Vísir - 30.07.1955, Blaðsíða 7

Laugardaginn 30. júlí 1955 -
WÍSVR-
/##*. Jon Ditason
íðasta skýrsla Dana
til Gæzlnverndarráðs.
Þar ssgir, að Græníand hafi aldrej venð
ný'enda í sönus merkingu og það orð er
jafnan notað.
ii.
„Keport ou Greenland 1954“.
Hin bókia, sem stjórn Dan-
merkur lét útbýta meðal full-
trúa bjóðanna á síðasta þingi
Sþ, var síðásta skýrsla ríkis-
stjórnar Danmerkur til Gæzlu-
verndarráðs Sþ. Þessi bók er,
eins og gefur að skilja, sámin
af dönsku ríkisstjórninni sjálfri,
en gefin ut af „2. deild danska
forsætisráðn.néytisins“, þ. e.
Grænlandsdeildinni, en send Sþ
af danska utam-íkisráðuneytinu
éöa utanríkisráðherranum. Orð
um þessum danska stjórnar-
skjals er sárstaklega beint til
allra meðlim'a Sþ., þar með til
Íslands. Og markmið þessa
skjals er ekki aðeins það að
gefa sanna og rétta skýrslu
vegna skuídbindingar þeirrar,
sem Danmörk hafði tekizt á
hendur gagnvart Sþ, heldur og
að stuðla að því, að Danmörk
yrði leyst undan þeirri skyldu
að gefa skýrslu um Grænland
framvegis, er náði fram að
ganga.
í riti þessu segir á bls. 2—3,
að Grænland hafi verið séð áf
sjó í vestur frá Islandi 875!!, að
sögnin um það hafi varðveitzt
á íslandi, ,;og árið 982 fór nor-
rænn maður, Eiríkur Þorvalds-
son, kallaður hinn rauði til þess
að leita hihs nýja lands. Hann
sá austursírönd Grænlands, en
ísar vörnuðu honum þess að
lenda þar. Hann breytti stefnu
til suðurs og sigldi vestur um
Kap Farvel og lenti þar, sem
nú er kalláð Júlíönuvonarhér-
að [,,að leita þess, ef þannig
væri byggjanda", segir Land-
náma]. Uni næstu þrjú ár
dvaldi hann í landinu, sem
hann kallaði Grænland, og fór
langar ferðir til að rannsaka,
hvaða möguleika það hefði að
bjóða norrænum mönnum. En
sumarið 986 — árið eftir aftur-
komu hans til íslands — fór
hann til Grænlands, og stofn-
aði í þetta sinn varanlega ný-
lendu (settlfement) þar. [Landn.
segir, að Eiríkur hafi sjálfur
tekið sér bústað í Eiríksfirði
983'J. Honuai íylgdi floti 25
landiiámsskioa [Landn. segir úr
Breiðafirði og. Borgarfirði] með
600—700 raanna um borð. 14
skip ná'ðu Grænlandi, þar sem
áhafnir þeirra námu land við
firði í suðvesturhluta landsins“.
Það er atbyglisver-t, að hér
er tvennt iiiður fellt úr hinni
gömlu dönsk’u lygaromsu: 1. að
Eiríkur rauði 'hafi véíið íslenzk-
ur skógarmaður (útlagi) og 2.,
að hann hafi verið Norðmaður
og fæddur í Noregi.
En hvaða þjóð voru þessir
norræmi menn (,,Norsemen“).
Þar um segir da^ska ríkisstjórn
in sjálf í fyrstu sókn sinni í
Grænlandsmálinu: ,,... í lok
10. aldar fannst landiö [Græn-
’Jand], og suðvesturhluti þess
vai- numinn' af Islenzkum rrý-:
lendumöhnum úndir forustu Ei-
i ríks rauða . . .“ Og í f ramhalds-
sókn sinni segir danska ríkis-
stjórnin: „í fyrstu sókn Dan-
merkur hefur þess þegar verið
getið, að það landnám, sem í
lok 10. aldar fór fram á Suður-
Grænlandi, var undir forustu
Eíríks rauða. Eins og sjá má
af listum, sem enn eru til yfir
nöfn nýlendumanna og staðina,
sem þeir voru frá, komu þeir
ekki úr Noregi, heldur frá ís-
!andi, sem á þessum tíma var
fullvalda lýðveldi án nokkurs
stjórnlagalegs sambands við
nokkurt annað veldi ...“
Svo segir danska ríkisstjórn-
in frekar í „Report on Green-
laiid 1954“, bls. 4—-5: „Það, að
Grænland varð hluti hinna
íorrænu landa hlýtur í fyrsta
iagi að stafa af landíræðilegum
ástæðum, þ. e. legu Grænlands
í Norðurhafiiiu. Hin norrænu
Tönd eru margar eyjar og skag-
ir tengdir saman af sjó, en þeg'-
ir Grænland komst í tengsli við
Janmörk, verður að líta á það
á bakgrunni þeirra staðreynd-
ir, að hið endurnýjaða nám
(settlement) landsins [þ. e. trú-
boð Hans Egedes] hófst ekki
fyrr en á tímum, er sjómennska
jg siglingar höfðu náð svo mik-
illi fullkomnun, að fjarlægðir
skiptu ekki eins míklu máli og'
þær höfðu gert á miðöldum.
Grænland hefur aldrei verið
nýlenda í sömu mferkingu eins
og eignarlönd (possessions ) ann
arra Norðurálfuvelda handan
hafa, er áttu rót sína að rekja
til landafunda-aldarinnar og
verzlunarpólitíkur eftirfarandi
iðnaðartimabils, heldur hefur
! allt síðan á dögum víkinganna
verið talið vera norrænt yfir-
ráðasvæði (Nordic dominion)“.
Það fer varla frá því, að éin-
hvern þann, sem les upphaf
þessa kafla dönsku skýrslunn-
ar reki ekki minni til þess, sem
ég hef margsannað, að Græn-
land var orðið íslenzkt eignar-
og yfirráðasvæði fyrir land-
námið 986, vegna nálægðar þess
við ísland, vegna legu þess inn-
an íslenzku hafalmenningsins
og innan yfirráðasvæðis íslands
á hafinu og innán þess svæðis,
sem Úlfljótslög tóku yfir, þegar
við stofnun íslenzka þjóðfélags-
ins 927—930,-eins og órengjan-
legt upphaf þeirra, sem enn
er til, sýnir og sannar, svo nám
Grænlands 986 vár aðeins innra
ísl. landnám í ísl. almenningi.
Þessi réttarstaða Grænlands úti
iokaÖi allar aðrar þjóðir frá
þátttöku í landnámi Grænlands,
enda útilokaði og hafsmegnið
allar aðrar þjóðir frá að nema,
þótt Norðmenn síðar (einir
allra erlendra þjóða) megnuðu
að sig'la þangað kaupskipum,
eftir að íslendingar voru búnir
að" „brjóta ísinu" íyrir þá.
Danafca ’’ stjórnln neitar. ■ því'
ekki, að Grænland hafi verið
nýlenda, enda var hún áoúr bú-
in að segja frá námi þéss af ís-
lendingum einum þjóða, svo og
afleiðingum nálægðar þess frá
uyjurn og' skögum norrænna
ianda, en þau orð benda á ís-
land, sem var Grænlandi lang-
næst, og í raun og veru land-
fræðilega séð aðeins eyja við
austurströnd Grænlands. —
Danska stjórnin neitar því að-
eins, að Grænland hafi nokkru
sinni verið nýlenda í sama skiln
ingi og nýlendur þær, sem
Portúgalar og Spánverjar og
aðrir að þeirra í'ordæmi stoín-
uðu um og eftir 1500, þ. e. arð-
ránsfyrirtæki með kúgun og út-
rýming frumbúanna eða hvort
tveggja, og mun þá hafa í huga
hina þjóðlegu, íslenzku stjórn á
fullkomnum jafnréttisgrund-
velli, þó með þeim forréttind-
um fyrir Grænlendinga, að þeir
væru ekki þingfararskyldir til
allsherjarþingsins á Þingvöll-
um fremur en þeir sjálfir vildu,
en alls ekki sína eigin meðferð
á Grænlandi siðan afskipti
Dana af því landi hófust, því
aldrei hefir nokkur þrælaný-
lenda verið harðara leikin en
Grænland af Dönum, og það
enn í dag. Þar er ekkert frelsi
né sjálfstæði til nema til mála-
mynda. Kaupþrælkunin stend-
ur þar nú, þegar þetta er rit-
að í sömu skorðum og áður,
og það hefur jafnvel enn ekki
komið til mála að leysa átthaga-
handið af Grænlendingum, sem
sjálfur Rússakeisari hafði þó
leyst áf sínum þegnum mörgum
áratug'um áður en byltingin
hófst, og afnumið var í Dan-
mörku ,á 18. öld. Hversu gáf-
aður, vel menntaður og ötull
sem grænlenzkur maður er, og
hversu hátt sem hann kemst í
mannfélagsstiganum, getur
hann aldrei náð því, að fá hálf
laun á við Dana í sömu stöðu á
Grænlandi, aðeins vegna þess,
að hann tilheyrir hinni undir-
okuðu þjóð, því hann getur ver-
ið alveg eins hvítur og Daninn.
Þessa meðferð sína á Græn-
landi lætur Danmörk liggja í
þagnargildi, þótt hún sé marg-
falt verri en meðferð nokkurr-
ar Norðurálfuþjóðar á nýlendu
handan hafa nú.
Eg hef ekki á takteinum neitt
íslenzkt orð, er nákvæmlega
svari til „dominiom“. En með
orðunum „Nordic dominion" er
Danmörk að lýsa hinni íslenzku
nýlendustöðu Grænlands, ekki
meðferðinni á því síðan það
komst undir danska einokun,
Með staðhæfing sinni um að
Grænlanu hafi allt síðan á. vík-
ihgaöld verið „Úor.dic dominÍT
on“ afneitar danska. stjórpin
þvi fullt og fast, að Grænland
hafi nokkru sinni verið sjálf-
stætt lýðveldi eða sjálfstætt
land yfir höfuð. Þar með af-
neitar Danmörk því um leið,
að Grænlendingar hafi nokkru
sinni sem sjálfstæð þjóð gengið
Noregskonungi á hönd, enda
hefur slíkt-aldrei átt sér stað.
Á árunum. 1257—61 lofuðu
Grænlendingar Hákoni gamla
aðeins skatti eins og Norðlend-
ing-ar höí'ðu lofhð'- áður (] 25 6),
loforð, sem eftir þágildándi
réttarreglum aðeins hafði gildi
ím lífstíð Hákonar eða til 1263.
En Grænlendingar sóru Hákoni
hvorki land og þegna né trú og
hollustu, en án slíkra heita gat
hann ekki orðið konungur
Grænlands. Að aldrei hefur
nokkur konungur leitað eftir að
fá handgöngu éða hylling af
hálfu Grænlendinga sjálfra,
sýnir ásamt ótalmörgu öðru,
hver réttarstaða Grænlands var
og er enn.
Á víkingaöld voru ekki til
hennar við Grænland séu miklu
yngri, og þetta kemur fram eins
og eins konar afsökunarbeiðni,
eða vandræðaskýring á því, að
Danir, landkrabbar, hafi geta®
átt nokkur samskipti við Græn-
land: „. .. en þegar Grænland
komst í tengsli við Danmörk,
verður að líta á það á bakgrunni
þeirrar staðreyndar, að hið end
urnýjaða nám landsins [þ. e.
ti’úboð Hans Egedes] hófst ekki
fyrr en á tímum, er sjómennska
og siglingar höfðu náð svo
hér á Norðurlöndum neinir! mikilli fullkomnun“, að dansk-
herrar, heldur einungis forustu ! ir krambúðarherrar gátu fleytfe
menn. Þjóðfélagsvaldið allt var1 sér til Grænlands, þ. e. á 18.
þá í höndum hinna norrænu , öld, þá hef jast samkvæmt eigin.
þjóða sjálfra, eins og forstöðu- 1 orðum dönsku ríkisstjórnarinn-
maður Grænlandsstjórnar, ar fyrstu afskipti Danmerkur
Eske Brun, kannast við. Því er af þessari „Nordic dominion“. t
aðeins hægt um það að spyrja, > Er það þá meining dönsku
hvaða norrænni þjóð tilheyrði ríkisstjórnarinnar að beiðast
Grænland sem yfirráðasvæði, þess fyrir íslands hönd, að hún
allt síðan á víkingaöld?
þu.rfi ekki framvegis sem um-
boðshaíi íslands að gefa Gæzlu -
verndarráðinu aftur skýrslu uni
t , .. Grænland, af því að það sé ís-
greina Islendmgar og þjoðir í . . ,. , ^ „
“ lenzk njdenda með fornger-
Hér geta, með tilliti til fjar-
lægðarinnar, aðeins komið til
Noregi, þvi þær emar gatu þa ... ,.,
monsku stjornarfor
komizt yfir hafið og haft sam
band við GrærJand. Þjóðirnar >
í Noregi eru þó allar útilokað- '
ar, af því að lög þeirra og þjóð- j
félagsvald náði aldrei lengra en
vestur að miðju hafi til móts
við yfirráðasvæði íslands. Hið
sama gilti síðar um þinglögin
norsku, og landið Noreg síðar,
svo sem Frostaþingslög og Gula
þingslög votta. Verður þá að-
eins einn möguleiki eftir, sá,
að Grænland hafi verið íslenzk
„dominion“. Kemur það heim
við söguheimildir vorar, Grá-
gás, Járnsíðu, Jónsbók, Krist-
innrétt Árna biskups, Gizurar-
sáttmála, eiðstafinn við hann og
eiðstafi við Gamla sáttmála,
einvaldsskuldbindinguna í
Kópavogi og yfir höfuð allar
heimildir, er að þessu víkja,
svo enginn vottar móti, því þær
sýna og sanna allar einum rómi
að Grænland hafi verið nýlenda
íslands með forngermönsku
stjórnarformi. Og það er við
þetta, sem danska ríkisstjórnin
á, er hún segir, að Grænland
hafi „aldrei verið nýlenda í
sömu merkingu og eignarlond
annara Norðurálfuvelda hand-
an hafa“. Það var sem sagt ný-
lenda, en með heiðarlegum
mi, er hún
kallar „Nordic dominion?"
Nei. Danmörk er í sömu vard
ræðum og þjófurinn, sem ■ þarf
aö i'ela, en getur ekki falið þýf-
ið og getur heldur fekki sagfe
satt frá.
Hún biður um undanþágu
frá skýrslugerð u.m Grænland
með þeini fyrirslætti, að það sé,
jeða hafi verið allt til 1953, ís-
jlenzk (norræn) nýlenda, ímynd
; jafnréttis og frelsis, þótt danslc
ir krambúðarherrar og síðar
danska stjórnin sjálf hafi farið
með Grænland eins og þræla-
,búðir samkvæmt margítrekuð-
jum kröfum Hans Egedes urn
að gera „alla Grænlendinga ad
þrælum“, og haldi þessu kaup-
þrælkunarkerfi á Grænlandi ó-
hrqyttu enn í dag. En því þarf
ekki að .lýsa fyrir íslendingum.
Og danska stjórnin telur nú
þessa íslenzku dominion danska
og meira að segja orðinn inn-
limaðan hluta Danmerkur, án
þess að gera nolikra grein fyr-
ir því, hvernig Danmcrk hafi
eignazt þetta alíslenzka land.
Danmörk eignaðist engan rétt
til Grænlands með „landnámi“
Hans Egedes, sem ekkert land-
nám var, enda var allt Græn-
land þá undir yfirráðarétti hins-
réttisgrundvelli, já, enda með
nauðsynlegum forréttindum fyr
ir nvlendumennina.
ísl. einvaldskonungs. Danmörk
' j eignaðist heldur engan rétt yfir
j Grænlandi við það, að Noregur
| slitnaði úr konungssambandinu.
En gæti það þó ekki verið Hefur Haagdómstóll Þjóða-
meining Danmerkur, að halda bandalagsins skorið úr um
því fram, ftifeint og beint úvort tveggja þetta 1933. Dan-
skrökva því upp, að Gfænland mörk öðlaðist heldur éngan.
hafi verið dönsk dominion allt ^ r®tt yfn' Grænlandi við það, að
síðan á víkingáöld? Nei, þetta feixiveldiö var afnumið fyrr og.
er ekki meining Dahmerkur. ime'’ öðrum hætti í Danmörku
Það sjáum við' strax af tvennu en á íáiandi' Þar ’ sem þáð er
í þessu iháli: 1) Hvar sem Dán- . eiiki úr -sögunni enn. Danmörk
mörk hefur hönd í bagga meö. S^túf ylir höfuo ekki sýht
nokkra eignarheimild fyrir
einhverjú varðandi Grænland,
að hverju eða að hversu litlu
lejj[j, $em það er.' kénmf hún
.það- í - þésáu fháli ’ Við ; sig. Éh'
þgð. sem éf feða '^feríst 'dg Ðáh-
mörk er hvergi nærrí, það er
kennt við norræna menn,
Skandínava, norræn lönd eða
Skandínavíu og' kailað norrænt
eða skandínaviskt, nema í að-
eins eitt skipti í frámsöguræðu
ræöumanns Danmerkur, lands-
retsagförers Hermods Lann-
ungs, og aftur í svarræðu hans
til, íulltrúa. Noregs. Chr. S.
Oftedals, er síðar verður vik-
•ið: að. .2) Á bls.,4 segir Dan-
rnörk beint, að fyrstu tengsli
Grænldndi, énda mundi' Dan-
mörk bamp > henrii óspárt, ét
húh væri tiL í fýrstu Vörii sinhi '
í Grænlahdsmálmu • (Cóúr þef-
manente de justice internation-
ale, Série C, No. 62, bls. 138)
spurðu Norðmenn dönsku rik-
isstjórnina um eignarheimild
hemiar fyrir GrærJandi. Þessu
gat Danmörk ekki svarað nema
út í hött. Hún gat ekki einu
sinni borið fyrir sig afsal Nor-
c-gs á Grænlandi 1819—1921.
gegn niðurfærslu á hlutdeild.
Noregs í sameigmlegum ríkis-
skuldum eða síðari viðurkéhri-
Framh. á 2. síðu-