Vísir - 01.06.1954, Qupperneq 4

1
VISIB
Þriðjudaginn 1. jání 1954.
DAGBL&Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLABAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
'Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Féiagsprentsmiðjan h.f.
Lausnarsteinar
Umferðar- og öryggismálin.
Umferðar- og öryggismálin eru stöðugt á dagskrá i ölltjn
menningarlöndum og einnig hér hjá oss, sem stafar af því,
að vélknúnum farartækjum fer sífjölgandi í flestum löndum,
en af því leiðir að slysahættan eykst, bæði í borgum landanna,
bæjum og þorpum. Og á þjóðvegunum eru umferðarslysin
einnig tíð. í þessu efni er hvarvetna sömu sögu að segja, að
þrátt fyrir allt, sem gert er til þess að afstýra slysum og gera
umferðina öruggari getur ástandið í þessum efnum óviða og
ef til vill hvergi talist viðunandi
, Mönnum er hvarvetna ljóst, að hér er orðið um varanleg
vandamál að ræða, sem krefjast þess, að þeim sé stöðugt sinni
af öllum ábyrgum aðilum, og að allur almenningur láti þau til
sín taka. Komi áhugi almennings fram á réttan hátt er það
að sjálfsögðu styrkur þeim, sem hafa stjórn umferðarmálanna
með höndum. Almenningi ber að virða alla viðleitni hins
opinbera til þess að hafa góða stjórn á þessum málum, en jafn-
framt gagnrýna það, sem miður fer, til dæmis ef eftirlit er
slælegt. Og almenningi ber að láta það koma greinilega fram
með hógværri, en ákveðinni og sanngjarnri gagnrýni, ef honum
finnst þessum málum ekki sinnt sem skyldi. En á almenningi
hvílir einnig sú skylda, að hafa hugfast að hlýða settum reglum
*— hvort sem menn eru fótgangandi eða stjórna farartækjum.
í Öllum er ljóst að í umferðarmálunum eru horfur aii-
ískyggilegar hjá oss, og stafar það af ýmsum erfiðleikum m.
a., sem erfitt er að ráða bót á, má þar til nefna, að hundruð
bifreiðaeigenda hafa engan geymslustað fyrir bifreiðir sínar
nema göturnar. Og þær eru víða þröngar hér í bæ. Sumstaðar
hefur fótgangandi fólk ekki nema hálfa breidd gangstéttar til
umráða — og jafnvel ekki það, því að stórum bifreiðum er lagt
þannig, jafnvel kranabifreiðum og benzínbifreiðum, að fólk
verður að smokra sér milli bifreiða og húsaraðanna.
‘ Yfirvöldin eru að sjálfsögðu öll af vilja gerð að leysa þenn-
an vanda, og að ekki hefur meira verið gert stafar vafalaust
af því, að þau vilja ekki auka erfiðleika bifreiðaeigenda, sem
í vandræðum eru með þessi farartæki sín, með því að vísa þeim
búrt með þau af götunum. Þó virðist nú óhjákvæmilegt að
gera verði einhverjar róttækar ráðstafanir til úrbóta.
i Á þessi mál verður ekki minnst án þess að minna á tvennt,
sem mjög eykur slysahættuna. í fyrsta lagi eru fjölda margir
vegfarendur, sem ekki kunna umferðarreglurnar, eða virða
þær að vettugi. í öðru lagi er það mjög ískyggilegt hversu
margir aka bifreiðum undir áhrifum áfengis. Margir eru
stöðvaðir og sektaðir, en um suma kemst ekki upp og kannske
tilviljun, að þeir valda ekki slysum. Mörg hroðalegustu bif-
reiðarslysin, sem hér hafa orðið, stafa af því, að bílstjóri undír
áhrifum áfengis hefur setið við stýrið.
I Af því fáa, sem hér hefur verið drepið á, má öllum ljóst
vera hverjar hættur eru á ferð í þessum bæ, þar sem götur
eru yfirleitt þröngar, og bifreiðamergð mikil og vaxandi. Og
nú er komið til sögunnar nýtt vandamál, eins og í mörgum
öðrum löndum. Það er hættan, sem stafar af bifhjóiunum,
einkanlega hinum svo nefndu litlu bifhjólum, sem börn og
unglingar þeysast nú á um allar götur. Það er sagt, að tala
slíkra bifhjóla hér sé nú orðin hátt á annað hundrað og fan
enn fjölgandi. Þessi farartæki eru í mörgum tilfellum í hönd-
um ábyrgðarlausra unglinga og stundum barna innan ferm-
ingaraldurs, — slík farartæki eru jafnvel sögð leigð unglingum,
sem svo aftur leigja þau öðrum til þess að hafa upp kostnaðinn.
I Hér er aukins eftirlits þörf. Hér þarf sýnilega að grípa til
róttækra ráðstafana, áður en í fullt óefni er komið.‘Blaðinu'
er kunnugt, að ábyrgðir aðilar hafa þessi mál til athugunai,
en það telur hér svo mikið alvörumál á ferð, að það vill ein-
dregið hvetja til þess, sem virðist skynsamlegasta lausnin, og
það er að um notkun þessara vélknúnu farartækja gildi sömu
reglur og um bifreiðaakstur, — lágmarksaldur verði hinn sarai
og engum leyft að aka þeim, sem ekki hefur gengið undir
jafnstrangt próf og þarf til að fá ökuréttindi.
Hafi yfirvöldin ekki lagaheimild til að grípa til róttækaii
ráðstafana en þau hafa þegar gert virðist full ástæða til, að
gefin verði út bráðabirgðalög til þess að girða fyrir þá hættu,
sem hér er um að ræða. Slík lög ber að setja, ekki að eins vegna
umferðaröryggis almennt, heldur og vegna unglinganna sjálfra,
sem verða að láta sér sklijast, að vélknúin farartæki ber ekki
láta aðra fá til umráða en þá, sem hafa lært meðferð þeirra, og
geta tekið á sig þá ábygrð, sem þessu fylgir.
(Eftir „Allra handa“ séra Jóns
Norðmanns. Sbr. þjs. Jóns Árna-
sonar I., bls. 649—651.)
Það er alkunna, að til eru
lausnarsteinar, en það eru eínn-
ig til steinar, sem gagnstæða
verkun hafa. Helga Magnús-
dóttir, amma mín*) merk kona
og skýr, dáin 1836 rúmlega
sjötug, sagðist í umdæmi sínu
hafa átt fullan kistil af falíeg-
um steinum, sem hún hafi
fundið og safnað. Einu sinni
lagðist kona nokkur á gólf og
gat ekki fætt, hvað sem til vai
reynt. Loksins segir einhver,
það komi líklega af steinunum
hennar Helgu. Hún sagðist þá
ekki hafa verið sein á sér að
hlaupa út með kistilinn. En
rétt þegar hún var komin út
með hann, fæddi konan barmð.
Henni þótti þá auðsætt að í
kistlinum hafi verið steinar,
sem tálmaði fæðingunni. Litlu
síðar fékk karl einn hja henni
alla steinana hennar.
Einu sinni var Helga amma
mín, þegar hún var barn, að
leika sér með öðrum börnum.
Fann hún þá einn fallegan
stein, en eg man nú ekki
hvernig hún lýsti honum. Hélt
hún þá á honum í hendinni. Þá
segir eitt barnið (Bjarni bróð-
ir hennar): „Hvar er hún
Helga?“ „Eg er hérna,“ segir
Helga. „Hvar þá?“ segja þau
og sjá hana ekki. Gengur svo
nokkuð að þau fá ekki séð
hana, og ærast að leita að
henni. Dettur henni þá í hug,
að steinninn kunni að valda
þessu. Fleygir hún því steínin-
um og sjá þau hana strax. —
Steininn fann hún ekki aftur.
Árið 1848 vildi það til á
Lambanesi í Fljótum, að bórn
Steins Guðmundssonar, bónda
þar, Guðmundur sjö ára og
Guðrún á fjórða ári, voru að
leita að steinum þar við ána.
Var Guðmundur búinn að
safna smásteinum hátt i
vettlinga sína, finnur hann þá
stein einn fremur móleitan
með dökkum dröfnum, áiíka
stóran og hrossagauksegg, og
eins og egg í lögun, með laut
í digrari endann, og lætur hann
þenna stein í vettling sinn.
Þá fer Guðrún að kalla á Guð-
mund. „Eg er hérna,“ segii
Guðmundur, en Guðrún sér
hann ekki, kallar á ný og fer
að gráta. Hleypur þá Guðrún
að ánni, því hún hélt hann
væri kominn í hana, en Gvend-
ur fleygir vettlingunum og
hleypur í ósköpum að ná
henni. Sér hún hann þá strax.
Nú ætla þau að taka vettling-
ana, en finna aldrei vettling-
inn þann, sem steininn var í,
né heldur steininn. Frá þessu
sagði Guðmundur litlu síðar.
Eg (Jón Norðmann) hef nú i
des. 1861 spurt Guðrúnu að
þessu, og sagðist hún glögt
muna, að vettlingarnir voru
hvítir með ljósbláu uppbroti,
fremur stórir, — að hún sá ekki
Guðmund, fór að gráta, ætlaði
í ána að leita þar að honum, l
og að þau fundu ekki nema
annan vettlinginn. Steininn sá
hún. ekki. Um Þetta spurði eg
og Guðmund í janúar 1862, og
sagði hann eins frá, og vildi
hann fortaka að hann hefði
fleygt vettlingnum í ána, þar
hinn vettlingurinn var á eyr-
inni langt frá ánni. Vettimg-
arnir sagði hann hafi verið
hvítir með bláu uppbroti, —
Steinninn, sagði hann að hefði
verið að öllu líkastur hrossa-
gaukseggi.
Getraunaspá
Úrslit getraimaleikjanna um
helgina.
Reykjavík—Þjóðverjar 2—3 2
Þróttur—K.R. 0—5 2
Degerfors—AIK 3—1 1
Djurgárden—Malmö FF 4—1 1
Göteborg—Kalmar 1—0 1
Hálsingborg—Elfsborg <4—0 1
Jönköping—GAIS 0—0 x
Norrköping—Sandviken 1—1 x
Larvik—Asker 2—4 2
Sandefjord—Sparta 0—1 2
Varegg—Nordnes 3—0 1
Viking—Skeid 1—3 2
Um næstu helgi verða þessir
leikir:
Akranes—Hamborg
Víkingur—Þróttur (1. fl.)
Fram—Valur (1. fl.)
Þróttur—Valur (2. fl.)
K.R.—Fram (3. fl.)
Skeid—Viking
Asker—Larvik
Sparta—Sandefjord
Fredrikstad—Geithus
Lillesteröm—Strömmen
Moss—Sarpsborg
Odd—Freidig
Skilafrestur til fimmtudags-
kvöld.
1x2
2
1
2
x2
1
x2
lx
1
1 2
2
1
*) Þ. e. Helga bústýra séra
Jóns Þorlákssonar, dóttir
Magnúsar Bjarnasonar á Efsta-
sundi í Öxnadal, og systir Jóns
á Kirkjubæjarklaustri.
Tilkynning frá
Iþróttadagsnefnd.
Reykjavík, 26. maí 1954.
íþróttadagsnefnd F.R.Í. til-
kynnir:
Nefnd íþróttadags hefur nú
endanlega ákveðið jöfnunartölu
fyrir árið 1954. Lögð eru til
grundvallar framtöi héraðs-
sambanda til framkvæmdar-
stjórnar Í.S.Í. 1951—1952.
Það samband vinnur keppn-
ina sem hefur, að henni lokinni,
flest stig miðað við % þátttöku
af meðlimafjölda hvers, sam-
bands.
Vitað er, að stærstu kaup-
staða-samböndin geta ekki
keppt við dreifbýlið eftir þess-
ari reglu, og varð því að sam-
komulagi, að þau skyldu fyrst
deila með 2 í meðlimatölu sína.
Sambönd þau sem rétt hafa
til þessarar undanþágu eru
þessi:
íþróttabandalag Reykjavíkur,
ÍBA, íþróttabandalag Akra-
ness, ÍA, íþróttabandalag ísa-
f jarðar, ÍBÍ, íþróttabandalag
Vegfarandi spyr: „Hvers vegna
þarf að loka öllu Bankastræti,
þótt viðgerð fari fram á göt-
unni? Mér hefði sýnst, að nóg
hefði verið að helmingur göt-
unnar væri tekinn fyrir í einu.
Og þá hefði mátt hafa götuma
opna, þrátt fyrir þessa viðgerð.
Þessi vinnubrögð likar mér ekki,
en kannske ég hafi rangt fyrir
mér og væri þá rétt að verk-
fræðingar bæjarins svöruðu.“
Það virðist liggja í augum
uppi, að gatnagerðarmenn verði
að hafa meira rúm til starfa en
aðeins þann hluta götunnar, sem
þeir eiga að gera við.
Frægir gestir.
Uin helgina var hér á ferð
leikari, sem flestir munu kannast
við, sem eru nú orðnir fullorðn-
ir. Leikarinn Jackie Coogan, sem
var allra barna vinur fyrir uld-
arfjórðungi, kom hér við ásamt
konu sinni. Coogan er nu fer-
tugur, en þegar hann gerði mesta
„lukku“, var hann innan við 10
ára aldur. Það var' Cliarlie
Chaplin, leikarinn frægi, sem
fyrstur uppgötvaði hann og gerði
hann frægan i myndinni „The
Kid“, sem var sýnd hér og viðar.
Okkur, sem sáum Coogan sem
dreng í kvikmyndum, finnst
skritið, að sjá hann sem fullorð-
inn mann. Cooganvar ú leið til
Danmerkur til þess að stjórna
þar myndaupptöku.
Lokið sýningu.
Það er óliætt að fullyrða, að
fáum sýningum hefur verið tekið
með jafnmikilli ánægju af al-
menningi og finnsku- sýningunni,
sem staðið hefur hér yfir und-
anfarið. Þeir, sem stóðu að henni,
hafa varla gert sér í luigarlund,
að jafnmikill áhugi gæti ríkt með
al fslendinga um þessi mál. —
Nokkru hefur það ráðið, að Finn
ar eru vinsælir hér á landi og
almennt borin fyrir þeirn virð-
ing. Og svo er hitt, að þeir eru
að verða mikil iðnaðarþjóð. Sýn
ing Finna liér hefur vakið eftir-
tekt að verðleikum og það er
ánægjuefni, live margir íslend-
ingar sóttu hana.
Einstefnuakstur enn.
Þá er hér loksins stutt bréf
frá búanda við Bergsstaðastræti.
Hann segir: „Eg sá á það minnzt
í Bergmáli í haust, að rétt væri
aðgera Bergsstaðastræti að ein-
stefnuakstursgötu. Mér þótti það
gott, að þessi skoðun skyldi koma
fram, enda hafði ég verið á sömu
skoðun lengi. í þessa átt hefur
'engin hreyfing fengizt ennþá,
hvernig sem síðar verður. En
því til stuðnings, að Bergmál
liafi haft rétt fyrir sér á sínum
tíma skal ég aðeins segja, að um
Bergsstaðastræti fara bílar á
hverri mínútu. Þar eru börn að
leik allan daginn og mildi er, að
ekki hafa orðið þar meiri liáttar
slys. Það má kannske helzt þakka
hve bilstjórar alca varlega.
En máltækið segir, að byrgja
skuli brunninn áður en barnið
sé dottið ofan i hann. Hér gildir
það. Það þarf að géra Bergsstaða-
strætið að einstefnuakstursgötu
áður en meiri háttar slys hefur
orðið.“ — Bergmál þakkar bréf-
ið. — kr.
Siglufjarðar, ÍBS, íþrótta-
bandalag Akureyrar, ÍBA,
íþróttabandalag Vestmanna-
eyja, ÍBV, íþróttabandalag
Hafnarfjarðar, ÍBH.
Önnur samband skulu reikna
stig samkvæmt uppgefinm
meðlimatölu sinni, frá fyrr-
nefndum skýrslum.