Vísir - 23.05.1958, Blaðsíða 3

Vísir - 23.05.1958, Blaðsíða 3
Föstudaginn 23. maí 1953 vtsm 9 50 ára í dag. Mig langaði ai bua til ævintýri, svo ai Slutl aíinælIs'rablB woð Erðc^Iiberls ElsfiniáSara. Fyrir fjörutíu árnm eða rösklega það hitti e? ungan dreng á líku reki og eg uppi í borgiirzkum afdal — Hálsasveit. Með okkur tókst riokkur kunningsskapur, sem hefur haldizt síðan og í dag verður hann fimmtugúr að árum. Maðurinn er Jón Engilberts listmálari, einn að öndvegis- málurum íslenzku þjóðarinnar í dag — maður, sem alþjóð hefur verið kunnur í áratugi því Jón bjó yfir miklum hæfi- leikum, listrænni skapgerð og öðlaðist snemma frægð. Strax á þrítugsaldri var Jón orðinn kunnur listmálari heima og erlendis. — Eg er .veikur. Er að koma frá lækni. Vil hafa næði. A ekkert vantalað við neinn — og sízt við blaðamenn, sagði Jón þegar eg hitti hann fyrir utan húsdyrnar heima hjá hon- um. Það var auðséð á honum að honum leið illa og að hann sagði satt. — Eg ætlaði að gera þér ó- næði og rabba við þig stutta stund um sjálfan þig, listir og viðhorf þitt til veraldárinnar. En ef þú ert veikur eða fúll þá fer eg. — Eg er að drepast, en komdu og fáðu þér kaffi. Þú togar ekki orð upp úr mér. Sjáðu, hérna er eg búinn að taka dyrabjölluna úr sambandi og hérna liggja þrjú þykk ullarteppi og dálítið af koddum ofan á símanum svo að eg heyri ekki til hans. Þetta eru ráðstafanir mínar til þess að útiloka mig frá uppáþrengj- andi blaðasnápum og öðrum sem ætla að plata mig. Þér hefði aldrei verið hleypt hingað inn ef þú hefðir ekki staðið eins og illa gert jólatré hérna fyrir utan húsdyrnar þegar eg kom. — Þá er bezt að eg þiggi kaffið áður en eg fer. Ferðin hefur þá ekki orðið til einskis. En má eg ekki leggja eina spurningu fyrir þig á meðan og birta svarið í Vísi? — Hver. er hún? — Hvað kom þér til þess að fara að mála? — Jú, sjáðu til. Eg átti ömmu. Gáfaða konu sem sagði sögur og ævintýri á óvenjulega heillandi hátt. Hún hreif mig. Og þar kom að mig langaði sjálfan til þess að búa til ævin- ! týri, en eg hefði aldrei getaðj sagt ævintýrin með orðum á' jafn heillandi hátt og amma mín gerði. Eg varð að segja ævintýrin á einhvern annan hátt og þá greip eg til þess úr- ræðis að segja þau í myndum. Síðan hefur blýanturinn eða pensillinn aldrei látið mig í friði. — Hvar ^ékkstu fyrirmynd- irnar í ævintýrin? — Úti í náttúrunni! Hva annarsstaðar? Þegar eg va smali og vikadrengur hjá vin mínum Þorsteini á Úlfsstöðum og horfði á fjöllin og gilin o{ jöklana og Reykjadalsána fyri neðan bæinn, grasið og kind- urnar á beit. Þar drakk eg fyrst í mig náttúruna, kraft hennar og kynngi. En Þorsteirin spáði fyrir mér í Ijóðum því hann var skáld. Hann sagði: Jónki myndir málar margar ágætlega. Hugsun sinnar sálar sýnir alla vega. Eg er búinn að gleyma fram- haldinu en niðurlagið minnir mig að hafi verið svona: Framtið fegri smíði frægðin birtir ljóma. Svona hafði enginn spáð fyrir mér áður. — Og svo tókustu að læra dráttlist, — Hver var fyrsti kennarinn þinn? Málverkið „Hcimasætan“ eftir Jón Engilberts. — Guðmundur Thorsteinsson. ur. Hann kyssti mig á kr.uiina — Góður kennari? um leið og' hann sþú.ði mig — Góður maður. Vantaði alla hvort mér væri í nöp við sig skapillsku og liörku til þess að vegna hörku sinnar og nvort pina fólk. Hann var ekki tyr- anni. En það verður enginn ó- barinn biskup — enginn lista- maður sem ekki hefur verið pyntaður og hrjáðuiy — Svo! — Eg endurtek þetta svo þú mér fyndist hann hafa verið vondur kennari. Þá ságði eg honum hug minn allan, að betri kennara hafi eg ekki getað hugsað mér og myndi aldrei geta fullþakkað honum. — Hvaða áhrifum hefur þú skiljir það rétt: Kennari verð- orðið fyrir mestum og beztum ur að vera hörkutól og fannt- ur til þess að gera mann að listamanni. Það er ekki frum- skilyrðið að kenna rétt teikn- ingu eða meðferð lita. Heldur hitt að gera úr manni persónu- um ævina? — Annars vegar þeim að njóta kennslu Ejnars Nielsens og hinsvegar þeim að kynnast þeirri ágætu stúlku, sem mörg- um árum seinna varð svo kon- leika, knýja fram það sem inni an mín — Tove. fyrir býr, skapgerðina, þörfinaj — En áhrifum af samtíma- til starfsins, skilninginn á hlut- list? verki sínu — einu orði sagt það, _ Engum. Vafalaust hefi eg sem sterkast og sannast er íjorðið fyrir einhverjum áhrif- manni sjálfum — persónuleik- ( um frá miklum meisturum, svo ann- sem Rembrandt, E1 Greco, — Eftir því að dæma hefur, Munch og fieirum. En það eru þú orðið að súpa seyðið af iiðnir timar Eg leita að Qg pyntingum og hörku kennara skapa mína eigin. ]ist og reyni þinna? j að ]ata kana Vera óháða öðru en — Þrjú hundruð sextíu og eigin þörf. og skapgerð hvern- fimm kvöld á ári í þrjú ár sam- svo sem hún snýst hverju sinni. fleytt gekk eg með þann heil- aga ásetning að hengja mig. Ætlaði að gera það áður en eg háttaði og' ætlaði að gera betta af innri nauðsyn — af þyí að mér leið illa. — Var \það kennaranum að kenna? — Að þakka! Hann kvaldi mig, pyntaði mig, rótaði upp í mér, þansað til eg vissi cnga útleið, enga undankomu aðra en hengja mig. Þessi maður var Ejnar próíessor Nielsen, mesti öndvegismálari, og bezti kenn- ari sem eg hefi nokkru sinni haft. Hann kom til íslands fyrir nokkrum árum, þá gamall mað- Eg hefi líka notið áhrifa af því að kynnast góðu fólki. Raunar reikna eg ævinlega í byrjun með því að a!!t fólk sé gott. En eg misreikna mig stundum herfilega. Þá kann eg þeim mun betur að jnetg það fólkið, sem raunverulega er gott. En það sem ef til -\ i!l hefur haft mest og varanlegust á- hrif á mig eru skáld og stór- nienni andans. Þeir e~n margir og meðal annarra Tolstoj og Dostojewsky, Gandhi og Lenin og Nietzsche. Stundum les eg Frh. á bls. 10. Erik Russel: Hvað gerðist raunverulega Marv Celeste66 é? 99- Framh En „Mary Celsste" var ólek, ágætlega sjófær og laus við alla byggingai’galla,, er ox-öið gætu prsök slíkrar ofsahi’æðslu. Og dagar, vikur og mánuðir liðu án þess að nokkurt skip kæmi að landi með hina týndu skipshöfn. Eigandi „Mary Celeste", J. H. Winchester, flýtti sér austur yf- ir Atlantshafið við þessi válegu tiðindi. Hann gerði mikla leit í skipi' sínu og komst að þeirri niðurstöðu, að skipshöfnin hefði af grunnhyggni sinni haldið að farminum væri sprengihætt, þetta hefði skapað vaxandi geig, er síðan hefði brotizt út á þann hátt, að allir sfukku fyrir borð, er þeir héldu að skipið væri að því komið að springa í loft upp. Tilgáturnar gerðu.st smátt og smátt fjarstæðukenndari. Gizk- að var á að neðansjávarspreng- ing hefði hjúpað skipið eitur- gasi, er gerði skipshöfnina brjál- aða, svo að hún stökk fyrir borð upp til hópa. Önnur tilgáta var það, að óg- urlegt skrímsli hefði risið upp úr djúpum hafsins, umlukt skipið köldum, slorugum örm- um og gripið skipsmenn einn og einn og haft sér til matar. Ein tilgáta enn var sú, að verur frá tunglir.u, Marz eða einhverri annarri plánelu hefðu sveiflað sér niður yfir skipið og numið burt mennina til athugunar og rannsóknar. Hin venjulegu fölsuðu flösku- skeyti rak á land hér og þar; hinir alþekktu rauparar, er ein- ir þóttust vita allan sannleikann, gáfu sig fram. Málskrafsmikill sérvitringur, er nefndi sig Abel Fosdyk og þótt ist vera eini eftirlifandi maður i af skipshöfn „Mary Celeste", gerði mikið til að viila um fyrir mönnum. Hann sagði ótrúlega sögu af því, að allir hefðu dott- ið fyrir borð af slysni, er skips- |höfnin var að horfa á kappsund milli skipstjórans og eins af skipsmönnunum kringum skiþið. | En hann útákýrði ... ef staö- hæfing hans getur kallazt út- skýring rendurnar á skips- ibógnum, og frásögn hans var jeina tilraunin sem fram korn til þess að skýra. tilgang þeirra. Fosdyk sagði, að renöurnar væru einu menjar um gálgatimburs- pall, sem skipstjórinn heíði látið gera fyrir barn sitt, eftir að það hafði naumlega bjargazt frá að falla útbyrðis. Enn kom fram maður einn, er nefndist Triggs, og birti þá „op- inberun", að „Mary Celeste" ,hefði fundið rekald, skipshöfn- ' in hefði farið um borð og við rannsókn skipsins fundið íjí.r- sjóð, slegið eign sinni á hann, deilt um hvað næst skyldi'.• gért og ákveðið að vera um kyrrt á rekaldinu. Svo var nafni þess breytt og siglt á brott, en „Mary Celeste“ látin sigla. sinn eigin sjó, autt og yfii’gefið. i Frá sagnir þeirra Fosdyks og Trlggs fengu slæma útreið þeg- ar þær voru bornar saman við staðreyndirnar, því lýsingar þeirra á skipinu komu illa heim við einföldustu staðreyndir i því efni. I ' j Eins og þegar er getið, vi.ssu m.enn að Briggs skipstjóri á '„Ma-ry Celeste" var mjög trúað- 'ur maður. I herbergi hans var jmeðal annars safn af guðíræði- bókum, Bibliu-bæklingar og harmoníum úr rósaviði. Þannig kom upp sú tilgáta, að i stað þess að skipshöfnin hefði drepið hann, hefði hann slátrað skips-

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.