Vísir - 03.03.1953, Blaðsíða 4

Vf SIR
Þriðjudaginn 3. marz 1933
«
DAGBLAÐ
l Ritstjóri: Hersteinn Pálsson. . ,
Skrifstofur Ingólfsstræti 3. , (
Útgefandi; BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR HJ’.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm linur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Hversu mikið er lánsfé
Sambandsins ?
npíminn hefur undanfarið hamrað á því dag eftir dag, að
-*• ' Sjálfstæðisflokkurinn ráði yfir tveimur aðalbönkum lands-
ins, Landsbankanum og Útvegsbankanum, og hafi komið þar
á slíkum „lánsfjárhöftum", að enginn fái þar lán nema „helztu
gæðingar flokksins“. Er þess jafnframt getið, að með þessu
sé verið að halda samvinnuverzluninni í skefjum, vegna þess
að hún hafi miklu minna lánsfé en kaupmannaverzlanir.
Er þetta orðið eitt aðalkosningatromp Framsóknarflokksins,
og hefur verið slegið út í því trausti, að almenningur verði að
taka þessar fáránlegu fullyrðingar gildar, vegna þess að erfitt
er að fá áreiðanlegar upplýsingar í málinu. Líklegt er, að
Framsóknarmennirnir sjálfir geri sér ekki fulla grein fyrir
því, að þeir séu komnir út á hálan ís, vegna vanþekkingar
á því sem þeir eru að staðhæfa.
Segir Tíminn, að samvinnuverzlunum og ýmsum heilbrigð-
um einkafyrirtækjum, sem ekki njóta náðar Sjálfstæðisílokks-
ins, sé haldið í skefjum. Með öðrum orðum: Sambandið getur
ekki lengur verzlað vegna þess, hversu afskipt það hefur orðið
með lánsfé í bönkunum! Vísir hefur reynt að afla sér upplýs-
inga um hvað sé hæft í þessu, og hvort hlutur Sambandsins og
félaga þess sé hlutfallslega minni en einkaverzlunarinnar af
lánsfé til verzlunar. Upplýsingarnar sem blaðið hefur fengið
eru í fáum orðum þessar:
Heildarútlán beggja bankanna (Landbankans og Útvegs-
bankans) til verzlunar í nóvembermánuði, voru nokkuð á
þriðja hundrað milljónir króna. Af þessari fjárhæð hafði Sam-
bandið og samvinnufélögin fengið um 38% til verzlunar ein-
göngu. Þetta er þá þeirra hlutur í lánsfénu til verzlunar. En til
þess að sjá, hvort samvinnufélögin eru órétti beitt með skipt-
inguna á lánsfénu, þarf að athuga, hvað þau annast mikinn
hluta af innflutningnum til landsins, sem lánsfénu er ætlað að
standa straum af. Allur innflutningur til landsins 1951 var
rúmlega 900 milljónir króna. Heildarinnflutningur Sambands-
ins í heildsölu og umboðssölu sama ár, í innflutningsdeild og
véladeild, var um 213 millj. kr. eða lun 24% af heildarinn-
flutningnum til landsins.
Dæmið lítur þá þannig út, að samvinnuverzlunin fær 38%
af öllu lánsfénu til verzlunar til þess að annast 24% af inn-
ilutningnum, en kaupmannaverzlunin fær 62% til þess að
annast 76% af innflutningnum. Getur nokkrum blandast hug-
ur um, hvor aðilinn stendur betur að vígi með lánsfé? Það
sýnist því vera heldur barnaleg staðhæfing að halda fram, að
verið sé að stöðva samvinnuverzlunina með ,,lánsfjárhöftum“
á sama tíma, sem aðrir aðilar verzlunarinnar velti sér í lánsfé
irá bönkunum. Staðreyndin talar öðru máli. Ef það er rétt,
sem Tíminn segir, að Sjálfstæðisflokkurinn ráði yfir bönkun-
um, þá verður ekki annað séð en að hann hafi metið þeirra
hag meira en sinna eigin manna.
Aluminium og plast í stað
plötustáls í bilaiðnaðinum.
Detroit. (A. P.). — Vél úr
aluminíum er að líkindum
framtíðarvélin í farþegabila,
ef hægt verður að færa niður
kostnaðinn á smíðinni. Vélar,
sem gerðar hafa verið í til-
raunaskyni, þar sem notað er
sem mest af aluminium í bygg-
ingu þeirra, hafa verið settar
í bíla til reynslu Markmið-
ið er auðvitað að skapa eins
létta bílvél og frekast er unnt,
en það hefir verið markmið
verkfræðinganna frá upphafi
bílaiðnaðarins.
Alltaf við og við heyrast
raddir um vélar eða yfirbygg-
ingar, sem vega minna en þær,
sem fyrir voru. Og í hverju ein-
asta tilfelli er það aluminíum,
sem ræður úrslitum, þar sem
það er þá notað í nýja vélar-
hluta, þar sem áður þótti ekki
mögulegt að nota það. En um
yfirbygginguna ræður samt
oft það, að meira og meira af
plasti er notað, en það efni ryð-
úr sér mjög til rúms í öllum
iðnaði.
En um leið og unnið er að
og framleiddar léttari vélar,
hefir framleiðslukostnaðurinn
aukizt jafnt og þétt a. m. k.
þegar borið er saman við venju-
lega vélasmíði úr steypujárni.
Tilraunir
stöðugt gerðar.
Tvær þekktar bílayerksmiðj-
ur, Chrysler og Packard, hafa
tilkynnt, að þær láti nú gera
ýmsar tilraunir með notkun
aluminíums og plasts í stað
stáls af hörðustu gerð, sem
notað er í allskonar plötur í
bilaiðnaðinum. Packard-verk-
smiðjurnar hafa líka skýrt frá
nýjum dieselvélum, sem þær
framleiða fyrir flotann, sem
byggðar séu að mestu úr alu-
miníum.
Henrv Ford spáði því áður
en hann lézt, að plast myndi
útrýma plötustálinu í bílaiðn-
aðinum, a. m. k. í yfirbygging-
um. Hann lét meira að segja
smíða margar slíkar yfirbygg-
ingar í tilraunaskyni. Og nú er
talið að margir þeir ágallar,
sem voru á plastyfirbyggingum
Fords, fyrirfinnist ekki í nýrri
tilraunum með það efni.
Ein kunn bílasmiðja, Kaiser-
Frazer, hefh' einnig tilkynnt,
að í ráði sé að smíða nokkur
hundruð yfirbyggingar á bíla
úr plasti eingöngu á þessu ári.
En aðrar verksmiðjur gera ekki
ráð fyrir, að látið verði stað-
ar r.umið við plast, heldur er
gei’t ráð fyrir, að aluminíum
leysi að lokum þrautina. En
ennþá verður framleiðslukostn-
aðurinn mikið að lækka til þess
að aluminíum verði hagkvæmt
í bílaiðnaðinum.
Sfrangar reglur um klæða-
hurð á baðsfrömfum.
TónKstardeilur.
T^að er óhætt að segja, að tónlistardeilur þær sem undanfarið
hafa birzt í blöðunum, hafa engum verið til lofs. Hér
skal enginn dómur á það lagður, hvor aðilinn hefur rétt fyrir
.sér. Vafalaust hafa báðir nokkuð til síns máls. En það vekur
Þryggð hjá. öllum, sem tónlistarmálin ber fyrir brjósti, að
þeir aðilar, sem eiga að lyfta tónlistarmálum hér á hærra
stig, skuli lúta svo lágt að standa í persónulegu aurkasti.
Tónlistarmálunum er enginn greiði ger með því að láta þessa
■deilu halda áfram. Þeir, sem að deilunum standa, vaxa ekki af
frekari þátttöku í átökunum. Er það því einlæg ósk flestra, að
aðilar ræði málið öfgalaust, af skynsemi og sanngirni, og nái
samkomulagi sem allir megi við una. Tónlistarmál okkar hafa
ekki enn náð þeim þroska, að þau þoli langvarandi innbyrðis
deilur. Sumir menn hafa varið lífsstarfi sínu til þess að auka
tónlistarmenningu þjóðarinnar. Starf þessara manna ber að
xneta áð verðleikum og á það verður að hlusta, sem þeir
leggja tíl málanna. Samvinna verður að takast milli þeirra
stofnana, sem næst standa og mest áhrif hafa á tónlistarmálin.
Engin þessara stofnana má beita einræði í sínum framkvæmd-
Itm.' - •• .ír.u.'! . , ; •>*! !>: n-r.y
Rómversk-kaþólska kirkjan
á Spáni hefur hert sókn sína
fyrir betra siðgæði í opinberu
lífi á ýmsum sviðum.
Fyrir atbeina hennar hafa
héraðsstjórar til dæmis til-
kynnt, að strangt eftirlit skuli
framvegis haft með baðfötum
karla og kvenna, og sé ekki
alveg sama, hvað fólk sé létt-
klætt á almanna færi. Mun
mörgum þykja baðfatareglu-
gerðin býsna ströng, og að
minnsta kosti er hún marg-
falt strangari en í flestum
löndúm öðrum.
Karlmenn mega til dæmís
ekki vera í örlitlum skýlum.
Þeir verða að vera í sundbol-
um, sem hylja brjóst þeirra, og
buxnaskálmar verða að ná
næstum niður að hné. Konur
mega ekki vera í tvískiptum
baðfötum, og á þeim verður
einnig að vera pils.
Reglur serh þessar giitu á
Spáni, áður en Alfons konungi
var steypt af stóli og lýðveldi
stofnað þar í landi, og st.iórn
Francos tók þær upp aftur, en
kirkjunnar menn hafa haldið
því fram, að þeim væri ekki
framfylgt sem skyldi. Ilafa
þeir gert svo harða hrið að
stjórnarvöldunum, að þau hafa
sent héraðsstjórunum fyrir-
mæli um að framfylgja reglu-
gerðinni.
Og það er ekki aðeins, að
líkaminn skuli vera hulinn,
eins og getið er hér að framan,
heldur er yfirleitt bannað að
vera í baðfötum, hvort sem er
á báti eða ströndu — menn
mega ekki vera í slíkum flík-
um annars staðar en í sjó eða
vatni.
Samkvæmt þessu er mönn-
um til dæmis bannað að liggja
í sólbaði á baðströndum nema
á sérstökum, girtum svæðum,
þar sem konur eru stranglega
skildar frá körlum. Og það. er
sérstaklega tekið fram, að þeir,
sem sé í sólbaði, eigi að klæðast
„að minnsta kosti baðfötum“.
En þegar menn gangi til eða
frá sólbaðsskýlunum .. slculi
Bergmáli hefur borizt bréf frá
einuin lesenda sinna varðandi
fréttaflutning útvarpsins, sem
Iiann gerir lítilsháttar atliuga-
semdir við. Bréfið er þannig: „Eg
vildi gjarnan benda Bergmáli á
það til birting'ar, að þegar skýrt
er frá ýmsum atburðum i riki.-,-
útvarpinu, sem ske í Reykjavik,
þá er oft skýrt frá á þann veg,
að útvarpið sé sérstaklega til fyr-
ir Reykjavík, en ekki alla lands-
menn. Eg skal taka dæmi: Þegar
skýrt var frá ferðum „Kórhnoss"
um bæinn á sunnudagskvöldið,
og að almenning'i liefði orðið
starsýnt á farartækið o. s. frv.,
var þess livergi getið, að farar-
I tækið hefði farið um götur Rvík-
, ur, og það hafi verið R'eykvík-
1 ingar, sern starsýnt varð á far-
j kostinn.
Átta allir sig' á þessu?
| Auðvitað á'ttuðu sig allir bæj-
j arbúar hér — þ. e. a. s. Reykvik-
I ingar — á fréttinni, en eg er ekki
viss um, að svo hafi verið um
alla. Til dæmis gæti eg hugsað,
að fólk til sveita norðaniands
hefði getað álitið, að farartæki
þetta hefði verið á ferð um göt-
ur Akureyrar o. s. frv. Mörg önn-
ur dæmi mætti nefna.“
Bergmál getur bætt því við, að
talað var um Karlakór Reykja-
víkur, og hefði það átt að geta gef
ið visbendingu um, hvar „skipið“
væri á ferð.
Útvarpsreyfarinn.
Þar sem gefizt hefur tilefni til
þess að minnast á útvarpið, lang-
ar mig til þess að geta hér sög-
unnar „Maðurinn á brúnu föt-
unum“. Virðast menn skiptast í
tvo flokka, með og móti lienni.
Hefi ég lieyrt um spaugilegar
heimiliserjur, er sprottið liafa af
sögunni. Virðist hún falla kven-
fólkinu vel í geð, en aftur á móti
heyrast fáir karlmenn hæla
lienni. „Kvenfólkið hjá mér sting
ur hausnum inn i hátalarann,
þegar lesturinn hcfst,“ sagði einn
kunningi minn. Hann var ekki
lirifinn af reyfaranum sjálfur.
40% innlend tónlist.
Og svo er það vantraust tón-
skáldanna á tónlistarráðunaiita
útvarpsins. Eg vil engan dóm
leggja á það mál, cr því ekki nægi
lega kunntigur. Aflur á móti þyk-
ir mér ekki ósennilegt, að ýmsum
lesendum minum, einkum yngra
fólkinu, þætti sér nóg boðið, ef
tónlistarflutningur Rikisútvarps-
ins yrði að 40% innlendur. Minna
má kannskc gagn gera. Ef dæma
á eftir bréfum, er Bergmáli hafa
borizt, t. d. s.l. ár, þá vilja lilust-
endur heizt lieyra létt klassisk
lög eða danslög, og' er t. d. þátt-
urinn „Undir ljúfum lögum“ mjög
vinsæll. Aftur á móti á symfónisk
tónlist litlum vinsældum að
fagna, þótt hún sé i heiðri höfð
ai' ráðaröönnum. kr.
Gáta dagsfns
Nr. 376.
Hváða ár renna upp á móti?
Svar við gátu nr. 375.
Lagið (allt vill lagið hafa).
þeir klæðast kuflum, sem hylji
líkamann fullkomlega.
Spænska kirkjan hefur alltaf
lagt mikla áherzlu á það,; að
menn klæddust svo, að ekki
vek.ti hneyksli. Þó hefur húa
lagt áherzlu á margt annað í
þessum efnum, svo sem eins-
konar ritskoðun, en lengst hef-
ur hún þó gengið í baráttu
sinni gegn baðfatatízkunni.