Vísir - 05.03.1957, Blaðsíða 5

Jniðjudaginn 5. marz 1957
vísne
Hin nýja stefna stjórnarinnar í afuriía-
sölumálunum er mjög varhupverii.
Nefndarálit minnt hSuta
um afurðasölufrv,
Minni liluti sjávarútvegs-
nefndar neðri deildar, sjálf-
stæðismennirnir Pétur Ottesen
<og Sigurður Agiistsson hefir
skilað áliti um frumvarp stjórn
.arinnar um sölu og útflutning
sjávarafurða og fleira.
Eins og getið hefir verið í
Vísi. klofnaði nefndin í málinu,
og hafa stuðningsmenn ríkis-
stjórnarinnar lagt til_ að frv.
verði samþykkt enda þótt átta
af tíu samtökum, er leitað var
umsagnar hjá_ væru á móti
frumvarpinu, þar sem ríkis-
stjórnin hefir í eldri lögum og
reglugerð allt það vald, sem
'hún leggur til að sér verði veitt
með hinu nýja frumvarpi.
Ummæli þeirra samtaka, sem
hér um ræðir, skulu ekki rakin
hér, en þess má geta, að ein-
ungis Alþýðusamband íslands
og Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga óskuðu eftir því að
frumvarpið yrði samþykkt.
Talar það sínu máli.
Hér fara á eftir aðalatriðin
í nefndaráliti þeirra Péturs og
Sigurðar:
Á þeim rúmlega hálfum öðr-
um áratug, sem ríkisstjórninni
hefir verið falið þetta vald um
íhlutun gagnvart sölu útflutn-
dngsafurða, hefir þróunin í út-
flutningsmálum sjávarútvegs-
ins alltaf meira og meira faérzt
i það horf, að framleiðendur
hafi falið félagssamtökum sín-
um að hafa söluna með hönd-
xim. Þannig er þetta nú, að eig-
endur saltfisks hafa falið Sölu-
sambandi íslenzkra fiskfram-
leiðenda sölu á öllum út'fluttum
saltfiski. Freðfisksalan er öll að
heita má í höndum tveggja fé-
lagssamtaka: Sölumiðstöðvar
hraðfrystihúsanna og Sambands
islenzkra samvinnufélaga. Sam-
band skreiðarframleiðenda hef-
ir í sínum höndum sölu á 70%
af allri skreiðarframleiðsunni.
Og' loks sér síldarútvegsnefnd
um sölu á allri útfluttri saltsíld.
Eru þá taldar allar aðalút-
flutningsvörur sjávarútvegsins,
aðrar en lýsi, hrogn og mjöl en
sölu á miklum hluta þessara
vara hafa félagssamtök fram-
leiðenda eimrig með höndum.
Pukisstjórnin hefir ekki tilþessa
sýnt neina viðleitni til þess að
taka fram fyrir hendur fram-
leiðendanna um þessa þróun
sölutilhögunarinnar, en í þess
stað jafnan látið framleiðend-
um í té stuðning sinn við þessi
samtök, með því t. d. að veita
sumum þessara félagssamtaka
framleiðendanna löggildingu til
"útflutnings. Einnig hefir ríkis-
stjórnin haft hönd í bagga með
því hvaða verð skuli sett á
vöruna, og úrskurðarvaldið um
það er hverju sinnisí hennar
höndum.
Framkvæmd þessa víðtæka
valds hefir farið þannig úr
hendi hjá ríkisstjórninni, að
ekki hafa síðustu fimm árin
komið fram neinar ■ tillögur um
■það á Alþingi að breyta þeim
Jögum, sem um þetta gilda.
sjávarútvegsnefndar
stjórnarmnar.
Þetta sýnir, að þeir, sem hér
eiga hlut að máli. hafa unað
vel við það, hvernig ríkisstjórn-
in hefir-, beitt íhlutunarrétti
sínum um þessi mál. Framleið-
endur hafa þá líka einir ráðið
um tilhögun þessa máls, enda
væri það ákaflega óeðlilegt. að
rikisstjórnin færi að grípa inn
í qg beita sér gegn því, að fram-
leið'sndur mættu hafa þá til-
högun á sölu afurða sinna, er
þeir telja að tryggi þeim hæst
verð á heimsmarkaðinum. Það
verður að telja mjög varhuga-
vert ef nokkuð yrði aðhafzt. er
telja mætti að gæti gengið í
berhögg við sjálfbjargarvið-
leitni framleiðendanna á þessu
sviði.
Nú mætti spyrja: Hvað veld-
ur því, að þeir, sem standa að
félagssamtökum framleiðenda,
sem fara með sölu á útflutn-
ingsvörum sjávarútvegsins,
skuli nú rísa upp og andmæla
hai-ðlega samþykkt þessa frum-
varps ríkisstjórnarinnar um
sölu og útflutning sjávaraf-
urða? Ekki er þetta gert af því,
að ríkisstjórnin sækist eftir
með frv. meira eða auknu valdi
til íhlutunar um þessi mál. Eins
og fyrr er að vikið hefir rikis-
stjórnin allt þetta vald í þeim
lögum og reglugerð sem gilda.
Hér hlýtur því eitthvað annað
að koma til.
Og það þarf ekki heldur lengi
að leita til að sjá, hvað hér er
á seyði. í greinargerð frv. er
boðuð stefnubreyting af hálfu
núverandi ríkisstjórnar í með-
ferð þess valds, sem hún hefir
til áhrifa á gang og framkvæmd
þessara mála. Það er tekið fram
skýrum stöfum í greinargerð-
inni að frjálsræðá það, sem
framleiðendur búa nú við um
uppbyggingu félagssamtaka
þeirra, er þeir fela sölu afurð-
anna verði nú skert frá því,
sem verið hefir. Og það er þann
ig að orði komizt um þennan
boðskap: „Samkvæmt þessu
fyrirkomulagi fær enginn út-
flytjandi einkarétt á útflutningi
neinnar vörutegundar. en
hverjum sem vill gefst kostur á
að sýna hæfni sína og mögu-
lpika þá, sem fyrir hendi eru.“
Þetta er mjög skýrt fram sett,
og enginn þarf að fara í graf-
götur um það að hverju er
stei'nt.
Síldarsaltendur líta svo á,
að mikið öryggi felist í því, að
sildarútvegsnefnd fari ein með
sölu síldarinnar. Þeir líta svo
á. að með þessum hætti notist
betur að þröngum markaði, með
þessari tilhögun sé salan trygg-
ari og með þessu móti náist
hærra verð fyrir síldina en ella.
Síldarútflyljendur hafa talið,
að síldarútvegsnefnd væri að
þessu leyti nokkurs konar vígi
fyrir þá. En nú boðar ríkis-
stjórnin að hún ætli að brjóta
niður þetta vígi. Nú „fær eng-
inn útflytjandi einkarétt á út-
flutningi neinnar vörutegund-
ar“, segir í greinargerðinni.
Útflytjendur saltfisks hafa
talið hag sínum betur borgið
með því að hafa sölu saltfisks-
ins á einni hendi. Saltfiskurinn
er líka seldur á þröngum mark-
aði erlendis í harðri samkeppni
við aðrar þjóðir. Frjálsræði
framleiðendanna í þessu efni
skal nú einnig takmarkað.
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna
og Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga hafa í sínum hönd-
um alla freðfiskssölu, þegar frá
er tekið það lítilræði, sem fram-
leitt er í fiskiðjuveri ríkisins.
Allmikið af freðfiskinum er selt
með samningum sem hið opin-
bera gerir við önnur ríki. Hinn
hlutinn, sem einnig er allveru-
legur, er að mestu á vegum
Sölumiðstöðvarinnar og Sam-
bandsins. sem hafa samstarf sín
í milli. Nú ætlar ríkisstjórnin
að stuðla að því að hverjum
sem vill gefist kostur á því að
spreyta sig á sölu freðfisks í
samkeppni við fyrrnefnd fé-
lagssamtök, án tillits til þess,
sem þau hafa til málanna að
leggja um það, sem hér henti
bezt hagsmunum íslendinga.
Hin nýja stefna stjórnarinnar
er skýrt mörkuð. Með frv. er
„gengið inn á nýja braut“, seg-
ir í greinargerðinni.
Eins og að er vikið í nefndar-
álitinu hér að framan. teljum
við hina nýju stefnu stjórnar-
innar. hvað þetta varðar, mjög
varhugaverða. Affarasælast er
vafalaust, að framleiðendur fái'
sjálfir að ráða því, hvaða til-
högun þeir hafa á þeim félags-
samtökum sínum, er þeir fela
söluna. í þessu efni styðjast
þeir við langa reynslu og þró-
unin í þessum málum þeirra er
byggð á þessari reynslu. Það
er engan veginn af því, að út-
flytjendur sjávarafurða kunni
ekki eins og aðrir að meta kosti
samkeppninnar í verzlun og
viðskiptum. Það er þeim sem
öðrum ljóst, að frjáls sam-
keppni í verzlun samfara miklu
vöruframboði er langsamlega
áhrifamesta og raunhæfasta
aðferðin til þess að halda niðri
vöruvei’ði. Verðlagsákvarðanir
ríkisvaldsins eru harla hald-
litlar á viðskiptasviðinu í sam-
anburði við samkeppnina. En
hið gagnstæða verður upp á
teningnum þegar gera á ráð-
stafanir til að halda uppi vöru-
veroi, eins og hér á sér stað í
sambandi við útfiutninginn.
Þær þjóðir, sem kaupa af Is-
lendingum saltfiskinn, þekkja
engu síður en vér kosti sam-
keppninnar til lækkunar á
vöruverði. Þess vegna lítar þær
félagssamtök þau, sem framl.
hér hafa komið sér upp til þess
að hafa á hendi fisksöluna og
síidarframboðið, ekki sömu
augum og vér. Þessar þjóðir
vita að þessi samtök og þetta
söluform kemur við þær. Þær
vita ofurvel, að með þessum
samtökum styrkir seljandinn
aðstöðu sína til þess að halda
uppi verðinu.
Niðurstaðan hjá okkur af
athugunum þessa máls verður
því sú, að ura Jeið og við skír-
V
skotum til þess, sem að framan
greinir. að ríkisstjórnih hefir í
lögum og reglugerð allt það
vald í þessum málum, sem í frv.
felst. og er það því óþarft, þá
viljum við brýna það fyrir rík-
isstjórninni, að það sé livort
tveggja í senn óskynsamlegt og
geti reynzt skaðlegt að taka
fram fyrir hendur framleiðenda
með því að leyfa þeim ekki að
hafa það form á sölusamtökum
bezt aðstöðu þeirra til þess að
halda uppi afurðaverðinu. |
Aðaltillaga okkar er því sú,
að frv. verði vísað frá með rök-
studdri dagskrá, en verði hún
felld, munum við við 3. umr.
ef til vill freista að flytja breyt-
ingartillögur við frv.
Till. til rökstuddrar dagskrár:
Þar sem ríkisstjórnin hefir i
gildandi lögum og' reglugerð
allt það vald í þessum málum,
sem í frv. felst, og telja verður
varhugaverða þá nýju stefnu í
framkvæmd þessara mála, sem
Kanada, sagði, að réttmætt værl
af ísrael að ganga út frá því, að
;éð yrði fyrir öryggi ísrael til
handa. — Fawsi sagði fyrir
áönd Egypta, að hann vonaði
að burtflutningur ísraelska her
liðsins yrði lokið á 1—2- dögum
og bæri Sameinuðu þjóðunum
að sjá um það. — Fundi var
frestað án þess næsti fundur
væri ákveðinn.
Fjör í Stjörnu-
bíó.
I gær hóf Stjörnubíó sýn-
ingar á liinni heimsfrægu
kvikmynd Rock Around Th®
Clock, sem hefur undanfarna
mánuði komið af stað „sögu-
legum“ atburður í kvikm.vnda-
húsum erlendis.
Víða hefur kveðið svo rammt
að „rokki“ ung'a fólksins, að
myndin hefur verið bönnuð
bcðuð er í greinargerð frv., þ.
e. a. s. að leyfa framleiðendum
ekki að ákveða það söluform,
sem þeir telja hagsmunum sín-
um bezt borgið með, tekur
deildin fyrir næsta mál á dag-
skrá.
ísrael —
Framli. af 1. síðu.
verið birt. Líklegt er, að það
hafi haft að geyma einhver vil-
yrði um stuðning Bandaríkj-
anna.
Dómur sögunnar.
Eitt brezku blaðanna í
morgun segir, að Ben Gurion
hafi hætt til stjórnmálamanns-
heiðri sínum og dómur sögu
Israels muni fara eftir bví hvað
framtíðin beri í skauti sér, en
verði Gazaspildan aftur notuð
fyrir bækistöðvar til árása á
Israel verði dómurinn óvægi-
legur.
Afstaða
Bandaríkjanna
er mikið rædd i brezkum
blöðum. Tvö þeirra fara þeim
orðum um hana, að ef þau sjái
nú ekki'um að Israel fái það
öryggi sem það eigi tilkall til,
múni fara hart dvínandi það
álit sem Bandaríkjastjórn enn
hafi í vestrænum löndum.
Refsiaðgerðirnar
Þá segja blöðin, að krafan
um refsiaðgerðir hljóti að vera
dottin niður. Eitt blaðið segiv#
að þrátt fyrir allt gort og hót-
anir arabisku þjóðanna, hafi
það verið lýðum ljóst um allan
heim, að þau heíðu ekki haft
neitt að gera í hendurnar á
Israelsmönnum, þótt þær hefði
samfylkt gegn þeim.
Allsherjarþingið.
Á fundi þess í gærkvöldi gerði
Noble fulltrúi Breta grein fyrir
afstöðu Bretlands til siglinga á
Akabaflóa. — Fulltrúi Indlands
hélt því fram, að ekki væri
hægt annað en viðurkenna rétt
Egypta á Akabaflóa.
Fulltrúi Rússa kvað ljóst, að
enn væri reynt að tryggja burt-
flutning ísraelska liðsins þann-
ig, að ísrael raunverulega fengi
framgengt kröfum sínum.
Pearson, utanríkisráðherra
með öllu. í einu kvikmynda-
húsi í Englandi lágu 13 bekkir
brotnir eftir sýningu, en í
brakinu fannst steinrotuð
„rokkdama". Fleiri sögur þess-
ari líkar hafa borizt hingað á
undan myndinni, og var því
ekki að undra. þótt aðsókn yrði
gífurleg'. Miðar seldust upp a
svipstundu og olli hin stóra
biðröð umferðartruflun við
Laugaveg. Varð að grípa til
þess ráðs að hafa aukasýningu
kl. 11 fyrir þá, sem ekki kom
ust að, en höfðu beðið lengi.
Ótti manna við óspektir og’
spellvirki, er myndin yrði sýnd
hér, reyndist ástæðulaus. Vissu
lega komst líf í unga fólkið er
konungur Rokksins Bill Haley,
birtist á tjaldinu, Minnti
„stemningin" í húsinu frekar ,á
jazzhljómleika en kvikmynda-
sýningu. Var takturinn ákaft
stíginn með tilheyrandi hróp-
um og lófaklappi, en bekkir og
stólar voru, góðu heilli óbrotn-
ir í leikslok, Kvikmyndin er á-
gætt sýnishorn af þessari „gor-
kúlu“' á sviði hljómlistarinnar,
sem líklega mun hverfa jafn
snögglega og hún kom, en
„tjáningar“ hins vestræna
heims hafa gert að einu aðal
áhyggjuefni foreldra sinna.
Vantraust fellt á
Eccies.
Jafnaðarmenn báru fram til-
Iögu um vantraust á Sir David
Eccles verzlunarráðherra í
neðri málstofu brezka þingsins
í gær, en tillagan var felld með
55 atkvæða meirililuta.
Honum var borið á brýn að
hafa sagt fyrirfram frá lækkun
skemmtanaskatts á bíómiðum,
en af því leitt kauphallarbrask.
Talið er, að Sir David hafi ó-
vart orðið það á, að viðhafa
orð, sem leiddu til þessara upp-
Ijóstana varðandi fjárlaga-
áform, en á sliku er oftast hart
tekið í brezka þinginu.
Sir David bauðst til þess að
segja af sér, en McMillan vildi
ekki heyra það r.efnt, og var
meðal þeirra sem vörðu hann.
í þinginu. Kvað hér hafa verið
um að ræða óaðgætni, sem væri
ekki svo alvarlegs eðlis, aS
nein ástæða væri til frekari að-
gerða. . j