Vísir - 16.09.1953, Blaðsíða 5

Miðvikudaginh 16. september 1953
. a”W-'1 jg jj| ""'iii 'hmhi—mii'" i
■m

•Í'.-V
Svisslendin^ar' háfa boðið iitanr'ífeisráðherrúm stórveldanna fjögurra að koma saman til viðræðna
í smábænum Lugano í S.-Sviss, og er myndin þaðan, en felldar eru inn í hana myndir ráð-
herranna (frá v.): Bidault, DuIIes, Eden og Molotov.
ff'
Bjarghring kastaS77 tð
stjórnarinnar í Iran.
En Mossadegh er enn vinsæll, og
óvissa um framtíðina.
Viðræður hafa verið tíðar að
undanförnu inilli Loy Hender-
sons sendiherra Bándaríkjanna
í Teheran og Fazlollah Zahedis,
hins nýja forsætisráðherra
Irans.
í sendiherraskrifstofu Banda-
ríkjanna þar hafa snöggklæddir
menn haft nóg að starfa og
„legió“ skeyta farið milli Te-
heran og Washington.
Árangurinn hefur orðið sá,
að valdhafarnir í Washington
hlupu uppi undir bagga með
hinni nýju ríkisstjórn Irans,
sem tók við tómum ríkiskassa,
er Mossadegh hafði verið
hrundið af veldisstóli sínum.
Svo bágur er fjárhagur ríkisins
og efnahagsástandið hörmulegt,
eftir 28 mánaða stjórn Mossa-
deghs, að landið þarf 200 millj.
dollara á næstu tveim árum. —
Er enginn vafi talinn á, að
Bandaríkin láti í té þá aðstoð,
sem þarf, til þess að koma
efnahag landsins á traustan
grundvöll, ef áfram horfir svo,
að keisaranum og Zahedis tak-
ist að halda völdunum.
5 millj. dollara skulda-
aukning á mánuði.
Á valdatíma Mossadeghs
komust ríkisskuldirnar upp i
544 rnillj. dollara og skulda-
aukningin nam 5 millj. dollur-
um mánaðarlega. Allt var í
kalda koli og ríkisstekjurnar
höfðu farið hraðminnkandi,
enda voru það olíulindirnar,
sem færðu Iran aðaltekjurnar,
en öll áform Mossadeghs um
olíusölu höfðu farið út um
þúfur.
Naíst samkomulag í olíudeil-
unni getur allt farið vel, — en
hún er mál, sem íranskir
stjórnmálaménn, sem nú fara
með völd, þora varla að nefna
enn sem komið er. Keisarinn
hefur ekki þorað annað en fara
vaiiega í sakirnar og kveðið
svo að orði, að í því máli hefði
engin stefnubreyting orðið.
Áður en Bandaríkjastjórn
„kastaði björgunarhring“ til
Zahedistjórnarinnar ræddi hún
málið við brezku stjórnina. Sir
Roger Makin sendiherra Breta
skildi vel nauðsyn þess, að halda
Iran í flokki andkommúnistisku
ríkjanna, og lýsti sig því sam-
þykkan því f. h. brezku stjórn-
arinnar, að aðstoð væri veitt —
en ekki í svo stórum stíl, að
hin nýja stjórn teldi sig getað
frestað lengi að ræða samkomu-
lag um olíudeiluna.
Mossaclegh
vinsæll ehn.
En hversu mikill tími er til
stefnu? Þannig spurði fyrir
skemmstu James Bell, frétta-
ritari Time í Teheran. Hann
segir, að vinsældir Mossadeghs
hafi brá'tt farið að koma i ljós,
er byltingarólguna tók að lægja.
Hann sagðist ekki hafa rætt
við nei'nn, utan ríkisstjórnar
og hirðar, sem hallmælti. gamla
manninum, sem enn eigi gif-
urlegum 1 vinsældum að;; fa.^nbr;
sem heiðarlegúrýhúg^aítkúf i
einlægúr ættjarðarvinur.
Irani, vinveittur Vésturveldun-
um, sem gagnrýndi Mossadegh
oft, sagði við Bell: „Ýmsir
vondir menn höfðu slæm áhrif
á Mossadegh svo að hann fór
skakkar leiðir, en berið þá sam-
an við suma þá, sem fengið
hafa sæti í stjórn Zahedis,
— og þá kemur í ljós, að þeir
voru ekki sem verstir.“
Ýmsir helztu stuðningsmenn
Mossadeghs hafa flúið til fjalla
og' Tudeh-kommúnistarnir hafa
skriðið inn í greni sín. Zahedi
hefir upprætt öngþveiti, en á
eftir að koma á öryggi. Um
framtíðina hefir keisarinn látið
beztar vonir í ljós. Og um sjálf-
an sig sagði hann, að í flug-
vélinni á leið frá Rómaborg til
Teheran, hefði sér fundist að
hann væri .orðinn „að öðru leyti
nýr maður“.
Um það ber mönnum saman,
að keisarinn eigi líka vinsæld-
um að fagna, ekki sízt vegna
þeirrar stefnu hans, að skipta
jarðeignum krúnunnar milli
bænda. ___________
Söfnun RKÍ vegna
Grikkja.
Skrifstofu Rauða Krossins í
Reykjavík hafa nú borist rúm-
lega 32 þús. krónur auk all-
margra fatagjafa, sem ekki liafa
verið metnar í peningum.
Af þessari uþphæð nemur
framlag frá Rauða kross deild-
um úti um land kr. 10.625.00.
Frá Akranesdeild kr. 4.580.
Frá Sauðárkróksdeild kr. 1.455.
Frá Vestmannaeyjadeild kr.
4.590.
Samkvæmt lauslegu yfirliti
mun nú vera eftir hjá deildun-
um u. þ. b. 8 þús. krónur, sem
ekki hefir verið skilað.
Fyrir helgina bárust skrif-
stofunni í Reykjavík m. a. gjafa
kr. 850.00 frá starfsfóiki Bún-
aðarbankans, frá starfsfólki
Landsbankans 500 kr.
Enhfremur hefir Sölusam-
band ísl. fiskframleiðenda gefið
til söfnunarinnar 10 smálestir
af saltfiski, sem 'jafngiídir 40
þús. krónum. Farmur þessi
verður sendur með fyrsta fisk-
flutningaskipi, sem fer beina
leið til Grikklands, og mun ræð-
ismaður Islands þar sjá um
dreifingu fisksins til jarð-
skj álftasvæðanna.
Söfnuninni lýkur þriðjudag-
inn 15. þ. m. og er fólk, sem
hefur hugsað sér að láta eitt-
hvað af hendi rakna, beðið um
að koma því fyrir þann tíma.
Skrifstofan í Thoi-valdsens-
stræti 6, er opin frá 10—12 og
1—5.
Manntjón og meiðsli af
völdum eldingar.
*
Ovenjufegur atburður í Vogum fyrir
nær 90 árum.
Nýstárlegt
stafrófskver.
Nýlega er komið á bóka-
markað stafrófskver, eða
vinnubók í stöfum fyrir byrj-
endur, eftir Valdimar Ossurar-
son.
Kver þetta er með nokkuð
nýstárlegu sniði, en í því eru,
auk bláðanna, sem stafir og
inyndir eru prentaðar á, gegn-
sæ blöð, sem ætluð eru til þess
að láta barnið teikna í gegn
myndir, stafi, orð og annað
efni kversins.
Stafrófskverið er ætlað ó-
læsum börnum fyrsta kennslu-
mánuðina eða lengur. Þá eru í
því vísur, saga og þula, sem
ætluð eru til utanbókarnáms, ef
svo sýnist. Sýnist kver þetta
vel til þess fallið að kenna
yngstu börnunum að lesa og
draga til stafs, en myndirnar í
kverinu munu þeim þykja
skemmtilegar og hvetjandi til
þess að reyna sjálf að teikna
þær í sambandi við lesturinn.
Björt og rúmgóð
stofa óskast nú þegar. —
Mætti vera í úthverfunum.
Reglusemi og góðri um-
gengni heitið. Tilboð merkt:
„Björt og rúmgóð — 379“
sendist Vísi.
Þann 16. marz 1865 lagði Jó-
hannes Ólsen í Reykjavík, við
níunda mann, í hvössu austan
veðri og ískyggilegu útliti á
áttrónu skipi áleiðis suður í
yoga. Erindið var að flytja mó
og fleira sem Jóhannes þurfti
með handa útveg' sínum, er
hann ætlaði að hafa þar syðra
yfir vertíðina. Nokkrir fleiri
áttu þar og flutning á, og lögðu
þeir til menn að sínum hluta.
Þó að veðrið herti til muna,
er á daginn leið, svo að lá við
roki, náðu þeir félagar samt
lendingu heilu og höldnu í
Vogum. Morguninn eftir lögðu
þeir árla af stað og ætluðu til
Reykjavíkur aftur. Var veður-
útlit jafnvel enn iskyggilegra
en daginn áður, en þó eigi mjög
hvasst fram yfir dægramótin.
Lóftið var svo gruggað og
dimmt yfir, að skipverjar, sem
héldu inn með landinu til þess
að eiga hægra með að ná landi
ef hann gengi til eða hvessti,
fengu naumlega grillt landið.
Svona héldu þeir nú fram
hjá Brunnstaðahverfi og inn
Gengið heim
að húsinu.
Vörin, þar sem þeir lentu,
var nálægt í vestur frá bænum,
en svo er þar húsaskipan heima
hjá Jóni hreppstjóra, að ný-
smíðað stofnhús úr timbri er
þar vestast húsa. Það var reist
sumarið áður, en austur úr því
lá timburskúr eða göng til bæj-
arhúsanna. Voru tvö standþil
á þeim húsum fram á hlaðið og
vissu nálega í útnorður eins
og norðurgafl timburhússins.
Milli þess og bæjarhúsanna var
eldhúsið, torfhlaðið, norðan-
vert við timburgöngin, en inn í
þau mátti og ganga af hlaðinu,
og svo þaðan hvort heldur vildi
til timburstofu eða baðstofu.
Þeir Jóhannes gengu nú beint
heim sjávargötuna og nánm
staðar þarna fyrir norðan timb-
urhússgaflinn, en færðust held-
ur undan að fara úr skinnklæð-
um og setjast inn, af því þeir
vonuðu að bráðlega myndi rofa
til eftir élið og þeim verða fært-
að leggja af stað aftur. Jón Er-
lendsson kvaðst þá að minnstá
kosti mundu sækja þeim
með Vatnslevsuströnd; hvessti brennivín til hressingar, sneeri
hann þá heldur og dró upp enn
meiri sorta. Vindur vár þá aust-
anstæður. Jóhannesi þótti, er
hér var komið, ráð að taka land
og biðdoka heldur við og sjá
hvernig réðist. Reru þeir upp í
Auðna-varir og settu upp skip-
ið í rykk, því nægur mannsöfn-
uður var þar fyrir. Var klukkan
þá nálega 8 að morgni.
Jón hreppstjóri Erlendsson á
Auðnum bauð þá skipverjum
heim til þess áð þiggja hress-
ingu, og varð það úr, þó að Jó-
hannes ráðgerði að leggja af
stað stráx og upp rofaði eftir éi
það sem að gekk.
að svo búnu frá þeim og inn í
geymsluhús nokkru nær sjón-
um. í þenna mund var loftsort-
inn hvað rnestur og élið sem
dimmast.
Eldingii
slær niður.
Og nú er þeir stóðu þarna
rétt hver hjá öðrum, laust.
skyndilega niður eldingu og
varpaði þeim öllum til jarðar,
níu saman, og mistu þeir með-
vitund.
Segir ekki af þeim fyrr en sá
fyrsti, Þórður Torfason frá Vig-
fúsarkoti, raknaði úr rotinu,
spratt á fætur og svipaðist um.
Sá hann félaga sína alla liggj-
andi í einni kös, sem liðnir
væru. Þreif Þórður fyrst til for-
mannsins, Jóhannesar Olsen,
tók hann í fang sér sem fis væri
og bar hann upp í rúm inni i
bæ. Sagði Þórður sjálfur síðar
svo frá að honum hafi fundizt
hann verða ofsterkur á þéirri
stund er hann raknaði til með-
vitundar og sá félaga sína alla
______i við hlið sér.
Tveir voru
'þegar dauðir.
Jóhannes lá fulla klukku-
stund í rotinu og raknaði eigi
við fyrr en um dagmál. Hann
var skemmdur af bruna elding-
arinnar bæði á vinstra auga og
annarri hendi. Tveir háseta
hans höfðu kastazt langa leið'
og ofan á unglingspilt, Jóhann
Árnason frá Melstað, er staðið
hafði drjúgan spöl frá þeim við
norðaústurhorn húss-ins. Lágu
þeir þar í kös og fullorðnu
mennirnir báðir lostnir til
, svo að með hvorugum
Framhald á 7. síðu.