Vísir - 06.01.1958, Blaðsíða 4

i
VÍSIR
Mánudaginn 6. janúar 1953
Eitrun vatnsbóía og' óhreink-
un sjávar eru mál, sein hafa ver-
ið rækilega ræild á alþjóðaráð-
stefnum um margra ára skeið,
encía um vanclamál að ræða, sem
sameiginlegí átalc þarf til að
leysa.
Nú er röðin komin að öðru
'Skyldu vandamáli, sem hefur
einkurn gert vart við sig hin síð-
ari ár, þar sem stóriðnaður hef-
ur risið upp. Er hér um að ræða
eitrað, eða óheilnæmt andrúms-
loft. Evrópudeild Alþjóðaheil-
brigðisstofnunarinnar (WHO),
sem hefur aðsetur í Kaupmanna-
höfn, gekkst nýlega fyrir því, að
ráðstefna var haldin um þessi
Íiál. Fulltrúar frá fjórum þjóð-
m Norðurl. — öllum nema Is-
landi -—sóttu meðal annars ráð-
stefnuna, sem haldin var í Mil-
anó.
Allir voru fundarmenn á einu
máli um, að hreint andrúmsloft
væri lágmarks mannréttinda-
krafa, sem allir ættu kröfu á —
en hitt væri erfiðara, að tryggja
öllum þessi sjálfsögðu mannrétt-
indi. Þar sem ný iðnaðarfyrir-
tæki og verksmiðjur rísa upp ó-
hreinkast bæði vatn í nágrenn-
inu og sjálft andrúmsloftið. Ó-
hreinindin í andrúmsloftinu stafa
af sóti og gastegundum frá verk-
smiðjunum, eða með öðrum orð-
um úrgangsefnum frá fram-
leiðslunni.
Reynsla ýmsra þjóða.
Fulltrúi Breta á fundinum
■skýrði m. a. frá þvi, að reynslan
1 Bretlandi sýndi og sannaði, að
xeykur frá verksmiðjum og mist-
“ur—: sem stundum er nefnt „iðn-
aðarmistur" — í sameiningu or-
sakaði sjúkdóma, sem oft væru
Tbanvænir.
Finnar gáfu þá skýringu, að
heima hjá þeim yrði talsvert
«efnalegt tjón árlega vegna úr-
gangsefna frá iðnaðinum, t. d.
írá brennisteinsverkssmiðjum.
Svíar sýnau fram á, að plöntu-
-iíf hefði verið drepið á stóru
svæði og efnalegt tjón orðið á
-verömætum, þar som gasteg-
'Undir óhreinkuðu andrúmsloftið.
Slíkt á sér einkum stað við járn-
<og koparverksmiðjur i Sviþjóð
>og.!;í efnagerðarverum, sagði
.sænski fulltrúinn. Svíinn tók sem
-dæmi, að olíuverksmiðja ein í
jKvarntorp framleiðir hvorki
)*
meira né minna en 10 milljón
kúbik-metra af úrgangsefnum
daglega. Er hér um að ræða 12
smálestir af ryki, 200 smálestir
af allskonar brennisteinsgufum
og 1200 kúbikmetra af öðrum
eitruðum, eða óheilnæmum loft
tegundum. Rannsókn, sem farið
hefur fram á íbúum í héraði því
sem þessi verksmiðja er, hafa
leitt í ljós, að fólk er þar óeðli-
lega þreytt og þjáist af margs
konar kvillum, t. d. andateppu,
bronkítis og annarri „brjóst-
veiki.“
Likar sögur voru sagðar frá
öðrum löndum. 1 Hollandi hafa
menn t. d. neyðzt til að gripa til
niðurskurðar á kvikfénaði í iðn-
arhéraði einu og í Póllandi hef-
ur orðið vart sjúkdóma hjá börn-
um, sem búa í málmiðnaðarhér-
uðunum, sem ekki verður vart
annars staðar. I Svisslandi telja
menn sig hafa slæma reynslu af
aluminiumverksmiðjum, þar sem
bæði gróður og dýr hafa drepizt
á námunda við slíkar verksmiðj-
ur.
e\fsmm
Hár þeirra manna, sem
stjórna umferðarmalum Bancla-
ríkjanna, fara nú óðum grán-
andi, að því er símfregnir frá
Nevv York herma, og orsökin
er, að nýju bílamódeiin, munu
fyrirsjáanlega valda svo mikl-
um erfiðleikum í umferðarmál-
um, að ekki er sjáanlegt hverng
úr rætist.
Nýju bílarnir (1958-módeIin)
j ciga sem sé eftir því, sem boð-
j að er, að verða breiðari og
lengri en nókkurn ííma áður í
sögu bílaiðnaðarins. Einkum er
það lengd bílanna, sem áhyggj-
um veldur.'
I
i Liticoln nýi verður 5.82 m. á
lengd, lengsta sex sæta bifreið,
; seni frarnléidd hefur verið.
Vetnssský eru á m\\\\ stjarnaana.
iVIcðal verkcfna, sem brezk
fyrirtæki hafa tekið að sér
eru þessi: Aö koma á fót
miklurn raforkuverum í
Tyrklandi, smíða brú yfir
höfnina í Auckland, Nýja
Sjálandi, reisa 14 hæða hús
í kanadiskum horgutn, koma
upp skipasmíðastöðvum og
þurrkví í Pakistan, koma
upp vélfræðiskóla í Ran-
goon og smíða brú yfir
voltafljót í Ghana.
WHO verðnr ntiðstöð
til varnar.
Á WHO ráðstefnunni í Milanó
kom fulltrúunum saraan um, að
eitrað og óheilnæmt andrúms-
loft væri vandamál. sem mjög
varðaði yfirvöld í flestum Ev-
rópuiöndum og að nauðsynlegt
væri að gera ráðsfafanir til þess
að draga úr þeirri hættu, sem
stafar af óheilnæmu andrúms-
lofti, af hverju svo sem það staf-
ar. I mörgum löndum er um nýtt
vandamál að ræða' og menn hafa
litla reynslu í þessum efnum. 1
öðrum löndum er um gamalt
vandamál að ræða, þar sem ráð-
stafanir hafa verið gerðar til
þess að draga úr hættunum. Það
þarf að sjá til þess að reynsla
annarra komi að gcðu, sem eiga
nú í þessu í fyrsta sinhi.
Mönnum talaðist svo til, að
WHO væri tilvalin miðstöð, þar
sem safnað væri saman þekk-
I. , ... I
, mgu um þessi mal og monnum
I væri miðlað af reynslu annarra
I i baráttu sinni gegn vágestinum.
Var samþykkt að fela stofnun-
inni þetta verkefni. Þá lagði
fundurinn til, að beina þeim til-
mælum til rikisstjórna, að þar
sem enn hefði ekki verið settar
á stofn nefndir til að vinna gegn
óheilnæmu andrúmslofti, Væri
það gert. Hlutverk slíkra nefnda
ætti að vera, að fylgjast. með því,
að allra hugsanlegra varúoarráð-
stafanna væri gætt þegar nýjar
verksmiðjur eru byggðr.
Loks samþykkti fundurinn að
WHO skyldi gangast fyrir nám-
skeiðum. þar sem heilbrigðisfull-
trúar, læknar, verkfræðingar,
efnafræðingar og aðrir sérfræð-
ingar fengju tækifæri til þess að
kynna sér nýjungar og reynslu
manna til þess að verjast eitr-
uðu andrúmslofti. (Frá Sþ.).
Þegar unnt varð að útvarpa
j radíómerkjum á 21 metra bylgju
lengd og heyra endurvarpið opn-
aðist ný leið til að rannsaka vetr
arbrantina nieð símim hundruð-
um milljóna stjarna og jafnVel
önnur sóikerfi í geimnum.
Merkin eru send með vetnis-
atómum og hefur nú komið i
ljós, að rúmið á milli stjarnanna
er fyllt vetnisskýjum að mestu
leyti.
Þessar 21 metra .þylgjur el»u
eins konar ósýnilegt ljós, sem
hlýðir sama lögmáli og hið sýiii-
lega, útfjólubláa og innrauða ljós
' og fer auðveldlega í gegnum ó-
gagnsætt efni eða málma. Þeg-
, ar geislun berst frá hlut, sem er
að fjarlægjast athugandann,
■ lengist bylgj uléngdin lítið eitt,
en sé hluturinn að nálgast,
j styttist' bylgjulengdin. Þessar
^breytingar á bylgjulengdinni má
, mæla, og á þann hátt er hægt að
( komast að raun um hnaða atóm-
; anna. Áttin, seni bylgjurnar
j koma úr, gefur til kynna ástand
og gerð- \'et<rarbra'utarinnar. og
hraði atórnanha segir til um
hrévflngár hennar eða’ snúning.
Menn liafa koniist að þeirri
nií urstöðu. að á undahgengnum
fjórum árum hafi annar livei'
bifreiðáskúr í Bahdaríkjumun
crðið of lítill, vegna æ síærri
bíla. Af þessu hefur leitt, að æ
fleiri bílar eru skildir efíir á
götum, svo að mjókkað hefur
það bil á götunum, sem hægt er
að aka eftir, og það valdið um-
ferðarörðugleikum og slysuni.
Þá komast miklu færri bílar
fyrir á bílastæðum en áður.
Og enn versnar þetta allt
þegar 1858-módelin koma á
markaðinn.
Þá er enn ótalið, að þegar
þau verða almenn, verður hvar
vetna að breikka bilið milli
stöðúmæla — nema þá að eig-
endur stærstu bílanna verði
látnir greiða fyrir tvö síasði.
Hvað er hægt að nota okkur lengi? Tveir daprir hestar horfa
sorgaraugum á að dráttarvélin hefur tekið við hluta af verki
þeirra. I þetta sinn er um áburðaraksturinn á túnið að ræða.
Með nýrri aðferð er nú hægt
að gegnumlýsa stál og efna-
greina það á fáeinum sekúndum.
Við gegnumlýsinguna sést upp
bygging stálsins 150,000.000
stækkuð. Gegnumlýsingartæki
þetta hefur nú verið tekið ,í
notkun í bílaiðnaðinum í Flint I
Michiganríki.
Áður tók það fjóra tíma að
gegnumlýsa hlut, sem gerður var
úr hörðu stáli. Auk þess- er nú
hægt að sjá innri gerð efnis,
sem alls ekki var hægt að greina
hingað til.
Tæki þetta er genumlýsingar
Spectrometer-Diffractormeter ög
Microradioljósmyndun, sem
framleiðir 50,000 volta röntgen-
geisla, sem fara í gegnum efnið,
hvort sem það er hert stál eða
önnur hin hörðustu efni.
Með þessu tæki er hægt að
skilgreina eínasamsetningu
málmsins og sjá hlutfallið á milli
manganes, molybdenum eða
önnur hin hörðus'tu efni.
I Með þessu tæki er hægt að
’ skilgreina efnasamsetningu
, málsins og sjá lilutfallið á milli
mangans, molybdenum eða
arra málmefna í hlutnum og
þannig hægt að ganga úr skugga
um, hvort gæðin cru fullnægj-
andi.
K j arnorkiu-af ver um
fjölgar ört.
Áður en betta ár er liðið verða
komih í notkun 5 eða 6 kjarri-
orkúknúin raforkuvef í Banda-
ríkjunum.
Hið stærsta þeirra er við
Shippingport hjá Pittsburgh og
framleiðir upp undir 100,000
kilówött og verður það stærsta
kjarnorkuknúna raforkuverið,
sem byggt hefur verið til al-
menningsþarfa.
1 árslok 1962 munu verða kom
in i notkun að minnsta kosti 18
kjarnorkuver til rafmagnsfram-
leiðslu í Bandaríkjunum, sem öll
selja orku til almenningsþarfa.