Alþýðublaðið - 12.11.1928, Side 2

2
ALÞÝÐUbLAÐIÐ
JLLÞÝÐUBLAÐIÐ
1 kemur út á hverjum virkum degi. j
; Aígreiðsla í Alpýðuhúsinu við j
: Hveriisgötu 8 opin irá ki. 9 árd. j
I til ki. 7 síöcl. t
1 Sirrlífitoía á saroa stað opin kl. j
; S'/s-lOVg ártí. og kl. 8—9 síðd. t
| Simar: 988 (afgreiðBlan) og 2394 >
' (skrífstofan). t
j Verðlags Áskriftarverð kr. 1,50 á j
; másiuði. Auglýsingarverðkr.0,15 [
i hver mm. eindálka. j
; Prentsmiðja: Alpýðuprentsmi&jan J
(i sama húsi, simi 1294).
L.
Músalelgaekrill.
Jðfnuður íhaldsins og réttlæti.
Jafna'ðarstefnan á ekkert erindi
tdl íslands, segja íhaldsmennimir
hér. Hér er enginn stéítamunur,
hér er alt fólk alþýðufólk, hér
em engir rikir og engir fátækir,
eða að minsta kosti- engir mjög
ríkir og engir svo fátækir, að
|)eir líði skort-
Þessum pjöðlygum hampa svo
íhaldsblöðin sýknt og heilagt,
reyna að telja almenníngi trú um,
að hér séu allir jafnir, reyna að
blekkja pá, sem bágt eiga, svo
að peir ekki fari að gera saman-
burð á kjömm sínum og h'nna,
sem lifa yið allsnægtir og auð,
auð, sem safnað hefir verið með
pví að borga of lágt kaup fyrir
vinnu fátæklinganna, eða selja
þeim of dýrt þarfjr þeirra, svo
sem fæði, fatnað, húsnæði og
annað slíkt-
Að eins 1/10 hluti þeirra íbúa
Reykjavíkur, sem tekjuskatt
greiða, eða innan við 1000 manns,
eiga yfir 5000 króna virði bver.
Hinír 9/10 eiga allir mtnna, flestir
alls ekkert- En pessi 1/10 hluti
skattgreiðenda á líka 60—70 millj-
óna króna virði, eða 60—70 þúi.
hver að meðaltali- En meðaltaian
segir ekki nema lítið brot af sann-
leikanum. Langflestir pessara 1000
manna eiga tiltölulega litlar eign-
ir, 5000—20000 krónur hver. 1C0
til 200 menn eiga mestan hluta
pessara 60—70 milljóna. En íbúa-
tala Reykjavíkur er nú um 25
púsund.
Svona er nú jöfnuðurinn á skift-
ingu eignanna.
En líiskjörin? Búa ekki flesíir
bæjarmanna við svipuð líískjör?
Því svara húsnæðisskýrslurnar.
Hér í blaðinu hafa öðru hvoru
verið birtar lýsingar á ýmsum í-
'búðum h.ár í bænum og sýnt fram
á, að lökustu íbúðirnnar eru lang-
dýrastar. Allur porri verkalýðs-
ins býr í svo slæmum húsakynin-
um, að heilsa hans og barna hans
er í afskaplegri hættu.
„Ibúðin er köld, rök, dimm og
par af leiðandi h&llsuspillandi,“
stendur skráð í fjölda skýrslna
peirra, sem safnað hefir verið.
Þrengslin eru svo afskapleg að
engu tali tekur, og pægindi af
skornum skamti eða alls engin.
Og pessar íbúðir eru svo að
segja undantekningarlaust le'gðar
við tvöfalt til prefalt hærra verði
en hiýju, björtu og purru íbúð-
irnar, sem efnaða fólk.ð býr í, og
fylgja peim pó venjulega öll ný-
tízku pægindi-
Hversu aískaplegur munur er
á hibýlum manna hér og le:gu-
kjörum sést á eftirfarandi dæm-
um:
I. dæmi:
Hjón með 1 barn búa í lofíher-
bergi undir súð. Herberg'ð er
purt, bjart og sæmilega hlýtt
Gólfflöíur pess er 6,73 íla armetr-
ar og rúmmálið 14,19 rúmmetr-
ar. Rúmmál á íbúa hvern verður
pví 4,73 rúminetrar og gólfflöíur
2,24 flatarmetrar. Leigan er ' 47
krónur á mánuði eða 564 krónur
á ári. Verður pað kr. 3,31 fyrir
rúmmetra á mánuði, eða kr. 39,72
á ári. Herberginu fylgir svoiíál
eldhúskompa, sem ekki er reikn-
uð með í rúmmálinu. Rafljós er
í íbúðinni, en engin pægindi önn-
ur.
II. dæmi:
Maður með ráðskónu býr í 7
herbergja íbú'ð, auk eldhúss o. s.
frv. Rúmmál íbúðarimnar er 410,08
metrar og gólfflötur 138,63 fer-
metrar. Rúmimál á íbúa hvorn
verður pví 205,04 rúmmetrar og
gölfflötur 69,32 fla armetrar.
Rúmmál á íbúa ex pannig 43 sinin-
um meira en í fyrra dæminu.
Leigan er 250 krónur eða 61
eyxi fyrir rúmmietra á mánuði. Er
pað tæplega 1/5 hluíi pess, sem
greitt er fyrir rúmmietira í íbúð-
inni í fyrra dæminu.
Þess parf ekki a,ð geta, að íbúð-
in er björt, hlý, rakalaus og með
öllum nýtízku pægindum, svo
sem .miðstöðvaihitun, baðherfcergi,
gasj, rafmagni o.. s. frv. Auk pess
fylgir eldhús og geymsia, er pað
ekk,i reiknað með í rúmmáli íbúð-
arinnar fremur en í fyrxa dæm-
inu.
Þess parf heldur ekki að geta,
að pað er fátækur maður, sem
býr í fyr töldu íhúðinni og greiðir
331 éyxi á mánuði fyrir rúmmetr-
ann, en hátekjumaður, sem býr í
hinini síðar töldu og greiðir 61
eyri á mánuði fyrir rúmimetrann.
Svona er jöfnuðurinn á híbýla-
hátíum og lífskjörum hér, par s .m
íhaldsmenn segja að allir séu
jafnir.
Þess skal getið, að dæmi pe-si
eru tekin sitt af hvorum enda,
ef svo mætti segja. Þau eru tekin
til að sýna andstæðurnar. 1 síð-
ara dæminu er greint frá þeirri
leiguíbúð, par sem mest rúmmál
kemur á íbúa hvern, af peim í-
búðum, sem ritstjóri Alpýðublaðs-
ins hefir séð skýrslur yfir, en í
hinu fyrra er leigan fyriir rúm-
metra sú haista, sem hann hefir
séð í skýrslunum,
En íbúð sú, sem um getur í
síðara dæminu, er líka margfalt
betii en margax aðrar, hún er ekki J
talin dimm, rök eða heiisuspSll-
andi.
Víirleitt eru röku, pröngu,
dimmu, köldu og heilsuspillandi
íhúðirnar, sem engiin pægndi
fylgja, dýrastar. Húsale'guokr.ð
bitnar á fá.ækl;ngunum..
Svona er jöfnuðurinn — og rétt-
lætið.
Stúdeetabúgarður.
I Stúdentablaðinu frá 1. þ. m.
er birt v;ð:ál við Baldur Sveins-
son blaðanmnn út af tillögu, sem
honum hefir komíð til hugar í því
skyni að draga úr námskostnaði
stúdenía hér við háskólann.
Tillaga Baldurs er sú,- að stú-
dentar komi sér upp búi og noíi
afurðir þess sér til Viðurværis að
vetrarlagj.
„Ef ég ætti að veija búi pessu
stað,“ segir hann, ,,pá myndi ég
velja Krýsivlk. Hún er að vísu í
lengsta lagi fxá Reykjavik, en ef
bifreiðavegur væri iagður pang-
að úr Grindavik, pá mætti fara
héðan fram og aftur á 6—7
kilukkutímum. Á hinn bóginn hef-
ir Krýs;v;k marga kosti umfram
aðrar jarðir. Þar er landrými af-
ar-mikið, skijyiði góð til pess að
auka tún að vild, jarðhiti, fugla-
tekja í bjargi og góður úíigangur.
Þar mætti haía mörg hundruð
fjár og fjöídia kúa. Jörð pessi hef-
ir nú verið lítt‘ setiin undan farin
ár og húsakynni eru þar sVo lítil,
að pau hleypa ekki fram jarðax-
vexðinu, og tel ég pað heldur
kost, að stúdentar geti sjálfir ráð-
ið húsiagerðinni frá upphaíi.“
„Hvernig hugsiar pú pér þá búi
komið upp parna?“ spyr ritstjóri
Stúdentablaðsins.
„Ég geri ráð fyrir að stjórnar-
völdin nryndu styðja petta fyrir-
tæki með hagkvæmu láni og ekki
þyrfti að byrja í mjög stórum stíl.
Bráðabirgðahúsum mætti koma
upp cg pyrfti ekki að Vanda rnjcig
til peirra, pví að hægðarleikur
væri að hita þau með hveravatni.
Fyrstu aðflutningarnir myndu
reynast auðveldasíir sjóleiðina,
pangað til vegurinn kæmist á,“
„Og búskaparreksturinn ?“
„Ég hefi hugsað mér, að ráðið
verði eitthvað af vinnuvönu fólki
til pess að sjá um búið alt árið.
En aðalvinnuikraftinn ætlast ég
til, að stúdentar leggi til sjálfir,
Ég ætlas.t til, að peir skifti pann-
ig með séx verkum, að hver peirra
vinni háífan mánuð á meðan
kensla stendur yfir í háskólanum
eða á tímabilinu frá 1. okt. —
1. maí og séu þá jafnan jiafnmarg-
ir í hóp og yrðu þeir að sjálf-
sögðu að koma sér saman u:m
pað að haustinu, á hvaðia tíma
hver flokkur ynni. Þegar tíð
leyfði yiði unnið að jarðabötum
og húsabótum, en pað er margra
ára verk; pví að ég. ætlast til,
að öll hús yxðu par úr stein-
steypu. Fyrst yrði að koma upp
rúmgóðum skála úr timbri ogf
bárujámi og hita hann með hvtera-
vatni og má par svo steypa steinBl
í byggingar allan veturinn, hvem-
ig sem viðrar. En síðan verðuE
hlaðið pegar veður leyfa. Með'
þessu móti ætti að vera hægt að!
koma upp tiltölulega ódýruml
húsum.“
„Og hver yrði pá hJutur stú-
denta ?“
„Ég ætlast til, að búið greiðij
peim stúdentum venjulegt kaup,
sem vinna par að sumrinu, en
peir geta verið fleiri eða færrC
eftir ástæðum og eftir pví, sem
búið Jjarf á að halda.“
„Og fram tíðarmöguleikamir ?“
„Eru alveg ótakmarkaðir. Þarna
gæti með tíð og tíma risið upp
mjög stórt bú og par mætti i;
d., auk sauðfjáx og kúa, hafa7
fjölda alifugla. Þar eru og ágæt
skilyrði fyrir alls konar ræktuni
í vermireitum, . . .“
„En eru nú ekki einhverjir örð-
ugleikar á pessu, sem pú hefir
ekki komið auga á?“
„Það má vitanlega finna pessu
eitthvað til foráttu, og mér er L
d. kunnugt um, að sumir pykjasf
sjá, að þessi jörð sé ekki vel!
valin. En öllum mun ijöst, að
pessari ráðagerð getur aldrei orð-
ið pað að fótakefli, pó að fengini
væri önnur betri. Annars sé ég
ekki betur en að stúdentar eigi
pað alveg undir sjálfum sér,
hvernig pessu máli reiðir af,“
svaraði Baldur.
Veðrið.
KI. 8 í morgun var austlægur
stinn'ngskaldi á Suðurlandi, en
norðausta.nrhvassviðri á Breið'a-
firði og Vestfjörðum. Allhvass
austan og störrigníng í úisveitum
á Norðausturlandi. — 6—8 stiga
-hiti sunnan lands, en 2—5 stig
fyrir norðan. Vedurútlit í kvöld
og nótt: SuZvetirL nd: Stinnings-
kaldi á austan og norðaustan.,
Skúrir. Faxaflói: Allhvass á norð-
austan og síðan norðan. ÚTkomu-
lítið, Frostlaust. VestfirZtr: Hvass
á npr'ðaustan. Rign;ng eða bleytu-
hríð, — Engar fregnir hafa borist
frá togurum á Halamiðum og
hafa þeir sennilega leitað hafnar
í gær. — Á Norðursjónum er
hæg vestanátt, en mun hvessa
með kvöldinu.
Slátrun.
Samkværnt frásögn „Tíma'ns!“
hefir verjð slátrað í haust hjá
Sláturféiagi Suðurlands um 35
púsundum fjár hér í Reykjavík og
3 pús. á Akranesi. Er kjötið af
fé pessu nálega alt ætiað til
neyzlu í Reykjavík.
Vetrarforðann
handa fjölskyldu dró unglings-
piltur, Baldur Kolbeinsson, Hverf-
isgötu 53, á hiu'.aveltu fpróttafé-
lags Reykjavíkur z gær. Balduii
mun vera sonur Kolbeins Þor-
steinssonar /skipstjöra