Vísir - 10.06.1955, Page 4

Vísir - 10.06.1955, Page 4
* VlSIR Föstudaginn 10. júní 195$ Sigurður Einarsson; Winston Churchill, bjargvætt- ur Norðurálfu á liáskastundu • „]Jegai' maður hyggur sig s . vita hvaða fyrirskipanir á s að gcfa á luískastund s þjóðarinnar, er valdið ; blessun." ‘ i W. Churchill. I. Engan mann í opinbcru lífi vestrænna þjóða liefur mér orðið starsýnna á undanfarna áratugi, en Winston Churchilí. Og mikið vildi ég hafa gefið til þess að eiga kost á að kynnast verki •hans og persónuleika nánar, en verða má af ritum hans og opin- beruni frcgnum um athafnir ir hans. En þau kynni hafa orðið ærið takmörkuð, og mun ekki framar verða um það bætt. Ég sá hann einu sinni á götu í Reykjavík og hef nokkrum sinn- uni heyi't hann tala í útvarp. A götunni minnti hann mig einna helzt á þybbinn bónda af Ilorn- ströndum, sem kominn væri í kaupstaðaferð. Og þegar hann talar fær maður ósjálfráðar grunsemdir um, hve yfirburðir snillinga þurfa lítið að láta yfir sér. Og svo vei'ður það á dögun- urn, að Winston Churchill kveð- ur drottníngu sína, lætur af for- sætisráðhcrracmbætti í Breta- veldi og hafnar hertögatigninni. pað má bæta því við þegar, að það er í fyrsta sinn, sem Chur- chill gefur upp ráðherraembætti orrustulaust, — ef hann hefur þá gert það í þetta sinn. Og svo á maður að trúa því, að gamli Winston sé horfinn af sviði hins oþinbera lífs á Vesturlöndum. Og úneitaniega rvinkar um á svið- inu. því að Churchill er ekki að- eins stjómmálaskörungur. Hann er einnig h'éfmaður og hershöfð- ingi, sagnfræðingur, blaðamað- ur, i'iihöfundur með listaraanns- bióð í æðurn, og jafnframt, niál- ari. Á þessari ölcl sérhæfninnar og múgráennskunnar, er hann ein stórbrotnasta afneitun tíðar- andans sem fundin verður, jafn- snjall sérfræðingimum hvár, sem þeim ska! mæta og gæddur citilhörðu forustueðli, scm Iivorki la;tur teymast, né rekast. það er mælt, að svona persónuleiki geti aðeins vaxið upp í brezku um- hverfi, Vera má að dálítið sé lueft í því. Eitt er víst: það gaf CburchiU svigrúm og tækifæri, sem hann hefði kannske Iivergi fengið annars. Og þróaði hæfi- leika hans í þær áttir, sem gerðu liann að bjargvætti Norðurálf- unnar á þéini háskastund, sem lnin liefur lifað mesta. þóttí ungur þingmaður. ChurchiH 'var kominn á þing um aldamótin síðustu, aðeins 26 ára gamalll, og var þá í flokki íhaldsmanna. Jafnveí enn þann dag í dag, er jmð fremur sjald- gæft, að svo ungir menn komist á þing i Bretlandi. Og í þá daga vakti það stórkostlega athygli, að hann skyldi vinna ltosning- una. En að því er að gæta, að Churchill stóð þá flestum kcppi- nautum sínum betur að vígi, og átti það þó einvöi'ðugu sjálfúm séi' að þakka. Árið 1898 hafði Churchill tek- ið þátt í herför gcgn uppi'eisnar- möhnum í Norðvestur Indlandi. Hann var þá fréttai’itári fyrir blað í Lundúnum og annað á Indlandi, en jafnframt ólaunað- ur liðsforingi. Árið eftir tók lxann á sáma Itátt þátt í hei’för Kit- chenei’s lávarðar gegn dervish- um við Níl. Úr báðúm þessurn leiðöngrum sendi hann blöðunx sínunx fréttahi’éf — og þau urðu vinsælastá og éftirsóttasta lcs- efni, sem þau höfðu að bjóða. Hinn komungi bréfritari vai’ð kunnur maður. og blát.t, áfi’am eftii’lætisgpð blaðalesenda um haustið í Búastyrjöldinni. þá var liann handtekinn af óvin- um, en tókst með íiivcði og kænsku tið flýja úr fangabúðun- um í Pi'etoi’ía og þó við æma lífshættu. Jafnskjótt og hann var komirm á fund samhcrja sinna, gérðist hann riddaraliðsforingi og bai-ðist nú með löndum sín- um unz styrjölclinni- lauk, og gat sér oi-ð fyrir vaskleik. Churchill var ekki myrkur i máli um styrjaldir þær í Ind- landi og At'ríku, sem liann hafði tekið þátt. í. Iíann gagnrýndi miskunnarl&ust, það sem honum fannst á bresta um skynsamleg- an í-ekstur styi’jaldanna og sást ekki fyrir, þó að æðstumenn hei’stjórnarinnar, fengjú. lieldur óþægilega útreið. Eins og nærri má geta vöktu þessi skrif ekki óblándna ánægju á hæstu stöð unx. En þau sköþu hinum djarf- mælta unga manni virðiiigu, því að allajafna renndi hann bein- hörðum rökum undir ádeilur sínai’. það vakti því ekki smá- ræðis athygli, er hann kom heim, að prinsinn af Wtxles, er síðar varð Jatvai’ður konungur VIJ., og forsætisráðherrann Saífshury lávarður, íétu svo lítið að ra-ða viö Iiann persónulega um ýmis- legt, það, sem hánn hafði gagn- í’ýnt. Hláut hann af þessu miklu m'eiri nafnfrægð, en nokkur jafn- aldri hans, og naut hennar clrjúgum kosningadaginn. Hann flaug inn í þingíð og þar mcð hófst liinn langi og einstaki fer- ill iians í brezkum stjómmál- urn. Litinn óhýru auga. Meðal íhaldsmanna í neðri málstofunni voru margir, scm gáfu Churchill næsta óhýi’t auga, og kenndi þar hæði efasemdar og ótta. það var svo Iangt frá því, að hinum eldri mönnum fyndist þeir geta treyst honum, og alls óvíst live lengi yrði við hann ráöið. Og það leið ekki á löngu, þangað til allar þeirra verstu gi’unscmdir tóku að ræt- ast. — og x’íflega. það. Churchill var ólgandi af stórhug og at- hafnaþi’á og efalaust haldinn stei’kri metorðagirnd, sem átti sér rætur í óbilandi forystuskap- lyndi. Hann varpaði sér inn í umræöumar og b'raut með öllu þau’ hægvei’skureghn-, sem hæfa þykir að nýliðar á þingbekkj- utn gæti í Brctlandi. Hann gérði ongau rnun pólitískra andstæð- inga og samhcrja, deifdi misk- unnarlaust á sarnflokksmehn sína bæði í í-ikisstjóniinni og utan hennar, ef svo bauð við að horfa, og gekk éinatt svo hnrt að flokknum, að augLjóst v.ar,. cr frá Ieiö, að þar mundi draga til skilnaðax', cf ekki fxxlls fjaftd- skapar. Engum var það ljósara en Churchill sjálfum hvert stefndi. Hann átti eltki heima í íhalds- flokknuin. Og árið 1910 sagði hann sig úr íJokknunx og gekk í Fi'jálslyndaflokkinn. Létti þá möigum sanihei'ja, og þóttist góður bættur að vera. laus við ói'óasegginn, en Iiinum viti'ari mönnum sagði þungt lxugur um, og ætluðu, að hanh myndi sízt dælli við að eiga í fylkingu and- stæðinga miðri. Fi'jálslyndi ’flökkuiinn var ekki seinn á sér að fxei-a sér í nyt hæfileika CIiui’- chill o gkoxnst hann nú bi’átt til metorða. Mann vai’ð aðstoðar- nýlendumálai’áðhei’ra 1905—1908, verz tunarmál a x*á ðheri’a 1908— 1910 og innamikisráðherra 1910 —1911. 1911 var lxann skipaður flota- málaráðiierra og fékk þá um leið fyi’sta stóra tækifæri ævinn- ar, til þess að sýná, hvað í hon- uxn bjó. 1 þessu cmbætti vann hann fyrstu stórvirki sín af ó- bilaxidi dugnaði og næi’tí spá- mannlegi’i framsýni. Fáum mun hafa verið það ljósara á þeim árum, að iieimsstyrjöldin fyrri þokaðist nær nxeð hvorju ári senx leið. þx-átt fyxir hai'ðvítuga andspyrnu og lxeiftai’legar per- sónulegar árásir, tókst Chur- chill á þcssunx árurá að knýja fram nauðsyulegar endurbætur á flotanum og gagngerðar unx- bæt.ur á allxi flotastjónxinni. það cr íxú löngu kunnúgf — öll- um lxeimi, aö þuð voru þessar umbæt.ur Chui’chills, senx franx- ar öllu öðm nxatti þakka það, að brezki ílotinn var við því búinn að takast ;i hendur sitt i’isa- vaxixa hlutvei’k í byi’jun aixix- arrar heiinsstyrjaldar. Kjarkur hans, dugnaður og fnxmsýni og eix’ulaust kapp, rucldi öllunx tálmumuxx úr vegi. Naut Chui’- clxill um þessax- nxundir óskoi’aðs tx-austs og vix-ðingar allx-a rneii’i háttar stjórSaálamanna, og stór- kostlcgra alnxcnnra viiisælda. En aðéixxs skanxnxa stund. þeg- ar Dardeneilaleiðangurinn lxafði farið gcrsanxlega ut ura þúfur hrundu vinsældir Churchills eins og spilaborg. Og nú vir.íist saga hans á enda. „Glæsilegasta stjörixulxrap í ‘brezkum .stjórn- málum,“ sagði fynclinn blaðai xixaðui’ um þær nxundir.' Hverflyndi gæíurmar. Dárencllaleiðangtirinn var fai’t inn með samþykki alli’ar bi’ezkú stjói’nai’imxai’, eix aldrei fráxxx+ kvæmdur samkvænxt úppi’una-t legi’i áætluix Chui’chills. Og ráist tókst gersamlega. Cliurchill vixxt gerður að skotspæni allra árásá og óánægju og gckk úr stjórn* inni. Eix þegar fráleið, kom það í ljós nú, eins og einatt síðar, að Churclxill var sá, senx rétt háfði. lxaft fyi’ii' sér. Með því að hagá Dai'denellaleiðaixgrinum sam- kvænxt. upphaflegri ætlaix haxxs og fylgja einarðíégi’á eftir, 'hefði mátt gei'bi’eytá gangi fyiTi. heiinéstyi’jáldax’innái’. Og spara.. Nöi’ðurálfu mai’ga þungk' raun. Clxurchill vai’ aftúr kvadcl- ur til að taku sæti í stjónxinni og lét drjúgunx að sér kveða, ekki sízt í hei’gagnai'áðuneyt.inu. Vann hann þar ónxetanlegt starf síðasta styi'jaldai’árið. En Cliurcliill átti eftir a'8 lcenna betur á lxvex-flyndi gæf- unnar — og lýðhyílinnár. Árið 1922 féll stjórn sú, er hanix xVtti sæti í, og hanix var um þæt‘ nxuixdir sjálfur orðiixn svo óviu- sæll í Fi'jálslyna. flokknum, að hann náði ekki kosningu á þing. það var þyngstn áfallið, seiú heixt gat þeixixa harðdugíegá, gáfúnxann, og næstu tvö áriix ofc liann utaixveltu í brezkum stjónx- tnálum og kann því verr en illa. En svo gengur hann aftui' í I- haldsflokkinn og kemst á þing. Vei’ður nú fjái’nxálái’áðherrá frá 1924—1929. það er alveg óþarfi að vera að eigna Ghurcliill .neitt það, scm hann á ekki, og fjúi’-t málaráðhciTa í slóru broti vai'ð hann aldx-ei, þar liafa aði’ir gci't garðinn fi’ægan i Bretlandi. Og næstu árin skipar hami engar ráðherrastöður, er beiix- .línis bægt fi-á því af flokki sirá um. það vai’ engan vegimi af því, að hann væri búinn að fá nóg af lciknum — og helciui' ekkí !af því, að hann treysti öðri.no, 'betur en sjálfum sér, það hefutl Gllúrchill aldrci gert — og mét» ler til efs að hamx geri það enn, Hann hefur alch’ei látið af ráð- herradónxi orrust.ulaust, og þegat’ hann var ekki ráðherra, hefur ixanix ekki útt. annan nxetnað nxeirí cn þann að verða það senxl fyrst aftur, og þar holzt, scrá ';and lxans væri scnx mest.i þaimig líður ævi ChurcMMs á Frh. á 3. síðu. til veiðimennsku, þá virða þeir mig fyrir skilning minn á lífi þeii'ra og þjóðháttum; þeir hafa góðfxxslega lxaft mig með á xnörgum veiðiferðum sínum. Og eins og þeir segja sín á milli: ,,Byssa Omeliks (kapteinsins) er þögul, en penni. hans talar sannleika.“ Miskunnarlaust rándýr. ísbjörninn er mest ráetinn vúMidýi'a heimskautasvæðisins. Haxxn er skynsamur, úthalds- mikill fei’ðalangur, hugvits- samur á veiðum og hlífðarlaust rándýr. Hann er gersamlega óttalaus, hin ókrýndi konung- xxr norðursins. Þegar hann er soltinn ræðst h’ann á ráenn og eirir engu — ög étur veiði sína strax. Hann er bæði láðs og Iagar dýr, og er jafn heima á landi, ís og í vatni. Sundþol hans er afskaplegt og hann ferðast langar leiðir á sundi í íshafinu, jafnvel um miðjan vetur. Firámtíu sjómílna sund er ekkert. fyrir hann og hann getur. verið „niðri í“f jóra til fimnx dag án nokkurra óþæg- inda. Hann er svo hraður á sundi, að hann getur elt uppi seli, hann getur hlaupið yfir sjávarísinn með ótrúlegum hraða og hann er afar hættu- legur andstæðingur. ísbjörninn virðist hafa að- lagazt fullkomulega umhverfi sínu. Á súmrin rekur hann með borgarísnum um næsta ná- grenni við sjáift heinxskautið, á haustin og veturna veiðir hann sel og oogruk (hinn risa- vaxna kampsel) á lagísnunx við strendur íshafsins; hann gengur líka á rekafjöru í leit að sjói-eknum selhræum, ér rekið hafa á land í hauststoi’m- unum. Um það leyti er það sem bjarndýraveiðitíminn er bezt- Fyrsía veiðiförin. Bjarndýraveiðitæknin krefst mikillar reynslu og kunnáttu og til þess að vera góður veiði- maður, verður maður að þekkja Mfshætti og venjux' dýranna — næiTÍ því að skilja mál þeirra! Eg gleymi áx-eiðanlega seint fyrstu veiðiförinni af þessu tagi sem mér var boðið að taka þátt í. Það var snemma í októ- ber. „Þig langar að læra að veiða ísbirni? Máske eg sýni þér það,“ sagði Atoolulc dag einn’ um leið og hann i-eyrði hund- sleðann sinn saman með sterk- um selskínnsreimum. Snemma næsta morguns, í svölu moi'gunloftinu, beitti vinur minn níu áköfunx hund- um sínum fyrir sleðann. Útbún. aður okkar var fátæklegur eftir áliti hvítra manna, en ríkulegur að'áliti Eskimóa. Við höfðum með okkur tjaíd, tvo svefnpoka, olíuvél, nokkrar vistir og tvær byssur. Við gát- um aflað hundafóðurs og villi- dýrakjöts til viðbótar við birgðir okkar í fei’ðinni. Þetta var fyrsta veiðiferðin á haustinu og hundarnir voi’u ofsa glaðir, þegar Atooluk kom út með aktýgin. Þegar búið var að beita síðasta hundinum fyrir rukum við af stað eins og kappakstui’ssleði. Þegar hund- arnir fóru að- spekjast og lialda jöfmmx hi-aða, fór Atoolulc að segja mér ýnxislegt um list bjai-naveiðimamxa. „Hvenær sem Eskimói óskar1 að veiða ísbjörn,“ sagði hann^. „fer hann ekki að leita hans út um hvippinn og hvappinn. — Eskimóar vita venjulega nokk- urnveginn hvar ísbii’nii'nir halda : sig og hvað þeir hafa fyrir stafni. Ungir veiðimenni taka eftir gömlum Eskimóum; og hlusta á hvað þeir segja. I hvert sinn sem við veiðunx ís- björn, læi-um við rneira um þáj og svo, eftir langan tínxa. vit- um við allt um þá.“ j Iíjsúndýrín renna á lyktina. í Tvisvar sinnum stönzuðun* við og reyndum rifflana. í síð- ara skiptið skaut- AtooluK snæuglu gegnum bringuna íneS undursamlegri hæfni. j Framhald. J

x

Vísir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.