Vísir - 15.11.1954, Blaðsíða 9

Máiiucnginii 15- nóvember-19-54 -
vtSxK
9
A.-Þ.
Kússar fá þaðan
ium,
sej
mest af bví uran-
nota.
þeii
Fcs ré sElegnsttt *.|íræ!almð
Sioii)inú '? <« islíJa
IMESS
feeiigss.
heldur fcví fram, . é 'áinumennkomulag um hernámssvæðin.
; semánni .af hönduii: Ulskilið„Meðan uranium finnst í jörðu
. erk“ fói 3000 rnniká mánaðar-í A.Þ.“ sagði vestur-þýzkur
i.vvtr 8 klsí. yinriu 6 dagaembættismaður, „munu Rússar
| á viku,. oða tíu sinnim! meiraekki sleppa tangarhaldi sínu á
•n menn fá aígengri dag- A.Þ. og á meðan þeir halda því
lauhaviiinu. En meöallaun erugetur engin sameining Þýzka-
I 600.0;. 400 möri. >,ti ,wnn eru lands átt sér stað.“
neyddir til þess að ver.ia hluta
af kaupí sínu i þ.águ híns kom-
! múnistíska málstaðar. -— Þeim,
I sém háfá brotið 'af ser gagnvart!
í kömmúriis.taflokknum, ,er „veitt |
Heimsókn....
Rússar hafa fengið mikinn má koma imxá námusvæðíó ,:4a
Muta 'þess uraniummagns, er fara þaðan, án sérstaks leylis,
{þeir hafa hurft á að halda til Vegabréfum er slöðugt verið
kjarnorkuframleiðslu sinnar, að breyta. stærð. lögun m lit,
úr Erz f jöllum í Austur-Þýzka- stundum á mánaðarfresti.
landi. Námusvæðinu er Iýst sem
furðulegustu þrælabúðum hins
;ækií'a;ri“ til að viima af sér
;imn sinn í námunum. Og einn
dagur í vinnu hjá Wismut jáfn- \
gildfr 3 í fangelsi.
kommúnistíska heims.
Þar er hin mesta harðstjórn,
en samt er þar óöld slík sem
minnir að sumu leyti á ástandið
í vesturhluta Ameríku, þegar
bófar og annað illþýði óð þar
uppi. Flóttamannastraumurinn
þaðan hefur farið hraðvaxandi,
þrátt fyrir allt sem gert er, til
þess að hindra flótta manna
þaðan. Bandargskur fréttamað-
ur Wellington Long, sem starf-
ar hjá fréttastofu Newsweek
í Þýzkalandi, hefur kynnt sér
ástandið þar, með því að yfir-
heyra fjölmarga flóttamenn.
í norðurhlíðum Erzfjalla er
Wismut Aktiengesellschaft öllu
ráðandi. Þetta er rússneskt fé-
lag, sem aðeins er ábyrgt
gagnvart landvarna- og þunga-
iðnaðarráðuneytum Ráðstjórn-
arríkjanna. Andrúmsloftið
þama er svipað og á tímum
gullæðisins vestra — það er
andrúmsloft atómsins, sem
þarna er. Knæpur eru hvar-
vetna og fjöldi atómæðisins,
vetna og fjöldi vændis-
kvenna. Kynsjúkdómar eru
mjög útbreiddir. Óskilgetin
börn eru legío. Það úir og
grúir af þeim á götunum. Þau
eru umhirðulítil. Þarna virðist
enginn hafa áhuga fyrir neinu,
nema úranium.
Þetta þrælaríki er 160
ferkm. að flatarmáli. Embætt-
30.000 hafa
flúið.
• Þrátt íyrir alíar ''ryggisráð-
stafanir hefur 30,000 manns
tekist að flýja, til Vestu.r-Bei'-
.línar eða V.-Þ. E£ stórslýs
verður eykst flóttamanna-
straumurinn gífurlega. Á hálf-
um mánuði voru flestir af
(Framh. af 4. síðu)
gamla húsinu simi, þó að ein-
hvers staðar fréttist um allskon-
lar hámóðins tilfæringar í húsa-
gerð. þægindásjónarmiðið er ekki
orðið þjóðai’sjúkdómur. eins og
1 mgirlar ; á íslandi. Á sama hátt dytti engri
gaddavír. miðaldna húsfreyjú í Hollandi í
Sérhvert námusvæði er um- {hug að heimta það einn góðan
girt harri timburgirðingu og {veðurdag af bónda sínum, jafnvel
efst eru gaddavírsstrengir, en!>ó þau væru komin vel í álnir,
i varðturnum eru þýzkir og að moka gamla húsgagnadrasl-
'ússneskir varðmenn. Ógerlegt
er fyrir verkamenn að skipu-
leggja nein samtök — hver
vantreystir öðrum. Menn eru
heppinn að komast undan á
flótta með konu sinni og barni.
Hann segir svo frá; Seinasta
hálfa mánuðinn, sem ég var í
námunum, biðu tíu menn bana
í minni námu. Éngar ráðstaf-
anir voru gerðar til að fyrir-
byggja hrun. Aðvörunarkerfið
var ófullnægjandi. Þetta tvennt
olli flestum. slysum. Þegar að-
standendur þeirra, sem fórust,
kröfðust bóta, var eiginkonum
þeirra og börnum sagt, að það
væru óskir hinna látnu, að þau
tækju þátt í því góða hlut-
verki að „vinna fyrir atóm-
friðinn". Og eiginkonurnar
voru sendar í námurnar. Ég
vann í námunum frá 1948. í
fyrstu bjuggum við í óupphit-
uðum bröggum við hin frum-
stæðustu skilyrði. í námunum
voru engin skilyrði til þess að
ismaður í V.-Þ. sagði um það: {hafa fataskipti. Á leiðinni
Það er ríki í ríkinu, sem hefur j heim frusu vot klæði okkar, því
sín eigin lög, algerlega ein- j að við urðum oft vegna
angrað frá öðrum hlutum. j þrengsla í vögnunum að hanga
A.-Þ. —og þar er stundað hið j utan á þeim. Við þetta var nógu
freklegasta „nýlendurán“ illt að búa, en mestan viðbjóð
1087 flóttamönnum, sem komu orðvarir — menn geta jafnvel
til V.-B. úr úraníumnámunum átt á hættu að vera handteknir
eða flýðu af ótta við að verða fyrir að blístra. Maður nokkur,
neyddir til að þræla þar. i sem hlustað hafði á bandarísku
útvarpsstöðina í Vestur-Berlín
Frásögn og blístraði lag, sem hann hafði
Christians Ehm. j hlustað á í útvarpinu, var
28 ára gamall námumaður að handtekinn. Öll slys eru talin
nafni Christian Ehm var svo skemmdarverk. Þeir, sem slíta
sem um getur. —Wismut anz-
ar ekki einu sinni stefnum, ef
reynt er að koma fram ábyrgð
á hendur, því fyrir þýzkum
rétti.
200.000
í nauðungarvinnu.
Þar eru allt að því 200.000
menn í vinnu, og þar verða -«iætti ekki vinna í námunum.
menn að vinna sem brælar. Að Rússar sinntu því ekki. Þá flýði
vakti meðferðin á konum og
börnum námumanna. Þar að
auki var eg ákærður fyrir til-
raun til þess að vinna skemmd-
arverk — þ. e. að reyna að
stela gúmmístígvélum. Þá flýði
eg.“ — Annar fékk blýeitrun
og læknar úrskurðuðu, að hann
minnsta kosti 5000 rússneskir
MVD-menn (leynilögreglú-
menn) eru þar: til • eftirlits og
ef til állt að helmingi fleiri
menn úr þýzku námulögregl-
unni (Bergpolizei). Enginn
hann, heilsu sinnar vegna.
í ’ agu friðarins.
'Einkunnarorðin eru: Vinnið
fyrir Wismut —- og þér vinnið
í þágu friðarins. — Félagið
út gúmmístígvélum á skemmri
tíma en 9 mánuðum, eru sak-
aðir um skemmdarverk.
Ómetanlegt starf.
í óvæntri heimsókn, sem
sagt er, að Molotov hafi farið í
námurnar, á hann að hafa talað
um hið ómetanlega starf, sem
þar væri unnið í þágu „vors
sameiginlega málefnis.“ Það er
svo ómetanlegt, að framleiðslan
er flutt í luktum vögnum og
brynvagn fyst og aftast í hverri
lest, og varðmannaf jöldi — allt
fer til Ráðstjórnarríkjanna.
Eru námurnar
að tæmast?
í skýrslu, sem birt var í
Bonn, segir að þarna hafi ve'rið
framleitt nægilega mikið af
uranium í 44 kjarnorku-
sprengjur. Vitanlega er þetta
byggt á ágizkunum einum, en
vestur-þýzkir embættismenn
áætla, að framleiðsluna á pitch-
blende 70.000 lestir 1947,
56,000 1. 1950 og aðeins 31.000
lestir 1953. — Ýmislegt ann-
að bendir til að námurnar séu
að tæmast, m. a. haía nokkur
þúsund námumenn verið fluttir
til Thiiringen, þar sem sagt er,
að nýjar uraniumnámur hafi
fundist.
Kaldhæðni
sögunnar
má það kallast, að Banda-
ríkjaherinn sótti fram austur
fyrir Erz fjöll í styrjöldinni,
en hörfaði seinustu daga styrj-
aldarinnar vestur, til þess að
uppfylt yrði áður gert sam-
inu sínu út og skinna allt upp
með nýjum og nýtízku húsgögn-
um. Gyllinið er stöðugur og
traustur peningur og venur fólk
ekki á subbulegt tildur og höf-
uðhleypingshátt. Hollenzk hús-
freyja ber allt of mikla virðingu
fyrir bankabókinni og gyllimm-
um til þess að láta sér nokkru
sinni detta svona fásinna í hug.

Að sleppa frú
bankabók.
Og hollenzkur maður, sem af
sjálfsdáðun hefði komið fótum
undir hag sinn, yrði næsta kynd-
arlegur á svip, ef hann fengi slík
tilmæli, og það ætti að kosta
heimilisfríðinn, hvort þessi „um-
klössun11 fengist, eins og átt hef-
ur sér stað á norðlægari bréidd-
argráðum. Hann mundi eflaust
hugleiða það vandlega, hvort
ckki yrði að öllu samtöldu liag-
kvæmara að losa sig við frúna-
en láta banlcábókina og búslóð-
ina vera hvort á sínum gamla og
góða stað — ósnertar. Af þessu
leiðir, að hollenzkur heimilisfað-
ir er eklci eins veikur fyrir rök-
semdum hins veika kyns um það,
að sæmd og velferð heimilisins
velti á ísskáp, eins og hamingju-
samur stéttarbróðir hans á ís-
landi. En hann getur vel hugsað
sér að eiga lilutabréf í útgerðar-
félagi eða lilut í flutningábarki,
eða skuldabréf. Eða landskika
eða iðnaðarfyrirtæki. þetta telur
hann til farsællegra hluta, ef á
bjátar með heilsuna, eða greiða
þarf götu barnanna, — eða. sieta
hagkvæmu færi í viðskiptum,
sem alltaf kunna að bjóðast. Tv.ö
máltæki heyrði ég ósjálfrátt
skáþást á vörum liollenzkra yina,
þar sem setið var og rabbað yf-
ir glasi. ..Allslaus maður á eng-
in tækifæri." „Gyllinið opnar þá
hurð, sem hófl’eysið skellir í bak-
lás.“ þetta er máske ekki ris-
mikil heimspeki í evrum þeirra,
sem i beppilegri aðstöðu í hrifs-
ingaleik um stjórnlítil og óvarin
verðmæti komust yfir nokkra
sjóði upp úr síðustu heimsstyrj-
öld.
Hollendingar hafa starfað.
Ég hef ekki sloppið við að
kynnast nokkrmn slíkum gull-
fiðruðum jikurliænum, sem með
fáránlegu ríkilæti og ennþá fár-
ánlegri tilburðum voru að basla
við að sannfæra sjálfa sig og aðra
um það að þeir væru skapendur
og gætendur þeirra verðmæta,
sem eiga að trvggja íslenzkt sjálf-
stæði um aldir. Og bún er
kannske ennþá ómerkilegri i
augum þeirra innhverfu nafla-
skoðara sem halda að það sé drep
og niðurlæging fyrir anda og
menningu að taka hörðum hönd-
um á hverdagsverkefnum lífsins.
þeir um það. En það er nú samt
sem áður öðrum þræði á grund-
velli þessarar heimspeki, sem
Hollendingar hafa í bókstaflegri
merkingu skapað land sitt og
orðið menningarlegir uppalend-
ur stórra þjóða í öðrum heims-
álfum. það er ekki svo illa af
sér vikið af þessari fámennu,
sparsömu dugnaðarþjóð, sem
bæði kann að borða vel og klæð-
ast vel. þetta var lexían sem ég
lærði á leiðinni vestur Norður-
Holland — þangað til við kom-
um að Stóragarði — glæsilegasta
landnámsmannvirki í norðan-
vérðri Evrópu.
í ii.esta þætti skal ég segja
ykkur söguna um Stóragai’ð.
Lifið Íreil.
BEZT AÐ AUGLYSAIVÍSI

Tökum upp í dag
nylontyll
raarga fallega liti.
Verzlunin
FRAM
Klapþarstíg 37,
sirrn
2937.
/VWVWWWWVWVWUVSftW
ÞAKJARN
Og
LINOLEIJM
Fyrirliggjandi.
Ó. ¥.
Sími 2363,
WVWVW^rtJWUVWWVWWWWWWwwvwv uvwwywvwuwwwwvwwww
Rifreiðaeigendur!
frelðeeigendur!
Mílmsmiimm er Stjjóiur uö hretfia hil í penimga og 'pesiinffwn í híh
Bifr eiða&a Éiwin
WWjyyinjVkWUWAftlWlAIWWWiAIVWWWN". I.WWWWMWV
Vitastíg 10, Sími 80059.
.V. VWUVWUWWVUVUWUVWWWUSn IVÍIWIIWWIVVIJVVWVV'.