Vísir - 04.06.1954, Page 4

1
VlSIB
Föstudaginn 4. júní 1954
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Evrópuráðið og landhelgln.
Það bar til tíðinda á síðasta þingi Evrópuráðsins, sem lokið er
fyrir skemmstu, að fram var borin tillaga um að ráðið tæki
til athugunar ráðstafanir, þær, sem íslendingar hafa gert varð-
andi landhelgina, það er að segja stækkun hennar til að vernaa
uppeldisstöðvar ungfiskjarins, er framkvæmd var fyrir fáum
árum.
Voru það fyrst og fremst fulltrúar frá Belgíu, sem stóðu að
tillögu um þetta efni, en fulltrúar fleiri þjóða báru hana fram
með þeim, eða einn til tveir úr fulltrúahópi Breta, Frakka og
Hollendinga. Munu þjóðir þessar, eða að minnsta kosti flestar
þeirra, hafa mótmælt aðgerðum ísléndinga í þessu efni áður,
en Bretar riðu á vaðið sem kunnugt er, og hafa auk þess verið
ötulastir að því er snertir gagnráðstafanir til að hefna þessarra
sjálfsögðu ráðstafana íslendinga.
Það má rifja upp í þessu sambandi, að íslendingar færðu ut
friðunarlínuna eftir að gengið hafði dómur í Haag í máli Norð-
manna og Breta um sama efni, en dómurinn varð Norðmönnum
í vil, eins og alkunna er. Eftir að íslendingar færðu friðunar-
takmörkin lengra til hafs, fóru fram nokkrar orðsendingar
milli ríkisstjórna íslands.og Bretlands, þar sem Bretar töldu
þetta óheimila ráðstöfun af okkur hálfu. Virðist þó hafa verið
auðvelt fyrir Breta að leita á ný til alþjóðadómstólsins í Haag,
cn það var ekki gert, og verður það að teljast nokkur sonnun
þess, að málstaður íslendinga hafi verið og sé betri en mót-
mælin gáfu til kynna.
Segja má, að Evrópuráðið sé stofnun áhugamanna um ýmis
sameiginleg málefni Evrópu. Þar er vettvangur til að ræða slik
málefni, en hefur engin völd, svo að það, sem það ræðir, verður
ekki framkvæmt, þótt einhugur komi fram þar. Það hefur þvi
ekkert vald eða aðstöðu til að segja íslendingum fyrir verkum
í þessu máli eða neinu öðru. Fulltrúar þeir, sem borið hafa
HDLLUSTA DG HEILBRIGÐI.
Giftingar og höfuðverkur.
sem er pylsulaga. Plastslanga
fram tillögu þá, er getið er hér að framan, geta sagt skoðun'Þessi er Þanin ú-t af þrem af
í Lundúnum er sérstök
læknastofa, sem stundar fólk
er þjáist af höfuðverk. Lækn-
arnir þar þjást sjálfir af höfuð-
verk sökum þess að þeir eiga
alltof annríkt. Þessi læknastofa
var stofnsett fyrir um það bil
5 árum, þar er mikil aðsókn
og fjöldi þeirra, sem þangað
sækja eykst stöðugt. Læknarnir
hafa miklu meira en nóg að
gera allan daginn.
Yfirlæknirinn heitir dr. Nev-
ille Leyton. Hann segir að
höfuðverkur og verkir .1 höfuð-
taugum fari mjög í vöxt. Fólk
sé síðan styrjöldinni lauk ákaf-
lega þreytt eftir of mikla vinnu,
sé útslitið, hrætt og í uppnámi.
Átta hundraðshlutar af brezku
fólki líði nú mjög af höfuðverk,
en fyrir stríðið hafi hlutföllin
verið helmingi lægri. Sem
stendur veldur höfuðverkur
miklu meira vinnutapi en
kvefið gerir og er það þó al-
gengur kvilli. Konur eru höf-
uðveikari en karlar, þær eru 5
á móti hverjum 2 körlum.
Börn innan 14 ára fá sjaldan
höfuðverk og fólk sem er kom-
ið yfir 50 er líka laust við hann.
Vísindamenn, rithöfundar,
blaðamenn og skrifstofufólk fá
oítar höfuðverk en aðrir, gift
fólk oftar en ógift. En heita
má að bændur og þeir, sem að
jarðyrkju viriná sé alveg lausir
við þann slæriia kvilla.
Blóðið hreinsað
í gerfinýra.
Vísindamenn í Westinghouse-
rannsóknarstöðinni í Banda-
ríkjunum. hafa búið til og gert
tilraunir með gerfinýra, sem
getur komi ð í stað mannsnýra,
ef það ónýtist eða starfsemi þess
veikist og verður ófullkomin.
Tækið, sem lærðustu læknar
hafa gert, er á stærð við venju-
legan radiofón og einfalt að
flytja það milli spítala. Megin-
hluti þessa gerfinýra er 15
metra löng, mjúk plastslanga,
sína á því, sem gert hefur verið, en þeir geta ekki meira.
En íslendingar geta þá líka skýrt frá því, hvernig þeir haía
verið leiknir í þessum efnum, og hvað við hefði blasað, ef þeir
hefðu samþykkt það með aðgerðaleysi, að fiskmiðin umhverfis
landið, einu auðlindir landsmanna, hefðu verið rúiri og eyðilögö
með gengdarlausum veiðum togara.
i Engin stofnun eða dómstóll getur dæmt íslendinga til dauða
með því að fyrirskipa, að fiskimiðin umhverfis landið skuli
standa öllum opin, svo að landsmenn verði hungurmorða, þegar
þau hafa verið upp urin. Réttur milljónaþjóða er ekki svo
miklu meiri en réttur smáþjóðar, að þær geti skipað henni að
horfa á það með hendur í skauti, að lífsbjörgin sé tekin frá
henni. í heimi lýðræðisins ræður réttur hins sterka ekki, þótt
ýmsar stórþjóðanna virðist ekki koma auga á það, þegar smá-
þjóð er aniars vegar. Meðan slíkar reglur eru í heiðri hafðar,
Eettu íslendingar ekki að þurfa að óttast verulega um tilveru
sína, en svo virðist, sem þeir menn, er að tillögunni í Evrópu-
ráðinu standa, hafi gleymt því, að stærð er ekki alltaf trygg-
jng fyrir réttum málstað.
Veikindi og orlof.
T Tndanfarið hefur það mjög verið rætt manna á meðal, hvort
það sé réttlætiskrafa, að menn megi geyma svonefnda
veikindadaga frá ári til árs og leggja þá við orlof sitt, lengja
sumarleyfið sem þeim svarar. Er ekki nema eðlilegt, að það
sé rætt í sambandi við kröfurnar, sem fram komu um. þetta
nýverið, en hitt er alveg eins eðlilegt, að skoðanir manna sé
mjög skiptar í þessu efni.
■ Opinberir embættismenn munu hafa 90 veikindadaga á ári
eða þeir fá 3ja mánaða laun greidd, er þeir liggja á sóttarsæng.
Mundí víst mörgum þykja það langt gengið í kröfugerð, ef
þeir heimtuðu, að þeir fengu að leggja slíka veikindadaga við
sumarfrí sitt, ef forsjónin hefði verið þeim svo góð að forða
þeim frá kvillum og veikindum. Gætu þeir þá, ef að því væri
gengið, tekið sér ársleyfi frá störfum með fárra ára millibiii,
á fullum launum, og geta menn gert gér í hugarlund, hvermg
skattgreiðendur kynnu slíku fyrirkomulagi.
Kröfurnar virðast komnar talsvert út í öfgar, þegar menn
vilja fá bætur fyrir það að hafa verið heilir heilsu. Meðan
vinnan telst ekki böl og góð heilsa er álitin dýrmætt hnoss,
Virðist ekki ástæða til að setja fram slíkar kröfur.
löngum málmnetum, og þegar
blóð, sem tekið er úr handlegg
sjúklingsins, er leitt með pípu
inn í gerfinýrað, verða öll úr
gangsefni eftir í smágötum i
slöngunni. Úrgangsefninu er
síðan skolað á burt, meðan
hreinsaða blóðið er leitt í hinn
handlegg sjúklingsins.
er
engin vörn.
í tímariti frá Ástralíu rituðu
læknar nýlega um áfengi og
staupagjafir. Brennivínsstaup-
ið, sem hermenn- vilja gjarna
fá þegar styrjöld geisar, eða
sjómennirnir á köldum vetrar-
ferðum,er gagnslaust við þreytu
og kulda, segja læknarnir. Það
eykur mönnum aðeins sjálfs
traust, og það ofurlítið. Telja
læknarnir að það sé skylda
þeirra, að vara fólki við þeim
misskilningi að áfengið sé gagn-
legt, en sá misskilningur sé
mjög alvarlegur.
Þegar fólk drekkur áfengi tii
þess að vinna bug á ofkælingu
gerist þetta: Hörundið var kalt
en fær nú aukna blóðsókn inn-
an að, svo mönnum finnst sér
hitna. En hitamæling segir
annað, því að í raun og veru
kólnar líkaminn þegar áfengi
er drukkið í köldu umhverfi.
Þessi hlýja í ytrivefjum líkam-
ans kemur inn hjá mönnum
þeirri trú, að líkaminn sé heit-
ur en það er rangt.
Læknarnir minnast á herför
Napóleons er hann sneri heim
frá Moskvu árið 1812. Þeir
segja að fleiri hermenn myndu
haf a lifað af þá miklu erfiðleika
ef þeir hefði ekki hresst sig á
áfengi á leiðinni. Sá, sem
drekkur sig ölvaðan í köldu
umhverfi, býður dauðanum
heim, segja læknarnir.
Einkafyrirtæki
selur steypuefni.
Möl og sandur h.f. heitir
nýtt fyrirtæki, sem fyrir rúm-
um jnánuði hóf framleiðslu á
möl og sandi til steinsteypu-
gerðar, og er þetta fyrsta einka-
fyrirtæki á landinu, sem tekur
sér slíkt verkefni.
Reykjavíkurbær hefir sem
kunnugt er„rekið grjótnám við
Elliðaárvog.
Möl og sandur h.f. hefir
vinnslustöð í landi Pálshúsa í
Garðahreppi, en þar er gnægð
ágætis efnis til að vinna úr.
Framleiddar eru tvær tegundir
af möl, veggjamjöl og loftamöl,
og sandur.
Stjórn hlutafélagsins bauð
blaðamönnum í vinnslustöð-
ina í gær, en í henni hefir verið
komið fyrir stórvirkum vinnu-
vélum, sem smíðaðar eru eftir
beztu bandarískurh fynrmynd-
um, í verkstæði Sigurðar Svein-
björnssonar. Framleiðsluafköst
eru um 1700 tunnur á sólar-
hring.
í stjórn fyrirtækisins
ingameistari og bræður hans
Dagbjartur, Grímur og Hró-
bjartur. Dagbjartur er verk-
stjóri 1 stöðinni. — Bygginga-
félagið Goði, Skólavörðustíg
! 1 A hefir söluumboð fyrir fé-
lagið.
Haraldur Bjarnason skýrði
blaðamönnum frá stofnun fé-
lagsins og tilgangi, sem væri að
koma á eðlilegri samkeppni um
gæði og verð.___
IMefnd farin
til IHoskvu.
I dag héldu framkvæmda-
stjórarnir Helgi Pétursson,
Bergur G. Gíslason, Ólafur
Jónsson, HaLlgrímur F. Hall-
grímsson og Hjörtur Hjartarson
af stað flugleiðis áleiðis til
Moskva. Eru þeir fulltrúar
ýmissa innflytjenda og út-
flytjendasamtaka og munu, á-
samt sendiherra íslands í
Moskva, Pétri Thorsteinssyni,
semja um kaup á vörum frá
Ráð.stjórnarríkjunum og sölu á
íslenzkum afurðum þangað...—
eru (Fréttatilk. frá utanríkisráðu-
í fyrradag komu lúngað til
lands dr. Ricliard Beclc prófess-
or við liáskólann i Norður Da-
lcota og kona hans, Berta, og
eru þau bæði liinir mestu au-
fúsugestir. Það er i rauninni
óþarft að fara mörgum orðum
um Ricliard Beclc, þvi að alþjóð
er kunnugt liið mikla og ágæta
starf hans i þágu íslands og
íslendingá. En kannslce hefur
elcki verið lögð á það nægileg
álíerzla, að auk þess sem liann
hefur um langt skeið gegnt mik-
illi virðingarstöðu í einni kurin-
ustu menningarstofnun Banda-
ríkjanna, í Grand Forks, Norð-
ur Dakota (í því fylki eru yfir
40% íbúanna af norskum ætt-
um og þar eru íslenzkar land-
nemabyggðir), og staðið fremst
ur í fylkingu í þjóðernisbaráttu
landa vorra vestra og verið for-
seti Þjóðræknisfélagsins, liefur
hann alla sína tíð vestra lagt
hina mestu stund á það, sem
menntamaður og uppfræðari í
menntastofnun, sem ræðismað-
ur íslands, en fyrst og fremst
sem sannur og góður íslend
irigur, er vill veg lands sins
sem mestan, að kynna land sitt
og þjóð, bæði í Bandaríkjunum
og Ivanada.
Mikilvæg landkynning.
Þessi landkynning dr. Becks
er svo mikil og verið stunduð
af svo mikilli hógværð, prúð-
mennsku og þekkingu, að hún
verður seint eða aldrei metin
sem vert er. Þjóðin á honum
því miklar þakkir að gjalda sem
sinum mesta landkynni nú á
tínium, og sannast að segja held
ég að það sé vafasamt, að nokk-
ur maður hafi í landkynningar-
starfi náð til fleiri manna vestra
en dr. Richard Beck.
í fslandsferðum
sínum, en Beck mætti vissu-
lega koma oftar, hefur hann lagt
miklá stund á að kynna íslenzku
þjóðinni sögu, baráttu, starf
landa vorra vestra og fyrir það
á hann einnig þakkir skildar,
bæða okkar og þeirra. Við gæt-
um áreiðanlega haft gagn af að
fylgjast með öllu, sem varðar
landa okkar vestra, og nánara
samstarf við þá er æskilegt. —
Þegar Beck kemur nú heim, til
þess m. a. að vera fulltrúi Vest-
ur-íslendinga á 10 ára lýðveld-
ishátíðinni, þar sem liann oinn-
ig lcemur fram sem fulltrúi rík-
isstjórans í Norður-Dakota, hef-
ur hann með sér hinn ágætásta
fulltrúa allra þeirra vestan hafs,
sem eru af íslenzku bergi brotn
ir. Sá fulltrúi er kona hans,
(Berta, sem liefur verið hans
stoð og stytta í miklu starfi.
Frú Berta er ættuð úr Rangár-
vallasýslu, en fædd vestra, í
landnemabyggð í Dakota, þar
sem íslenzkur hUgsunarháttur
ríkti og islenzk tunga var töluð
á hverju heimili á uppvaxtar-
árum hennar. Frú Berta er vel
menntuð' kona, ættfróð og lesin
og áhugasöm um þau mál.
þeir Haráldur Bjarnason býgg- néytinu).
Aufúsugestir.
Nú fær hún i fyrsta skipti
tækifæri til þess að ferðast um
sveitirnar, þar sem foreldrar
hennar áttu heima, áður en þau
fluttust vestur, og víðar um
land. Eru þau lijón bæði þjóð-
inni aufúsugestir. Býður Vísir
þau velkomin heim og óskar
þess að alllöng sumardvöl megi
■verða þeim til sem mestrar á-
aægju.