Vísir - 06.09.1958, Side 6

V t S I R
Laugardaginn 6.. september 1938
VKSIR.
D A G B L A Ð
Vísir kemur út 300 daga á árl, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Rltitjómarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: (11660 (fimm linur)
Visir kostar kr. 25.00 í áskrift á mánuði,
kr. 2.00 -úntakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Hvað eru Eög og hefð?
Sendiherra Breta hefir tilkynnt
íslendingum fyrir meðal-
göngu blaða og útvarps hér
á landi, að deilan milli ís-
lendinga og Breta sé fólgin
í rnismunandi skilningi á því,
hvað sé raunveruleg lög.
Hann hefir jafnframt til-
kynnt, að hann sé ekki
lögfræðingur, en það er í
rauninni ekki neitt aðal-
atriði í þessu máli. Vísi
kemur heldur ekki til hugar
að skattyrðast um það við
sendiherrann hvað sé lög og
eig'a skip úti í löndum,
vilja endilega veiða þann
fisk, sem eg og fjölskylda
mín eiga að nærast á í dag?
Þetta er undirstaðan og
mergurinn málsins.......Eg
hefi sama rétt til að borða
eins og þú, börnin mín þurfa
ekki að svelta frekar en
börnin þín. Þetta er ákaflega
einfalt mál og auðskilið, en
hinsvegar er ef til vill hægt
að rugla suma í ríminu með
því að þvæla fram og aftur
um' hvað sé lög.
tiia'hjjn og trúmál:
Horft út á íslandsmið.
nær því en orðið er að lenda í
styrjöld.
Þú manst eftir sögunni um
lamb fátæks manns? Ef til vill
manstu líka, hvar hún er skráð
og eftir hvern hún er? Sumir
myndu telja hana til listaverka,
en menning nútímans er allt of
árvökur og önnum hlaðin við að
kynna stórbrotin sjení, til að
mynda norsk, og forða þeim frá
því að verða parrökuð í andleg-
um geldstekk til þess að geta
munað eftir slíku smælki, sem
þessi saga mun væntanlega tal-
in, að ekki sé sagt úrgangshrati.
Loksins erum við íslendingar
orðnir annað en statistar á ver-
aldarsviðinu. Við vorum raunar
sjaldnast svo mikið sem statist-
ar, oftast kúrðum við í krók-
bekk einna fjarst sviðinu, áne
þess neinn tæki eftir okkur. Þar
gátum við setið, sofið eða vak-
að, skrymt eða dáið — einkan-
lega það —, án þess neinum
brigði að mun. Nú erum við allt
í einu orðnir svo merkilegir
meðleikendur í sjónarspili heims-
viðburðanna, að allir horfa á
okkur. Er það ekki gaman?
Spurðu laxinn, sem spiiklar á
öngli slungins veiðimanns. En sagan er á þessa leið — og
Spurðu dverginn í hrömmum* 1 sjálfur máttu hafa fyrir því að
risans. Sterkur neytir afls, spyr finna, hvar hún muni vera
geymd á minjasafni menningar-
innar:
gVeir menn voru í sömu borg.
Annar var ríkur, hinn fátækur. ’ myndarleg íveruhús, um 30 grip-
fram úr þessu, þegar öllu er á Hinn ríki átti fjölda sauða og ir í fjósi og yfir 200 fjár. Um
botninn hvoit? Það fer ekki hjájnauta, en hinn fátæki átti ekki f túnastækkunina er yfirleitt alls
því, að nokkurs efa gæti um það nema eitt gimbrarlamb, sem han staðar sömu sögu að segja L
ekki um rétt. Víkingar fara ekki
að lögum. Eru voldugustu verð-
ir réttarfarsiegra hátta í við-
skiptum þjóða komnir langt
,,Ferðalangur“ skrifar:
„Margt er enn sem fyrrum
rætt og ritað um fólksfækkun-
ina í sveitunum, og á fjölda
mörgum bæjum, segja menn, að
séu ekki nema börn og fólk, sem
farið sé að reskjast allmjög, —-
að sumarmánuðum þó undan-
tektnum, er aftur fjölgar í sveit-
unum. Eg var fyrir nokkrum
dögum í Hrunamannahreppi og
kom á nokkra bæi, — endurnýj-
aði gömul kynni m. a., en ég er
kaupamaður þarna í sveitum
fyrir um 4 áratugum. Og ég
kynntist nýju fólki. Allt var
þetta mér til mikillar ánægju.
Og þaðan er a. m. k. aðra sögu
að segja.
Mikil ræktun —
bættur liúsakostur.
j Mesta athygli mína vakti hve
risavaxnar ræktunarfram-
kvæmdirnar eru. Eg dvaldist á
bæ, sem var í tölu kota áður
fyrr, og enn ber kot-nafn, en
þarna er nú 30 hektara tún,
hvað sé ekki lög, því að þótt Og hvað er hefð? Hvaða hefð á
hann telji það ágreinings-
atriði þá er það alls ekki
mergurinn málsins þegar ís-
lendingar vilja færa út land-
helgi sína og tryggja lífsaf-
komu sína um alla framtíð.
Eru til einhver lög um það að
íslendingar skuli vera
dæmdir ti.1 þess að verða
hungurmorða á þessu skeri
sínu, af því að brezkir hags-
munahópar, fáeinir menn,
sem hugsa einungis og munn
að ráða og ríkja í fiskveiðum
hér við land? Hvaða rétt
hafa Bretar skapað sér með
veiðum hér við land? Ef
þeir hafa einhvern rétt með
nokkurra alda veiðum hér,
verður hann vitanlega að
engu þegar athugaður er
réttur fslendinga, sem hafa
dregið fisk úr sjó við þetta
land í bráðum ellefu aldir.
Voru Bretar farnir að veiða
hér fyrr?
og maga, hafa talið sig Hér eru tvö atriði, sem laga-
hafa heimild til að veiða
1 hvað sem þeim þóknast,
hvenær sem þeim þóknast
og hvar sem þeim þóknast?
Og lögin eiga vitanlega einn-
ig að vera fólgin í því, að
Englendingar hafa stundað
veiðar hér við land um
nokkrar aldir.
íslendingurinn maðurinn, sem
gengur eftir Laufásveginum
og horfir upp á bústað sendi-
herra Breta, segir hinsvegar
við sjálfan sig: Hvaða lög
hefir þessi rnaður bak við sig,
sem segja, að eg eigi að svelta
Breta vegna, börnin mín eigi
að svelta vegna þess, að ein-
hver félög eða menn, sem
refir Breta ætla að beita í
málatilbúningi sínum —
annars vegar lög og hinsveg-
ar hefð. Samanlagt á þetta að
nægja til þess að sannfæra
þjóðir heimsins um það að
rétt sé dæmt þegar brezkir
togaraeigendur d.æma fs-
lendinga til hungurs og' hor-
fellis. En þegar betur er að
gáð, þá kemur í ljós, eins og
sýnt hefir verið fram á, að
engin lög geta verið eins víð-
tæk og Bretar vilja, og að
hefðin er alls engin, þegar
borið er saman við hefð ís-
lendinga og eignarrétt yfir
landi sínu.
Odrengslegt athæfi.
á íslandi þessa daga. Og það fer
ekki heldur hjá því, að við sjá-
um ýmislegt í nýju ljósi, sem
gerzt hefur og gerizt á vettvangi
alþjóðlegra samskipta. Sá er
eldur heitastur, er á sjálfum
brennur. Það er fátækt þessa
lands, sem hefur hlíft því við
þeirri ránsloppu, sem nú sýnir
klærnar upp við strendur þess.
Hefði verið eftir meira að slægj-
ast innan landssteina, væri sú
greip búin að slá eign sinni á
þáð fyrir löngu, með yfirvarpi
einhverra „réttinda". Vopnað
vald í þjónustu auðmagns, sem
aldrei varð mettað, hefur seilzt
um eyjar og lönd, álfur og höf
og krafizt „réttinda". Og fengið
kröfum sínum fullnægt — vopn-
in sáu um það. „Sérðu ekki dát-
ana?“, var sag'f i Kópavogi forö-
um. Og siðan er staðið á þessum
„rétti", skirskotað til nauðung-
arasamninga eins og helgra skil-
rikja, krafizt að hefðin sé virt.
heimtað í nafni frelsis, í nafni
lýðræðis, í nafni friðar, í nafni
alls, sem heilagt er, í nafni
Drottins sjálfs „lýmskan sín
myrkravei'k fremur", segir í
góðum sálmi. Og það þykir full-
sterkt að orði kveðið, á ekki við
nú á tímum, það er eiginlega
hálfgerður dónaskapur að tala
og syngja svona í Guðs húsi á
tuttugustu öld — segja menn.
Einmitt það?
Það er barizt um bitana á
hafði keypt og alið, og það óx
upp hjá honum og með börnum
hans. Það át af mat hans og
drakk af bikar hans og svaf við
brjóst hans og var eins og dóttir
hans. Þá kom gestur til rika
mannsins, og hann tímdi ekki að
taka neinn af sauðum sínum
1 sveitinni, og myndarlegar bygg-
ingar getur nærri hvarvetna að
líta. 1 þessari sveit er fólkinu
að fjölga.
Þorp er að rísa
uppi á Flúðuni.
Þar er hverahiti mikill. Þar er
barnaskóli sveitarinnar, þar eru
eða nautum til þess að matreiða gróðurhús mikil og þar hafa ver-
fyrir ferðamanninn, sem til hans ið sett á fót véla- og viðgerðar-
var kominn, heldur tók gimbrar- (verkstæði. Myndarleg íveruhúa
lamb fátæka mannsins og matbjó eru risin þar af grunni. Þar er
það fyrir manninn, sem kominn ágæt sundlaug, sem er opin alla
var til hans I daSa vikunnar (nema mánudaga
I og þriðjudaga) og fjöldi ferða-
Þessa sögu heyrði sigursæll manna kemur þar á sumrin.
konungur fyrstur manna, ágæt- Þar er fagur skógarreitur. Og
ur maður fyrir margra hluta sak þarna ei' risið upp eitt stærsta
ir. En honum hafði orðið á að °& veglegasta félagsheimili lands
fremja illt verk. Og Drottinn | ins' Þfð ®r taliðjiklegt^ að það
sendi til hans mann, er sagði
honum þessa sögu. Og konung-
ur reiddist ákaflega ríka mann-
inum, sem níddist á lítilmagna, j
og sagði: Sá maður, sem slikt
hefur aðhafzt, er dauða sekur. Þá |
sagði sendimaður Drottins við
konung: Þú ert maðurinn. Þá
vaknaði samvizka konungs og
hann sagði: Eg hefi syndgað
móti Drottni.
Þessi saga er þáttur í mótun
þeirrar vitneskju, að hinn vold-
ugi og vesæli, riki og snauði,
sterki og veiki eigi sama rétt,1
muni kosta um 2 millj. kr. full-
gert, og hefur þó mikið verið
unnið í sjálfboðavinnu, svo sem
steypuvinna að miklu leyti o. fl.
Nánara um félags-
heimiíið.
Eg átti þess kost að skoða fé-
lagsheimilið, sem er nú svo langt
á veg komið, að það mun verða
tekið til notkunar að einhverju
leyti á þessu ári, — og mér
fannst mikið til um allt, sem ég
sá. Allir, sem ég átti tal við,
sögðu líka, að hér væri reist fyr-
ir framtiðina — framtíð sveitar,
Vísir hefir oft bent á það,
hvernig stjórnarflokkarnir
hafa verið að reyna að skapa
þjóðareiningu að undan-
förnu. Þeir hafa talað um
nauðsyn hennar en urn
leið hafa þeir hagað mál-
vígreifu garpar stjórnar-
fiokkanna mundu slíðra
sverðin, hegða sér einu sinni
eins og vitsmunaverur. En
það er öðru nær, því að ein-
sem er velmegandi, og þar sem
bsri sömu ábyrgð, lúti sama fólkinu fjölgar j féiagsheimiU
Drottni, séu bræður, börn sama þessu er salur mikill, sem ýmist
föður, sama Guðs. Það á langt verður notaður sem íþróttasalur
í land að sú vitneskja sigri, nái eða áhorfendasalur, þegar leik-
jörðu hér og svo hefur löngum að móta samskipti þjóða. Okkur rit eru sýnd eða kvikmyndir, en
T-,1 T .1.: ' -V _ o\7irV Qvi í níiviivYi rmdn onl n
verið gert. Það er bitist um olíu, Islendingum þykir við úera
gúm, gull, kol. Miklu blóði hefur . min-ntil' á það nú. En við þyrft-
verið úthellt sakir þessara verð- um að minnast annars um leið:
mæta og annarra slíkra. Þeirra ,'°kkar eiSið ÞJóðUf og þjóðfélag
vegna er heimsfriðunum voði bú- ei næsta fjarlægt því að mótast
jnn — og lifi gjörvalls mann- ^ Þ9ssari vitund. Það er harla
svið er í öðrum enda salarins,
með fullkomnasta nútíma útbún-
aði. Eg óskaði mér þess, að Leik-
félag Reykjavíkur ætti slíkan
sal til starfsemi sinnar. Undir
sviðinu eru m. a. búningsklefar
með steypibaðstækjum. Eldhús í
flutningi sínum þannig, að Stjórnarblöðin ættu að svara
• i r 1 á. 111 r £ ° O d 111„U otCV U1U Ct U o ICC1\J Ulll. J-i 1U11U o X
ai 3ai a an U1 a 1 am | kyns. Það verður ekki heimsstríð j ianSt fi á því, að við getum með , félagsheimilinu eru mikil og vist-
me' sama hætti og áðui. J út af íslenzka fiskinum. Vegna djörfung góðrar samvizku horft ;leg, og rúmgóður veitingastofur
þeir hafa reynt að ala á úlfuð
og sundrung með svívirðing-
um innbyrðis og óhróðri um
einstaka ráðherra og Sjálf-
stæðismenn.
„Einingarskrif“ blaðanna birt-
ust að kalla daglega á sið-
ustu mánuðum, en almenn-
ingur gerði ráð fyrir, að
breyling mundi verða, þegar
september gengi í garð og
„stríð“ Breta gegn fslend-
ingum yrði hafið. Þá vænti
[ almenningur þess, að hinir
þessari spurningu almenn-
ings: Hvernig haldið þið,
góðir hálsar, að þið getið
komið á þjóðareiningu með
þeim baráttuaðferðum sem
þið hafið . valið ykkur?
Hvernig væri að hætta sví-
virðingum um andstæðinga
og samstarfsmenn þar til við
höfum afgreitt Breta? Þá má
gjarnan byrja að karpa aft-
ur en engum er greiði gerð-
ur með málflutningi stjórn-
arblaðanna-----nema þeim,
anddyri mikið og rúmt, en á efri
hæð yfir inngangi, veitingastof-
um, eldhúsi o. s. frv. eru ýmis
hvers? Ekki er það okkar dyggð j-raman 1 umheiminn og talið
að þakka, né neinna annarra. Líf | okkur 1 hópi hinna réttlátu, er
okkar eigum við undir þessum I ekki þurfi iðrunar og afturhvarfs
fiski allt um það. En okkar lif við- Við el'um, því miður, ekki j herbergi og fundarsalir, sem
er kannski ekki eins dýrt og til- | nær Þvi en aðrir að lifa 1 sam' j notaðir verða fyrir namskeið m-
vera eins olíuhrings? Hvað um ræmi við anda þessara orða:
það: Við komumst vonandi ekki
sem sízt skyldi, Bretum. Þeir
fagna vitanlega þeirri þjóð-
areiningu, sem stjórnar-
flokkarnir og liðsoddar
þeirra eru að reyna að skapa.
,Eigum vér ekki allir hinn sama
föður? Hefir ekki einn Guð skap-
a. — Til félagsheimila er lagður
fram að 2/5 kostnaður úr sér-
stökum sjóði, sem kunnugt er.
_ I Hrunamannahreppi leggur
að oss? Hveis vegna breytum I sveifin) Ungmennafélagið og'
vér þá sviksamlega hver við ann- ikvenfélagið til 3/5.
an og vanhelgum sáttmála feðra
vorra? Hefir ekki einn og hinn Mikið átak>
sami gefið oss lífið og viðhaldið J pað er mikið átak, jafnvel fyr-
því? Og hvað heimtar sá hinn.ir blómlega sveit, þar sem fólk-
e:ni?“. , ! inu fjölgar, að koma upp slíku