Alþýðublaðið - 23.10.1928, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUbLAÐIÐ
Skattamál Reykjavfknr.
Inngangur.
Þegai ég var síðastliðið vor
skipaður í yfirskattanefnd Reykja-
víkur, ásetti ég mér að kynnamér
í þeirri nefnd framkvœmd tekju-
skattslagaima hér í bænum og
niðuxjöfnun útsvara. Eftir að eiins
4 mánaða setu í nefnditnni þori
ég að fullyrða, að skattamál
Reykjavíkur séu í mesta ólagi,
framkviæmd tekju- og eignar-
skattslagannia hjá skattstjóranum
með öllu öviðunandi, eftirlit haps
sama sem ekkert með framtölum
gjaldenda og skilniugur hans í
mörgum tilfellum þanmig á iög-
unum, að eignamenu sleppa und-
an gjöldum, sem lögin ætlast til
að hvíli á þeim. Þó keyrir niður-
jöfnun útsvara frarn úr hófi, þar
sem hún er að miklu leyti handa-
hdfsvexk, en að öðru leyti rang-
lát og til hagsmuna fyrir þá, sem
hafa miklar eignir og mikið um-
leikis hér í bænum. Á'lít ég, að
brýna nauðsyn beri til að almenn-
ingur geri sér ljóst í hve mikilli
óreiðu þessi mál eru, svo að
skapast geti almenningsálit, er
kref jist lagfæringar á þessu, reglu
í stað handahófs, réttlætis í stað
rangJætis.
Framtölin.
Fijr&ta skilyrdid til þess, að
tekju- og eigna-skattur sé rétt-
látur og útsvörin komi réttilega
niður er, að framtöl gjaldendauna
séu rétt, svo að skattur og út-
svör, sem á eru lögð samkvæm.t
þeim framtölum, komi jafnt nið-
ur á öllum. Haldist fjöida manna
uppi að koma með röng fram-
töl, og sé síðan skattur og út-
svör lögð á samkvæmt þeiim, legst
skattaþyröin óeðlilega þungt á þá
gjaldendur, sem eru heiðarlegir
og gefa rétt upp tekjur sínar og
eignir, Aðalstarf skattstjórans i
Reykjavík, sem bæði leggur á
tekju- og eigna-skatt og er for-
maður niðurjöfniuinamiefindar, hlýt-
ur því að eiga að liggja í þvi, að
hafa strangt eftirlit með framtöl-
unum, ná fram réttum framtöluim.
Enda þótt skattstjórastarfið sé
því miður enn þá aiukastarf, eru
’laun þau, sem skattstjórinn, Einar
Amórsson, hefir fyrir þessi störf
nú, urn 6000 kr., svo ríf, að ætl-
ast :má til þess, að hann leggi
þar fram æðimikla vinnu. Auk
þess fær hann greiddan skrif-
stofukostnað eftir reikniingi, svo
að hann getur haft næga og hæfa
aðstoð.
Hvernig er þá eftirlit skattstjóra
með framtölunum ?
Það er lítið sem ekkert. Skatt-
stjóri tekur að visu ekki öll fram-
töl til greina athugunarlaust, en
pf framtöl eru véfengd, virðist
það aðallega vera af þeirri á-
stæðu, að ekki sé rétt form á
þeirn. Einstöku s.nnum biður
skatts'tjóri gjaldendur um upplýs- •
ingar um einstaka óljósa liði á
framtali. En aðalatriðið er þetta:
Skattstjórinn lætur aldreí
sjálfur fram fara sjálfstæða
gagnrýningu eða endurskoðun
á sjálfri bökf ærzlu gjaldendanna
né tullvlssar sig um, að skatt-
skýrzlur þeirra séu i samræmi
við bækur peirra.
Það er lítill vandi fyrir reikn-
ingsglögga meun að láta skatt-
skýrslur líta út reikningslega rétt-
ar. Engin trygging er fyrir því,
að hið opinberia fái að réttu gjöld
sín og þau komi jafnt niður,
nema hver og einn gjaldandi eigi
yfir höfði sér hvenær seií! er end-
urskoðun framtals hans af hálfu
skattstofunnar. Þó að víst sé, að
æðiimikill Muti framtalannia sé í
aðalatriðuim réttur, þá er eins vísit
hitt, að með slíku lítt verjandi eft-
Öriitsleysi er skattsvikurum gert
hægt um að komast hjá réttmæt-
um skatti, og enginn vafi er ái
því, að af þessu getur leitt stór-
feldan skattmissi fyrlr ríkis- og
bæjarsjóð. Þeir, sem mesla freist-
ingu hafa til þess að draga tekj-
ur eða eignir undan skatti, eru
auðvitað þeir, sem annars ættu
mikið að gredða í rikis- og bæjar-
sjóð, stóreigna og stórteknamenin
bæjarins, og eftMitsleysi skatt-
stjóxa með framtölunum hlýtur þá
fyrst og frernst í reyndinni að
verða hlifð víð þá stétt manna,
en hinir, alþýðan og millistétt-
irnar, aftur að gjalda þeim mun
meira,
Þær hafa þannig lagaðar tekjur,
sem hægast er að elta uppi. Þær
verða að greiða því hærri út-
svör og skatta, sem þessir gjald-
stofnar gefa minna af sér í ríkis
og bæjarsjöð frá efnuðu stéttun-
um.
Þegar framtö’lin loks eru fengin,
kemur að hinu ödrti starfi skatt-
stjóra og skattstofunnar og það
er að ath’uga,0 hvort ýmsir iiðir
þe’irra séu rétt greindir til skatts
og kemur það oft undir skilningi
'skattstjóra á lögunum, heilhrigðri
skynsemi baus og vilja til þess að
vinna rétt og til hagsmuna fyrir
bæjarfélagið og þjóðina í heildJ
Þar getur verið um ýmiskonar
miisskilning að ræða hjá ýmsum
gjáldendum, sem ekki eru þó til-
ætluð skattsvik, og er skylda
skattstjórans að leiðrétta þau.
Hvernig viunur skattstjórimin nú
verk sitt í þessu efni? Ég vil
lýsa því stuttléga með því að
sýna nifiðferð skattstofunnar á
ýmsum liðum framtalanna, fyrst
á eignareikniiingi og síðar á tekj-
um og gjöldum bæjarmanna.
Fyrsti liðurinn á eignaframtal-
inu eru fasteignimar. Er verð
þeirra nriðað við fasteignamat,
sem er nú yfirieitt hér í bæ ekki
nema~ venjulegs söluverðs
fasteigna. Sleppa fasteignjaei'gemd-
ur þar við eignaskatt af 7*—~k
fasteigra sinna, en við því er ekk-
ert að segja. í fyrsta lagi vegna
þess, að þetta 'e"r lögum sam-
kværnt og því ekki skattstofunni
að kenna, og í öðru iagi. vegna
þess, að áður en langt um líður á
fram að fara nýtt faisteignamat,
og þá ætti þessi galli að lagast af
sjálfu sér, virðingamar að komast
í rétt horf.
Þá eru á eignaframtalinu ýms-
ir aðrir liðir, og er vert að benda
á suma þeirra, t .d. skip, véiar,
vörubirgðir, verðbréf, útistandandj
skuldir, inneig'nir í bönkum og
i n.nanstokksmurLír. Svo v rðist,
sem gjaldandinn geti metið þessar
eignir sínar eftir vild sinini, sva
lágt sem hann vill, án þess að
skattstjóri sjái ástæðu yfirieitit til
lagfæringar. Sést þetta á fjöl-
nrörgum framtölum, t. d., að vélar
og innanstok’ksmu'nir, sem keypt
hief'ir verið fyrir dýra dóma og
brunatrygðir eru fyrir miklu fé,
eru taldir virði að eins lítils hluta
þess til skatts. Menn, sem eiga
stórhýsi full af fögrum og dýrum
húsgögnum, telja þau stundum
t. d. svo sem 5—10 þús. króna
virði til skatts. Auðvelt ætti þó
hér að vera fyrir skattstjörann að
hafa hliðsjón af brunabótaverði.
Hlutabréf virða menn oft langt
fyrir neðan nafnvirði, telja þau
jafnvel stundum einskis virði, þó
að reikningar hlutafélaganna sýni,
að þau eigi alt hlutaféð óskert og
jafnvel stundum miklu meira, svo'
að bréfin ætti að meta langt fyrir
ofan nafnverð. Skattstjórinn ætti
þó hægt með í slíkum tilfellum,
þar senr engin skráning hluta-
bréfa fer fram, að reikna út verð
þeirra eftir reikningum .hlutafé-
laganna 'Og leiðrétta framtölim
samkvæmt því. Vörubirgðir á að
reikna með innkaupsverði, en
ekki virðist skattstjórinn mikið at-
huga, hvort svo sé gert. Peniinga-
stofnanir eru skyldar að gefa
skattstjóra upp inneignir manna,
en ekki hefir hann fyrir því að
heimta slíka skýrslu. Þá er skatt-
stjórinn og mjög miskunnsamur
við þá gjaldendur sem eru svo ó-
heppnir að eiga mikið fé inni
hjá öðrum mönnuim. Þeir mega
nokkurn veginn afskrifa úti-
'Standandi skuldjr sinar eftir vild
í eignaframtali til skatts, þó að
hvorki hafi verið gert áranguirs-
laust fjárnám hjá þessum skuldu-
nautum, né þeir orðið gjaldþrota.
Ljóst er, að með slíkum „vel-
viljuðum skilningi“ sjálfs skatt-
stjórans verður furðu lítiö úr
eiignum margra stóreignamann-
anna. Jafinvel þó að þær sjáist í
svip á framtalinu, þá hverfa þær
eins og dögg fyrir sólu, þegar á
að fara að draga þær fram til
skatts,
Enn meir má þó finna að
skuldaliðum framtalan'na. Þar eru
taldar ósundurliðaða'r veðskuldir
og aðrar skuldir. Auðvelt ætti að
vera fyrir skattstjóra að heimta
sundurliðun slíkra upphæða, þeg-
ar þær fara að skifta miklu, og
væri þá oft auövelt fyrir hann að
rannsaka hæði hvort menn teldu
rétt fram skuldir sinar og eins-
hvort aðrir gjaldendur teldu rétt
fram eignir sínar, úti standaimdi
skuldir. En þessir liðir virðast
vera sannkölluð Paradísarfylgsni
fyrir þá, sem miklar eignir eiga,
því að þar er hægt átölulaust að
telja upp skuldir, sem t .d. skifta
tugum þúsunda, með „hérumbilf,
„um“ eða ,,ca.“ fyrir framan, svo
að framteljandi áskilur sér jafn-
vel sjáífur að standa ekki við
að skuldirnar séu nákvæmlega
taldar fram. Eftir að búið er aö
fela hið mesta af eignunum með
lágu sjálfsmati, þá koma þessaT
óeftirlitnu afskriftir af útistand-
andi skuldum sér vel til þess að
koma eftirstöðvunum undaM
'skatti.
Á þenna hátt er hægt að skilja,
ab eignamermjrnir fái ekki háa
skatta, þar sem eignir þeirra-
hverfa að miklu leyti, og er raun-
ar hreinasta furða, hvað eftir
verður. En svo mikið er vtíst, að
vægari og viðfeldnari skattstjóra
fyrir þessa stétt manna, heldur en
þann, sem nú gegnir því starfi,
væri varla hægt að finna. Ég er
sannfærður um það, að með
ströngu og skipulegu eftirliti
mundu fram koona miklu mieiri
eignir heldur en nú og því af
þeim renna til hins opinbera stór-
um meiri eignaskattur.
Meira.
HéðJnn Valdimcwson.
Sjómacnafélag Reykjavíkur
13 ára.
1 djag fyrir 13 árum var Háseta-
félag Reykjavíkur stofnað. Hét
það því nafnli í nokkur ár, en sið-
ar breytti það um nafn og heitir
nú Sjómannaíélag Reykjavíkur.
Nokkrir fundir höfðu verið haldn-
ir með sjómönnuim fyrir stofnuin-
ttna og þar voru rædd skilyrðin
fyrir samtökum þeirra. Þega®
sýnt þötti að hægt væri að stofxra
félagiið, var svo boðað til almennB
sjómannafundar 13. október 1915
og félagið stofnað.
Astæðan fyrir stofnun félagsins
voru hiin siafemu kjör sjómanna-
stéttina, þá yrðu þeir að stofna
við mjög bág kjör og vaxandi
dýrtíð að búa. Vinnuþrælkunin
var gifurieg og sáu sjómenn
gilögglega, að ef þeir ættu nokkru
að fá áorkaö til hagsbóta fyrir
stéttina, þá urðu þeir að stofna
tíl samtaka og bera umbótaikröf-
ur •sínar frarn sameimðir. Félag-
ið komst brátt í harðar deilur við
útgerðarmenn, en frægust þeiaroal
er verkfallið 1916, var verkfall
það ddskírn samtakanna.
Á þessum 13 árum hefir Sjó-
mannafélagið unmið mikið á tii
böta fyrir sjómannastéttina. Má
þar fyrst nefna togaravökulögin,