Vísir - 15.11.1954, Blaðsíða 4

¥ÍSÍH
Mánudaginn 15. nóvnmber 1954
$r. Sigurðiir Einarssoit.
Ferftaþættir III.
Heimsókn í borg Hansamanna -01
borg Íslandskónga frá 1448-1944
Komið til Brima og Aldinborg-
ar — þar sem gjörnmgaveðnr
skall á.
Og ltaldið til Ný|a-skaus í HollaudL
sem eru með þeim físgurstu sem
sér í nokkurri ötóiborg þý/:ku.-
lands.
pá enun við í Bremen, komin
inn á markaðstorgið foma í
Gamlabœnum, og þó ekki þrauta-
laust.
! þegar við erum að því komin
að Villast í endalausum rangöl-
um þröngra gatna, tekur vin-
gjamlegur piltur á skellinöðru jvirkja í rústir. rvfanntjón varð
að sér að aka fyrir okkur inn á jmikið og ásigkonrulag borgarinn-
torgið. Honum verður svo ant um
þetta hlutverk sitt, að hann er
altaf að líta aftur í þrotlausri
umferðinni. Á köflum ekur hann
svo, að hann horfir meira aftur
en fram. Okkur fer ekki að verða
um sel. Hann drepur sig strák-
skömmin! En það liggur ekki
við. Hann er sennilega miklu
■vanari að aka öfugur á Nöðr-
unni. Svo vísar hann okkur á
vagnstæði og fær dálitla þóknun.
Hann brosir út að eyram, veifar
okkur í ákafa og er horfinn öf-
ugur fyrir næsta götuhom.
Eskibiskupsstóll stofn-
aður 787.
Bremen er eins og kunnugt er
sein af hinum gömlu Hansaborg-
um og reyndar jafnan ein af hin-
um umsvifameiri og merkari, þó
að stundum gengi á ýmsu með sjálfstjórnarborgiraar. þar sem
samkomulagið. Brimarar voru
löngum nokkuð sjálfstæðir í at-
höfnum sínum og bökuðu sér
einu sinni brottrekstur úr sam-
bandinu (Verhansung) sem stóð
frá 1285 til 1358. Ánnars getur
Bremen fyrst 787 er Kaii mikli
stofnaði þar biskupsstól, en erki-
stóll sá er verið hafði í Hamborg
var færður þangað 845. Tók þá
uppgangur borgaiinnar hrátt að
verða mikill og fyrsta blómaskeið
sitt lifði hún á dögum Aðalberts
érkibiskups 1043—72. Síðan gekk
á ýmsu um veg hennar og áhrif
niður í gegnum aldirnar, en alla
jafria var Bremen þó mikil verzl-
uuarborg. Veldur því lega henn-
ar. Bremen stendur á báðum
bökkum Wesorfljóts meira en 130
km frá ósum árinnar. En þó er
þarna skipalægi svo gott að
Bremen er önnur stærsta Iiafnár-
borg þýzkalands í dag á eftir
Hamhorg, og hefur nú tæpa háifa
milljón íbúa. Borgin á ágæt söfn,
listasafn. þjóðminjasafn, siglinga
og sjóminjasafn. þar er frægur
sjómannaskóli, verkfræðinga-
skóli og listaskóli, leikhús góð Og
sönghallir. Senniloga er Bremen
viðfelidin bær, þegar menn fará
að kynnast honum. það liggur
fyrst og fremst í því að þessir
gömlu Hansabæir húa yfir ein-
hverjum sérkennilegum og heill-
andi þokka, er engar ungar horg-
ir eiga í fórum sínum. Ennfremur
kemur hitt og til, að borgin er
þannig byggð háðum megin
fljótsins, að hinn umsVifamikli
iðnaður og verksmiðjuhverfi eru
xnjög útaf fyrir sig, og hinna
miklu starfa og umsvifa við höfn-
ina gætir lítið inni í hínum glæsi
legu verzlunarhverfum, ög alls
em í nýju íbúðarhverfimum,
j leið, en ég er nú búinn að táka
það í mig, að oinmitt þessa ieið
vil ég fara. það n’ær cugri átt áð
korna ekki við i Aldiniioi’g. Hvað
jsém um þann stað má segja, þá
hefur borgin sómaiin af því að
hafa lagt öss til alla vora kon-
únga frá 1448 og þangað til vér
tókuni þá ákvörðun í eftirminni-
legii rigtiingu 17. júní 1944 áð
reyna að komíist 'aí án þeirra
| framvégis, Og cinniitt sem ég er
MiöstöS ullarverz unar. |i þessum húgleiðitigum á leiðinni
Brernen varð hræðilega mi - j til Aklinlíorgarúg minnisf þésSá
síðustu styrjaldai; tökunum °8 uncjurs;im],..ra ög ógleymanlóga
fór óhemju fjöldi hnsa og mannj jregn(jagS þihgvöllúm, tekur að
rigna svo hamslaust og miskun-
arlaust, að ekki sér glóru. Tvær
þurrkur á bílnum hafa ekki roð
við, vatninu fleygir eins og skafli
niður fyrir framan bilin,n. Er
þetta hefnd aldinborgskra land-
vætta fyrir það sem við gerðum
þarna í rigningunni á þingvoll-
um? Hver getur svarað því. En
þeir ættu þá bara að vita það,
þrælbeinin þau ama, hvað grát-
lega og skammarlega lítinn þátt
ég átti í því öllu. það hcfði
kannske verið maklegt að láta
svona skumpu detta, ef Gíslií
Sveinsson og Benedikt Sveinsson
og jafnvel Ari Amalds hefðu ver-
ið hér á ferð. En að hella þessu
ýfir mig, sakláusan vesaling. —
það finnst mér ekki ná nokkurri
átt.
En nú var eg oi'ðinn kaldur
fyrir hægri akstrinum og öllu
sem upp á kann að dynja á
þjóðvegunum. . Eg legg hílnum
brotalaust út af áfbeygju í skjóli
við gámlan eikilund. Við fáum
okkur nestisbita, segi. ég. þetta
þýðir ekkert! þetta er gjörninga-
veður! Og nú er ég svo vel útbú-
inn, að ég á tvo inndæla bjóra,
og reyndar fleira ætilegt, þó að
það sé ekki drykkjai’Vara. Og
það stendur heima, að þegar við
erum húin að fá okkur góða
hressingu, þá er stytt upp. Sólin
brosir yfir rennvotu landi frá
málmb j örtu m septemberh imni,
og við sígum af stað.
Heimahagar þjóðhöfðingja
ættar.
Aldinborg var um langan ald-
ur höfuðborg Áldinborgargreifa
og átti einatt fyrr á árum heldur
Stormasama sögu. Ep ferðamað-
ur, sem nú gengur um þessa
ar hið hönnulegasta. En Bremen
var fljótari að rétta við en marg-
ar aðrar þýzkar borgir og átti
það fyrst. og fremst legu sinni að
þakka. Bandaríkiamenn tölciu
hana mundu verða sér einna
hentugasta þýzkra borga til þess
að vera innflutningshöfn fyrir
hina gífurlegu matvælahjálp.
Hafnarmannvirki voru rétt við,
rástir ruddar, tekið að byggja.
í fyrra voru verzlunarviðskipti
Bremen búin að ná fullum % af
því sem var fyrir stríð. Bremen
er aftur að verða miðstöð ullar-
verzlunar á meginlandi Evrópu
eins og hún var og þegar orðin
grimmilega skæður keppinautur
Liverpool.
Hver gömul borg í þýzkalandi
á ráðhús og ekki sízt gömlu
víni, og er síðan sem hann, eigi í
þeim hvert bein. Upp á loftið er
gengið rakleitt inn í setustofu
heimafólksins, sem það má
reyndai’ aldrei vera að sitja í, og
úr henni er gengið í gestaher-
bergin til allra hliða, eins og kú-
etur út frá skipssal.
Ég hef hvergi séð svona fyrir-
komulag nema á sveitagistihús-
um í Hollandi, en það er viðfcld-
ið og þó ekki allskostar hag-
kvæmt. Og þannig mætti raunar
segja um svo margt í Hollandi:
Viðfeldið, en ekkj allskostar hag-
kvæmt. Fóllcið heldur last við
gamla siðu og háttu bæði í húsa-
gerð, búnaði, lífsháttum og hí-
býlaprýði. það gamla var gott og
traust á sinni tíð og iæi’ að gera
sitt gagn á meðan það endist til.
þess vegna er svipurinn n heimil-
unum nokkuð fomlegur, þó að
nýtízku munir eins og útvarp og
þess háttar sjáist þar einnig. í
Hollandi dettur engum vitibora-
urn manni í hug að fara að breyta
Frh. a 9. síðu.
ríkilátir og athafnasamir kaup
sýslu- og útgerðannenn réðu lög-
um og Iofum öldum saman. Ráð-
liúsið í Bremen er með þeim
fegurstu. það var upprunalega
byggt 1405—1409, en snillingur-
inn Lúder von Beutheim breytti
því og endurbyggði þnð að veru-
legu leyti á árunum 1009—1013.
svo að síðan er það með fegurstu
rcnaissancebyggingum þýzka-
lands, glæsilegt, flúrað og mikil-
úðlegt og ber ljósan vott þeirri
stórlátu, íburðarmiklu borgara-
menningu, sem það slcóp. Við
skoðuðum í’áðhúsið og fornar
minjar og dýrgripi borgarinnar,
sem þar eru varðveitt, sömuleiðis
listasafnið og hina gullfögru
Stefánskirkju. Meira var ekki
tóm til að skoða og labba síðan
niður að fljótinu, hoi'fa á brýrnar
sem tengja borgarhlutana saman
og láta sig dreyma um þá kili,
sem eitt sinn höfðu kíofíð þessar
bárur og lagt leið sína alla leið
til íslands stranda. Ég fór að
liugsa um hve þjóðarsaga vor
hefði að öllum líkindum orðið
jpargfalt þrautaminni, ef vér
hefðum alltaf átt þessa leið opna
með viðskipti. Veit ég að vísu, að
Hansamenn rálcu kaupskap sinn
engan veginn sem góðgerðastarf-
semi, og ráðhúsið viðskiptahall-
arinnar og slot gömlu verzlunar-
furstanna bera þess ljósan vott,
að liér var drjúgur arður færður
að ströndum. En þá hefðum vér
verið lausir við helfjöturinn
þunga — hina. dönsku einokun.
í ferðraborg vorra lofsælu
konunga.
Við fórum frá Bremen til Ald-
inborgar (Oldenburg). það er
svo sem hægt að fara þetta aðra
snot.ru,- gönihr bprg; sem raunar
er allmikil verziunarborg, þó að
hún sé ekki stór, getur ekki ann-
að en hálffurðað sig á því, að það
skyldu verða. hennar örlög að
skaffu. N'orá'ind 'unni sína út-
breidduðtu og kvnsælustu þjóð-
böiöingjaæil, a 111: frá því er þið-
: i)i réð hér ríkj-
Uni.
P.i't.t fyrir vestnn Aldinborg er
Dalménliorst, sem þeir munu
kannast við, sem lesið hafa forn
komingsbréf, þ\ i fyrri konungar
vorir Jétu sig ekki henda það, að
halda ekki titlum sínum til haga.
Landslag er þarna allsstaðar
frennu tilbreytingariaust, lágir
ásar og dældir, dálítið af skógi,
'og jarörækt ekki á sérlega háú
'stigi, é.nda' má vera að landið sé
magui'l Okkur finnst ekki á-
stæða til þess að eyða veruleg-
um ■tfmá' lengur i Norður-þýzlía-
landi og förum í gegnum Leer án
þess að nema stáðar, beint vestur
að landamærum ITollands. þang-
að komum við að kvöldi. Landa-
mærabærinn og tollstöðin heitir
Neuschanz.
í Nýjaskansi.
þama eru engin náttúrleg
landamæri, aðeins girðing, sem
gefur til kynna, að hér skuli þau
vera. það vckur því undrun
manns, hve allt breytir um svip
þegar yfir þau er komið, fólkið,
húsin, maturinn, landið. Og þá
verður maður ekki síður hissa
á því, þegar maður kynnist bet-
ur, hve allt er ódýrt í Hollandi.
það er engu líkara en að um-
liverfis Hollands séu ósýnilegir
múrar og yfir þá hafi verðlags-
brjálæðið, sem annars þjáir Ev-
rópu aldrei komizt.
Við fáum okkur gistingu í gam-
alli landamærakrá í Nýjaskansi.
Húsið er með hrcinu liallensku
sniði. Vistleg gestastofa niðri,
þar sem fjölskyldan öll gengur
'gestum fyrir beina og situr með
þeim og rabbar við þá eins og
gamla kunningja. þetta er mjög
heimilislegt og maður kann á
augabragði afbrags vel við sig.
Vel þykir fara á því, að gestir
bjóði húsráðanda glas af bjór eða
i
ALLT
FYRiR
KjOTVERZLANÍR
Músy ©
. Barnakojur og barnarúm, margar tegundir
fyrirliggjandi.
MúsfjagmcB/verstwm
Guðmundar Guðmundss&mmr
Laugavegi 166.
i^’AVVVWIi
' é.VW'^VVVVWW' -
TIL SÖLU
TÍL SÖLU
YFIR RIFREIR
ífMýir verðlistar komu fram í dag. — Við Siiiínm, sem aili.a' endra
[nær, mest úrval alls konar bifreiða. Verð offt ótrúlega hagstætt og
góð kjör. - iíYWIMIS YÐUII VETRARVERÐIÐ. - IMÚ ER TÆIil-
[¥ÆUm AÐ KAUPA. -
BIF R EIÐ AJS-A L A M
ttétihlöðustítj 7. — Simi ÍS2KML
TÍL SÚLU TIL SÚLMJ
CVW%WVWWWVWW^WVV^VJWW^WVWW^.-.,vv-^A, .-wWWW'.