Vísir - 24.11.1955, Qupperneq 4

4
VISIH
Fimmtudaginn 24. nóvember 1955

■!
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
AuglýsingastJ-óri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Afgreiðsla: Ingólfsstræfi 3. Simi 1660 (fimm línur).
Útgefandi; BIABAÚTGÁFAN VÍSIS HT.
Lausasala 1 krona.
Félagsprentsmiðjan hJ.

Vandaðar jólabækur Irá
útgáfunni Lelftri.
Þegar jóh'n nálgast.
T^að er næsta erfitt að trúa því, að jólin sé á næstu grösum.
•*- . Um land allt er einmunatíð, og fyrir nokkrum dögum var
til dæmis milli tíu og fimmtán stiga hiti á norðausturhluta lands-
ins. Úr sumum sveitum norðanlands berast þær fregnir, að þar
sé tún enn græn, fjöll auð upp á efstu brúnir og fé gangi sjálfala,
eins og um sumar væri. Þannig getur náttúran verið duttluriga-
full í þessu norðlægu landi, haft fullkomin endaskipti á árs-
tíðunum, því að í sumar fannst mönnum hér sunnanlands, að
ekkert sumar hefði komið, af því að rigningarnar voru svó
tíðar og langvai’andi, og eiginlega sá ekki til sólar vikum saman.
En i fyrradag fengu menn þó órækar sannanir fyrir því, að
nú mundu jólin ekki vera langt undan. Fregnin, sem vakti menn
til vitundar um þetta, kom þó ekki frá einhverju þeirra landa,
þar sem jólin eru hátíðleg haldin með venjulegum hætti krist-
rinna manna. Nei, slíks var ekki að vænta. Það var stutt og
laggóð frétt austan úr Grúsíu, sem gerði mönnum grein fyrir
þvi, að mikil hátíð mundi á næstu grösum.
Það virðist vera orðin regla hjá kommúnistum austur í
Garðaríki að efna til nokkurra hátíðahalda, þegar líður að hátíð
Ijóssins. Þetta er þó ekki orðinn mjög gamall siður, eða menn
tóku þá ekki mjög eftir honum, fyrr en fyrir tveim árum eða
.svo. Þá var jólaboðskapúrinn þar eystra tilkynntur með því,
að alþjóð var látin vita, að Kölski eða staðgengill hans á jarð-
ríki hefði verið gérður höfðinu styttri. Kommúnistaforingjarnir
höfðu látið taka Lavrenti Beria af lífi.
iYfargir vilja gera sér dagamun á jólunum, eða svo er það að
minnsta kosti um kristna menn. Nú vita allir, að menn af því
tagi eru ekki pfsóttir í ríkjum kommúnista, og að þeir njóta þar
fullkomins frelsis, enda þótt einhverjar kirkjur hafi tekið upp
á því að breyta um gervi og gerast söfn trúleysingja — þvert
ofan í vilja stjórnarvaldanna. En til þess að sýna, að kommún-
istar kynnu raunverulega að meta jólin og nota þau á réttan
hátt, var gripið til þess heiifaráðs fyrir tveimur árum, að nota
þau til þess að verða dánardægur manns, er hafði verið dygg
hægri hönd Stalins en gerzt svikari að horium dauðum.
En jólin erti ekki nema einu simú á ári, enda þótt börnin
mundu vafalaust vilja, að árið væri allt ein jól, og þess vegna
var allt kyrrt í Garðariki fram eftir öllu síðasta ári. Svo fór
nóttina að lengja, og þá var jólaUndirbúningurinn hafinn af
kappi. Og hann varð ekki árangurslaus, því að einnig um síðustu
jól barst fagnaðarboðskapur út um heiminn. Fleiri iljmenni
höfðu verið af lífi tekiri — fleiri menn af sáma tagi og Beria
íengið makleg málagjöld.
Nú er skanunt til vetrarsólhvarfa, aðeins f jórar vikur, og það
er því víst, að undirbúningur jólahaldsins þar eystra hefur staðið
um nokkurn tíma. Sannanir fengust líka fyrir því fyrir tveim
dögum, þegar sagt var frá því, að fimm valdamenn í Grúsíu
hefðu verið teknir af iífi fyrir allskyns glæpi. Líklegast hefur
átt að fita þá tii jólanna, en eins og blessuð börniri gátu Öðling-
arnir austur þar ekki beðið með jólahaldið þessar fáu vikur,
sem eftir voru, og þess vegna var helgi jólanna' látin byrja
svona snemma. Þannig getur það farið hjá þeim, sem eru barns-
legir í anda og'hjartah'reinir.
Nú er kominn sá tími árs,
þegar svo margar bækur berast
á markaðinn, að menn tala um
bókaflóð.
Ekki þarf að segja mönnum,
að í f-lóð-i því kennir margra
grasa. Út eru gefnar margar
góðar bækur, en það eru þó
ekki ævinlega þær, sem bóka-
þjóðin kaupir mest af. Þær góðu
verða oft útundan, því að margt
kenjur til greina, þegar menn
velja bækur— útlit þeirra, heiti
þeirra og auglýsingar um þær.
Og í ár eru horfur á því, að
bókaútgáfa verði meiri en
nokkru sinni.
Eitthvað á þessa leið fórust
Gunnari Einarssyni, forstjóra í
Leiftri, orð í gær, er hann rabb-
aði við blaðamenn um bókaút-
gáfu almennt, en um fjórar
góðar bækur sérstaklega.
Bókaútg'áfan Þjóðsaga sendir
nú til dæmis frá sér þriðja bindi
af þjóðsögum Jóns Árnasonar.
Svo sem kunnugt er, komu þjóð
sögur úr saírii Jóns út fyrir æva
löngu, en aragrúi sagna var þá
eftir, því að hann vann sýknt
og heilagt að söfnun, og fékk
mikið .úr öllum áttum og safn-
aði fram á dauðadag. Eru hér
sagnir eftir ýmsa höfunda,
suma eldri en Jón, og er þess
ekki kostur að gera þessu frek-
ari skil í stuttri blaðagrein,
Bjarni Vilhjálmsson og Árni
Böðvarsson hafa séð um útgáf-
una. Er 3. bindið 600 síður í
stóru broti, með drjúgu letri.
Hinar bækurnar eru Konungs
Skuggsjá, og gerði 'próf. Magnús
vuvwvyvywvwwwi.ww«wjWj%viiVW,.nívvAvwv.vvv
Btóhlé og aSgöngumiðaverS.
Greinargerð frá sljórn felags
kvikniyiidaliásiaeigenda.
í dagbl. Vísi 22. þ. m. .er birt hópur kvikmyndahúsgesta vildi
Már Lárusson grein fyrir henni.
Þessi merka bók er nú prentuð
í fyrsta sinn hérlendis, en jafn-
an verið vinsælt rit. Á bókinni
er nútíma stafsetning, en bókin
er 246 bls., auk formála. Þetta
er siðfræði, sett fram í sam-
talsfofmi, og á alltaf erindi til
manna.
Þriðja bókin, sem út kemur á
vegum Leifturs, eru Smásögur
Péturs biskups Péturssonar, en
þær komu fyrst út fyrir um
einni öld. Kvaðst Gunnar Ein-
arsson gefa þær út m. a. vegna
þess, að hann hefði endur fyrir
löngu lært að lesa gotneskt let-
ur á þeim. Þessi nýja útgáfa
er 214 blaðsíður að stærð, ó-
breytt frá frumútgáfu að öðru
en stafsetningu, Þetta er fjöl-
breyttur og skemmtilegur lest-
ur. —
Fjórða og síðasta bókin, sem
Gurinar Einarsson skýrði frétta-
inönnimi frá að þessu sinni, er
skáldsagan „Þar sem brimald-
an brotnar“, og er það 10.
skáldsagnabindi Guðrúnar frá
Lundi á 10 árum. Sagan er 381
bls. að stærð, en Gunnar Ein-
arsson segir, að engar skáldsög-
ur seljist betur en bækur Guð-
rúnar frá Lundi, enda eru þær
ágætlega gerðar á marga lund.
----—o--------
Mjóflcurskömmtun.
TVTú hefur verið skýrt frá því, að gera rriegi ráð fyrir, að
mjólkúfskömmturiin'nf vefði aflétt innari skarrims, því að
mjólkurmagn það, sem til bæjarins befist, d'ari óðum Vaxari'di.
Hefur þetta haft það í för með sérr að unnt hefur verið að selja
meira en áður af óskammtaðri mjólk eftir klukkan tvö á daginn,
og hefur það verið til mikilla bóta fyrir marga, þótt skömmt-
un sé enn í gildi.
Annars finnur almennuigur — og þá fyrst og fremst barna-
íólk —■ það helzt að skömmtuninni, að .enginn greinaxmunur
«r gerður á því, hvort’seðlar gilda fýrir þörn, sem þurfa nauð-
.synlega á mjólk að halda, eða fullorðna, sem kæra sig kannske
eklcert um mjólk, og þarfnast hennar að minnsta kosti engan
veginn eins og ungviðið-., Það kostar nokkra vinnu og umstang1
að gera nauðsynlegáii.bre!ytingar; á riúverandi fyrirkomulagi, en
eðlilegt virðist, aðTékið se tillit til þaxfa eiristakíinganna.
grein undir fyrirsögninni: „Bíó-
hléin tekin upp aftur.“ Er þar
skýrt frá því, að hléin í kvik-
myndahúsunum hafi verið tek-
in upp á nýjan leik. Jafnframt
er skýrt frá því, að kvikmynda-
húsin hafi hækkað verð að-
göngumiðanna, vegna þess að
afnema átti hléin.
Út af þessu vill Félag kvik-
myndahúsaeigénda taíca þetta
fram:
1. Það er ekkert samband á
milli hækkunar á aðgöngu-
miðaverði og afnáms hléa.
Miðaverðið var fyrir skömmu
hækkað um eina krónu vegna
síaukins rekstursköstnaðai’ t.
d. hækkunar á kaupi, auglýs-
ingurri, rafmagni, myndaleigu o.
m. fl.
Þessi hækkun var ákveðin
löngu áður en . til tals kom að
afnema hiéin. Þó iað kvikmynda
hús hafi nú neyðst.iil þess að
haikka verð aðgöngumiðanna
lítið eitt. . er vériðið hór mun
lægra eri í öðrum löndum. í
þessu sambandi má geta þess,
að fyrir síðasta stríð var meðal-
verð miðanna hér um kr. 2,50,
en er nú á milli 8 og 9 krónur,
en ef fylgt hefði verið öðrum
verðhækkunum í þjóðfélaginu
síðan fyrir stríð, ætti meðal-
verðið nú að vera einhvers stað-
ar á milli 25 og 30 krónur, hver
miði.
2. Atkvæðagreiðslan um af-
nám hléa sýndi að mjög stór
hafa hlé áfxam, eða rúmlega 10
þúsund manns áf 24 þúsund-
um, er greiddu atkvæði. At-
kvæðagiæiðsan sýndi því, að
hléin eru ekki eins óvinsæl og
látið var í veðri váka. Sum
kvikmyndahúsin hættu þó strax
að hafa hlé og' hafa ekki tekið
þau upp aftur, en önnur hætta
að nókkru leyti.
Nú hafa kvikmyndahúsin á-
kveðið að afnema hléin 5 daga
vikunnar, en til þess að taka
tillit til hins stóra minnihluta
kvikmyndahúsgesta, verður
hlé haft framvegis á sýningum
2 daga vlkunnar.
Er það nú von kvikmynda-
húseigenda, að allir megi vel við
una og öllum sé gert til hæfis,
og ættu því frekari umræður
úm málið 'að yera óþarfar.
Reykjavík, 23. nóv. 1955.■
Stjórn
Félags' kvikmyndahúseige.nda
í Reykjavík.
Við þessa yfirlýsingu Félags
kvikmyndahúsaeigenda vill
Vísir leyfa sér að taka fram eft-
irfarandi:
Þegar blaðamönnum var á
sínum tíma skýrtifrá væntan-
legri atkvæðagreiðslu vegna
hléanria, var ótvírætt látið í
veðri vaka, að ef hléin yrðu af-
numin, sæju kvikmyndahús-
‘eigendur sér ekki .annað færþ
en að hækka verð aðgöngumiðrj
anna, og var þetta almennt slcil- I
Oft hefir mér dottið í hug,
enda þótt ég sé yfirleitt andvíg-
ur allri einokun, að vafamál sé,
hvort leyfilegt ætti að vera
hverjum og einum að flytja inn
vélar og tæki, sem nauðsynlegar
þykja til sjávar og sveita. Oft
heyrir maður það, að einhver
hafi keypt dýra vél hjá umboðs-
manni vélaframleiðanda, en svo
hafi vélin bilað, en ekkert vara-
styklci verið fyrir hendi, og ekki
hægt að útvega það' öðruvísi en
með því að panta það frá því
landi, sem vélin er framleidd í.
Alltaf er slíkur dráttur kostnað-
arsamur, en þó misjafnlega.
Vélar í fiskiskip.
Það virðist t. d. vera. nauðsyn-
letg að þeir, sem flytja inn vélar
í báta og fiskiskip, eigi ávallt
nægar birgðir af varahlutum,
svo fljótlega sé hægt að gera viö
bilanir, þegar þær ber að hönd-
um. Dýrt er að láta báta t. d.
liggja aðgerðarluasa á vertíð,
vegna þess að biða þarf eftir
varahlut frá öðru landi. Þetta er
svo sem ekki ný bóla, þvi í yfir
10 ára gömlu blaði, sem ég var
að blaða í, stendur eftirfarandi
klausa í grein, er ber heitið:
Öngþveiti í vélamálum útvegs-
ins. „Undanfarið hefir það veriö
og er enn svo, að engin takmörk
eru fyrir því, hvernig megi flytja
inn vélar til landsins. Það hefir
því orðið þannig, að menn kepp-
ast um að útvega sér „umboð“
frá vélaframleiðendum erlendis.
Misjafnlega á haldið.
I Sumir hafa - stundað slíkt um-
i boð af mikilli alúð, lagt í það
1 mikla vinnu að fá sem beztar
vélar til landsins, eiga nóg af
varahlutum og fylgjast sem betz
með því, hVernig vélarnar reyn-
ast, og að ekki þurfi að koma til
f járhagstjóns, langvarandi róðra-
missis, ef vélabilanir verða. Hins
vegar eru svo dæmi .þess, að um-
boðsménn hafa keypt eina vél til
landsins varahlutalausa, komið
henni út og hætt siðan vélasölu
og farið í annað, en vélareigand-
inn orðið fyrir stórkostlegu fjár-
tjóni, ef vélin hefir bilað. Og svo
eru margir umboðsmenn, er hafa
vélasölu í hjáverkum, en aldrei
getað lagt til hennar nægilegt.
í jármagn eða vinnu, til þéss að
hún gæti orðið nægilega öflug.
En það hefir aftur I för með sér
margvísleg óþægindi, sem of
langt yrði upp að telja . .
Þegar keyptar eru vélar.
Þótt langt sé orðið síðan þetta
var skrifað, er viðhorfið svipað
enn. Það er yfirleitt látið átölu-
laust, þótt nýjar tegundir af alls
konar vélum komi nær daglega
á markaðinn. Þetta á við á öllum
sviðum. En eitt getur þó kaup-
andinn gert og ætti alltaf að
gera, en það er að kynna sér,
ef hann ætlar að kaupa einhverja
vél, sem venjulega er dýr, að
umboðsmaðuriijn eða salinn sé
birgur af varahlutum, Það hefir
margur farið flatt á þvi, að gera
sér ekki grein fyrir þvi i tíma.
kr.
ið svo, og ekki mótmælt, að
þetta yrði að gera, vegna mink-
andi sælgætissöiu, yrði að-
göngumiðaverðið. hækkað. Nú
er allt öhnur ástæða gefin fyrir
hækkun miðanna en áður þótti
ástæða til. Hitt er svo allt ann-
að mál, að vel getur verið, að
hækkuniri sé sjáíísúgð Qg,:,eðli-
leg, jsamanboriði við hhri al-
mennu dýrtíð í iandiriu.