Vísir - 18.07.1955, Blaðsíða 5

Mánudaginn 18. júlí 1955
nsm
5
Grös voru notuð gegn hvers-
kyns kvillum fyrr á
Skemtntileg o<r/ fróðlofj
fjrein nm stíkar
fjres SMSjífa r.
í síðasta hefti Garðyrkjuritsihs, sem Vísi hefur borizt, og er
að þessu sinui helgað 70 ára afmæli Garðyrkjufélags íslands,
eru margar skemmtilegar og fróðlegar greinar, m.a. eftirfar-
andi grein, sem hö'.tir Fornar ,,grasnytjar“, fjallar urn jurta-
lækningar og er eftir ritstjórann, Ingólf Davíðsson.
þannig: Maður tekur af blöð-
Frá upphafi vega hafa þjóð- unum smásöxuðum 12 lóð> 24
irnar notað fjölmargar urtir til lóð af nýju> ósöituðu sauða-
heilsubótar. Margt hefur verrf smjöri; og sýður þetta saman
um þau efni skrifað sumt hind- um stund síðan skal sía hið
urvitni og blandið hjátrú, en
ýmislegt líka réttilega athug-
að, byggt á reynslu kynslóð-
anna. Margir kannast við rit
Jóns Jónssonar • garðyrkju-
manns: „Lítil ritgjörð um nyt-
semi nokkurra íslenzkra jurta“.
Tók Jón rit þetta saman eftir | ^ Mðum smjörs. Eru þá smyrsli semdir. Seyði af nyjum
ýmsa höfunda og nefriir helzt þegsi einkar góð til að græða sé drukkinn af því einn peli í
til Ólaf Olavíus, Eggeit Ólafs-jgár og oll uthrot á hörundinu.
son, Odd Hjaltalín, Svein Páls-
son og séra Björn Halldórsson;
í Sauðlauksdal. Hin mex'kilega' Fjallagrös
bók séra Biöi-ns, „Grasnytjar“ á helzt að taka í vætu, þurrka
eða gagn það, sem hver búandi' síðan og hreinsa vandlega. Þau
maður getur haft af þeim ósánu1 styrkja, draga saman, xnýkja
villijurtum, sem vaxa í landar-j vallgang, næra, hreinsa blóðið
eign hans“, kom út 1783, en er og drepa orma. Fjallagrös eru
nú orðin fágæt. Séra Björn oJ því góð móti lungnaveiki, kvefi
þunna frá, kreista vel úr því og'
geyma síðan. Smyi'sli þessi eru
hið bezta meðal að bera á verki,
stirðar taugar og tök. Blöð jurt-
arinnar, þurrkuð og steytt í
teskeið í senn, þrisvar á dag;
sömuleiðis má hafa mýkjandi
grauta til að gjöra út kýli og
meinsemdir. Blöð fífilsins eru,
séu þau soðin ný í mvsu, eitt
hið hagkvæmasta fæði fyrir
skyrbjúgssjúklinga og aðra, sem
veikir eru af spilitum vessum.“
(Ath. Frakkar, Ameríkumenn o.
fl. þjóðir rækta nú oi'ðið tún-
íifla og nota blöðin sem salat.
Kemur fífilsalat m. a. á borð
fínna matsölustaða í Pai'ís).
Haugarfi
kælir, mýkir og græðir. Arfa-
seyði mýkir bólgu og þrota. Ef
arfinn er nýr, heitur í potti, þá
gjörir hann sömu verkan. Ný-
tekinn, kaldur arfi, sé hann
ir sár og skurði. Af (vel rnuldu)
dufti þurrkaðra blaðanna má
taka eina teskeið þrisvar á dag,
og læknar það lífsýki og blóð-
sótt á börnum. Af seyði jui'tar-
innar rná drekka hálfan tebolla
í senn fjórum sinnum á dag.
Seyði þetta volgt er gott að
skola hálsinn með, við kverka-
meinum.
Baðvatns-
geymar
100 lítra
150 Htra
200 lítra
græðingar.
lagður við hörund, stillir og' þóttu þerra
Maríustakkur
er talinn sömu náttúru gegn líf- j
sýki o. s. frv. Blöðin smáskor-
in og soðin með smjöri eru hin
beztu sinasmyrsli og á til þess
að taka 2 lóð af jurtinni móti
4 lóðum af smjöri. Blöðin þykja
einnig græðandi. — Hófsóleyjar
blöð voi'u sömuleiðis notuð til
að græða sár. Neðra borð blað-
anna þótti gott (jarðai'borðið)
til að ixreinsa blóðstorkin sárin, • berSste notað gegn kvefi og
en efra borð blaðanna (sólar- brjóstþyngslum. „Styrkir hjarta
borðið) var lagt á ný sár til og tauSar> örvar °§ tíðir'
J. Þorláksson &
í Norímann h.f. ;>
■I Bankastræti 11. ;S
í Skúlagctu 30. jjj!
. rwTwrmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm^m*
! og heilnæm tejurt, m. a. er brúð
duft, mega einnig blandast með kælir hita, verk og bólgu; graut-
l smjöri, 4 lóð af blöðunum móti ur ur arfa gjörir vel út mein-
senn, mýkir vallgang og ej>ðir
iðrabólgu: það græðir enn frem-
ur sár í lungum og örvar mat-
arlyst; ef lögur hans er borinn
á augu, tekur hann slím af
þeim.
— Blöð græðisúru
og græða vel sár,
■ (nýtt neðra borðið). — Blóm-
duft undafífla var notað fyri’-
ai’fa, um til sáralækninga (sbr. nafn-
ið). Var því stundum safnað 1
skænispoka og geymt í þeim.
fl. íslenzkir höfundar byggðu j og hósta og bæta meltinguna.
að ýmsu leyti þekkingu sína. (á Þau má brúka bæði smáskorin
lækningamætti grasa) á. er-;og lika í dufti, sem te, eða sem
lendum ritum, sennilega eink- mauk og hlaup. Af teinu er gott
um á urtabók „Hinriks Hörpu-
strengs“ (og Liber Herbarum).
Henrik Harpestreng lifði á dög'-
um Snorra Sturlusonar (dó
1244) og var læknir og kan-
úki í Hróarskeldu í Danmörku.
Hefur sennilega lært í Suður-
löndum, e. t. v. í Salernó á
Ítalíu, og haft þekkingu sína á
urtalækningum frá Miðjarðar-
hafslöndunum. Henrik er í forn
um heimildum kallaður læknir
Eiríks konungs (plógpenings).
Þegar í lok 13 aldar var farið
að þýða eitthvað af urtabók
hans á íslenzku. Sumt í urta-
bók Henriks er þýðing á latn-
esku kvæði (De viribus her-
brum), sennilega . ritað af
frönskum manni seint á 11. öld. í
Svo djúpt standa rætur ís— ‘
lenzkra grasalækninga. Já, og
líklega lifir andi hins fræga!
læknis fornaldarinnar, Hippó-:
kratesar, meir en 400 árum fvr-
ir Krist, enn í sumum ráðlegg-'
ingunum. Ekki skal fara lengra!
út í þá sálma, heldur bii't nokk-;
ur sýnishorn úr ritgjörð Jóns'
Jónssonar (útg. 1880) til gám-J
ans og fróðleiks. Enginn dómurj
skal lagður á sannindi þeiri'a
fræða (um það má spyrja lækn-
ana):
Vallhumall
styrkir, mýkir og dregur
saman; hann er uppleysandi og
blóðhreinsandi, bæt.ir sinateygj
ur og stirðleika í likamanum og
er þess vegna góður móti blóð-
látum alls konar, innantökum
þvagteppu, uppþembingi, mat-
ái'ólyst, hósta, gulu og innvort-
is bólgu. Te af blöðum og blóm-
um jurtarinnar skal drekká
þrisvar sinpum á dag; dufti af
rótinni er gp.tt að strá í illa lykt-
andi og slæm kaún. Af blöðum'
jurtarinnai- má búa til smýrál'
að drekka litla pelaskál í einu.
Fjallagi'ös eru þar að auki hin
hollasta fæða fyrir sóttveika
menn, sem eigi þola annan mat.
Með þeim má lita gult, séu þau
soöin með álúni.
Ætifífill
(túnfífill). „Blöðum hans
skal safna áöur en blómin
springa út, én rótina skal grafa
upp á haustin. Jurtin örvar
vallgang og þvag, eyðir bólgu,
mýkir, þynnir vessa. Af blöðum
| og fótum er búið til seyði og
;skal di'ekka af því svo teboll-
j um • skiptir á dag. Einnig má
■gjöi'a safa af rótinni og hjarta-
Horbiaðka
styrkir magann, kemur
svita, leýsir þvag og eyðir rotn-
un. Hún er góð við skyrbjúg,
lifrarveiki og flestum meinum
í lífinu. (í horbloðku er m. a.
A-fjörefni, járn og joð. Kölluð
vatnasmári í Noi'egi og Sví-
þjóð). Blöð hennar eru höfð í te,
sem drekka skal fullan tebolla
af í senn þrisvar á dag. Af seyði
rótarinnar skal drekka hálfan
tebolla j'afnoft. Seyði af jöfnum
pörtum þessarar rótar og heim-
ulunjóiaj er hið bezta maga-
styrkjandi og uppleysandi með-
al og einkum gott við harðlífi,
gulu, miltis- og iifrarbólgu
ásamt Öðrufn meinlætum. Af
því má drekka hálfan tebolla í
senn þrisvar á dag.
Ljónslappi
barkar, styrkir og græðir og
er því góður móti líísýki, blóð-
Gulmaðra
var helguð Freyju til forna.
Yms heiti eru við hana kennd,
t. d. Möði'uvellir, Möðruaalur
o. s. frv. Gulmaðran örvar svita,
bætir lykt í húsum, ver fyrin
flóm og möl.“ Var líka láticS-
í sýu með slátri á haustin til.
bragðbætis. (Efra borð gi’æði-
súrublaða draga út kýli).
Hér hafa verið birt nokkur
j sýnishorn úr kveri Jóns Jóns-
! sonar o. fl. Þeim, sem gaman,.
| hafa af slíkum hlutum ska!..
bent á sænska bók „Valsignadex
Váxter“ (Ski'ock ock Fakta onx
Hundra Lakeörter) eftir Nils
Hewe. Kom út 1940 hjá bóka-
læknar niðurfallssýki o. fl. sina forlaginu „Natur och Kultur‘“
át teygjur, segja urtabækui'nar.
Te af blómunum er gott til að
svitna af, drukkið heitt að
kvöldi dags. Duft, gert af blöð-
um jurtai'innar og í'ót þótti gott
Stokkhólmi. Lesið yfir af fil. dr..
Nils Heribert-Nilsson, dr. Stig'
Björkman og apótekai'anum..
Wolmar Bondeson. Segir þar m»
a. að þegar skortur var á ýms-
blöðunum og taka af þeim fulla ■ sótt og blóðlátum; hann græð-
til að stilla blæðingar. Rótin um lyfjum og pillum í stríðinu,
litar rautt. Hvítmaðra. er sömu gripu herlæknai'nír til gömlu
náttúru og gulmaðra. — Hellu-. grasalækninganna og oft með'
hnoðrinn verkar uppsölu og góðum árangri. Blómgað beiti-
niðurgaiig. Notaður við hlustar lyng og humalkollar voru t. d.
verk ög eyðir vörturn. notaðir til að sefa og' sem svefn-
lyf. Hrútabei’jategundir móti liff
Njólablöð ! sýki ( Það var einnig gamalú
(fardagakál) voru hotuð fil ráð hér 4 Iö«di); ýmsar. gamlaú
íækriinga og þóttu holit græn- Sriæðijurtir sonnuðu notkunar-
meti á vorin. Notkun hvanna glldi sitt á ný °- s' h'v. Hjart-
og' skarfakáls er alþekkt. — arfinn, sem hér er magnað ill-
Seyði af rjúpnalaufi ér enn gef- gresi 1 gðl ðum’ var á Stríðsár-
ið inn sauðfé til að lækna skitu. unum 1914-1918 notaður til
Te af rjúpnalaufi. með brúð- að ^oðva- innri blæðingar. —
bcrgi og vallhumli þykír gott (K™ssgras sömuleiðis). Fræiix
og heilnæmt. Te af tágamuru notuð gegn WsýM-og fjörleysi-
(silfurmuru) þykir sérstaklega .(Það var kunnugt á Rómve.rja-
heilsusamlegt kvenfólki. — tlð' Rómverjai sögðu líka ao-
Brúðberg (blóðberg) er alkunn kláelfting væri góð til.að stöðva
blæðingu). Stöðugt er unnið að
rannsóknum á jurtum til lækn-
inga. Hafa sum ,,lífgrös“ veriS
tekin í notkun aftur með bætt-
um aðferðum. Penisilin er unn-
ið úr myglúsvepp. En hvernig:
er það, notuðu ekki formæður
okkar myglusvepp sem . græð-
andi.lyf? Jú, „ekkert er nýtt..
undir sólu.‘
Ing. Dav.
í Dýragarðitium
mjög sjaldgæft,
í Múnchen kom það fyrir, að kyrkislanga verpti eggjurn sínum, en það Jiykir
að slíkar slöngur geri það 'í ‘dýragurðum. Slángan liggur á eggjunum í 2—3
- n mdío;.ri&uði. ni''n: ''
Spánverjar smíöa 550.000
íbúöir á 5 árum.
Stjórn Francos hefir tilkynnK
að samin Iiafi verið fimm ára
áætlun um liúsabyggingar íi
landinu.
A þessum árum. munu verðaí.
smíðaðar 550.000 íbúðir, sem.
leigðar verða einstaklinguroi.
fyrir lága greiðslu. Húsnæðis-
skorturinn í landinu er eitt
mesta vandamálið, því að helm-
ingur þjóðarinnar býr í hús—
næði, sem tels.t óhæft eftir
vestrænum kröfum í þessu efni..
íjarf . .að,, amíð.a i'bjllj.óíi., ibi}ú7i«
til að fulinægja þörfinni. _ j