Alþýðublaðið - 22.10.1957, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 22. októbcr 1957
AtþýSyblaSIS
5
Og þetta varð til þess, að hún
komst í kynni við námueig-
anda suður þar og giftist hon- '
um. Það var sagt, að hann væri:
talsvert eldri en hún, og lang- :
lífur varð hann ekki í hjóna- !
bandinu.
Annamarta var nú - orðin .
flugrík þarna hinum megin á
ihnettinum. Margur þarf minna :
til þess að gleyma uppruna sín-
am og -ættingjum, og það eins,
þótt þeir eigi til meiri manna 1
að telja en fátæklinga úti á
brimþvegnum skerjum. En hún ]
Annamarta hélt minni sínu ó- j
skertu. Þegar minnst varði bár- j
ust þær fréttir, að hún væri á j
heimleið, telpan. Þegar von fór j
að verða á henni, hélt Eiríkur
Málu sig í krambúðinni öllum
stund.um. Sagði hyerja söguna
á eftir annarri af Önnumörtu,
þegar hún- var stelpa heima, og
það Vár eins og þeim sögum
fjölgaði af sjálfu sér, ykjust og
margfölduðust, unz út úr flóði.
Og öll þau undur og býsn, sem
relpan hafði séð og kynnzt una
dagana, það voru lávarðarnir
og höggormarnir og hlébarðarn
ir, og .átti hún-ekki eina geysi-
stóra gullnámu, og þó heldur
tvær en eina? Jú, víst hafði hún
eignazt þær með manni sínum,
en hún átti þær eins fyrir það.
Ljón. og. fílar og berstrípaðir
Blámenn, slíkt var Önnumörtu
hversdagslegt líf, og hún sem
hafði setið á hnjám honum og
verjð svo þekk og eftirlát, að
aldrei hafði hann þurft að hóía
henni. flengingu, hvað þá meira.
Og hún kom með strandferða
skipinu. Eiríkur Málu var fyrst-
ur manna út í uppskipunarbát-
inn og rak miskunnarlaust á eft
ir afgreiðslumanninum. Enda
voru þeir b.únir að bíða lengi
undir berginu, áður en sást til
' strandferðaskipsins.
Vitanlega hafði Annamarta
tekíð upp nýja siði, — því er
nú einu sinni þann veg farið,
að svo lengi lærir esm lifir, -—•
og þegar hún kom niður x upp-
skipunarbátinn, þar sem Eirík-
ur Málu stóð og var eitt bros
á milli hárs og skeggs, þá varð
telpunni það fyrst fyrir að
faðma karlskrögginn að sér og
reka honum rembingskoss. Nær
sjöunda himni hafði Eiríkur
Málu aldrei komizt á ævi sinni,
og í námunda við hann hélt
karl sig lengi á eftir.
Annamarta kom og fór.
Seinna kom hún aftur og fór,
og svona gekk það. En í hvert
skipti, sem von var á henni,
og fyrst eftir brottför hennar,
stóð Eiríkur Má-lu öllum stuhd-
um í krambúðinni og sagði sög-
ur. Og þótt honum yrði að segja
sömu söguna upp aftur, bá tók
hún svo miklum og skjótum
breytingum í munni háns, að
þeim, sem á hlýdd.u, var þaó ný
saga.
,,Það má með sanni segja að
íáún hafi farið til endimarka
vpraidarinnar, telpan, og ekki
erindisleysu!“ sagði Eiríkur
Málu og spýtti um tönn.
En það var saga þeirra hafn-
sögumannanna, Eiríks og Andr-
ésar, sem rakin skyldi að
nokkru í þessum þætti.
Báðir gerðu þeir sem sagt
hafiisögu að ævistarfi sínu,
enda höfðu þeir allt til þess.
Og vandfundnir munu jafningj-
ar þeirra tvímenninganná í því
' stárfi.
En það fór eins og oft vill
verða, að æskuvinátta þeirra
entist skammt, þegar þeir urðu
keppinautar um skúturnar, —
• og það eins þótt þeir önnuðu
þeim varla. Þegar þær lágu fyr-
ír utan skerjagarðinn í foráttu-
veðri og haugasjó og biðu hafn-
sögu var þeim, ekki nóg aðverða
fyrri til öðrum hafnsögumönn-
um úr Bjarnarsundi og frá Ona,
heldur vildu báðir verða fyrstir,
og þá var ekki verið að spara
seglin. Hafnsögubátarnir í þann
tíð voru sexæringar með stór-
segli, gaffalsegli og fokku. Og
skúturnar gátu legið allt að
sjómílu undan svo að þetta gat
orðið þeim körlunum löng og
gapaleg kappsigling, ef báðir
ýttu úr vör jafnsnemma.
Gömlu háfnsögumennirnir
týndu smám saman tölunni,
loks urðu þeir aldursforsetar
Eirkur og Andrés, —- gömlu
garparnir. En hvor þeirra var
hinum meiri garpur, úr því gat
enginn skorið, báðir voru þeir
úrtökusjómenn hvor á s:ira
hátt, og víst var um það, að
hvorugur vildi fvrir hinum
vægja.
Þeir félagar áttu eitt og sama
staðnæmst út við röndina, þann
ig að lappirnar á henni bar í
barkskipið.
En sæu þeir skúturnar fella
segl úti á Búðadjúpinu og lóðs-
veifuna dregna að húni, þá kom
nú heldur en ekki líí í tuskurn-
ar þa'rna uppi á bergbrúninni.
A sama vetfangi urðu skegg-
þústurnar að öskrandi og garg-
andi vitfirrmgum, sem renndu
sér fótskriðu ofan flárnar og
stukku klöpp af klöpp niður í
fjöru, bölvandi og ragnandi, ef
einhver af hásetunum lét á sér
standa. Það bar við, að annar-
hvor þeirra missti af sér tré-
skóna á sprettinum, og veitti
því þó ekki athygli, fyrr en
hann skýrði skipmu inn Þránd-
heimsfjörðinn, að hann stóð á
þíljum á sokkaleistumim.
Arin liðu, en sízt aró til sátía'
um. Kæmi hann auga á skip,
sém baðst hafnsögu, var hann
ekki að tefia sig á því að rísa
á fætur heldur lét sig velta frarn
aí brúninni, ofan flána og nið-
ur í fiöru, óg öskraði á háseta
sína á leiðinni niður.
Einhvern tíma gerðu konur
honum þann grikk af vangá
sinni, að þær báru máösku í
fjöruna undir flána og eftir
nokkra daga var þar kominn
myndarlegu haugur. Ekkert
tók Eiríkur eftir þessu, og þeg-
ar hann sá það í sjónpíu srnni
hvar skúta skreið inn á Búða-
djúp með hafnsöguveifuna við
hún, velti hann sér að vanda
niður flána og hafnaði í ösku-
haugnum. Gaus þá um mökk-
strókur og þótti hásetunum sem
bar að í þessu, furðu gegna, er
Eiríkur hvarf þeim sjónum með
Lóðsarnir í Bjarnareyjum háðu
harða keppni
um að fð að sigla skipum fil hafnar
varðberg á haugnum í Syðra
Bjarnarsundi. Annað varðberg
kom ekki til greina, og það urðu
þeir að láta sér lynda, en líkaði
báðum illa. Og þarna lágu þeir
á bergsnösinni og beindu sjón-
pípunum í vestur, þangað sem
himinn jaðraði við haf. Sífellt
áttu þeir í orðaskaki og þræt
um, og það var þeim metnaður
að verða aldrei samrnála um
neitt. Kæmu þeir auga á skútu
á siglingu þar úti, og annar
þeirra segði sem svo, að þarna
færi þá Fransari, hélt hinn nú
ekki; það væri Hollenzk dugga
að tarna, og upp á það mátti
fjandinn hirða hann eins og
hann lagði sig. Og segði Eiríkur,
að þetta væri ein af þeim fram-
sigldu, þá gat Andrés sætzt á
allt nema það, að hún væii fram
sigld. Og það bar við einu sinni,
þegar þeir lágu á bjargbrún-
inni og horfðu á skútu í gegn
um sjónpípur sínar, að það var
ekki nóg, að þeir þrættu eins
og vanalega um þjóðerni henn-
ar og stærð, heldur bar þeini
meira á milli. Eiríkur kvað
þetta vera barkskip, ósköp
venjulegt þrísiglt barkskip, eitt
af þessum barkskipum. sem
hver sæmilega óvitlaus hafn-
sögum. ætti að þekkja iangt ná
með berum augum. En Andrés
var ekki á þeirri skoðun, þetta
var furðuskip, sagði hann,
draugaskip með óteljandi sigl-
ur, aldrei hafði hann séð slíkan
sigluskóg á einu skipi, nei, —
barkskip, það var fullkomin
fjarstæða. Og þarna lágu þeir
og beindu sjónpípunum að skip
inu og skömmuðust og völdu
hvor öðrum hin verstu og
hræðilegustu orð, sem þeif
kunnu, en voru þó fvrir löngu
orðin máttlaus og hversdagsleg
í munni þeirra fyrir stöðuga of-
notkun, og Andrés reyndi und-
ir drep að telja siglurnar á skip
inu, sem hélt 'norður á bóginn,
en sumt voru víst aukásiglur,
þar eð ekki voru nein segl á
þeim.
Það stóðst á endurh, að þá
þraut fúkyrðin, og Andrés tók
sjónpípuna frá auganu og sá,
að lúsargrey hafði villzt af
augnaloki hans út á glerið og
með þeim körlum. Venjulega |
lét Andrés sig það engu skipta, 1
þótt hann hlustaði á það sjálf-
ur, að Eiríkur Málu var að segja
þeim í krambúðinni lygasög-
ui'nar um heimsku og klaufa-
skap Andrésar lóðs. Það bar þó
við, að hann þoldi ekki mátið
og tók á móti, en það var á
einskis manns færi að kveða
Eirík í kútinn. Oft fór því svo,
að þeir tóku sér far til Molde
og kærðu hvor annan fyrir
sýslumanni •— urðu á stundum
samskipa þangað.
Mörgum öðrum varð Eiríkur
Málu hvimleiður þarna á Syðra
Bjarnarsumdi. Hann egndi
menn gegn sér og espaði með
sífelldri áreitni, og átti í eilíf-
um erjum og útistöðum. Deil-
ur og skammir voru honum ljúf
Síðari hluti.
asta nautn, hann bókstaflega
hungraði og þyrsti eftir þrætum
og rifrildi, og þa eð nágrann-
arnir voru ekki ýkjamargir gat ■
ekki hjá því farið, að þeim
þætti hverjum um sig helzt
til mikiið lcoma í sinn hlut á
stundum af ófriði hans. . . .
Loks fór svo, að nágrannarn
arnir kærðu ■ hann fyrir - ver
drottni 'sínújh. Virðist hann
hafa verið maður röggsamur,
því að hann bauð Eiríki Málu
að flýtjast með allt hyski sitt
út í Hrosshólma, en þangað
voru nokkur áratog úr Syðra
Bjárnarsundi. Þar byggði Eirík
ur Málu sér bæ og bjó þar til
æviloka. Gerðist þá hljóðara
með mönnum í Syðra Bjarnar-
sundi, er Eiríkur var úr byggð-
inni, og höfðu þeir þó alla tíð
nokkurn ófrið af honum, því að
hann var ekki að horfa í ára-
togin, þegar hann var farinn
að brenna í skinhinu af löng-
un til að abbast upp á fólk.
Annars bjó hann vel um sig
úti í Hrosshólmánum. Hann lá
á varðbergi þar, sem hólminn
var hæstur. en þar var brött
flá niður í fjöruna, þar sem
hafnsögubáturinn stóð á hlunn-
slíkum ósköpum. Skipti þá eng
um togum, að hann kom æð-
andi og bölvandi út úr mekkin-
um, virtist ekki láta óhapp
þetta neitt á sig fá, gott ef hann
hafði tekið eftir því í óðagot-
inu, og rak nú á eítir hásetun-
um með skömmum og fúkyrð-
um. Tréskórnir höfðu orðið
eftir upþi í flánni.
Sagt er að hann stýrði skip
inu alla leið inn til Kristjaníu
og kæmi heim aftur eins og
hann stóð upp úr öskuhaugn-
um, og á sokkaleistunum. Það
var og talin sönn mildi, að kon
ur í Hrossahólmi skyldu lifa
það af, er hann reyndi að gei’a
þeim skiljanlegt, hvar þær
ættu að stej'pa úr öskutrogum
sínum og hvar ekki.
Það var einhverntíma þrett-
ánda dag jóla ,að þeir hafn-
sögumennirnir voru staddir í
krambúðinni, þeir Andrés lóðs
og Eiríkur Málu. Þann dag
hugðu þeir ekki að siglingu og
brugðu sér í betri fötin, stakk
og lokubrók úr gráu vaðmáli,
settu upp strúthettur rauðar,
stungu upp í sig safarömmum
tókbakstuggum og héldu á
ma'nnamót. Og þaima stóðu
þeir á miðju kí’ambúðargólfi í
hópi áheyi’enda, stungu hrömm
unum djúpt' niður í lokuopið
og spýttu um tönn.
Þarna var saman komið
margt karla og kvenna, gamla
fólkið stóð út við veggina,
krakkar og unglingar innar á
gólfimu, og allra augu störðu á
þá, gömlu hafnsögumennina,
sem sögðu hinar ótrúlegustu
furðusögur.
„Nú ýkirðu, Eiríkur", mald-
aði Andrés lóðs í móinn.
„Nei, það ert þú sem lýg-
ur“! Það stóð ekki á svari hjá
Eiríki, og vissu nú allir áheyr-
endur, að einvígi þeirra, gömlu
garpanna, var hafið, og mundu
þeir berjast með sögum og
hnýfilyrðum.
Hvorugur þeirra var neinn
fermingardrengur í frásagnar-
listinni, það voru engin afvötn-
uð orðatiltæki eða svipdaufar
samlíkingar, sem þeir höfðu á
takteinum, þegar með þurfti.
Til dæmis þegar Andrés sagðl
frá því, er hann stýrði bark-
skipinu „Ágústu“ — Holiend-
ingur var það — til Björgvinj-
ar hérna um veturinn.
„Fransari“, greip Eiríkur
fram í fýrir honum.
„Að minnsta kosti voru þeir
með sauð um borð“, hélt And-
rés áfram og lét ekki setja sig
út af laginu. Áhöfnin hafði lif
að á saltmeti vikum saman, en
geymdi sér sauðfnn í lengstu
lög, enda var hann einn sauða
eftir. Stóð hann f tjóðri við
aftursigluna. En þegar inn á
Húsavíkina kom, þoldi áhöfn-
in ekki lengur mátið og fékk
sér bita af sauðnum. Ekki
slátruðu skipverjar þó sauðn-
um eins og siðaðir menn. Nei,
og ekki, þeir skáru bara úr
honum dálítið Vykki hverju
sinni, pund eða rúmt pund, það
fór eftir. lystinni. Þetta var að
vísu ekki svo vitlaust, áleit
Andrésj, iþannig hélzt kjötið
nýtt jen ekki var þó öðrum
en Hollenzkum ætlandi að hafa
þetta sísvona. En vað sem því
leið — þegar siglt var fram hjá
I Súlnaey, hann hafði sett á sig
miðin — átu þeir það, sem eftir
var af sauðnum. Það voru svið-
in, og fór vel á því, þar eð Svið-
húnsmessa ar daginn eftir.
„Nei, þessu lýgurðu þó, eins
og þú ert langur til,“ galt
Eiríkur honum sögulaunin.
„Það var að minnsta kosti ekki
á Sviðhúnsmessu, sem þeir
færðu þig úr brókinni“ laumtiði
hann út úr sér lymskulegur á
svipinn.
Og nú sagði hann frá því, er
Andrés stýrði skipi nokki’u til
Þrándheims. Hafði Andi’és
skroppið undir þiljur og feng-
ið sér fuglsblund. Lagzt fyrir í
ölffan sjóklæðum, en víst
sofnað fast, því að skipverjum
tókst að draga af honum brók-
ina, sem var gömul og’ skorpn-
uð af seltu og svita; bundu þeir
fyrir öll op á henni og blésu
hana upp og vörpuðu henni að
því búnu fyrir borð. Bar vind-
urinn hana langt fram um safn,
en síðan flaut hún á sjónum og
rak hana í sörnu átt og skipið
stefndi .Þá hröðuðu skipverjar
sér niðun-MK vöktu Andrés, sem
svaf á bálff og hraut ákaflega,
æptu þeir í eyra honum, að
hann skyldi koma upp sem bráð
ast, því að sker væri fyrir
stafni. Andrés æddi eins og' villi
dýr upp á þiljur, tók ekkert
eftir því að hann var brókar-
laus, gi'eip sjálfur stjórnvöl-
in'n, en tókst þá svo illa til að
skipið renndi stefninu á sker-
ið í sömu svifum.
Það var ekki fyrr en þeir
báru færi í „skerið" og inn-
byrtu það og færðu Andrési,
að hann vai’ð þess vai’, að hami
stóð þarna á rauðri prjónabrók-
inni.
„Nei, nú lýgurðu eins og þu
ert langur til, Eiríkur Málu“,
varð Andrési að orði, um leið
og hann labbaði sig út úr kram
búðinni og hélt heim til Ausu-
Ragnhildar sinnar. En Eiríkur
Málu espaðist um allan helm-
ing, er hann varð einn til frá-
sagnar, og var byrjaður á nýrri
níðsögu um Andés lóðs, áður en
Andrés var horfinn út fyrir
þröskuldinn.
Báðir urðu þeir allra karla
erlztir, Eiríkur og Andrés lóðs,
komust yfir nírætt. Iíafnsögu
höfðu þeir með höndum, þang-
að til þeir voru komnir langt yf
ir áttrætt.
' Þá var Eii’íkur oðinn gráx’
á hár og’ skegg og hvort
tveggja úfið og flókið, og kom
nú kamburinn ekki að neinu
gagm.
Framhald á 7. síðu.