Vísir - 04.04.1955, Blaðsíða 5

Mánudaginn 4. apríl 1955.
VÍSIR
Það er vorn lýðræðisþjóðanna
geg)n ógnuim kom'inónismans.
Sáttmáli sá; sem gerður var
4. apríl 1949 í Washington milli
Bandaríkjanna, Belgíu, Bret-
lands, Danmerkur, Frakklands,
Hollands, íslands, Ítalíu, Ka-
nada, Lúxemborgar, Noreg's og
Portúgals, hlaut nafnið Nofð-
ur-Atlantshafssáttmálinn. Þrer
áriím síðaj' gerðust einnig
Grikkland og Tyrkland aðilar
að sáttmálanum, og var þá
bandalagið skipað fjórtán þjóð-
um með um 380 milljónir íbúa.
Nú mun Vestur-ÞýkaJand (eða
Sambandslýðveldið Þýzkaland)
innan skamms gerast aðili að
sáttmálanum, og verður það
fimmtánda félagsríkið með um
50 milljónir íbúa.
Atlantshafsbandalagið var
stofnað upp úr varnarsamtökum
nokkurra Vesturevrópuríkja:
Bretlands, Frakklands, Hol-
lands, Belgíu og Lúxemborgar.
En þau samtök, sem kennd
voru við Brússel, voru stofnuð
nokkr'um árum eftir lok heims-
styrjaldarinnar af augljósri
þiörf.
■
Afvopnun —
vígbúnaður.
Að ófríðnum loknum höfðu
lýðræðisþjóðir Vesturevrópu og
Norðurameríku afvopnazt. í
augum þein*a var hinn afstaðni
þótti óhugsandi, að nokkurn
ófriður svo ægilegur, að þeim
tlma yrði aftur til annars ófrið-
ar' stofnað. En þjóðir Austur-
evrópu litu öðrum augum á
málið. í stað þess að afvopnast,
juku Sovétríkin vígbúnað sinn
og héldu meira en fjórum millj-
ónum manna undir vopnum á
friðaríímum. Valdamenn þeirra
höfðu komizt að raun um, að
vopn og vígbúnaður gat verið
hentugur til annars fleira en að
heyja stríð. Vígbúnað mátti
einnig nota við samningaborð,
til hótana og bakhjarls að und-
irróðri. Öllum bar saman um,
að Sovétríkin væru vel vígbúin,
livað landher og lofther snerti.
En vafasamt þótti, að floti
þeirra mætti sín mikils. Til
þess að bæta úr þessu, juku þau
kafbátaflota sinn úr 50 upp í
300 kafbáta á fyrstu þrem ár-
unum eftir lok styrjaldarinnar.
TÚtþensla U.S.S.K.
Sovétríkin höfðu stórlega fært
út landamæri sín á kdstnað ná-
grannaríkjanna. I ófriðarbyrj-
un 1939 höfðu þau lagt undir
sig Eystrasaltslöndin, 170 þús-
und ferkílómetra lönd með tæp-
lega sex milljóhum íbúa. í ó-
.friðnum lögðu þeir undir sig
Austúr-Pólland, 200 þúsund
ferkílómetra með 13 millj. íbúa.
Síðan bættust þeim lönd frá
Rúmeníu, hluti af Finnlandi,
Austur-Prússland og hluti af
Tékkóslóvakíu. Samtals námú
landssvæði þessi tæpum 500,000’
ferkm, en íbúatalan nær 24
rnilljónum.
Undirokim
leppríkja.
En hér var ekki látið staðar
n-umið. Spvétríkm i Stuðluðu að
Lyltingum í alls sjö ríkjuai
Austurevrópu: Albaníu, Búl-
garíu, Tékkóslóvakíu, Ung-
verjalandi, Póllandi, Rúmeniu
og Austur-Þýzkalandi og héldu
í öllum þessum ríkjum uppi
öflugu setuliði með ærnum
vígbúnaði. Á þennan hátt bætt-
ust þeim meira en ein milljónj
ferkílómetrar lands og 87 millj-
ónir ibúa. Eru hér einungis
talin þau lönd og landshlutar í
Evrópu, sem Sovétríkin lögðu
undir sig, auk þess, sem þau
færðu út yfirráðasvæði sitt og
áhrifasvæði í Asíu. Það er og
alkunna, að mjóu munaði að
Sovétríkin næðu yfirtökum á
fleiri nágrannaríkjum sínum:
Júgósfavíu, Grikklandi Tyrk-
landi og Ítalíu. í Austurríki
hafa þau enn í dag öflugt setu-
lið.
Valdaránið í
Tékkósíóvakíu.
Þegar röðin kom að Tékkó-
slóvakíu 1948, hafði hinn rúss-
neskj kommúnismi kastað grím-
unni. Áður mátti löngum af-
saka landrán þeirra með ýmsu
móti. Því var haldið fram, að
friðvænlegar myndi horfa, ef
Sovétríkjunum tækist að hlaða
varnargarð meðfram landa-
mærúm sínum. Til ýmissa
landshluta, sem þau höfðu tek-
ið hé'rskildi eða með samning-
um,. þóttust þau eiga nokkui't
tilkall af sögulegum rökum, þó
að sl.íkt samrýmdist illa friðar-
kepningum þein-a og fögru
hjali um sjálfsákvörðunarrétt
þjóðanna. En Tékkóslóvakía
átti enga samleið með Rússum,
enda var valdarán kommún-
istaflolcksins þar gert í skjóli
hins , ægilega hervalds Sovét-'
ríkjanna. Hinum kjörnu og
tráustu leiðtogum þjóðarinnar,
samverkamönnum Tómasar
Masaryks, hins ástsæla forseta,
var rutt úr vegi: Benes fofseti
einangraður í liöll sinni, en Jan
Masaryk utanríkisráðherra.
fleygt út um glugga í stjórnar
ráðshúsinu. Þegar hér var kom-
ið sögu mátti heita, að Sovét-
ríkin hyggðu sér allar leiðir
færar, enda stóð ekki á fram-
haldinu.
Berlín ein-
ahgru'ð.
Næsta skrefið var að rjúfa
allar samgöngur við Berlinar-
borg. Hana höfðu Rússar hálfa
á valdj sínu, en Vestur-Beiiín
tilheyrði hinum fi'jálsa hluta
Þýzlcalands, enda þótt breitt
belti vestan hennar væri undir
járnhæli Sovéthersins. í krafti
þessarar aðstöðu átti nú að
kúga Vesturveldin til að kalla
her sinn heim úr Véstur-Berlín,
en svelta íbúana til hlýðni og
undirgefni.
Loftbrúiii'
til Beriínar. v., . ,n >
“éú tiíraun misheppnaðist, svo
sem kunnugt er. Vesturveldun-
um tókst að sjá 2% milljón
manna fyrir lífsnauðsynjum
méð loftfiutningum einufn.
Sovétherinn hafði rofið allar
áðrar samgöngulíiðir og
sex ara.
hleypti ekki einu einasta
vagnhlassi yfir landssvæði það,
er hann réði yfir vestan Ber~
línar.
Svo fór að lokum, að Sovét-
ríkin létu undan síga og opnuðu
samgönguleiðirnar aftur. En
Vesturveldunum hafði skilizt,
að Sovétríkin skildu aðeins eitt
tungumál — valdið.
Skömmu áður en samgöngu-
banninu við Berlín var aflétt,
var Atlantshafsbandalagið
stofnað.
30. marz
1949.
Alþingi Islendinga samþykkti
að ísland skyldi gerast stofn-
féiagi í Atlantshafsbandalaginu
og fól utanríkisráðherra, Bjarna
Benediktssyni, að undirrita At-
lantshafssamninginn fyrir ís-
lands hönd á fundi sínum 30.
marz 1949. Svo sem víða annars
staðar höfðu kommúnistar mik-
inn viðbúnað til þess að freista
þess að koma í veg fyrir sam-
þykkt sáttmálans. Söfnuðu þeir
liði og fóru að Alþingi með
grjótkasti, svo að lögreglan varð
að dreifa liði þeiri-a með kylf-
um og táragasi. Hefur það síð-
an á máli Þjóðviljamanna heit-
ið ,,árás lögreglunnar á friðsama
borgara“. Nokkrir liðsmenn úr
árásarliðinu voru handteknir
og hlutu væga dóma, en til
höfuðpauranna náðist ekki.
Þeim skýldi þinghelgin. Fjórum
dögum siðar, 4. apríl, var
bandalagð stofnað í Washing-
ton.
Atlantshafsraðið
og aðalbækisíöðvarnar.
I Atlantshafsráðinu, sem um
tveggja ára skeið hafði aðsetur
í London, en nefur síðan setið í
París, er fastafulltrúi frá hverju
landi. Kemur það saman viku-
lega og ræðir pólitísk mál, fjár-
mál og önnur málefni, sem
tengd eru hinum sameiginlegu
vamarmálum. Allar ákvarðanir
ráðsins em gerðar með einróma
samþykki, og getur því hvaða
félagsríki sem er stöðvað fram-
gang mála, ef því svo sýnist.
Samt sem áður hefur starf ráðs-
ins verið furðu ágreiningslítið,
og hefur enn sem komið er
náðst fullt samkomulag um öll
málefni.
Undir stjórn Atlantshafsráðs-
ins starfa herstjórnirnar, hver á
sínu svreði, svo og yfirher-
stjórnin í arís. Æðs-ti herstjórn-
andi bandalagsins í Evrópu var
fyyrstur Eisenhower hershöfð-
ingi, nú forseti Bandaríkjanna,
síðar Ridgway hershöfðingi og
nú Grúnther hershöfðingi Sam-
hliða yfirherstjóminni í París
starfar yfirflotastjórnin í Nor-
folk, Virginía, á austurstrond
Bandaríkjanna.
Sérstaða íslands.
Island hefur þá sérstöðu inn-
an bandalagsins, að það hefur
engan her, flota né flugher og
getur því eigi lagt neitt af
mörkum til sameiginlegra
varna. Á hinn bóginn hefur það
léð land undir bækistöðvar
varnarliðs til öryggis, ef á
landið skyldi ráðizt. Eigi er ís-
land heldur aflögufært um fjár-
greiðslur til sameiginlegra
varna, sökum mannfæðar. Engu
að síður hefur fulltrúi íslands
í ráði Atlantshafsbandalagsins
sama vald og atkvæðisrétt og
fulltrúar stórveldanna. Fyrsti
fulltrúi fslands í ráðinu var
Gunnlaugur Pétursson sendi-
ráðunautur, en síðan 1954 hefur
Hans G. Andersen þjóðréttar-
fræðingiu’ verið fastafulltrúi
íslands. Auk þeirra hafa svo
utanríkisráðherrarnir Bjarni
Benediktsson og Kristinn Guð-
mundsson setið ráðherrafundi
ráðsins, þegar þeir hafa verið
haldnir.
ísiand á samstöðu
með NATO-ríkjunum.
Þegar Bjarni Benediktsson
utanríkisráðherra undirritaðl
Atlantshafssáttmálann fyrir ís-
lands hönd fyrir réttum 6 árum,
hélt hann ræðu, sem mikla at-
hygli vakti á sínum tíma.
Standa þau orð hans óhögguð
enn í dag. í ræðu sinni rakti
hann það, hvemig hinar frjáisu
þjóðir heims hefðu fundið
háskann nálgast og komizt að
raun um, hver nauðsyn bæri til
að treysta sameiginlegar varnir.
Þó taldi hann, að stefna íslands
markaðist ekki eingöngu af
þeim raunhæfu ástæðum, sem
til stofnunar bandalagsins
leiddu, þ. e. náuðsyn á sarrieig-
inlegum vörnum, heldur kvað
hann íslendinga vilja gera það
lýðum ljóst, ,,að vér tilheyrum
því frjálsa samféiagi frjálsra
þjóða, sem hér er formlega til
stofnað".
Kaupi ísl.
frímerki.
S. ÞORMAR
Spítalastíg 7
(eftir kl. 5)
F élagsprentsmiájan
kaupir hreinar
Iéreftstuskur.
^WAVVVWATWW-WVVV'V
Beztu úrin hjá
Bartels
Lækjariorgi. — Sími 6419.
Hallgrímur LúSvígsson
lögg. skjalaþýðandi í ensku
og þýzku. — Sími 80164.
Stúlka
óskast til eldhússtarfa.
Veitingastofan
VEGA
Skólavörðustíg 3.
Uppl. í síma 2423.
Páskaegg
í þúsundataK
glæsilegt úrval, verð við allra hæfi.
Jaffa appelsínur — Kaltcrer Böhmer
epli. — Jafía grapealdin. — Sítrónur
Plaza vínber.
Bara hríngja, svo kemur þaö
issftá'
PASKAVÖRUR:
Aspas
Pickles
Gr. baunir
Gulrætur
Bl. grænmeti
Sandwich Spread
Súpur í pk.
Súpur x ds.
Sósur fl. tegundir
Búðingar
Custard
Sveppir
Saladolía
Perur
Ferskjur
Aprikósur
Jarðarber
Plómur
Marmeiaði
Hunang
Olivur
Þurrkaðir ávextir
Ávaxtasafi
Sultutau
Xakómalt
» »
Tís: !
»!«■«
<( ■ríu
>»»»■»