Vísir - 22.12.1954, Blaðsíða 6

6
risih
Miðvikudaginn 22. desember 1954
DAGBLAÐ
Ritstjóri: Hersteinn Pálssun.
Auglýsingastjóri: Krisíján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólísstræti X.
fftgeíandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIB SLT,
Lausasala 1 króna.
FélagsprentsmiSjan h.f.
Fraffikvæmdir s símaiKiiÉiln.
Nú mun vera svo komið, að Akureyrarbær er einna bezt
settur, að því er símaþjónustu snertir innan bæjar. Hefui'
til skamms tíma verið unnið að stækkun símastöðvarinnar á
staðnum, og hefur aukningin verið tekin í notkun. Aður var
þar stöð með þúsund númerum, en með viðbótinni er hægt að
fjölga símum þar um helming eða í fimmtán hundruð, en ekki
lágu fyrir umsóknir nema um tvo fimmtu hluta viðbótarinnar,
og þurfa Akureyringar því ekki að óttast það, að símaum-
sækjendur þurfi að dúsa' árum saman á biðlista eins og komið
hefur fyrir [. ar sem svo vel hefur verið séð fyrir þörfum þeirra
að þessu leyti.
Öðru vísi er því miður umhorfs hér í bæ, því að hér hefur
ekki verið unnt að sjá öllum fyrir síma, er hans óska, um
langt árabii, og hefur þó tvívegis verið bætt við sjálfvirku
stöðina. Enn sterdrr "'rekkun fyrir dyrum, og fæst þá væntan-
lega góð bót á, en' hvort Reykjavík verður eins vel sett og
Akureyri eftir þá viðbót, skal ekki sagt að svo komnu máli.
En það virðist einsætt, að ekki eigi áð búa lakara að höfuð-
staðarbúum en mönnum í öðrum bæjum, því að léleg sírna-
þjónusta eða ófullnægjandi er til baga fyrir viðskiptalífið, og
viðskiptalíf höfuðborgarinnar er ekki aðeins í hennar þágu
heldur og landsins alls. !
En þótt Reykvíkingar sé margir þreyttir á símabiðinni, er
því ekki að neita, að framfarir hafa verið miklar í símamálum
í landinu yfirleitt. Við erum á undan sumum þjóðum, að því
er tækni snertir, og má meðal annars geta þess, að Kaupmanna-
höfn hefur til dæmis ekki alsjálfvirkar símastöðvar eins og
tveir bæir hér á landi. Mundi mörgum hafa þótt það ótrúlegt
fyrir um það bil hálfri öld, þegar síminn var að halda innreið
sína hér, að kotungarnir íslenzku mundu verða framar í tækni
er stundir líðu en sjálf höfuðborg Danaveldis.
En eitt mesta verkefni símans á komandi tímum vérður að
leggja allar símalínur í jörðu úti um landið, eða að svo miklu
leyti sem nauðsynlegt er og hægt. Veðráttan kemur í veg fyrir
það, að símasamband sé tryggt að vetrarlagi úti um landið
með öðrum hætti. Mega menn minnast þess, þegar vetrar-
stormar og stórhríðar rufu sambandið við Vestfirði hvað eftir
annað fyrir fáum árum.svo að sambandslaust var þangað dögum
og jafnvel vikum saman. Slík sambandsslit verða vart hindruð
nema með jarðsímalagningu. En þetta er tafsamt verk og
kostnaðarsamt, svo að því verður ekki lokið í einu vetfangi,
en aðalatriðið er, að það er haí'ið og ætlunin áð halda því
áfram sleitulaust,
En@!nn kðmntiínéstí vlð?
Merkilegt rit um íslenzkar
fombókmenntir.

i
gær segir Þjóðviljinn frá því, að íslenzkur þingmaður, Finn-
bog'i Rútur Valdimarsson, sé fyrir skemmstu kóminn heim
af ráðstefnu, sem efnt var til í París í síðustu viku, en þar var
rætt og varað við hervæðingu Vestur-Þýzkalands. Þaö skal
endurtekið, að ráðstefnan var haldin í París, en Isamt segir
þingmaðui'inn þær fregnir frá Þýzkalandi, sem hann mun ekki
hafa heimsótt, að meiri hluti þýzku þjóðarinnar sé á móti
endurhervæðingu landsins. Mundi það einhvern tíma hafa þótt
einkennileg fréttamennska, að menn segðu helzt fréttir frá
þeim stööum, ,sem þeir höfðu alls e'kki heimsótt.
Þjóðviljinn forðast það eins og heitan eldinn að geta þess, að
það hafi verið kommúnistar, sefn að ráðstefnu þessari stóðu,
áttu upptökin að henni, þó að þeir hafi beitt fyrir sig ýmsum
öðrum, sem eru meðreiðarsveinar þeirra í þessu máli. Kommún-
istar eru hvergi nefndir i frásögn af fundi þessum, og þjónaði
hann þó þeim fyrst og fremst. Má lika telja víst, að þingmað-
urinn hefði ekki farið að leggja á sig' reisu þessa, ef hún hefði
ekki verið vinum hans við Þjóðviljann til nokkurrar þægðar.
Hann mun ekki vera vanur að sækjast eftir samvistum við
preláta, en mjög bar á þeim á fundi þessum, að sögn hans i
Þjóðviljanum, en menn leggja margt og mikið á sig fyrir mál-
staðinn, svo að þetta er ekki verulegt undrunaréfni. Hitt er
einkennilegra, að hann skyldi þurfa að fara utan til þess að
komast að því, hvað hervæðing Vestur-Þýzkalands er hættulég.
Hann hefur getað skýrt frá því nægilega án siglinga hingað til.
Ein af athygliverðustu bók-
um á jólamarkaðnum í ár er
kver sem Iætur lítið yfir sér og
Sieitir ekki neinu sérstaklega
æsandi nafni en hefur þeim
mun meira erindi að flytja.
Bókin heitir „Slettireka1' og
undirtitill hennar er ,,Leik-
mannsþankar um nokkrar
gamlar vísur“, en höfundurinn
er Helgi Hálfdánarson lyfsali
á Húsavík.
í fyrra komu út í sérstakri
bók nokkrar ljóðaþýðingar
Helga Hálfdánai'sonar sem
vöktu svo mikla athygli ög
jafnframt aðdáun þeirra, sem
lásu, að bókin seldist upp á
skammri stund. Þóttu þýðingar
þessar í röð þess bezta sem þýtt
hefur verið á íslenzka tungu í
bundnu máli. Fyrir þá, sem
þekktu þýðandann, kom þetta
ekki á óvart, en fyrir aðra var
þetta hrein opinberun í heimi
ljóðlistarinnar og nafn Helga
Háifdánarsonar var í einni
svipan á vörum hvers ljóðunn-
andi manns.
Sú hin nýja bók ,,Slettireka“.:
sem Helgi hefur sent frá sér í ■
haust er allt annars eðlis, en þó
að vissu marki skyld að efni.
Og það mun engum blandast
hugur um, þeim er les, að þama
er um gáfulegar, athygliverðar
og' skemmtilegai' athuganir að ,
ræða á sviði forníslenzkrar
ljóðagerðai’.
Það sem ligg'ur til grundvall-
ar þessari bók eru tilgátur höf-
undar um að handritaskrlfarar
vor.ir hafi ekki ávallt lesið
frumrit sín rétt og ýmislegt
hafi brenglast í meðförum
þeirra. Af þeim ástæðum séu
líka skýringar sumra fræði-
manna vorra út í hött; þar eð
þeir byggi skýringar sínar á
röngum .forsendum.
Meginefni bókarinnar eru
svo getgátur um það hvernie
sumar vísur eða vísubrot forn-
kvæðanna myndu hafa verið
eða gætu hafa verið áður en
þær brengluðust í meðförúm.
Þannig tekur höfundurinn til
meðferðar kvæði Egils, Sonar-
torrek, Arnbjarnarkviðu o~
Höfuðlausn, auk lausavísna í
Eglu. Ennfremur vísur í Gunn-
laugssögu, Bjarna sögu Hít-
dælakappa, Heiðarvígasögu.
Eyi'byggju, Gísla.sögu, Hall-
freðarsögu og Kormákssögu.
Vefa má að sumum kunni að
finnast getgátur eða skýringar
höfundárins hæpnar og erfitt
verði að.sanna hvort hann hafi
á réttu eða föngu að standa. Én
hitt dylsÞengum að þarna kem-
ur fram á ritvöllinn gáfumaður.
smekkmaður um mál og st.il
og sjálfur gæddur ótvíræðri
skáldgáfu. Fyrir bragðið mun
þessi bók, þótt ekki sé/hún
ýkja stór og beri ekki yfirlætis-
fullt heiti vera ein sú bókin
sem sérstæðan boðskap hefur
að flytja þeirra bóka sem komið
hafa á markaðinn í haust.. —•
Það er ísafoldarprentsmiðia h.f.
sem gaf bókina út og á bæði
höfundur og útgefandi séx-stak-
ar, þakkir skildar fyrir hana. '
Þ. J.
Merkar konur.
„Merkar konur“ er safn þátta
um íslenzkar merkis- og dugn-
aðaikonur. sem Elínborg Lár-
usdóttir skáldkona hefir skráð
og Iðunnai útgáfan gefið út.
Þættirnir eru alls 11 og fjalla
þeir um Sesselju Guðmunds-
dóttur, Guðnýju Hagalín, Sól-
veigu Sveinsson, Jóhönnu Guð-
rúnu Skaftason, Sigríði Bene-
diktsdóttur. Jódísi Sigmunds-
dóttur, Jensínu Júlíu Guttorm i
son, Jóhönnu Líndal, Elínu Sig-
urðardóttur, Guðrúnu Brun-
borg og Margréti Árnadóttur.
Bókarhöfundur kveðst hafa
tröllatrú á konum og hæfileik-
um þeirra, fái þær notið sín.
Þær konur, sem koma við sögu
í bókinni hefir höfundurinn
allar þekkt persónulega; allt
eru þetta merkiskonur, sem
höfundi hafa verið ógleyman-
legar sakir hæfileika þeirra og
mannkosta. Og enda þótt hér sé
naumast um ævisögur að ræða
í þess orðs fyilstu merkingu.
þá ei’ þi'átt fyrir allt dregin upp
allglögg og* greinargóð mynd
af lifi og starfi þessara kvenna
og þeim reistur minnisvarði'
með þessari bók frú Elínborgar.
Bókin er um 180 blaðsíður að
stærð og í hensi eru myndir af
flestum þeirra kvenna, sem
bókin fjallar um.
Þetta mun vera 19. bók frú
Elinborgar Lárusdóttur og hef-
ir hún jöfnum höndum fengizt
vil ævisagna- og skáldritagerð.
Töfrsstafurffln,
í
cfdár §>vöibii Ihin.
! Nýlega er komin á markað-
inn skáldsagan „Töfrastafur-
inn“ eftir óþekktan höfund er
nefnir sig Svönu Dún.
Höfundur tekur þarna til
meðferðar efni úr daglega lif-
inu og lýsir baráttu alþýðu-
fólks við óblið örlög, erfiðleik-
um þess og sorgum, gleði þess
og vonum. Skáldsaga þess!
skiptist í þrjá megin hluta.
Nefnist sá fyrsti Dalarbæjar-
hjónin og lýsir af glöggskyggn/
ungum lijónum, sem vor eitl
flytjast búferlum að heiðar-
býli nokkru með hugan fullan
af fögrum framtíðardi’aumum,
en;ári.seinna snúa þau aftur til
byggðá méð brostnar vönir og
bóndinn heilsulaus. af kulda og
næringarskortí eftir veturinn.
j Annar hluti lýsir lifi þeirra.
er þau eru flutt á mölina, upp-
vexti dóttur þeirra og dauða
þeirrar yngri. Síðasti hlutinn
fjallar svo að mestu leyti um
döttur þe^rra, hvernig hún
kynnist góðu fólki og hamingj-
an brosir við henni og að lok-
um foreldrum hennar.
| í þessari bók leitar höfundur
að því fallegasta í náttúrunni
og eðli. fólksins.
■ ,,Töfrastafurihn“ er hugnæm
bók er spáir góðu um skáld-
skaparhæfileika höfundar. Bók-
, in mun verða mörgum hugljúft
: lestrarefni.
:.. í<' E.
Það eru margar góðar bækur,
sem koiíiið háfa út fyrir jólin og
varla áður sést jafn mikið af góð-
um bókum. Mjög lítið er gefið
út af reyfurum og er það sann-
ast sagna ekkert til þess að sýta.
En surnir segja, og eru það þeir,
sem málum eru kunnugastir aS
bókamarkaðurinn sé yfirí'ullur.
Að þessu sinni nninu vera 140
—150 nýjar bækur á ferðinni, en
til samanburðai' má geta þess að
varla liafa þær verið yfir 70. í
fyrra. Þær hafa því tvöfaldast.
Salan dreifist.
Bókasalan dreifist þvi á marg-
ar bækur ög færri bækur scljast
af hverri. Það ei' því hætt við
þvi, að enda þótt margar ágætar
bækur séu nú áferðinni, muni
ekki allar seljast jafnvel og sum-
ar vérði útundan í bókaflóðinu.
Bækur eru alltaf mildð keyptar
en þá má fylla svo markaðinn,
að ýmsar bækur, jafnvel góðar
bæluir, verði gefnar út með tapi.
Og það er engin leið fyrir allan
]iorrá manna að fylgjast með öll-
um þeim ósköpum af bókum, sem
út eru gefnar. En hvað um það,
alltaf er ánægjulegt að sjá góð-
ar bækur og ekki sakar það, áð
nógu er úr að velja. En liætt er
við að einhverjir bókaútgefend-
ui’ verði litt ánægðii' með árang-
urinn.
Málverk fyrir lítinn pening.
Það er oft talað um það, að
málverk geti fáir keypt aðrir en
efnamenn. —Því verður ekki
með réttu mótmælt, að listmál-
arar selja yfirleitt vinnu sína
dýrt og hefur ekki verið að því
fundið, þótt draga megi í efa að
það horgi sig noklturn tíma að
kaupa málverk fyrir tugi þús-
unda meðan til eru söfn, þar
sem liægt er að skoða falleg listá-
verk fyrlr lítið, eða kannske ó-
keypis. En fyrir þá, sem ekki
liafa ráð á að verzla við meistar-
ana ætti éft-irfarandi bréf að geta
oi'ðið góð bending'.
Fallegar myndir.
„Ménn óskapást réttilega oft yf-
ir því að vont sé að koniast yfir
falleg málverk végna þess live
dýr þau séu. Þó eru oft á boð-
stólum mjög falleg málverk eftir
listfenga málara, sem lítið ber á,
því þeir lialda ekki sýningar.
Mér var um ilaginn litið inn í
málverkavérzlun við Grettisgötu
31 þar seni Kristinn Mortliens
hefur til sýnis og sölu málverk
sin- Þar voru mjög fallegar og
girnilegar myndir, sem sóma
myndu sér víðast. Og það 'sem
undraði mig mest var, ;að allar
vovii þær á lágu verði, jpærri ó-
trúlega lágu. Margir binda sig um
of við þð, að málarinn sé þekkt-
ur, hafi þekkt nafn sem lfstamað-
ur, en ég segi, uð finnist manni
myndin falleg, þá skiptir minnstu
máli livað nafn stendur í horn-
inu.
; ...í. .
Málverk prýða.
Falleg málverk eru alltaf til
prýði á heimilum og mikil á-
nægja ollum cr list unna að ciga
safn slíkra verka. En það er auð-
vitað erfitt með það eins og að
eiga falleg liúsgögn. Það er ekki
á allra meðfæri að hafa cins í
kringum sig og bezt yrði á kos-
ið. Menn verða jafnan ð sniða
sér stakk eftir vexti. Skoðari." —
Bergmál þakkar bréfið. — kr.
KAUPHÖLLIM
‘t mióstoé veróbrefaskipv-
anna. — Simi 1710.