Vísir - 10.01.1955, Qupperneq 3

Máraidaginn 10. janúar 1955
VÍSIR
3
Opið bréf til útvarpsráðs.
lÍverjum er ætlað að lilusía a
utvarpið9
að okkur hlustendum er skylt
að þakka.
Herdís Þorvaldsdóttir (Þóra) og Haraldur Björnsson (séra
Steinliór).
Agnar Þórðarson:
koma í haust“, leikrit í
fjórum þáttum. Leikstjóri:
Haraidur Björnsson.
Angan þess liðna, þess, sem
einjj sinni var, hefur i'reistað
margra, jafnt skálda sem fræði-
manna, ekki sízt ef um er að
ræða stárfenglega harijisögulega
ktburði, ,seni eru að meira e'S.a
• íninna leyti lntldir þokumistri
.íildanna o'g dauSleg augu nútið-
urmfthnsins fú ekki greint, nenia
af grunvisri getspeki skAldlégs
inigmyndaflugs.
Iii.nn slíkra atburða, örlþg og
endalok íslenzka kynstofnsins i
Grænlandi viö lok fimmtándu
aldar, liefur Agnar ÞörSarson gert
■að viðfangsei'ni í leikriti sínu,
„Þeir koma í haust“, sem frum-
sýnt var i Þjöðléikhúsinu siðast-
iiðið laijgárdagskvöld.
• i>etta er fyrsti sjóhleikur Agn-
ars, sem sýndur er á leiksviði,
en áður liafa lieyrzt eftir hann
þi'jú leikrit í útvappi. I.eikrita-
gérð er mjög erfitl líStform og
krefst jnikillur kunnáttu og' ál-
„Þeirins „Þcir koma í haust“ vérður
ekki rakið liér og ekki heldur
tilgangur liöfundar með verkinu.
Þær rúnir verða leikliúsgestir
auðvitað sjálfir að ráða.
Agnar Þórðarson virðist liafa
aflað sér allmikillar kunnáttu, en
í hinu er honum nokkuð áfátt,
enn sem lcomið er a'ð minnsta
kösti, aö kuiina að vdda setn-
ingar, þangað til þær stinga, en
það er í senn eljuverk og krefst
tistrænnar snilli. Það er fátt um
minnileg orðsvör í leiknum.
Hins v.egar cr höfundinum sýnt
um að móta andstæður og skapa
leikræn átök.
Haraldur Björnsson liefur sett
leikinn á svið og leikur einnig
eitt áðalhlutverkið, nmboðsmann
Grænlandsbiskups, síra Steinþór
officialis. Haraldur Björnsson
liefur leikið svipaða manngerð
áður, Klenow prófessor í „Þeim
sterkasia“ og hlptið fyrir lof og
verðlaun að maklegleikum, enda
er leikur lians enn sem fyrr
sterkur og traustur. Slórt lilut-
verk, Kolbein bóndason, leikur
hliða listmenntunur. Kfni leiks-1 nýleði á svíðinh, Helgi Skúlason,
Lenging dagskrá útvarpsins
hefur vakið undrun mína. Á
hverju ári er dagskráin lengd
og færð lengra fram á kvöldið.
Nú er útvarpssagan ekki flutt
fyrr en eftir kl. 10 og útvarp-
inu lýkur ekki venjulega fyrr
en kl. að ganga 12. Mörg kvöld
er látið dynja ýfir okkur hlust-
endur leiðinleg tónlist allt
kvöldið og fyrst þegar kominn
er svefntími, koma dagskrár-
liðir, sem hlustandi er á, t. d.
útvarpssagan og skemmtileg
tónlist.
lýú þurfa verkamenn að
mæta til vinnu kl. 8 og veitir
ekki af að fara snemma að
sofa. Þeir greiða líka sínar 200
kr. í afnotagjald.
Mér fannst undra hljótt um
hækkun afnotagjaldsins, margt
auglýst meira. Þess vegna spyr
eg: „Hverjum er ætlað að hlusta
á útvarpið?“ Er það einhverju
„fínu fólki“, sem ejjkert þarf
að starfa og ekkert vill starfa,
en ekki öllum starfandi íslend-
ingum? Kannski er dagskrá út-
varpsins hugsuð sem atvinnu-'
jíótavinna fyrir einstaka menn
eða einstakar ættir, sem virðast
!vera þar mjög þaulsætnar og
hafa ekki tíma til að sinna þar
störfúm á öðrum tíma vegna
annarra starfa?
Nokkuð er síðan að Helgi
Hjörvar lauk við útvarpssög-
una, Gull, eftir Einar Kvaran,
og gerði það með þeirri snilld,
Eg hef áður lesið Gull, en
aldrei notið þess eins fyrr. Nú
sat ég hljóður og hlustaði hug-
fanginn, og þó var hjá mér góð-
ur gestur, sem naut sögunnar
eins vel og ég. Og nú þarf Helgi
Hjörvar að hvíla sig við. flutn-
ing útvarpssögu um langt skeið
og lofa okkur svo að heyra
skemmtisögu líka Bör Börson,
þá verður hlustað. Tvær konur
fluttu skemmtisögur síðastlið-
inn vetur og gerðu það með á-
gætum. Sérstaklega varð ég
hrifinn af sögunni Desirée, bæði
efni og flutningi. Eg sakna þess,
ef við fáum enga skemmtisögu
í vetur. Þar til nú nýlega hafa
það 'verið karlar, sem flutt hafa
útvarpssöguna, þótt flutningur
og efnisval hafi ekki verið meiri
en I meðallagi og tæplega það.
Sumum hefur dottið í hug, að
þar réði meir kunningsskapur
þessara manna við ráðamenn
útvarpsins en haefileikar við
flutning, því hlustendur hafa
ekki orðið varir við þá. Út-
varpssögu eiga ekki að fá að
flytja nema góðir flutnings-
menn, annað er skortur á hátt-
vísi við hlustendur. Og nú hef-
ur mér orðið a'ð ósk minni.
Kona er byrjuð að flýtja út-
varpssöguna og ferst það prýði-
lega það sem af er, og kemur
þar fram nýtt efni, starf móð-
urinnar.
Morgunblaðið birtir vikulega
grein, sem það kallar „Frá út-
varpinu síðastliðna viku“. Þar
er allt lofað, og mest það, sem
lakast er. Stundum segir höf-
undur, að því miður hafi hann
ekki getað hlustað, en hann viti
að það hafi verið ágætt. Svona
dómar eru ekki líklegir til að
við hlustendur fáum gott efni,
— því síður ágætt. Nú hefur
verið útvarpað frá Þjóðleikhús_
inu tónleikum Symfóníuhljóm-
sveitarinnar, oft vikulega. Það
hefur staði'ð allt kvöldið, eða til
kl. 22. Annað efni hefur ekki
komizt þar'að. Síðan hafa ein-
hverjir vinir skrifað í d^gblöð-
in, hvað þe§si ráð'stöfun væri
dásamleg. Á þau útvarpstæki,
Framhald á 8. síðu.
djarfmannlega og rösklega og hef
ur leikmeningú okkar þar bæzt
gó'ður liðsmaður. Eirik, liöfðingja
í Görðum, leikur Jón Aðils trú-
lega og gerir úr honum það, sem
hægt er. Arnbjörgu rá'ðskonu
Eiríks leikur Arndis Björnsilótt-
ir af mikilli innlifun. En frammi-
staða Hérdísar Þorvaldsdótur i
hlutverki Þóru, frænku Eiríks,
ber af. í leik hennar er jöfri stíg-
andi frá upphafi og er leikurinn
beztur i lokin. Smærri lilutverk
voru lýtalaust með farin og þeg-
ar alls er gæít áttu liöfundrir,
leikstjóri og leikendur slcilið
þær ágætu móttökur, sem léik-
urinn fékk á írumsýnmgiinni,
þvi að þar gat óbreyttur leikliús-
gestur fundið angan þess liðna
■— þess, sem einu sinni var.
Karl ísfeld.
Helgi Skúlason (Kolbeinn) og Herdís Þorvaldsdóttír (Þóra).
Oveðursboðinn í öfæruhiliu.

í Milli sjávarþorpanna Svarr-
andasands í Sílisfirði og Strarid
ærstrandar í Yeiðileysu gengur
fjallið SvartHýrna 'þVerhnípt í
sjó fram. Er engri skepnu talið
f.ært ,um flugin nema fuglinum
fljúgandi. Þó liggur þvért um
‘þau, hátt í Hyrnunni, rák eða
hilla ein, en svo tæp er hún, að
fjallsæknuátu kindur fara aldrei
í. hana og er hún þó vel gróin
fuglatöðu. Hilla þessi heitir
Ófæruhilla, en miðhluti hennar
-f- og sá tæpasti — Heitir Óíær-
an.
Veiðileysumegin, rétt við Ó-
íæruna, er Ófæruhillan breið-
ust, ,því að þergið undir skagar
þar nokkuð fram. Iieitir þar
Fjörukonustóll. Ekki er :það hlýi
legt hægindi, því að það gnapir
móti,. opnu úthafi. Hver sá, er
freistast vildi að komast í stól-
inn Veiðileysumegin frá, verður
í síðasta skrefi að stíga á slétt-
sörfinn basaltgang, sem rekur
kollinn, sívotan af bergnjna,
upp úr hillunni. Er þar skreypt
mjög. Hella þessi eða bergkoll-
ur heitir Ásmundarhella. Þarf
engan að tíunda er þar hrykki
fram af.
Á 17. öld bjuggu ríkisbændur
tveir á: Svarrarida I Sílisfirði og
Strönd í Veiðileysu. Voru þeir
hvor höfðingi sveitar sinnar
en þá voru þar engin sjávar-
þorp, þótt síðar hafi þau byggzt
í landi þessara jai'ða. Hins veg-
ar voru í f jörðum þessum di’júg-
um fleiri jai’ðir í byggð en nú
eru, og þóttu góð byggðalög,
því að auk landgæða var
skammt á fengsæl fiskimið,enda
úti’æði sótt af kappi frá stór-
býlunum Svarranda og' Strönd.
Bokkar hinir mestu þóttu
bændur þessir báðir í skapi.
Þóttust þeir hvor Öðrum meiri,
svo að við fullum ofmetnaði
hélt. Voru þeir harðlyndir og
öfyrirleitnir, og svo fast vörðu
þeir hvor sveit sína fyi’ir
hlaupalýð og landshomafólki,
að ekki var dæmalaust, að Slík
flökkukind yrði til í Heíjar-
skörðum, fjallveginum íriilli
Silisfjarðar og Veiðileysri, eftir
að hafa hlotið úthýsingu ■ýmist
á Strönd eða Svai’randa, bæj -
unum næstu hvorum rriegin
undir Skörðunum. Báðir vóru
bændur þessir kvæntir hinum
mestu ágætiskonum, en mjög
.urðu þær sern aðrir að lúta of-1
ríki þeirra.
Svarrandahjóri áttu son einn
barna. Hét hann Ásmundur og
var fulltíða orðinn, er hér kem- j
ur sögu. Þótti hann afbragð
annai’ra ungra manna þar uiri
slóðir bæði að fræknleilc og
andlegú atgervi. MUclu var
hann ástælli af alþýðu manna
eri faðirinn og hugðu menn gott
til foi-ystu hans, þegar fram
liðri stundir.
i Þá var altítt, þótt nú hendi
aldrei, að fé sækti í Ófæru-
hillu, og var Ásmundur öllum
fræknari að ná því þaðan. Loks
lék hann það, sem þótti með
hinum mestu ólíkindum, að
hann fór Ófæruhillu allt - til
Veiðileysu.. Kom harin haust-
kvöld eitt í rökkri til Strandar,
rifinn og' þlóðugur' á höjjdum
og hnjám. en hress og’ .glaður.
Færði hann Strandarbónda
grábotnóttan haustgelding, sem
staðið hafði í svelti Veiðileysu-
megin við Ófæruna, og enginn
hafði treyst sér eftir fyn\
Baðst Ásmundur síðan gist-
ingar á Strönd og' fékk, en al-
úðarlaust var það af bónda og
engu þakkaði hann Ásmundi
lambið.
Flaug nú þetta afrek Ás-
mundar víða.
Strandahjónin áttu son eng-
an, en dóttur áttu þau eina, eí.