Vísir - 29.10.1955, Blaðsíða 7

Laugardaginm 29. október 1955
7ÍSIR
Allt þetta ber foreldrum að
varðveita, vernda og glæða á
fyrsta aldursárum barnsins
;með uppeldislegum áhrifum
sínum. Síðar talca jafnframt
skólarnir, aðrar menningarleg-
ar stofnanir og trúfélögin þátt
í andlegu uppeldi barnsins.Hinn
merki barnalæknir og sálfræð-
ingur Gresell fullyrðir samt, „að
tilfinningaleg' áhrif fjöl-
skyldulifsins, á fyrstu fimm ár-
unum móti barnið í grundvall-
aratriðum á varanlegri hátt en
flest annáð“, Þar með er ekki
sagt að engu verði um þokað
síðar meir, en þá kostar það
mikið erfiði, mjög sterk hug-
hrif, eða eftirtektarverða lífs-
reynslu. Það er því þýðingar-
mikið að andrúmsloftið á heim-
ilinu sé gott sem fyrr segir, og
þar sé ríkjandi alúð, eining og
ánægja. Jafnframt verður strax
á fyrstu vikum ævi barnsins að
byrja að veita þvi jákvætt upp-
eldi. ICenningar uppeldisfræð-
innar hafa verið nokkuð á reiki
og hafa eins og annað þróast og
tekið framförum. Hefur þá
gtundum sumt snúist við og ver-
ið álitið rangt sem áður var
talið rétt.
Strangur agi
eða frjálsræSi.
„Sá sem elskar son sinn
agar hann“ segir Salómon.
Þetta var áður fyrr túlkað um
of bókstaflega og lögð var mikil
áherzla á strangan aga í upp-
eldinu. Það reyndist illa á ýms-
an hátt, börnin urðu ýmist bæld,
hlédræg og feimin eða ofstopa-
full, grimmúðug og heiftug,
sannkallaðir hermenn. Eðlilegt
var því að leitað yrði í hina átt-
ina og ekki stóð á því að for-
vígismenn hinna frjálsa upp-
eldis, þar sem allt er miðað við
það að banna börnunum aldrei
neitt, létu til sín taka. Helzti
frömuður þeirrar stefnu var
brezki heimspekingurinn, guð-
leysinginn og stærðfræðingur-
inn Bertrand Russel. Iiann
skrifaði bækur og beitti sér
fyrir stofnun ungbarnaskóla
þar sem þessari stefnu var hald-
ið fram. Árangurinn var hroða-
legur og enn verri en með
gömlu aðferðinni. Síðan hefir
Russell afneitað sínum fyrri
kenningum um guðleysi og
frjálst barnauppeldi. Hér á
landi eimir þvi rniður allmikið
eftir af þessari kenningu, enda
mun hún hafa fallið í jarðveg,
sem var allvel undir hana bú-
inn.
Esra Pétursson, Sæknir
Sáön ri híssti.
Allar reglur
Ibrotnar.
Svo er mál með vexti, að
margar þjóðir, sem lengi hafa
verið undirokaðar en fá svo
frelsi, verða fyrst í stað haldn-
ar áberandi mikilrnennskuhug-
myndum, sem er aftur vottur
urn. þá minnirnáttarkennd, sem
skapaðist af áþjáninni. Þjóðinni
finnast öli höft og allar reglur,
hversu nauðsynlegar sem þær
kunna að vera, bein ögrun við
sig, og leitast því við að skeyta
ekkert um þær og jafnvel setja
fnetnað sinn í það, að þver-
brjóta þær. Það er áberandi
hvað margir íslendingar virða
að vettugi einföldustu og sjálf-
sögðustu umferðar-reglur og
aðrar umgeng'nisvenjur. Ber
þetta, sem fyrr segir, vott um
núnnimáttarkennd og fyTTver-
aridi yndirlfiegi^^t'. ..j^iciésa
skaðlegt er þetta frjálsræði eða
öllu heldur stjórnleysi i barna-
uppeldi. Þar sem annars staðar
gildir sú grundvallai'regla, að
öfgastefnur eiga sjaldan rétt á
sér. Of mikill agi og of mikið
eftirlæti er hvort tveggja skað-
legt, og af tvennu illu er of
mikið eftirlæti sýnu verra. Það
byggist einnig oft á sinnuleysi,
afskiptaleysi og kæruleysi for-
eldranna. Kærulausir foreldr-
ar kæra sig ekki um börn sín;
þau eru þeim þess vegna ekki
kær. það er að segja, þau elska
foreidrana ekki. Verst af öllu
fyrir . barnið er afskiptaleysið.
og það finnur fljótlega þann
kærleiksskort foreldranna, sem
því veldur.
Skynsamlegur agi
er nauðsyn.
Foreldrarnir tákna allt vald
og öll valdboð fyrir barnið. Sú
afstaða, sem það myndar gagn-
vart þeim, grundvallar alla af-
stöðu þess til yfirvalda á full-
orðinsárum, hvort það verður
uppreistarseggur eða nýtur
þjóðfélagsþegn. Hvort barnið
hlýðir síðar meir lögmáium
ríkis síns eða kirkju, valdböði
siðvenjanna, þjóðfélaginu eða
þess hóps, sem það umgengst,
fer að: miklu leyti eftir því,
hvort það hefir læát að hlýða
foreldrum sír.um, heimili og
skóla.
Margir höfundar og fræðing-
ár fyrr og síðar, hafa haldið
því fram, að barnið verði að
bera virðingu fyrir foreldrum
sínum og álíta þau vera góðar
fyrirmyndar og til þess hæf að
gagnrýna þau og banna þeim, ef
það á að geta þroskað hjá sér
nýtilega samvizku, sem það
getur notað til þess, að stjórna
með hinum frumstæðu hvötum
sínum og ástríðum. Á núverandi
þroskastigi þjóðarinnar skortir
okkur meiri, skynsamlegri og
betri aga á öllufn sviðum.
Svo við snúum okkur. aftur
að barninu, þá er þvi nauðsyn-
legt bæði frelsi og sjálfstjóm.
Þar er hinn gullni meðaivegur
beztur. Ekki má sífeUt vera að
jagast í barninu, nöldra og
: banna því í tima og ótíma. Það
þai-f að hafa frið til þess að geía
leikið séi' óhindrað og sinnt gín-
um hugðarefnum. Elcki ber að
banna barninu eða skipa því
fyrir út af smámunum, heldur
einungis i því, sem skiptir
jnDclu máii fyrir velíarð þess
þess í lergd &g bráð. Þegar
skipa á barninu fyrir, ber að
fylgja nokkrum einföldum
reglum. í fyrsta lagi þarf að
vekja athygli barnsins og segja
því síðan fyrir á máli, sem það
skilur fyllilega. Of flóknar
skýringar rug'la það í ríminu.
Tala ber hægt og skýrt til þess.
að barnið skilji mann. Flest
fimm ára börn eru ennþá að
læra merkingu einstakra orðaJ
svo barnaskólarnir, gagnfræða-,
mennta- og aðrir æðri skólar
við og veita barninu fræðslu og
þekkingu, en eiga einnig að
hafa holl siðférðileg og uppeld-
isleg áhrif á barnið. Því miður
ber of mikið á stjórnleysi og
agaleysi í skólum landsins al-
veg eins og á heimilunum, þó
að vitanlega séu til heiðarlegar
undantekningar frá reglunni.
Tónlistar- og aörir leilcskólar
taka nú í sífellt vaxandi mæli
þátt í uppeldi barna, ef segja
má, að „blindur er bóklaus
maður“, mætti eins segja
„aumur er ólistrænn maour“.
Kristindómsfræðsla, sem börn-
in fá í barna- og sunnudaga- !
skólum og undir ferminguna
er ómetanlegt, en festir oft ekki
góðar rætur nema jarðvegurinn
hafi verið undirbúinn á heimil-
unum frá blautu barnsbeini.
Þekkingin, . siðgæðið, list-
irnar og trúarbrÖgðin eru þau
j andlegu verðmæti og þær anda
þeim. Þó að vínið sé vágestur
heilþrigðum mönnum, þá er
það ekkert hjá því hyldýpi
eymdar, sem það veldur vand-
ræðabörnum og unglingum.
Barnaverndar-
félögin.
gáfur og sá varanlegi fjársjóð-
ur, sem þjóðfélagið á að keppa
eftir ‘ fyrst og fremst einkum
fyrir hina uppvaxandi kynslóð,
og' þá mun allt hitt veitast þeim
að auki.
Vandræðabörnin.
Fram að þessu hefi eg rætt
um allrliða verndun venjulegra
barna, barna, sem þroskast á
eðlilegan hátt. En til eru börn,
HarSstjórn sem eru afbrigðileg og orðið
er skaðleg. hafa hornreka í lífinu. líkam-
lega, gáfnafarslega eða tilfinn-
Ekki má. gefa meira en eina ingalega) en það eru líkamlegir
skipun í einu og oft er skyn-j sjújjnngaj- fávitar og vanræða-
samlegt að útskýra fyrir barn-j börn Þau’ þurfa sérstakra að.
inu þörfina á^ því^að skapunm gerf| með, barnaspítala, fávita-
hæli og hæli fyrir vandræða-
sé framkvæmd. Það ber að full-
vissa sig um, að það sé rétt-
mætt og gott, sem heimtað er
af barninu, en svo á að sjá um,
að barnið raunverulega fram-
kvæmi það, sem beðið er um.
Skilyrðislaus hlýðni í öllum til-
fellum er samt skaðleg, enda er
síkt harðstjórn og' þar af leið-
andi öfgar. Aldrei á að skipa
barninu eða hegna því í bræði
og þaðan af síður má nota hót-
anir eða mútur til þess að fá
það til að hlýðnast. Forðast ber
að gera slæma hegöun skemmti-
lega með því að hlæja að henni,
veita henni óeðlilega eítirtekt
og umtal eða launa hana á ann-
an hátt beinlínis eða óbeinlínis.
Þó a<5 hér sé bent. á nauðsyn
ag'afts‘niá ekki gleyma því, sem
nútímauppeldisfræðin kennir
einaig, áð'það er hlýjan, eftir-1
tektin og alúðin, sem mestu
máli skipta.
Þeg'ar heimilinu sleppir, taka
barnaskólarnir við og í sumum
tilfellum leikskólarnir. Þeir eru
þarfar stofnanir einkum í bæj-
unum, kþnna börnum, fljótt fé-
lagsyndi o.g. ýmsar góðar um-
gehgnisvenjur og leíki. Margir
telja óheppilegt að senda mjög
ung börn á þá, það slíti um of
hið nána samband, sem rnynda
þarf við ; foreldrana, einkum
jnóðprina. Á fyrstu árunum má
;.barnið helzt aldrei vera ■ án
móðurumhyggjunnar og návist-
ar móðurinnar, varla einu sinni
í örfáa daga, ef vel á að vera,
að dómi barna- og sálfræðinga.
Agaleysi
í skólum.
Það er þess vegna ekki heldur j
heppilegt, að börnin séu of:
lGngi'í leikskólunum á daginn, j
:helzt ekki lengur en"5—^6-fírna!
í mesta lagi. Síðar meir takaj
börn og unglinga. Það er at-
hyglisvert með vandræðabörn-
in, sem koma jafnt frá vel stæð-
um sem fátækum heimilum þar
sem kuldalegt andrúmsloft,
sinnuleysi, eftirlæti, óeining,
óreglu, drykkjuskapur, tor-
tryggni eða togstreita eru ríkj-
andi, að þau verða yfirleitt ekki
geðveik og verða mörg að nýt-
um þjóðfélagsþegnum á þrí-
tugs- eða fertugsaldri með þó
einu skilyrði. Lífið sjálft, barna
verndarnefndirinar og félögin
og hið góða þjóðfélagsskipulag,
sem við búum við, bætir þeim
upp þann uppeldiskort, sem
þjáði þau í bernsku. En vcðinn.j
er vís, ef vandræðabörn fárá '
að neyta áfengis. Þau lenda þá
afarmcrg .á glapstigum glæþá-
brautanna eða ofdrykkjunnar
og þá er loku skotið fyrir alla
tilfinningalega framþróun hjá
■.WA%VW^
Hér á landi eru nú starfandi
11 barnaverndarfélög á Akra-
nesi, Stykkishólmi, ísafirði,
Siglufirði, Akureyri, Húsavik,
Neskaupstað, Vestmannaeyjum,
Keflavík, Hafnarfrði og Reýkja
|vík. Markmið þeirra er í fyrsta
lagi að vinna að almennri
barnavernd og uppeldi van-
heilla og annara afbrigðilegra
banra og í þriðja lagi að hjálpa
börnum og' ungmennum, sem
framið hafa lögbrot eða eru á
annnan hátt á glapstigum. Fé-
lögin hafa þegar unnið mikið
og gagnlegt starf eftir þessum
leiðum. Auk þessa glíma félög-
in öll við sérstök verkeíni önn-
ur. Á Akureyri rekur félagið
nú t. d. leikskóla við mikla að-
sókn. Á Siglufirði kom félagið
upp myndarlegum leikvelli
með öllum tækjum. Á ísafirði
er verið að safna til leikvallar,
og hefir félagið tryggt sér þar
lóð. í Reykjavík gaf félagið
öll rúm og rúmstæði í fávita-
hælið í Skálatúni. og hefir
styrkt ýmsa menn til utanfarar
til þegs að kynna sér aðferðir
og störf í þágu félaganna.
Fyrsta félagið var stofnað í
Reykjavílc árið 1949, og fjórum
árum síðar var Landssamband
íslenzkra barnaverndarfélaga
stofnað árið 1953. í stjórn þess
eiga nú sæti Matthías Jónasson
formaður, frú Lára Sigurbjörns
dóttir varaformaður, Svava
Þorleifsdóttir fyrrv. skólastjóri,
Rögnvaldur Sæmundsson skóla-
stjóri gagnfræðaskólans í
Keflavík og Valgarður Krist-
jánsson fullrúi bæjarfógeta á
Akranesi. ,
Félögunum hefir verið út-
hlutaður fyrsti vetrardagur til
umráða og er hann kalla'ður
Barnaverndardagurinn. Þá fer
að venju fram kynningarstarf-
semi og fjársöfnun til félag-
anna.
Menn eru séjrstaklega hvattir
tii þegs að gáhga í félögin og
styðja þau á annan hátt eftir.
megni.

IMtl
AtvinnuleýSisskfánihg samkvæmt"ákvÖrðun' laga nr, 57
frá 7. maí 1928, fer fram á Ráðningarátofú'‘Reykjávíkur-
bæjar, Hafnárstræti -20,: daganá'í., 2: og 3. hovember þ. á.
og eiga hlutaðeigendur, er óska að skrá. sig samkvæmt
lög'unum að gefa sig' fram kl. 10—12 f.h. og kl. 1—5 e.h.
hina tilteknu daga. Óskað ér eftir, að þeir sem skrá sig séu
viðbúnir að svara meðal annars spurningunum:
1. Um atvinnúdaga og tekjur síðustu þrjá mánuði.
2. Uih -ei'gnir cg skuldir.
Reykjavík;.29. október 1955.

miKÍ-í

»V^VAVAV-VV.W.*VWAVn%iVW«W\.VWtVWViAV.%W.*A