Vísir - 12.02.1953, Blaðsíða 5

Fimmtudaginn 12. febrúar 1953.
VÍSIE
Nokkrar hugleiðingar um ferða-
mannamál og tillögur í því efni.
Á síðasta Alþýðusambands-
þingi flutti eg ásamt Ingimundi
Gestssyni, fulltr. Hreyfils, og
Guðrúnu Hjartardóttur, fulltr.
Félags starfsfólks í veitinga-
húsum, eftirfarandi tillögu sem
þingið samþykkti einróma:
,,23. þing A.S.Í. telur ástand-
ið í gistihúsamálum þjóðarinn-
ar vera til vansæmdar. Telur
þingið að koma erlendra ferða-
manna til landsins geti veitt
þjóðinni ríflegan erlendan
gjaldeyri og fjölda stétta
mikla atvinnu.
Til að efla þenna atvinnuveg
telur þingið nauðsynlegt að
stofnaður verði veitinga- og
gistihúsalánasjóður, sem hefur
því hlutverki að vinna, að veita
lán til byggingar gisti- og
veitingahúsa í Reykjavík og
um land allt, sem að áliti
sérfróðra manna teljast vera
heppilegir fyrir þessa starfsemi,
með það fyrir augum að fá
erlenda ferðamenn til þess að
sækja staðina, og njóta nátt-
úrufegurðar landsins. Á þann
hátt ætti þjóðinni að takast að
afla ríflegs erlends gjaldeyris,
og um leið útvega mörgum
stéttum mikla atvinnu.
í þessu sambandi telur þingið
að gæta eigi þess þegar heima-
vistarskólar eru byggðir, að
hægt sé að nota þá fyrir gisti-
hús á sumrin. Einnig séu at-
hugaðir möguleikar á að gera
nauðsynlegar breytingar á
þeim heimavistarskólum, er nú
eru reknir á kostnað hins op-
inbera, og að húsnæðið sé notað
fyrir sumargistihús, þar sem
sérfróðir menn álíta að heppi-
legt sé.
Jafnframt skorar þingið á
ríkisstjórnina að skipa ferða-
mannaráð, sem sjái um út-
hlutun lánsfjár og verði um
leið ráðgefandi aðiii við teikn-
ingar og byggingar sumargisti-
húsa og heimavistarskóla, með
svipuðu fyrirkomulagi og t. d.
í Noregi, og mundi það hlut-
verk, sem sérfróðum mönnum
er falið í ályktun þessari, fær-
ast til þess ráðs.“
Mikill gjald-
eyrisatvinnuvegur.
Eins og þessi ályktun síðasta
þings A.S.Í. gerði einróma ber
með sér, þá er bent á atvinnu-
veg, sem óefað gæti orðið annar
stærsti gjaldeyrisatvinnuvegur
þjóðarinnar, ef að honum væri
hlúð af hinu opinbera eins og
nauðsynlegt er.
Samkvæmt upplýsingum,
sem forstjóri Ferðaskrifstofu1
ríkisins hefur látið frá sér fara,
munu um 3800 erlendir ferða-
menn komið til landsins árið
1951, og eytt í erlendum gjald-
eyri um 9 milljónum ísl. króna.
Þegar litið er til nágranna-
þjóða okkar, verðum við þess
vör, að þær þjóðir láta sér
miklu skipta að efla þann at-
vinnuveg, er ferðamanna-
straumurinn skapar. Hér skal
af handahófi nefnd nökkur
dæmi.
í Noregi er ferðamanna-
straumurinn það mikill, að er-
lendur gjaldeyrir Norðmanna
af þessum atvinnuvegi stendur
næst siglingum og fiskveiðum,
sem eru stærstu gjaldeyrisat-
vinnuvegirnir. í Danmörku er
ferðamannastraumurinn lika
svo mikill, að erlendur gjald-
eyrir af þessu atvinnuveg er
þriðji stærsti gjaldeyrisat-
vinnuvegurinn, — landbúnaður
og iðnaður eru stærri. Svíar
höfðu árið 1951 af erlendum
ferðamönnum í gjaldeyrir um
4 milljónir s. króna. Eftir góð-
um heimildum hef eg það um
Breta, að þeir hafi til skamms
tíma flutt til Ameríku og flytja
enn, meira af iðnaðarvörum
en nokkur þjóð önnur, en árið
1951 höfðu þeir meiri dollara-
tekjur af amerískum ferða-
mönnum en af iðnaðarvörum.
byggja skuli gistihús, hvar
■yeitingastað o. s. frv. Þetta
sama ráð ætti hér á landi að
samþykkja allar skólateikning-
ar í sveitum, en eins og allir
vita, eru hér á landi byggðir
margir skólar, sem með litlum
tilkostnaði mætti gera að
fyrsta flokks sumargistihúsi- og
veitingastað, ef fyrirhyggja er
fyrir hendi. Þetta sama ráð
ætti einnig að setja ákvæði um
lágmarkskröfur og skyldur
gestgjafa um rekstrarfyrir-
komulag með það fyrir augum
að af rekstrinum verði viðeig-
andi landkynning, því að
sagnir . herma, ■ að rekstur
margra greiðasölustaða um
sveitir landsins og einnig í bæj-
um muni ekki laða gesti að
staðnum aftur. En gott umtal
verður til þess að ferðamenn
hvetja kunningjana og sjálfan
sig til endurdvalar. Góð skipu-
lagning sérfróðra manna í þess-
um málum kemur mörgu til
leiðar.
í öðru lagi þarf að skipu-
leggja ferðir til landsins, og
í sambandi við þær kynnis
ferðalög um landið. Þarf þá
að efla gistihúsabyggingar í
höfuðstaðnum og á hinum
ýmsu stöðum, sem æskilegt
væri að skipuleggja ferðir til.
athugi hana, og framkvæmi,
ef hægt er.
En um leið og þetta er at-
hugað, verður ríkisstjórnin að
láta fara fram athugun á því
hvar þurfi að byggja eða end-
urbæta gistihús og veitinga-
hús. Athugun þessa verða sér-
fróðir menn að gera. Væri ekki
úr vegi að skora á ríkisstjórn-
ina að skipa nú þegar nefnd
til þessarar athugunar, skipaða
fulltrúum frá t. d. Sambandi
matreiðslu- og framleiðslu-
manna, Sambandi veitinga- og
gistihúsaeigenda, samtökum
bifreiðarstjóra og samtökum
sérleyfishafa auk annara sér-
fróðra manna og aðila um
ferðamannamál.
Um leið og þessi mál eru
rækja námskeið fyrir annað
starfsfólk veitingahúsa.
Skólinn ekki byrjaður.
Um þennan skóla er það að
segja, að húsakynnin eru fyrir
hendi, skólanefnd verið skipuð,
en skólinn er ekki tekinn til
starfa þó haldin hafi verið, að
tilhlutan skólanefndar, nám-
skeið fyrir matsveina á fiski-
flotanum, sem ber að meta.
Ástæðan til þess, að skólinn er
ekki tekinn að fullu til starfa
er sagður sá, að alþingi og við-
komandi ráðuneyti hafi ekki
séð sér fært að veita nauðsyn-
legt fé til að fullgera húsa-
kynni skólans og til nauðsyn-
legra áhaldakaupa. Sé þetta
rétt, ber að skora á rétta aðila
rædd, hlýtur að koma í huga'að bæta úr þessu án tafar. Á
manna ýmislegt, er viðkemur1 síðasta alþingi var samþykkt
þessum atvinnuvegi en er ekki íög, sem eru nr. 83/1952 um
tiinar liðu, að islenzk menning
liefði svo niikil áhrif á iiugarfar
þeirra, að þeir megnuðu að skrifa
danskar bækur, sem þjóð þeirra
yrði eigi s.iður lireykin af að varð
veita, og jafnvel lesa, en hún er
tni af vörzlu skinnbókanna ís-
lenzku, sem enn um hríð verða að
varðveitast í Danmö.rku, sem eins
konar þjóðlegir geðverndargrip-
ir, og sé þá meiri áherzja lögð
á nafnorðið en lýsingarorðið."
Eg þakka „Fjölni“ þetta ágæta
hréf og vona að ábendingar hans
vcrðni lesnar með eftirtekt. kr.
Veðráttan og ferða-
mannastraumurinn.
Eins og eg sagði hér að fram-
an, eru þessi dæmi tekin af
handahófi, en þau tala sínu
máli. Þessi atvinnuvegur getur,
ef rétt er á málum haldið,
orðið annar stærsti gjaldeyris-
atvinnuvegur þjóðarinnar. Eg
vil taka fram til að fyrirbyggja
misskilning, að með þessum
línum er eg ekki að vanmeta
gildi eða þýðingu annara at-
vinnuvega þjóðarinnar. Nú
mun víst margir segja eitthvað
á þessa leið:
1. Ferðamannamálið horfir
öðruvísi við hjá þjóðum, sem
búa við hagstæðari veðráttu en
við íslendingar.
2. Hvað þarf að gera til að
efla þenna atvinnuveg?
Þessum mjög svo óskyldu
atriði vil eg lauslega svara á
þessa leið.
1. Það er staðreynd, að veðr-
áttan er ekki. aðalatriðið fyrir
ferðamenn, heldur hitt, að sjá
eitthvað nýtt, og að láta fara
vel um sig í landinu sem það
dvelur í. Menn hafa heyrt sög-
una um Bergen. Hún er þannig,
að þar rigni svo mikið, að
hestur, s.em sj.ái mann á götu
án regnhlífar, fælist samstundis.
Bergen hefur þó tug-milljónir
kr. í árstekjur af erlendum
ferðamönnum.
Hlutverlt
ferðamannaráðs.
2. Varðandi þessa spurningu
þarf margt að athuga. í fyrsta
lagi þari' að skipuleggja ferða-
lög um landið eftir fyrirmynd-
um t. d. frá Norðmönnum. Þar
er ferðamannaráð, sem sér um
lánveitingar til gistihúsa úr
sjóði, sem* sérstaklega er til
þess ætlaður. Þetta ferða-
mannaráð sér um og samþykkir
teikningar, og ákveður hvar
Breyting á
Glasgowferðum.
í þessu sambandi ber að at-
huga þann möguleika að breyta
ferðum skips þess, sem undan-
farin ár hefur annast ferðir
milli Glasgow og Reykjavíkur.1
Hefur mér t. d. komið í hug,
hvort ekki væri heppilegt, að
skipið færi aðra hverja ferð
hingað hefði hér aðeins nokkura
klukkustunda viðdvöl til að
komið á þann rekspöl sem
nauðsynlegt er. Kemur þar t.
d. til athugunar, hvort aðstaða
til menntunar þeirra Stétta, er
þenna atvinnuveg stunda,
svo og til annarrar þjálfun-
ar til starfsins sé fyrir hendi,
og ef svo er ekki, hvað gera
þurfi til þess að svo verði.
Kemur mér fyrst til hugar
skilyrði þau sem þetta fólk hef-
ur í þeim efnum. í því sam-
bandi vil eg vekja athygli á
eftirfarandi:
Samkv. lögum nr. 82/1947 er
ákveðið að stofna skuli og reka
í húsakynnum Sjómannaskól-
ans í Reykjavík skóla er nefnd-
is Matsveina- og veitingaþjóna-
skóli, er veita skuli hagnýta
fræslu þeim sem vilja verða
matreiðslu- eða framreiðslu-
menn. í þessum sömu lögum
er gefin heimild til að starf-
breytingu á lögum nr. 82/1947
um Matsveina- og veitinga-
þjónaskóla, um að fjölga skuli
skólanefndarmönnum úr þrem-
ur í fimm, og er þessi breyting
gerð til þess að gefa veitinga-
mönnum kost á að hafa manií
í nefndinni. Vonandi táknar
þessi breyting vilja alþingis til
að koma skólanum upp hið
fyrsta. Við skulum vona að
svo sé.
Aukin og góð skilyrði til
menntunar og þjálfunar fólks,
er að veitinga- og gististöðum
starfar, bæta möguleikana til
að laða erlenda ferðamenn til
landsins, en án þess er tilgangs-
laust að byggja ný og fullkom-
inn veitinga- og gistihús. Án
þess er ekki hægt að reka
þenna mikla atvinnuveg. —
Möguleikarnir eru fyrir hendi,
Framh. á 7. síðu.
Athugasemd.
Reykjavílí, 11. febrúar 1953.
Út af frétt í dagbl. Vísi í dag,
losa sig við þá farþega, er með j vil eg gefa eftirfarandi skýr-
skipinu kæmi —• þeir færu í ingu, vegna þess að mér finnst
land og aðrir farþegar kæmu í fréttin miður vinsamleg.
staðinn, og færi skipið svo til
Glasgow aftur. Farþegarnir,
sem eftir væru, ferðuðust um
nágrenni Reykjavíkur, en síðan
færu þeir norður um land og
austur, skipið kæmi svo í
næstu ferð til Reyðarfjarðar
eða Seyðisfjarðar færu með
af sér þeim farþegum, sem með
væru, og tæki þá farþegar.a,
sem eftir urðu í ferðinni þar á
undan. Farþegarnir, er kæinu
með skipinu til Reyðarfjarðar
eða Seyðisfjarðar færu með
sömu bifreiðum að austan,
norður um land og suður, öf-
ugt við þá farþega sem fyrr
eru nefndir.
Á þenna hátt gæfist hinum'j
erlendu ferðamönnum kostur á
að dvelja víða um land og
skoða og njóta náttúrufegurðar
þess. Þetta fyrirkomulag
Það er rétt, að maður nokkur
kom inn í Veitst. Vega, en ekki
til þess að fá neina afgreiðsla
og hafði á brott með sér stól,
en stúlkurnar, sem þar vinna,
fengu í lið með sér bílstjóra og
veittu honum eftirför, en þær
sem eftir voru hringdu til lög-
reglunnar og báðu um aðstoð.
Þegar lögreglumennirnir komu,
voru bæði stóllinn og stúlkurn -
ar komið á sinn stað. Þáttur
lögreglunnar var því ekki ann-
ar en sá að koma upp eftir.
Engin skýrsla var tekin eða
neitt gjört, er gæti gert þennan
atburð, að til tíðinda mætti
telja.
í þessu sambandi er rétt að
geta þess, að geðsjúkur maður,
er tók stólinn, mun vera þann-
ig. á sig lcominn, að hann mun
frétt móðgandi bæði fyrir mig
og gesti mína.
Virðingarfyllst,
Friðsteinn Jónsson.
Aths.: Af engu, er fram kom
í ofangreindri frétt, er hægt að
dæma hana „móðgandi“ eða
„miður vinsamlega“. Hún var
hlutlaus frásögn af óvenjuleg-
um atburði í bæjarlífinu, sam-
kvæmt frásögn lögreg'lunnar, og
kéfnur h'eim við það, sem F. J.
segir. Raunar getur hver mað-
ur sa^t, að frétt, er snertir
hann að einhverju leyti, sé
ekki „vinsamleg“, ef ekki er
um beint hól að ræða, en hér
var engum steini kastað að
Vega, gestum þar almennt eða,
starfsfólki. — Ritstj.
mundi afla þjóðinni erlends . alls ekki vera sjálfráður gjörða
gjaldeyris, og um leið eíla' sinna og þar með ekki hættu-
veitinga- og gistihúsahald og
auka atvinnumöguleika þess
fjölda fólks, er við þenna at-
vinnuveg starfa, sem og' bif-
reiðarstjóra og annara stétta,
er hafa hagsmuna að gæta.
Hvað þarf að gera?
Eg vil taka fram, að þessa
hugmynd mína um tilhögun hef
eg ekki athugað til hlítar,
heldur set eg hana fram til
laus umhverfi sínu. Ef einhver
aðili væri til, sem komið gæti
í veg fyrir, að geðsjúkur og
hættulegur maður gengi laus,
gæti eg upplýst um nafn hans
og mætti lögreglunni auðnast
að finna hann, ef til vill.
Að mér finnst fréttin í Vísi
ekki vinsamleg, vil eg segja
þetta: Gestirnir, sem koma á
Veitst. Vega, eru ekki þannig, að
þeir fari út með stóla né annað
eða ganga ósæmilega um. og
þess að rétt yfirvöld og aðilar _ fjnnst rrilr því þessi lögreglu-
Nýlvomnir
Handlampar með
gúmmíkapii
VÉLA- OG
RAFTÆKJAVERZLUNIN
Tryggvagötu 28, sími 81279.
Rönd. karlm. sokkar á 11,80.
Rönd. barnahosur á 9,30.
Barnasokkar á 12,00.
Nr. 6—7—8.
Náttkjólar á 40,80.
Kvenbuxur á 20,25.
Hvít léreftskot og
nylonmillipils.
H. Toft
Skólavörðustíg 8.
svört