegasta ágizun-
in, en gott er að hafa hina
möguleikana þ.e. X í1—2)-
Degerfors—Jönköping 1
Heimasigur er líklegri í
þessum leik.
Elfsborg—Átvidaberg 1 (X)
Bæði þessi lið eru neðarlega
í sænsku keppninni Elfsborg
íeikur á héimavelli og er sigur
’í>ess liðs líklegri, en gott er að
íiafa éinnig X með, þ.e. 1(X)-
;r
Malmö—0rebro 1
! Malmö hefir að undaförnu
,r
^engið upp og niður en 0rebró
hefir gengið vel og fengið 5
stig úr síðustu 4 leikjum sín-
um. Heimasigur er þó líklegri
þ.e. 1.
Norrköping—Djurgárden 1
Norrköping er efsta liðið í
sænsku keppninni. Djurgárden
hefir ekki náð í nema eitt stig
úr síðustu 6 leikjum sínum.
Heimasigur er því líklegri þ.e. 1.
Leikfélög utan af landi
hafa sýningar í Iðnó.
Stofnun Bandalags íslenzkra
leikfélaga verður vafalaust þeg
ar tímar líða talinn einn af
merkustu áföngunum í þróun-
arsögu íslenzkrar leiklistar. - —
Bandalagið hefir þegar sýnt, að
það hefir miklu hlutverki að
gegna og hefir það leyst híut-
verk sín vel af hendi.
Leikfélögum víðsvegar um
land hefir löngum staðið það
fyrir þrifum, að skortur hefir
verið á heppilegum leikritum
og leiðbeinendum. Úr hvoru-
tveggja hefir Bandalagið þegar
bætt að miklu leyti. Tíu leið-
beinendur hafa lagt hönd á
plóginn við leiðbeiningastarf í
vetur og sumir þeirra hafa leið-
beint við meira en eitt leikrit,
t. d. hefir framkvæmdarstjóri
sambandsins Sveinbjörn Jóns-
son leiðbeint á ísafirði, Akra-
nesi og á Selfossi og bæði Einár
Pálsson og Rúrik Haraldsson
hafa leiðbeint við tvö leikrit
hvor. Alls eru leikfélög lands-
ins 80 og hafa sýnt 45 sjónleiki
í vetur. En alls er verið að leika
og æfa 50 leikrit eins og stendur
áuk leikþátta.
Bandalagið hefir farið inn á
nýja brtu með að bjóða fé-
lögum utan af landi að sýna
,í Iðnó. — Félögin, sem koma
áð þessu sinni eru Leik-
'félag Hveragerðis, sem sýnir
sjónleikinn Á útleið eftir Stutt-
bn Vane, Umf. Skallagrímur,
sem sýnir Ævintýri á gönguför
klukkan 3 á sunnudag. — í
gærkvöldi sýndi Leikfélag
Akraness í Bogabúð eftir írska
leikritaskáldið Ervine, í þýð-
ingu Ragnars Jóhannessonar
skólastjróra. — í kvöld sýn-’
ir Leikfélag • Hafnarfjarð-
ar „Allra sálna messu“, sem ný-
lega var minnst á hér í blaðinu,
síðar sýnir Leikfélag Selíoss
sama leik og mun mörgum leika
hugur á að bera saman meðferð
ina. — Allra sálna messa
og í Bogabúð hafa ekki
verið þýdd á íslenzku fyrr og
auk þeirra hefir Árelíus NíeJs-
son þýtt gamanleikinn Falinn
fjársjóður, eftir Englendingana
Farrel og Perry.
Góðar þýzkar
VIFTUR
sem blása heitu og köldu
lofti.
Véla- og raftækjaverzlunin
Bankastræti 10. Sími 2852.
Tryggvagötu 23. Sími 81279.
BEZT AÐ AUGLTSAIVISI
BERGMAL
Bergmáli hefir borizt eftir-
farandi gamanbréf frá bónda
í einni af nærsveitum bæjarins.
Notfærði sér
nöfn frægra.
„Hérna á dögunum gat að
lesa í blöðum höfuðstaðarins
harla nýstárlega frétt. Ungur,
óþekktur listmálari, hafði
skreytt málverk sín nöfnum
okkar kunnustu málara með
þeim afleiðingum að listunn-
endur kepptust um að kaupa
þau þótt enginn vildi líta við
þeim meðan hinn ungi maður
málaði undir eigin nafni. Var
þetta „stimplað“ sem glæpsam-
legt athæfi, þ. e. a. s. lista-
mannsins unga, ekki listunn-
endanna og skal ekki um það
deilt.
Prestur og málari.
Minnir þetta mig á atvik
sem fyrir mig bar á síðastliðnu
ári og varð þess valdandi að eg
vorkenndi sveitapresti einum
hiður fyrir allar hellur og var
það þó í „forvæjen“ sú stétt
manna sem eg hef vorkennt
mest á íslandi.
Var kallaður
Muggur í æsku.
Eg var staddur hjá fjölskyldu
einni í Reykjavík og virti fyrir
mér jnyndir t>g málverk stáss-
stofunnar. Rak eg þá augun í
stærðar málverk á einum
Veggnum og átti það að tákna
þekktan stað á Snæfellsnesi.
Næst bláa fjallinu á miðri
myndinni bar mest á „signa-
'túrnum" en málað var „Mugg-
ur“ skýrum stöfum þvert yfir
annað neðra horn hennar. Eins
og allir vita sem komnir eru til
Vits og ára var hinn þjóðkunni
listamaður Guðmundur heitinn
Thorsteinsson í daglegu tali
kallaður Muggur.
Nafnið blekkti.
Eftir að eg, sem sannur list-
unnandi, hafði' dáðst að þessu
hstaverki nokkra hríð, innti eg
kunningja minn, húsbóndann,
eftir því hvar hann hefði náð
í þetta dýrmæta listaverk, en
„víkur nú sögunni til Húna“,
kom þá upp úr kafinu að lista-
verkið var alls ekki eftir Mugg
heldur sveitaprest einn, sem
heitir mjög algengu borgara-
legu nafni. Frúin í húsinu upp-
lýsti að vísu, að hinn listræni
klerkur hefði verið kallaður
Muggur þegar hann var að al-
ast upp á Klapparstígnum.
„Aumingja Muggur“.
Sem kurteis gestur harkaði
eg af mér allar ádeilur, en það
hrökk af vörum mér „aumingja
Muggur“, en eg hefi ekki hætt
mér inn í nefnt hús síðan, þrátt
fyrir elskulega húsbændur. —
S. Þ.“
Við þökkum bréf bónda og
Verður ekki annað rætt í Berg-
máli í dag. — kr.
Gáta dagsins.
Nr. 120:
Hvert er það tjald,
sem turnum er hærra,
víðara ummáls
en veldi jarðhnattar.
Taugar þess ná
í metal og málma
og gegnum vefjast
öll eliment?
Svar við gátu nr. 119:
Skegg.