Vísir - 30.11.1957, Blaðsíða 4

VÍSI*
Laugardaginn 30. nóvember 1957
WISMWL
D A G B L A Ð
Vísir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsiður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Ritstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: 11660 (fimm línur).
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Vísir kostar kr. 20,00 í áskrift á mánuði,
, ! kr. 1,50 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
1. desember.
Fyrsti dagur desembermánaðar
mun alltaf verða minninga-
dagur, meðan ísland verður
j byggt, þótt aðrir dagar sé
! meiri og merkilegri á ferli
] þjóðarinnar. Um þessar
! mundir eru liðin 39 ár, síð-
! an Danir veittu íslendingum
j viðurkenningu fyrir full-
! veldinu, og þegar menn líta
I um öxl og virða fyrir sér
j þær breytingar, sem orðnar
] eru á öllum sviðum síðan,
1 finnst mönnum sém íslend-
ingar hafi lifað ævintýr.
] Þjóðin var að sumu leyti á
! miðaldastigi fyrir fjórum
] áratugum, en nú stendur hún
’ á mörgum sviðum jafnfætis
! þeim, sem lengst eru komn-
ar í mörgum efnum.
Framfarirnar hafa verið eink-
um miklar á efnahag þjóð-
' arinnar, og mátti hann sann-
arlega batna eftir margra
* alda vesaldóm og kröm. En
' efnahagurinn er ekki allt, og
]' ef öðrum verðmætum er
1 fórnað, verður hann bara lít-
f ils virði í augum manna.
Þjóðin má ekki einbílna svo
] á þau margvíslegu gæði, sem
, hún hefir fengið að kynnast
á síðustu árum, að hún
gleymi öllu því, sem hélt í
henni lífinu áður fyrr, þeim
andlegu verðmætum, sem
yljuðu henni um langt, kalt
svartnætti. Ef hún gerir það,
þá hefir hún tapað um leið
og hún hefir grætt.
Ymsir straumar, sem borizt
hafa hingað frá útlöndum,
hafa verið okkur til góðs, en
aðrir til skaða, og er við
slíku að búast. Við höfum
hinsvegar ekki kunnað að
vinsa úr, eins og skyldi, held-
ur gleypt margt hrátt, talið
allt menningu, sem hefir
verið hin mesta ómenning.
Þess vegna hafa þessi ár
verið okkur erfið, og við
þurfum að vaxa úr grasi að
því leyti — læra að vega og
meta hlutina, bæði innlenda
og erlenda. Það er einn þátt-
urinn í að kunna að standa
á eigin fótum og kunna þeim
forráð. Við þurfum að læra
þetta sem fyrst, því að kot-
þjóð eins og við hefir ekki
efni á að gera margar vit-
leysur, jafnvel þótt fullvalda
og sjálfstæð geti kallazt.
KosningahræÍsia.
Kratar og kommúnistar hafa
tekið mikið viðbragð vegna
prófkosninganna, sem sjálf-
stæðismenn efna til þessa
dagana í sambandi við und-
’ irbúning bæjarstjórnarkosn-
' inganna. Segja blöð þeirra
rauðu, að kosningar þessar
sé aðeins látnar fram fara til
f að blekkja almenning, ekk-
! ert sé að marka þær, ekki
] verði farið eftir úrslitum
] þeirra og þar fram eftir göt-
unum.
Skelfing þeirra er slík, að það
er eins og bæjarstjórnar-
' kosningarnar eigi að fara
1 fram á sunnudaginn en ekki
1 . eftir tvo mánuði. Og það má
j til sanns vegar færa, því að
val fulltrúanna á lista sjálf-
stæðismanna, er fram fer
þessa dagana, mun ráða
miklu um úrslit kosning-
anna, er þar að kemur.
Kommúnistar og kratar ætla
ekki að efna til prófkosninga
fyrir stuðningsmenn sína.
Þeir vita þó, að almenningur
mundi fagna tækifæri til að
láta álit sitt á leiðtogunum í
ljós með því móti. Þess
vegna þurfa þeir fyrir alla
muni að gera kosninguna hjá
sjálfstæðismönnum tor-
tryggilega. En það tekst ekki
— og þegar gengið verður að
kjörborðinu í janúarlok mun
gildi prófkosningarinnar
koma í ljós.
Fjarri fóíkinu.
Þessi flokkar eru nefnilega svo
furðulega fjarri fólkinu, sem
þeir þykjast vera að þjóna,
að ekki verður jafnað til
J annars en ,,alþýðuflokk-
anna“ austan járntjaldsins,
í en þykjast vinna alþýðunni
allt en gera henni þó einung-
is tjón.
Gott dæmi þess er það, að það
er hrein hending ef verka-
r menn eða verkakonur kom-
ast á þing á vegum þessarra
flokka, er telja sig byggja
starfsemi sína og fylgi að
öllu leyti á þeirri stétt. Hvað
skyldu til dæmis vera mörg
ár, síðan verkamaður hefir
verið kjörinn á þing fyrir
þessa flokka? Þeir hafa að
vísu komizt sem uppbótar-
menn fyrir tilviljun, en vit-
andi vits, hafa floksstjórn-
irnar aldrei ætlað slíkum
mönnum örugg sæti við
framboð.
Kirtiga og ivántttl:
ADVENTA.
Hvað þýðir þetta undarlega
orð? Það þýðir koma og er lat-
ína. Þannig heitir fyrsti kafli
kirkjuársins, en það hefst á
morgun, — ár kirkjunnar er
ekki hið sama og almanaksárið,
það hefst fyrr og er miðað við
það að benda á og hugfesta hin
stóru sannindi kristinnar trúar
hvert af öðru frá einum áfanga
tímans til annars. Þannig lyftir
kirkjan hvelfingu eilífðar yfir
tímann og varðar vegu jarðlífs-
ins himneskum eyktamörkum.
Aðventan er sá tími, er kirkjan
minnir á tilkonni Drottins síns.
Það hefur þríþætta merkingu.
1 fyrsta lagi: Jólin nálgast. Því
heitir þessi fyrsti þáttur kirkju-
ársins einnig jóiafasta, en það
heiti minnir á, að við eigum að
búa okkur undir jólahátíðina.
Jólin eru möndull þeirra sann-
inda, sem fyrsti kafli kirkjuárs-
ins snýst um og ljós þeirra skín
yfir boð.skap allra helgidaga allt
fram að níuviknaföstu, en þá
beinist athyglin að langafrjádegi
og páskum. Aðventan er m. ö. o.
í fyrsta lagi áminning um komu
Krists í þennan heim. Við upp-
haf árs síns, að aðfaranda jólum,
lifir kirkjan nokkuð af eftir-
væntingu og þrá kynslóðannna,
sem fengu hugboð eða fyrirlieit
um komu frelsarans, hinn mikla
konung lífs og friðar, máttar
og kærleiks. Jesús benti sjálfur
ótvírætt á það með atferli sínu,
er hann kom til Jerúsalem í síð-
asta sinn, að þau fyrirheit voru
komin fram, hann var konungur-
inn, sem uppfyllti vonir aldanna.
Guðspjall dagsins segir frá því
(Matt. 21,1—9). Inntak þess er:
Sjá, konungur þinn kemur til
þín. Og kirkjan svarar og játar
í orðastað alls mannkyns: Bless-
aður sé sá, er kemur, í nafni
Drottins.
I öðru lagi áréttar kirkjan að
upphafi árs síns það, sem er
kvikan í tilbeiðslu hennar og
boðun: Jesús Kristur kemur,
hann er sífellt hinn komandi.
Hverju sinni sem hringt er til
helgra tíða, þá er sá hljómur að
kunngjöra komu konungsins.
Hvort sem það eru fleiri eða
færri, sem gá klukknakallsins og
sækja helgidóminn, þá er það
víst, að liann kemur. Hann kem-
ur í orði sínu, stendur við dyr
hvers hjarta og knýr á. Hann
kemur í sakramentum sínum.
Þegar barn er borið að skírnar-
laug, þá er hann þar fyrir og
segir: Leyfið börnunum að koma
til mín. Þegar altarisborð hans
er búið, þá er það hann, sem
kemur, býður til lifssamfélags
við sig og segir: Komið til mín
allir, ég mun veita yður hvild,
minn frið gef ég yður. Yfirskrift
allra ára, ahs lífs kristinnar
kirkju er vitundin, játningin og
lofgjörðin: Blessaður sé sá, sem
kemur, Kristur Jesús, konungur
dýrðarinnar.
En allt þetta bendir loks til
hinnar þriðju, stóru staðreynd-
ar, sem aðventan boðar: Jesús
Kristur mnn koma, öllum opin-
ber, gjörvöllum alheimi augljós
konungur, sem allt vald er gefið
á himni og jörðu og hvert kné
verður að beygja sig fyrir. Þá
rennur albjartur dagur rikis
hans og yfirráða. Allur tími hef-
ur það innra borð, það eilífa mið,
að konungur alkærleikans er að
koma, öll saga er aðventa, kirkj-
an heyrir fótatak hans i atburð-
um sögunnar, sér dagsbrún hans
á tindum. „Liðið er á nóttina, en
dagurinn í nánd. Leggjum því
af verk myrkursins og klæðumst
hertýgjum ljóssins" (Róm. 13,
12).
Aðventa — Jesús Kristur kem-
ur. Allt annað fer, allt jarðneskt’,
öll tímans börn, allt hverfur hjá
og liður burt, líka voldugustu
verk tímans, einnig þeir menn,
sem mestir voru og frægastir, —
þeir fjarlægjast meir og meir,
sökkva dypra og dýpra í
gleymskunnar sökkvisæ. Meira
að segja guðirnir, guðir tímans,
sem aldrei voru annað en
skuggamyndir sinna eigin til-
biðjenda, þeir „reka sinn brot-
hætta bát á blindsker í hafdjúpi
alda.“ En Jesús Kristur kemur,
hann er ekki liðinn, saga hans
ekki fortíð. Hann er framundan,
hann er framtiðin.
Hánn einn getur komið lífi
þinu í mark, gert þessa fleygu
andrárstund ævi þinnar, sem óð-
fluga hendist áfram inn í dökkva
dauðans, blessaða í nafni Drott-
ins, gegnlýsta eilífu ljósi, gagn-
tekna lífi, sem er himneskt, kær-
leikur.
Sjá, konungur þinn kemur til
þín.
Laugardagssagan —
Framh. af 5. síðu.
Þetta verða tímamót í lífi
minu, hugsaði Tom, þegar hann
leit út um gluggann. Johnson
setur mig áreiðanlega í betri
stöðu og lætur mig fá verkefni,
sem eru hættuleg og spennandi.
Eitthvað, sem er dularfullt.
Á meðan þeir voru í lestinni
á leiðinni til strandar bauð inn-
kaupastjórinn honum hressingu.
Tom þáði boðið. Þegar þeir komu
út úr tollbúðinni í Dover greip
innkaupastjórinn í handlegginn
á honum.
— Komið með í þessum vagni,
sagði hann og reynið ekki að
sleppa.
Tom þorði ekki að óhlýðnast
þessu, en hann komst brátt að
því, að hér var engin hættu á
ferðum.
— Ég hélt að þér væruð leyni-
lögreglumaður, sagði hann. Ég
hélt það allan tímann.
Leynilögreglumaðurinn anzaði
þessu engu, en brátt sat Töm i
bíl með fjórum lögregluþjónum
og tollþjóni. Þeir leituðu á hon-
um og Tom hló. Þeir fundu bréf-
ið til Johnson og Tom brosti
ögrandi. Þeir opnuðu bréfið og
drógu upp þúsund dollara seðil.
— Getið þér lesið þetta? spurði
maðurinn, sem Tom hafði haldið
að annaðist innkaup á nærfatn-
aði. Tom las: „Það litur út fyrir,
að þér hafið ætlað að leika á
mig, kæri Johnson, með því að
senda mér falskan þúsund doll-
ara seðil, nema þér hafið verið
svona grátt leikinn sjálfur. Þér
eruð þá meiri asni en ég hélt.
Það á líka við bjánann, sem þér
senduð.“
Málshættir og' orðtök
um tafl.
I Bergmáli i gær var getið
ágætrar greinar, „Að tafli“, sem
birt er i Almanaki Þjóðvinafé-
lagsins, og teknir upp kaflar úr
henni. Þar var þess m.a. getið,
að íslenzk tunga bæri þess ærnar
menjar, að mikið hafi verið telft
hér á landi. Eru í Almanakinu
nokkrir málshættir og orðtök,
sem dregin eru af tafli, og höf-
um vér tekið oss bessa-leyfi að
birta málshætta þessa og orð-
tök:
Málshættir um tafl:
Auðurinn bætir alla skák, ef
ei er mát á borði.
Ein bót nægir í senn, segja
allir skákmenn.
Flipar hönd á feigu tafli.
Hver má tefla við þann kost,
sem hann hefur upp tekið.
Ljúft er að tefla þá vel fellur.
Mörgum misteflist fyrir sins
misgánings skuld.
Mörgum tekst vel upp, sem
teflir illa að lyktum.
Sá á leikinn, sem siðar teflir.
Sá verður að tefla á tvær hætt-
ur, sem vinna vill.
Sjaldan vinnur taflmaður
fyrsta tafl. .
Skýzt um skák hverja.
Svo er hver leikur, sem að
heiman er ger.
Teflir hver um tvo kosti, að
tapa eða vinna.
Treystu ei tafli hálfunnu.
Það er skák og jafntefli, ef
báðir bera minnkun úr málum.
Það eru taflslok, ef leikið er
í stanz.
i
Orðtök um tafl.
Að bæta úr skák.
Að færa sig um reit.
Að sjá sér leik á borði.
Að skáka í hróksvaldi.
Að skáka í því skjólinu.
Að tefla einhverjum upp
(koma einhverjum í vand-
ræði).
Að tefla á tvær hættur.
Að tefla við páfann
(bregða brókum)
Að þola (standast) ekki mátið.
Að þykjast sjá taflslok á mál-
um sínum.
Brögð í tafli.
Eitthvað bætir úr skák.
Um lífið að tefla.
Sfúika —
Framliald af bls 8.
stöðunum. Afgreiðslustúlka í
verzluninni kannaðist við ungu
stúlkuna, sem keypti byssuna,
og lánaði henni andvirði henn-
ar. Álitið er að þetta sé byssan,
sem ræninginn notaði við ránið
í blómabúðinni.
Birthe Andersen býr í hverf-
inu þar sem hún framdi afbrot-
in. Hún hefur aldrei komizt í
kast við lögin og ekki er gott að
skilja hvernig hún fann upp á
þessum ótrúlegu afbrotum, þau
hljóta að hafa verið vel hugsuð
og voru framkvæmd af mikilli
hörku. Hjólhestasalinn hlaut
17 áverka á höfði.
Stúlkan hefur stundað nám
og síðan haft ýmsar lausa-
vinnu. Undanfarið hefur hún
verið atvinnulaus. — B. J.