Vísir - 18.07.1955, Blaðsíða 4

rrm
VfSIB
Mánudaginn 18. júlí 1955
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson. ,;
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Afgreiðsla: Ingóífsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H.F. __ d
, Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðján h.f.
Allra augu mæna á Geiti.
T-*að mun ýkjulaust, að athygli allra þeirra, sem hafa nokkra
" aðstöðu til að fylgjast með heimsviðburðum, beinist nú að
Genf, þar sem leiðtogar fjögurra áhrifamestu þjóða heim:
munu sitja á ráðstefnu þessa viku. Þetta á ekki aðeins við urr
þjóðir þeirra fjögurra manna, er munu ræðast við í hinni
fyrrverandi aðsetursborg Þjóðabandalagsins, heldur yfileitt
allar þær þjóðir, sem óttast — og ekki að ástæðulausu — að ný
styrjöld kunni að brjótast út, og öllu lífi á jörðinni verði þá
tortímt, því að svo langt eru mennirnir komnir í tækninni, ac
lítill vandi er að leggja allan þenna hnött, sem við byggjum
í algera auðn.
Forvígismenn þjóðannn og einstaklingar innan beirra ósks
þess, að bundinn verði endir á „hið kalda stríð“, sem háð hefui
verið í heiminum að heita má frá því að mönduiveldin von
að velli lögð fyrir tæpum tíu árum. En menn óska þess ekki,
að þessu stríði verði lokið með þvi, að annað taki við, stríí
þar sem byssunúm og sprengjunum yrði beitt á nýjan leik.
Þess vegna er það, að efnt er til þessa fundar í Genf. Hann á
að halda til þess að kalda stríðinu verði ráðið til lykta, til að
draga úr kuldanum í sambúð þjóðanna og bæta samvinnu
þeirra á öllum sviðum, svo að hægt sé að beita kröftunum við
að auka framfarir, velmegun og vellíðan einstaklinganna hvar-
vetna á jörðinni.
Þær eru óteljandi yfirlýsingarnar, sem leiðtogar þióðanna hafa
gefið um að.þeir vilji ekki styrjöld og'að þeir sé reiðubúnir til
að leggja fram krafta sina til að koma í veg fy.rir styrjöld.
Sé þessar yfirlýsingar allar gefnar af heilum hug, á að vera
fyrir hendi grundvöllur til að ná samkomulagi um öll atriði,
sem máli skipta, til að bæta sambúð þjóðanna. En ef þær eru
aðeins gefnar til að sýnast mun þess vart að vænta að
fundahöldin i Genf beri þann árangur, sem mannkynið óskar
og vona.r, að af þeim spretti.
Tvéir þeirra lciðtoga, sem funtVnn sitja, Eisenhower og
Bulganin, hafa látið svo úm mælt, að ekki sé hægt að gera
ráð fyrir því, að fundurinn muni leysa öll vandamál heimsins.
Það er eðlilegur vaxnagli, og mun þó enginn gera ráð fyrir því,
að þessir fjórir menn og aðstoðarmenn þeira geti á fáeinum
dögum komið á Fróðafriði, enda þótt unnið verði af kappi og
einlægni. En þeir hafa látið i ljós þá skoðun og von, að hægt
verði að finna grundvöll fyrir batnandi Samstárf, og ef slíkt
tækist, þá væri hálfur sigur unninn og jafnvel meira.
Þetta er í rauniimi aðalatriði: Að fundinn verði grund-
völlur til samstarfs, sem gengið yrði til heils hugar, til að finna
leiðir að því marki að bægja ófriðarvofunni frá mannkindinni.
Og í þeirri von munu góðar óskir hundraða milljóna manna
fylgja störfum þeirra manna, sem nú eru seztir á rökstóla í
Genf, enda getur svo farið, að líf og frarritíð mannkynsins veiti
á þvi, að þeir hafi ekki farið erindisleysu þangaö.
TAramsóknarmenn munu vera með gobbnari manntegundum
hér á iandi, og virðist ekki skipta máli, í hvaða lands-
fiórðungi eða sýslu þeir eru upp runnir. Virðist það vera eitt
af inngönguskilyrðum í flokk þeirra, að menn kunni nokkur
skil á þeirri list að klappa á öxiina á sjálfum sér og hrósa sér
af áfrekum sínum — og annarra einnig', ef hægt er. Munu
skapast þjóðsögur um þetta, er fram líða stúndir, eins og önnur
einkennileg fyrirbæri í þjóðlífinu.
Lesentlur Tímans v’ta, að framsóknarmönnum í núverandi
stjórn er falin lausn allra vandamála, sem mest eru aðkallandi.
Sýnif það traustið’á þeim. Afrekin sanna svo, að réttir menn
voru valdír. Framsóknarmenn eru til dæmis að rafvæða landið,
þeir eru að stórauká jarðræktina, þeir eru að koma togurum
til sjávárplássa í strjálbýiinu, og þeir leysa öli vandamál í
sambandi við veru varnarliðsins á þessu landi. Er þó ekki allt
talið, sem þeir gera.
Þegar lesendur Tímans fræðast um þetta, furðar þá á því,
að Framsóknarflokkurinn skuli ekki hafa fengið hvern þing-
mann í hvcrju kjördæmi kosinn í mörgum undanförnum kosn-
ingum’. Hvað er slíkur ílokkur að gera í stjórn með íhaldinu?
segja mehn. Við umhugsun komast þpir að því að þetta er
allt karlagröbb framsóknarmanna, og afleiðingin verður — færri
ÆtÆiViSókiíaríúénit; á þ'iiítgi náist.' Áiram’ iiieð grc&íáið/ pihar!''' ’1
Grein í þýzku blaði:
TugthúsiS í Reykjavík hefur
verið tómt í hálfa öld."
Eiftglftiift IsIcHdiii£(Hr síelur né
freisftiir glæp.
Svo sem kunnugt er bauð
Flugfélag Islands blaðamönn-
um frá öllum dagblöðum í
Hamborg, auk annarra gesta,
til Islands í fyrstu áætlunarferð
sinni frá Hamborg til Reykja-
víkur um miðjan sl. mánuð.
Virðist sem koma þeirra til
'slands og skrif þeirra síðar um
and og þjóð hafa orðið til
lokkurrar landkynningar, því
rýlega barst hingað bréf með
.itanáskriftinni „Til dagblaðsins
í Reykjavík“ ásamt grein eftir
einn íslandsfaranna og löngu
Dréfi frá kanu. sem á enga heit-
iri ósk en þá, að mega koma
;il íslands.
Kvaðst kona þessi hafa orðið
;vo hugfangin af íslandi við
estur gr'einarinnar, að hún bið-
ir um upplýsingar hvernig hún
;eti komizt hingað og fengið
lér atvinnu.
Grein blaðamannsins nefnist:
„ísland. Kátt fólk — bjartar,
nætur“, en höfundurinn heitir
Herbert Scharkowski. Greinin
3i' svolátandi:
„Klukkan var tvö að nóttu,
sn bjart sem á degi. Á einni
mínútu taldi eg 18 stóra amer-
’ska bíla, sem óku gegnum
mannfjöldann í miðbænum.
Reykjavik, höfuðborg íslands,
fagnaði þjóðhátíðardeginum.
Börgin telur 60 þúsund íbúa og
liggur 850 kílómetra norðvest-
ur frá Skotlandi.
Jafnvel þótt máður hafi ekki
dvalið nema 30 klukkustundir í
landinu undrast maður engan
veginn þótt ekki dimmi um lág-
nættið. Maður undrast ekki
heldur yfir því þótt manni
sýnist bifreiðarnar vera fleiri
en mannfólkið og að bílarnir
séu allir í sólskins skapi.
Frá því er Flugfélag íslands
flutti mig í fyrstu áætlunaríerð
sinni milli Hamborgar og
Reykjavíkur hafa engar fimm
mínútur liðið svo, að nýtt undr-
unarefni hafi ekki gagntekið
mig.
í fyrsta lagi er það kvenfólk- 1
ið. Það hefir meðfæddan þokka
til að bera, sérkennilega fagrar
tennur og eru smekkvísar,'
meira að segja fagurklæddar. |
I b'eztá danssal borgarinnar,
sem er innréttaður í ■ stíl við
skipslest, sátu þær með leiftr-
andi augnaráði og þótti ekkert
á móti því þótt litíð væri til
þeirra. Þær dönsuðu af fjöri
en háttvísi og um Boogie-
woogie var ekki að ræða.
Þegar hljómsveitin lék siðasta1
iagið ldukkan hálf tólf (auðvit-
að „Sjáurúst áftur“) kvöddu
þær glaðklakkalega og héldu
heim til mæðra sinna. Annað
þekkist eklci á íslandi.
Ungar stúikur vinna og græða
of fjár. Húsmæður á stórum
héimilum hafa orðið að sætta
sig við þá staðreynd, að vinnu-
kona á heímili er þær óþekkt
fyrirbæri.
Eftir stríðið fluttust 150
iísia»& ml'
iéss að vinna a^f.fyú^törfum.
En 100 þeirra eru þegar giftar.
Kona þýzka sendiherrans, Dr.
Opplers, sagði:
„Eg hefi nú um fjögurra ára
skeið haft sömu stúlkuna,
Irmgard, ágæta stúlku. En í
vikunni sem leið kom hún til
mín til þess að segja mér hvað
kindasvið væri ljómandi matur.
Og það er auðsýnt að þeim, sem
þykir kindasvið — þjóðarréttur
íslendinga — góð, er kominn i
náin persónuleg' kynni eða
tengsl við íslendinga. Mig grun-
ár; að Hildegard sé á leiðinni að
gifta sig.“
Það er heldur ekki hægt að
álasa þýzku stúlkunum fyrir
að giftast íslendingum. Jafnvel
fátækustu eiginkonurnar þar í
landi hafa allt, sem hugurinn
girnist: ísskáp með fullkomn-
ustu þægindum, uppþvottavél,
hrærivél, þvottavél. Og þurrk-
vélarnar eru þannig útbúnar,
að þegar þvotturinn er orðinn
þurr, spila þær lag og syngja:
„Halló, halló, halló.“
Fólk, sem kunnugt er í Am-
eríku hefir sagt mér, að lífs-
kjör og almenn velmegun sé
meiri á íslandi heldur en í
Bandaríkjunum. Á íslandi er
heldur ekki um neina stétta-
skiptingu eða stéttamun að
ræða. Verkamennirnir sækja
sömu skemmtistaði og gistihús
og forstjórarnir.
Fyrir hálfri öld bjuggu að-
eins 7 þúsund sálir í Reykja-
vík. Einasta samgöngutækið
voru þá tvíhjólaðar kerrur :j—
og svo að sjálfsögðu hestai'nir,
sem íerðast var á um þvert og
endilangt ísland, en það er á-
iíka stórt og allt England. Nú
hefir bifreiðin ieyst hstinn að
fullu og öllu af hólmi — og nú
síðustu ái'in hafa ílugvélarnar
líka tekið að sér hlutverk hests-
ins. Á íslandi eru 22 flugveilir.
Enn eitt undrunafefni:
„Fangelsið í Reykjavík hefir
staðið tómt um 50 ára skeið.
Enginn íslendingur stelur né
fremur glæp. Einu skiptin, sem
einhver hinna 7 fangaklefa er
tekinn í notkun, er í þeim til-
fellum þegar ístöðúlaus ung-
lingur hefir fengið sér neðan í
því um of. Ef ekki er mögu-
leiki, af einhverjum ástæðum,
að fara heim með piltinn, er
hann innbyrtur í „salatfat“
■og hann fluttur í fangageymsl-
una, þar sem hann fær að sofa
úr sér vímuna. Daginn eftir er
hann svo sektaður um 200 krón
ur, sem jafngildir 50 þýzkúm
mörkum. En þegar fslendingar
komast í áfengi hættir þeim við
að kunna .sér ekki hóf.
Þetta land, sem staðið hefir í
stað í eitt þúsund ár, er nú í
örri þróun frá degi til dags.
Eg.ferðaðist um gráar auðnir
með klettum og moságróðri og
einstöku grashnjótum, unz við
komum allt í einu að hvann-
grænum dál. Og í þesum dal
var engin byggð fyrir tveimur
áratugum, en nú var risið upp
hfpjlt þorp: Hveragprði. Þar
standa gróðurhús í löngum röð-
um og í þeim vaxa bananar og
vinviður.
Náttúran er gjöful á jarðhita.
Hvarvetna sýður og bullar í
heitum hverum og þeir hita
upp miðstöðvar allra húsa í
Rykjavík.
Náttúruöflin eru alls staðar
að verki og alls staðar til hags-
bóta. Risaháir og ferlegir fossar,
sem eru í fullu samræmi viS
jöklana, gígana og hraun-
straumana, gefa afl til virkj-
ana. En gullnáma atvinnulífs-
ins — fiskveiðarnar — blífur.
Um þetta leyti árs eru öll
skólabörn í þriggja mánaða
sumarleyfi. Þau hafa stillt sér
upp fyrir framan síldartunn-
urnar og salta í þær. Þýzki
sendiherrann sagði mér að
kona, sem þann þekkti, liefði
boðið 13 ára gömlum syni sín-
um í fjögurra vikna sumarleyf-
i isferðalag. En sonurinn brosti
bara og sagði: „Nei mamma,
j það borgar sig ekki fyrir mig.“
Og þetta svar hans er auðskil-
ið þegar maðpr veit, að hann
fær 1600 krónur, eða 400 þýzk
mörk, á mánuði í kaup.
En Islendingurinn er sá sami
við sig og hvorki ríkidæmi né
vélamenning hafa getað breytt
honum. Jafnvel Ameríkumenn.
— en þeir voru 80 þúsund að’
tölu á íslandi, á stríðsárunum,
en eru nú um 5000 — fengu
engu áorkað um áhrif á fsiend-
inginn nema hvað þeír gátu
kennt honum að tyggja togieð-
ur. íslendingurinn lifir og bygg
I ir á fornri menningu. Hann
I þekkir út í æsar hetjudáðir ís-
: lendingasagnanna.
Þjóðverji nokkur fór, ásamt
1 íslenzkum vinum sínum, nj'Iega
| í ferðalag út að hafi. Þegar
þangað kom sögðu íslending-
arnir honum í mikilli hugaræs-
ingu, að á þessum stað hafi
konan, sem hljóp burt ffá
manninum sínum, kastað sér
fyrir björg.
Þjóðverjinn tók að gerast ,för-
vitinn, taldi sig finna þefinn.af
miklum og' æsandi tíðindum,
og spurði hvenær þetta hefði
skeð.
„Það var árið 1432,“ Mjóðaði
svarið.
Jón Dan híaul vsrðiaun
Samvínnunnar.
Dóbnefnd í smásagnasam-.
' keppni Samvinunna’r Iiefm- nú
lokið störfum, og ákvað wefnd-
in að veita Jóni Dan, Melliaga
7, Reykjavík, fyrstu verðlaunt
fyrir smásöguna Jörð í fcstum.
Jón Dan er ungur maður, seni
hefur birt eftir sig nokkrar smá
sögur undanfarin ár og hlaut
þiðju vefðlaun í smásagnasam-
keppni Samvinnunar 1951. Verð
launin, sem Jón hlýtur, eru férð
með Sambandsskipi til megin-
landshafnar og heim aftur og
2000 krónur að auki.
Önnur verðlaun hlut Rósa B.
Blöndals, Mosfelli, Gomsnesi,
og þriðju verðlaun Bjartmar
Guðmundsson, Sandi, Suður-
Þingey j arsýllu.
Alls bárust 146 snrásögur
víðs vegai' að aí.landínu eftir
karla og konur, unga og gamla.
I dómnefnd áttu sæti Andrés
Björnsson, fulltrúi hjá Útvarps
ráði, Andrés Kristjánsson,
fréttastjóiji, ><?g ifits.tjóí'i iSam-
vinnpnusr. íud Jni;rihh.,.