Vísir - 06.03.1954, Blaðsíða 4

VISIB
Laugardaginn 6. marz 1954
VXS XR
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Titlögur í handritamálinu.
Það hefur verið næsta hljótt um handritamálið að undan-
förnu, og hefur sú þögn af íslendinga hálfu orsakazt af
því, að þeir hafa beðið átekta, meðan Danir voru að athuga
málið gaumgæfilega frá sinni hlið og undirbúa tillögur þær,
sem boðað hafði verið, að mundu verða lagðar fram, áður en
mjög langt liði. Hafði málið verið rætt fram og aftur með
báðum þjóðunum, bæði í blöðum og á mannfundum. svo að
það var ljóst, hver sjónarmið voru ríkjandi beggja megin hafs-
Sns og næsta skrefið eðlilega, að Danir gerðu heyrin kunnugt,
hver væri vilji þeirra, ef þeir vildu ekki, að óbreytt ástand
yrði í þessum efnum.
Eins og Vísir skýrði frá í gær, hefur það nú gerzt í málinu,
að danska blaðið Politiken kveðst hafa komizt á snoðir um
tillögur dönsku stjórnarinnar og birti það í gærmorgun tillög-
urnar eins og þær eru frá hendi danska stjórnarvalda að því er
það segir. Þegar þet+a er ritað, hefur það ekki verið staðfest
opinbei'lega, að þetía - :■ þær tillögur, sem danska stjórnin
hyggst leggja fram í fyllingu tímans, en meðan frásögn Poli-
tikens er ekki borin til baka, má gera ráð fyrir, að þessi se
afstaða stjórnar Hedtofts eða mjög svipuð þessu.
Það er mergurinn málsins í tillögum þessum, að Danir
leggja til að handritin verði einskonar sameiginleg eign sín:
og okkur íslendinga, en komið verði upp hér og erlendis rann-
sóknarstofnunum, er vinni að vísindalegri rannsókn handrit-
anna, þeim verði skipt milli þjóðanna og þar fram eftir götun-
um. Með þessu móti viðurkenna Danir að vísu nokkurn eignar-
xétt okkar á handritunum, en við verðum á móti — ef við
samþykkjum tillögurnar — að viðurkenna hið sama, að Danir
sé meðeigendur okkar í handritunum, er við höfum talið okkar
einkaeign.
| Það er rétt, að við íslendingar gerum eitt upp við okkur
strax, og það er að við eigum að hugsa okkur vel um, áður
en við tökum endanlega afstöðu til þessarra tillagna Dana, ef
rétt er frá skýrt, eða þeirrar lausnar, sem þeir telja heppileg-
asta á málinu. Það á ekki að rjúka upp til handa og fóta og
gera félagasamþykktir um afstöðuna til málsins, ef til vill án
umhugsunar og í æsingi augnabliksins. Þetta mál á fyrst og
fremst að koma til kasta fræðimanna okkar, því að það eru
þeir, sem bera mest skynbragð á þetta, og vita,, hvað okkur
hentar bezt í þessum efni, hverjar eru þarfir þjóðfræðanna.
Við. verðum að athuga það, að þegar við föllumst á tillögur
Dana, hvort sem er þessar eða aðrar, í handritamálinu. þá tök-
um við ákvörðun, sem gildir um aldur og ævi, og erum við þá
búnir að falla frá frekara tilkalli til handritanna. Á hinn bóg-
inn getum við gert okkur vonir um, að á komandi tímum
1 vaxi skilningur manna í Danmörku fyrir réttlætiskröfum ís-
lendinga í málinu, og þá verði betri jarðvegur fyrir þá lausn,
sem við teljum liina heppilegustu. En svo gæti lika farið, að
afhendingarhreyfingin ætti öruggara uppdráttar síðar en nú.
ÖII þessi atriði verður að hafa í huga, þegar tekin er á-
kvörðun í málinu, en eins og tillögurnar virðast vera, eru þær
varla aðgengilegar.
Shell sehir benzín, blandað afni,
* ■ r í
er eykur notagildi þess.
Efnið hindrar skammhíaup í kertum
og glóðarkveikju.
Hallgrímur F. Hallgrímsson,
forstjóri Shell á íslandi h.f.,
bauð fréttamönnum á sinn
fund í gær, og skýrði 'þeim frá
því, að framvegis hefðu ben-
zínsölur Shellí í Reykjavík og
nágrenni til sölu benzín blandað
efninu „TRIKRESYLFOSFAT“,
og bráðlega í öllum benzínsölu-
stöðvum Shell hér á landi.
Hér er um að ræða nýja að-
ferð til þess að auka notagildi
benzíns. Efni þetta eykur þjapp
þol benzínsins, en það er mjög
mikilvægt með tilliti til hinnar
háu þjöppunar nútímahreyfla.
(Hafa Shellrfélögin nýlega upp-
j götvað nýtt benzín-íblendi,
' sem kemur til með að marka
tímamót í benzínframleiðslu.
Efni þetta nefnist I. C. A.
(Ignition Control Additive) og
verður eingöngu notað til
íblöndunar í Shell-benzín. —-
Hið nýja benzín-íblendi breyt-
ir efnasamsetningu úrgangs-
efnanna þannig, að það dregur
úr leiðsluhæfni þeirra og þau
þurfa hærra hitastig til glóð-
armyndunar. Árangurinn verð-
ur sá, að hreyfillinn gengur
mjúkt og þægilega, og bifreið-
in ekur lengri vegarlengd á
hverjum benzínlítra, þar sem
orka nýtist að fullu.
Fyrir tæpum sex árum var
sérfræðingum Shell-félaganna
á sviði benzínframleiðslu falið
að leysa vandamál, er ýms
flugfélög áttu við að stríða.
Var sérfræðingunum falið að
vinna bug á eða a. m. k. draga
úr skaðlegum áhrifum kolvetn-
isútfellinga, er söfnuðust í ein-
angrun kveikikerta í flugvéla-
hreyflum. Framl. glóðarkerta
höfðu árangurslaust reynt að
bæta úr þessurn ágalla. Tækist
þeim að hindra skammhlaup í
kertum, rákust þeir á annað
vandamál,, þ. e.. glóðarkveikju,
sem orsakast af því, að glóðheit
úrgangsefni, er safnast fyrir í
brunaholum kveikja í elds-
Kalfiverð og svik.
T^jóðviljanum og kommúnistum finnast það dapurlegir dagar,
i þegar þeir geta ekki borið einhverjum á brýn, að hann
hafi framið svik í éinhverri mýnd. Hið síðasta á þessu sviði
er það, að ; svikinn hafi yerið grundvöllur samkomulagsins við
verkalýðsfélögin frá desember-mánuði 1952, er verð hafi vérið
hækkað á kaffi,!’enIsVo sém'Hiönrium er kúhnúgt, hefur pakk-
inn hækkað um 85 aura með síðustu sendingu. í
Nú hefur 'það gerzt í þessu efni, að verðlag á kaffi á heims-
markaðnum hefur hækkað til mikilla muna undanfarið vegna
uppskerubrests, og verðum við að sjálfsögðu að súpa af því
seyðið eins og aðrir, ef við viljum ekki hætta kaffidrykkju.
Þetta er orsökin fyrir því, sem hér hefur verið að gerast og
sjá það allir, að ekki getum við haldið niðri verði á innflutturn
varningi með því einu að segja, að verðið eigi ekki að hækka.
Það megi það ekki.
ÞaS er ekki hægt að ætlast til þess, að innflytjendur og
kaffibrennslur taki ekkert fyrir ómak sitt eða greiði jafnvel
með kaffinu. Varla hefur verið ætlazt til þess af samninga-
mönnum verkalýðsfélaganna eða að við héldum heimsverðinú
niðri, svo að svikatal kommúnista er ekki annað en 'venjuíegur
áróður þeirra.
neytisblöndunni, áður en neist-
inn frá kveikikertinu nær að
gera það. Glóðakveikja veldur
höggum í hreyflinum, en það
hefur í för með sér orkutap,
slæman gang og óþarfa eyðslu
lá eldsneyti. Eftir margra mán-
aða ýtarlegar rannsóltnir tókst
sérfræðingum Shell að leysa
þetta vandamál með því að
•blanda í benzínið vissu magni
af TRIKRESYLFOSFATI, er
breytir efnasamsetningu útfell-
inganna í kertum og brunaholi.
Með því var hindrað að þær
leiddu rafmagn og orsökuðú
þannig skammhlaup í kertum.
Komið var í veg fyrir, að þær
yllu íkveikju í eldsneytis-
blöndunni með því að hindra
glóðarmyndun í þeim. — Sér-
fræðingunum var ljóst, að sam-
tímis því, sem þeir væru að
ráða bót á fyrrgreindum erfið-
leikum í flugvélum, voru þeir
jafnframt að leysa hliðstæð
vandamál í bifreiðum. Voru
því hafnar umfangsmiklar til-
raunir og hið nýja efni þraut-
reynt í bifreiðum við hin erf-
iðustu skilyrði. Niðurstaðan
varð sú, að vandamál er stafa
af glóðarkveikju og skamm-
hlaupi í kertum eru úr sögunni.
Þetta endurbætta benzín
hafa Shellfélögin nú sett á
markaðinn í flestum löndum,
þar sem þau selja benzín, og
hefur það hvarvetna hlotið
hinar mestu vinsældir.
íslendingar flytja nú inn allt
benzín frá Rússlandi og svo
kann að verða um ófyrirsjáan-
legan tíma. Var þess því ekki
að vænta, að hér yrði not af
þessari miklu framför í benzín-
framleiðslu.
Úr þessu rættist þó vegna
þess, að Shell-félagið í Eng-
landi, sem hefur einkarétt á
þessu efni til íblöndunar í ben-
zín, hefur góðfúslega samþykkt
að heimila h.f. Shell á íslandi
afnot af einkaleyfinu og látið
því í té birgðir til íblöndunar.
Bergmáli hefur borizt stutt
bréf frá húsfreyju nokkurri, sem
drepur á mál, sem margar Iiús-
mæður varðar. En það er ein-
mitt um það, hvernig inæður. sem
eiga ungbörn, geti komizt burt
frá heimilinu kvöld og kvöld, ef
þær-langaði að fara t. d. i leik-
hús, eða væru boðnar til nágrann
ans í kvöldkaffi. Það liefur nefni-
jlega verið á því nokkur örðug-
leiki fyrir það fólk, sem ekki
hefur efni á að liafa húshjálp,
eða kannske heldur ekki hús-
næði til þess að fá stúlku í vist.
jMarfft er stsritiS,
Nú er þetta hægt.
Bréfið er á þessa leið: „Ung
kona kvartaði yfir því nýlega
I við mig, að erfitt væri að fá ein-
hverja hjálp á kvöldin, ef sig
langaði til að skreppa að heiman
kvöldstund. Datt mér þá i hug
að biðja Vísi fyrir þessar upp-
lýsingar, ef þær gætu orðið ein-
hverjum að gagni. Eg sagði ungð
konunni að nú væri hægt að fá
fóstur frá barnaheimilunum, og
eru það þessi heimili: Laufás-
borg, Barónsborg og Tjarnarborg.
Hafa allar meðmæli.
Þær stúlkur, sem þaðan koma,
hafa allar meðmæli um að þær
séu færar til þess starfs, sem
þeim er ætlað, og vanar eru þær
að umgangast ungbörn. Er auð-
vitað sjálfsagt að það fólk, sem
tekur að sér þessi störf, að gæta
barna á kvöldin, þegar foreldr-
arnir eru að heiman, hafi með-
mæli frá þeim, sem það hefur
unnið fyrir áður. En stúlkurnar
frá barnaheimilunum eru valdar
og vandaðar, enda myndu þær
ekki annars vera látnar vinna
þar lengi.
Ókunnugt fólk.
Margur hefur orðið illa úti á
siðari árum fyrir það að taka inn
á heimili sitt bláókunnugt fólk
til ýmis konar starfa. Eru þess
mýmörg dæmi, eins og flestir
niunu kannast við. Það er því
gott að geta einmitt leitað til
slíkra stofnana eins og barna-
heimilanna til þess að fá fóstrur
kvöld og kvöld, enda þá völ á með
mæluin með viðkomandi stúlku.
Og væri eiginlega sjálfsagt i mörg
um tilfellum að fólk liefði með-
mæli einhvers, sem ábyrgist að
óliætt sé að taka það á heimilið.
— Húsfreyja.“
Bergmál þakkar liúsfreyjunni
fyrir þetta góða bréf, og er ekki
að efa, að margar konur liafa
ekki haft hugboð um að á barna-
heimilinunum væri hægt að fá
fóstur með litlum fyrirvara. — kr-
Hver raeiur á þýzku heimili ?
Er þar jafnrétfi eða ræður
aflsmumsr ?
Undanfarna mánuði hefir
mjög verið um það deilt í V.-
Þýzkalandi, hver eigi að ihafa
völdin á heimilunum, húsbónd-
inn eða húsmóðirin.
Á sínum tíma voru nefnilega
samþykkt lög um það í þing-
inu í Bonn, að eiginmaðurinn
skyldi hafa úrslitavaldið í ýms-
um mikilvægum málum fjöl-
skyldunnar, svo sem varðandi
búsetu hennar, menntun barn-
anna og þess háttar. Þessi lög
voru samþykkt snemma á dög-
um sambandslýðveldisins, ~en
síðan var. þaðj tekið skýft frsim
í stjómarskránni, sem sam-
þykkt var árið 1949, að karl og
og konu skylcju vera jafm’étthá
og það tekið’ fram, að hvers-
konar lög, 'sérri bfytu'í bága við
þetta ákvaéði skyldu ’vera ógild
frá 1. apríl 1953.
Landsfeðumir í Bonn gerðu
sér vonir um að sambandsþing-
ið mundi samþykkja ný lög í
samræmi við stjórnarskrár-
greinina fyrir ofangreindan
dag, en svo fór, að menn urðu
ekki sammála um „jafnréttið".
Kristilegi demókrataflokkurinn
áleit, að konan ætti að vera
rranninum undirgefin, en ýmsir
aðrir flokkáú I íögðú áliéíízití
meira eða minna jafnrétti
kynjanna.
Þegár fjölskyldulögin gengu
úr gildi, var oft leitað til dófri-
stólanna til að fá úrskurð' um
húsbóndaréttinn, óg sýndist þá
sitt hverjum, er til þéirra var
leitað. Dómari nokkur í Köln
kvað til dæmis upp þann úr-
skurð, 'að skilin kona ætti ekki
heimtingu á framfærslueyri frá
manni' síriúm, þar sérii henrii
bæri jafn-mikil skyida til áð
greiða honum styrk.
Kristilegi demókrataflokkur-
inn lagði fram frumvarp um
að hin úr gildi föllnu lög skyldu
í gildi á ný til 31. marz 1955,
en einingin varð ekki meiri en
svo, að frumvarpið var dregið
til baka. Sagði þá eitt gaman-
blað í V.-Þýzkalandi, að hjón
yrðu að prófa með sér hvort
sterkara væri, er óeining kæmi
úpþ um eitthvert atriði, og
væri ekki víst, að karlmaður-
inn bæri alltaf hærra hlut.