Vísir - 28.05.1952, Blaðsíða 4

V 1 S I B
Miðvikudaginn 28. maí 1952
WÉ&HWL
DAGBLAÐ
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
• Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm iínur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Verðlækkun erlendis.
Að undanförnu hefur kveðið mjög að verðlækkunum á erlend-
um markaði, og telja sérfræðingar að hið lága verð á
margskyns hráefnum og varningi muni reynast varanlegt, ef
engar stórbreytingar verða í alþjóðamálum. Sem dæmi um hið
lækkandi verðlag mætti nefna, að lýsi og fisk- eða jurta-olíur
hafa lækkað um helming, og svipað má segja um mörg önnur
hráefni, svo sem málma, vefnaðarvörur og fleira. Verðlækk-
anirnar munu aðallega stafa af því, að stórþjóðirnar hafa birgt
sig upp af nauðsynjum vegna hervæðingarinnar og hafa safnað
að sér svo miklum birgðum, að ekki verður um frekari kaup
af þeirra hálfu að ræða, fyrr en kemur fram á haustmánuði,
enda vafasamt að nokkuð kveði verulega að kaupum fyrr en
síðar.
í blöðum Norðurlanda er mjög um það rætt, hvaða afleið-
ingar verðlagsbreytingarnar kunni að hafa fyrir þjóðarbúskap
þeirra, og eru framleiðendur mjög uggandi um sinn hag. Einnig
hefur dregið tilfinnanlega úr vörukaupum og ríkari sparnaðar-
tilhneygingar hefur orðið vart meðal almennings, þar sem
menn vilja bíða með innkaup sín þar til verðlækkunarinnar
tekur að gæta á heimamarkaðinum. Hefur þetta mjög truflandi
áhrif í viðskiptalífinu nú í svip, hvað sem verða kann til
frambúðar.
Líklegt er að verðlækkanir erlendis muni bitna með miklum
þunga á íslenzkri framleiðslu og þegar hefur þetta sagt til sín
að því er útgerðina varðar og birtist í lækkuðu lifrar og lýsis-
verði. Jurtaolíur hafa mjög rutt sér til rúms í allri verksmiðju-
notkun, en framleiðsla slíkra olía hefur mjög verið aukin í
ýmsum löndum heims, en lýsi eða oliur úr dýraríkinu standast
þar ekki samkeppnina. Þá er líklegt að verð á síldarafurðum
lækki til stórra muna, en af því leiðir aftur að vafasamt er um
þátttöku síldveiðiskipa að þessu sinni, þótt líkindi séu til að
mörg þeirra hverfi að öðrum veiðum, jafnvel á fjarlægum mið-
um. Getur allt þetta haft alvarlegustu afleiðingar fyrir íslenzkan
þjóðarbúskap og leitt jafnvel til þess að sölutregða reynist á
íslenzkum afurðum, sem ekki verða framleiddar á samkeppnis-
færum grundvelli vegna hins háa kaupgjalds og ríkjandi verð-
bólgu í landinu. Horfurnar eru allt annað en glæsilegar, og því
var það ekki að ófyrirsynju, er einn af bankastjórum Lands-
bankans varaði við of mikilli bjartsýni í framkvæmdum, en
taldi eðlilegra að þjóðin reyndi að verjast áföllum og styrkja
þær stoðir, sem nú renna undir búskap hennar, en sem flestar
eru veikar að burðarþoli.
Varhugaverð fjárfesting.
T^ótt öllum þjóðum, sem í hálfnumdum löndum búa, hljóti að
vera kappsmál að ráðast í víðtækar framkvæmdir til þess
að gera lönd sín byggilegri, er þó tími til slíkra framkvæmda
misjafnlega heppilegur. Þegar markaðsverð lækkar á afurð-
unum, minnka að sama skapi skilyrði til ábatavænlegrar af-
komu. Þegar byggingarefni lækka í verði, versna einnig skilyrði
til að ávaxta það fé, sem í dýrari byggingum er bundið. Þannig
mætti lengi rekja afleiðingar verðlækkunarinnar á erlendum
markaði, sem berast um allar jarðir og ekki verður við spornað.
Fyrir okkur íslendinga er verðlækkunin mun alvarlegri en
fyrir aðrar þjóðir, með því að aðallega flytjum við matvæli á
erlendan markað, sem lækka einnig oftast fyrst í verði og eínna
tilfinnanlegast. Kaupgjald og annan framleiðslukostnað er ekki
unnt að lækka að sama skapi, fyrr en þá seint og síðar meir,
er við framleiðslustöðvun liggur, eða að hún er skollin á og
algjört öngþveiti er ríkjandi. Nokkurn tíma tekur einnig að
breyta framleiðslunni, hverfa frá verkunarlagi, sem tíðkað
hefur verið og til annars hentara, miðað við markaðsskilyrði.
Þarf því að fylgjast vel með erlendum markaðshorfum og miða
í tíma ráðstafanirnar við þær breytingar, sem líklegar verða
taldar að beztu manna yfirsýn.
Verðlagsbreytingar, til hækkunar eða lækkunar, hljóta
ávallt að hafa truflandi áhrif á atvinnureksturinn, en þó einkum
að því er jvarðar útflutningsframleiðsluna. Verðlækkanir á er-
lendum markaði, geta kippt fótunum undan framleiðslunni að
fullu og öllu, nema því aðeins að fyrirtækin séu svo fjárhagslega
trygg, að þau þoli áföll, — sem ekki er um að ræða hér á
landi, — eða þá að skyndibreytingum í rekstri megi koma á til
sparnaðar, sem heldur ekki er líklegt og hefði vafalaust verið
reynt, væri slíkt framkvæmanlegt. Því er vissulega ástaéða til
að fara varlega/íalla fjárfestingu, sem by-ggð er á miklum stofn-
kostnaði og miðuð við fyrri markaðshorfur, sem nu spillast
frá degi til dags.
75 ám i elesfji
Þuríður Si
í dag er Þuríður Sigmunds-
dóttir, Njálsgötu 55, 75 ára
Hún er fædd í Nefsholti í Holt-
um 28. maí 1877. Foreldrai
hennar voru þau hjónin Guð-
ríður Ólafsdóttir frá Árgils-
stöðum í Hvolhreppi og Sig-
mundur Jónsson frá Sigluvík í
Landeyjum. Þegar Þuríður vai
5 ára fluttu foreldrar hennar
að Hrúðurnesi í Leiru og ólst
•hún þar upp.
Átján ára gömul giftist Þur-
íður Jóhanni Sigmundssyni,
ættuðum úr Mýrasýslu. Bjuggu
þau í Grænagarði í Leiru til
ársins 1907, en þá fluttu þau til
Reykjavíkur, og ári síðar í
húsið nr. 55 við Njálsgötu. Þar
hefir Þuríður átt heima síðan.
Þau Þuríður og Jóhann eign-
uðust 7 börn, 1 dóttur og 6
drengi. Tvo drengi mistu þau
unga, en hinir lifa enn. Eru
það þeir Sigmundur Jóhanns-
son, verzlunarmaður, Pétur Jó-
hannsson framkvæmdarstjóri,
Ólafur Jóhannsson læknir og
Guðmundur Jóhannsson, skip-
stjóri í Boston. Auk þess alið
upp son hans, Einar. Dóttir
þeirra Steinunn Mýrdal, dáin
1943, var gift Sigurjóni Mýrdal
skipstjóra á togaranum Ólafi,
er fórst með allri áhöfn 1938.
Mann sinn misti Þuriður 1936.
Þuríðúr Sigmundsdóttir hef-
ir innt mikið og merkilegt starf
af hendi um ævina. Er þar fyrst
til að taka, að hún kom börn-
um sínum til manns með mikl-
um myndarskap og dugnaði.
Mætti ætla, að það hefði verið
ærið starf fátækri konu, enda
þótt hún hafi þar ekki verið
ein að verki.En þuríður lét ekki
þar við sitja. Þuríður er dug-
leg kona og góð. Hún hefir yndi
af að gera öðrum greiða og
hjálpa þeim, sem bágt eiga. Eru
þeir býsna margir, sjúkir menn
og aumingjar, sem hún hefir
hlynnt að á ýmsa vegu og tek-
ið jafnvel inn á heimili sitt.
Ævistarfi Þuríðar mætti
skipta í tvo aðalþætti: Annan,
er að heimilinu vissi, og hinn,
er snerti alveg ótrúlega margt
fólk utan heimilisins, hvaða-
pæva að. Sumt af þessu fólki
dvaldi. jafnvel á heimilinu að
þneira eða minna leyti. Tók hún
|>að upp á sína arma og ól önn
fyrir því, ekki síður en sínum
eigin börnum. Mætti þar til
þiefna skólapilta, íslenzka og
jafnvel erlenda, og fleira fólk,
og yrði of langt mál að fara
með nákvæmni út í þá sálma.
Þá kemur heill hópur af
fólki, sem hana þekkti, sumt
vel, sumt lítið, sumt jafnvel
ekkert, en leitaði til hennar
með allskonar fyrirgreiðslu.
Sumt átti heima austur í Rang-
árvallasýslu, ánnað suður með
sjó, sumt uppi í Borgarfirði,
margt hér í bæ og í nágrenn-
inu. Ýmist var hún beðin að út-
vega vormann eða snúning, eða
að koma dreng úr bænum á
gott sveitaheimili o. s. frv., o.
s. frv.
Nú í allmörg ár hefir Þuríður
varið miklu af sínum tíma í
starf, sem vera má að verði til
þess að hennar verði síðar getið.
Er það starf í því fólgið, að hún
hefir veitt mörgum manni
meinabót með því að gefa hon-
um seyði af litunarmosa. Aðal-
lega hefir þetta bætt menn, sem
þjáðst hafa af einhverskonar
meltingarsjúkdómi og jafnvel
fleiru, og hafa þeir verið bún-
ir að reyna öll möguleg ráð til
þess að fá sig læknaða, en ár-
angurslítið. Er þetta starf í
raun og veru hið merkilegasta,
og athyglisverðara en margir
kunna að hyggja í fljótu bragði.
Eins og kunnugt er hefir lyfja-
fræði fleygt fram síðustu ár,
undralyf verið framleidd, með-
al annars úr efnum sem menn.
hafa ekki borið sérlega miklá
virðingu fyrir, svo sem myglu,
Hví skyldi þá lækningamáttur
ekki geta falist í litunarmosan-
um okkar?
Vafalaust verða þeir margir,
sem minnast Þuríðar Sig-
mundsdóttur í dag og senda
henni hugheilar heillaóskir eða
heimsækja hana.
Til hamingju með afmæliðj,
Þuríður.
Eiríkur Sigurbergsson. i
BERGMAL
Lesandi Bergmáls kvartar
undan því, að erfitt sé að fá að
hafa matjurtagarða í friði fyrir
skemmdarvörgum og sýnist
vera ástæða til að garðanna sé
gætt á kvöldin og að næturlagi
á vorin.
Allt troðið
niður.
„Eg var fyrir nokkrum dög-
um að „setja niður“ í jarðepla-
garð.
í næsta garði voru hjón að
vinnu. Þau voru búin að sá til
kálmetis í lítið horn í garði sín-
um.
Næsta dag komu þau ekki,
veðurs vegna, en næst, er þau
komu, voru börn eða ungling-
ar búin að troða niður þennan
litla blett, sem þó var svo vel
unninn og afmarkaður að allir
hlutu að sjá að frá-genginn
var.
Eg skildi eftir í öðrum enda
garðsins full-unnið beð fyrir
kálplöntur, með götu í kring.
Þar hafði fullorðinn maður
gengið eftir að endilöngu.
Það er þessum einstaklingum
sem þyrfti að útrýma.
Eg tala ekki um að skjóta þá
og skera eins og sauðkindina.
Sauðkindur
eru ekki verstar.
Eigendur .samgirtra gaiða
gætu óumtaíað' íiðsinnt hver
öðrutn með eftifliti, því að
tæpast fara svona mannskepn-
ur upp úr rúminu að nóttunni
til að skemma fyrir þeim, sem
vinna að deginum.
Það hafa ekki verið og eru
ekki sauðkindurnar sem mestu
tjóni valda á matjurta- og
skrautgörðum kaupstaðabúa.
Það eru hugsunarlausir
„sauðir“ á tveimur fótum, og
illa upp aldir unglingar og
jafnvel börn.
Leikur í
trjágörðum.
Það er ofboðslegt að sjá hópa
tápmikilla hraustra drengja, 10
til 14 ára, enda bæði eldri og
yngri, gera sér leik að því að
hlaupa eins og villt dýr á flótta
undan veiðimanni, úr einum
húsagarðinum í annan, ti’oð-
andi blóm og runna undir fót-
um sínum og brjótandi grein-
ár af trjánum sem á vegi þeirra
verða.
<; Eitt dæmi: Eg sá nýlega
„fullorðinn“ strák stökkva af
bílskúrnum hans föður síns
niður í næsta garð á kaf í ný-
uppstunginn nytjagarð.
Svona pilta ætti að kæra og
auglýsa í blöðunum nafn þeirra
öðrum til viðvörunar, en — eg
gerði það ekki — vegna for-
eldra hans.
Eg vildi ekki særa þau, en
veit að þetta dugar honum, þó
nafn hans ekki sé nefnt.
Hundar
ug kettir.
V Hér eru hundar óíriðhelgir,
réttilega. Þó virðist að einstöku
I
menn séu undanþegnir þessunjt
lögum. Hvernig stendur á þvíf
Eg spyr lögregluna.
En kettirnir, villtir vesalingf
ar, flækjast um bæinn í hópT
um kaldir og hungraðir. Hvaá
Veldur friðun þeirra?
Mér finnst hálf ömurlegt að
sjá pelsklæddar hefðarfrúr
með hund í bandi, gangandi um
götur bæjarins með viðkomu á
einhverri gangstéttinni meðan
héppi er að skíta við búðar-
dyrnar.
Mér finnst líka andstyggi-
legur viðbjóður, að sjá ketti,
gangandi úr hárunum, inni í
fínni stofu, nuddandi sér upp
við silkiklædda húsfreyjuna
og plussklædd húsgögnin, að ó-
gleymdu því er þeir koma upp
á dekkað matborðið, og lepja
úr mjólkurkönnunni áður en
gestir og heimafólk hellir út á
grautinn sinn.
Kannske meira seinna.
. Grámann."
Gáta dagsins.
Nr. 131:
Hvað hét hundur karls,
sem í afdölum bjó?
Nefni eg hann í fyrsta orði,
þú getur hans aldrei þó.
I
Svar við gátu nr. 13D:
Eitt síeinsnar.
i