Alþýðublaðið - 24.10.1957, Blaðsíða 4

Fimmtudagur 24. okt. 1957
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson
llaðamenn: Björgvin Guðmundsson eg
Loftur Guðmundsson
tuglýsingafetjóri: Emilía Samúelsáóttir
Ritstjórnarsímar: 14901 og 14902
Auglýsingasími: 14906
, Afgreiðslusími: 14900
Prentsmiðja Alþýðublaðsins, Hverfisgötu 8—10
Bók B]srna Sæmundssonar u m fiskana íjósprentaB
Norska sveitamennskan
ÞJÖÐVILJINN hefur ver-
ið fáorður um úrslit þing-
kosninganna í Noregi, en í
gær víkur hann að þeim
nokkrum. orðum. Greinin er
eftir íslenzkan námsmann,
sem heitir Jón Thor Haralds
son ng kvað læra sagnfræði í
Ósló, vafalaust' greindur og
duglegur piltur, en eitthvað
pólitískt skrýtinn. Hér skal
komiðáíramfæir skýringum
hans á úrslitum, norsku kosn
inganna. Þær eru í meginat-
riðum tvær, og hin. fyrri
hljóðar orðrétt á þessa lund:
„Úrslit kosniganna munu
nú flestum ; íslendingum
kunn. Fé'lagar vorir komm-
únistar töpuðu 30 prósent af
atkvæðamagni sínu, og sýnir
það eitt með öðru sveita-
mennsku Norðmanna. Úr-
slitin eru annars status quo
ante bellum. Engar veruleg-
ar breytingar urðu á valda-
skipun Noregs. Verkamanna
flokkurinn situr að völdum
næstu íjögur árin.“
Þar með er það mál af-
greitt hvers vegna norsku
kommúnistarnir fóru hall-
oka í kosníngunum. En eftir
er að útskýra sigur Alþýðu-
flokksins, og Jón Thor Har-
aldsson er ekki í neinum
vandræðum með slíkt smá-
ræði. Hann segir — og enn
orðrétt:
„Útlendingur hefur að
sjálfsögðu mjög svo takmark
aða möguleika til að henda
reiður á innanlandsmálum
hér. En eitt atriði er þó snar-
ari þáttur í sigri Verka-
mannaflökksins en margan
grunar. Borgaraflokkarnir
eiga sern sé engan þann per-
sónuleika, sem jafnast geti á
við Gerhardsen. Sá almenni
Norðmaður virðist tæpast
geta hugsað sér annan for-
sætisráðherra. Þetta er að
ýmsu leyti skiljanlegt.
Norska þingið hefur alltaf
verið einstaklega Ieiðinlegt,
enda virðist norskur almenn
ingur hafa megnustu ótrú á
öllu, sem nefna mætti glæsi-
lega ræðumennsku. Gerhard
sen er fljúgandi gáfaður
maður —- um það ber öllum
saman. Hann verkar á fólk
eins og góður, óbyrgðar-
þrunginn eldri frændi, sem
einhvern veginn hefur villzt
út á refilstig stjórmálanna,
en vill þó öllum allt hið
bezta. Þar við bætist svo út-
spekúleruð ósvífni — beinar
lygar og grófar ýfejur segir
Gerhardsen í sama rólega,
föðurlega róm.“
Þannig útskýrir þessi til-
vonandi sagnfræðingur
stjórnmólaþróunina í Nor-
egi. Norðmenn eru svo mikl-
ir sveitamenn, að þeir vilja
ekkert með kommúnista
hafa. Stjórnmálamenn þar í
landi eru einstaklega leiöin-
legir og geta ekki haldið
ræður með árangri nema
einn — Einar Gerhardsen.
Persónudýrkunin á honum
er hins vegar slík og þvílík,
að hann kemst upp með „út-
spekúleraða ósvífni“, enda
mælir hann „beinar lygar og
gróflegar ýkjur“ af munni
fram eins og faðir sé að tala
til barna. En hann gat orðið
átrúnaðargoð af því að hinir
eru svo litlir karlar!
Norska sveitamennskan
reyndist ekki Alþýðuflokkn-
um alvarleg hindrun. Hann
reis upp gegn gömlum siðum
og aldagrónum venjum og
fylkti liði í morgunsári nýrr-
ar aldar. Þá var þó Einar
Gerhahdsen enn ekki kom-
inn til sögunnar, en samt
vann norski Alþýðuflokkur-
inn hvern sigurinn af öðrum
og réði brátt úrslitum með
þjóð sinni. Afrek hans eru
ekki eins manns verk, þó að
mjög hafi urn það munað, að
annar eins maður og Ger-
hardsen valdist til forustu.
En hann vann ekki trúnað
og traust Norðmanna með
„beinum lygum og gróf-
ýkjum“ eins og Jón Thor-
Haraldsson gefur 1 skyn.
Norski Alþýðuflokkurinn
hefur látið verkin tala, og
Einar Gerhardsen ér fyrst
og fremst maður athafnanna,
þó að hann kunni vel að
koma fyrir sig orði. Og
norska sveitamennskan er
sannarlega ekki til að for-
sm'á. Norðmenn eru í fylk-
ignarbrjósti menningarþjóða
heimsins. Þeir eru aðd'áunar-
verðir sveitamnn.
Eitt er enn athyglisvert í á-
minnstri Þjóðviljagrein: Jon
Thor Haraldsson kallar
norsku kommúnistana „fé-
laga vora“, er hann skrifar
samherjunum hér heima. Og
ætli íslenzka sveitamennsk-
an segi ekki til sín við tæki-
færi?
Askrittasfmar blaðsins
eru 14900 og 14901.
„LANDIÐ OKKAR“, ritgerðasafn eftir Pálnia Hannesson,
rektor, kemur út í dag á vegutn Bókaútgáfu Menningarsjóðs.
Þá kemur önnur bók frá útgáfunni í bókaverzlanir í dag, en
það er Ijósprentun á bók Bjarna Sæmundssonar, ,.Fiskaruir“,
önnur útgáfa aukin. Sú bók var fyrst gefin út árið 1926 en hef-
ur verið ófáanleg á bókamarkaðinum síðan fyrir stríð.
Þeir Gils Guðmundsson, fram
'kvæmdastjóri Bókaútgáfu
Menningarsjóðs, og Helgi Sæ-
mundsosn, formaður Mennta-
m'álaráðs, ræddu við blaða-
menn í gær um útgáfutsarf-
esmina. Ritgerðir Pálma Hann-
essonar eru gefnar út í heiðurs-
skyni fyrir 20 ára störf Pálma
heitins í Menntamálaráði. Flest
ar ritgerðirnar eru skrifaðar á
árunum 1930—1945 en sumar
síðar. Gils Guðmundsson, Guð-
mundur Thorarensen og Jón-
Eyiþórsson s’áu um útgáfuna.’
Sdðar kemur út önnur bók eftiv
Bjarni Sæmundsson
Pálma. Verða það ferðasögur,
dagbókarblöð og úrval úr skóla
ræðum hans við Menntaskól-
ann í Reykjavík. Af efni bóka.r-
innar mætti nefna: Frá Móðu-
harðindunum, Síðueldur, Árið
1783, Hungurvakan, Seinustu
dagar Skálholts, Skoðanir er-
lendra manna á íslandi fyrr og
nú, Askja, Um jarðelda og ís-
land, íslenzk mold, Landið okk
ar, íslandslýsing Jónasar HaU-
grímssonar, Fjallið Skjaldbreið
ur, Nokkrrr fræðimenn, Lesið í
bolla, Á skíðum, „Ef et betra
telk“, Eldgosið á Krakatá, Eld-
gosið á Martinique og Um lífið,
eðli þess og uppruna. — Bókin
er 308 biaðsíður, auk formála
eftir Gils Guðmundsson.
.,FISKARNIR“.
„Fiskarnir“ eftir Bjarna Ssé-’
mundsson fjailar um íslenzku
fiskana og eru þar taldar 130
-tegundir, sem fengizt hafa hér
við.land innan 400 m;, dýptar-
"línu. Ritið er 528 síður, aúk for
mála 26 bláðsíður, með 226
■myndum, Ritinu.fylgir litpernt;
að kort, er sýnir fiskimið, sjáv-
ardýpiöí grunn og ála umhverí-
is strendur Íandsins. Loks er 80
bls. viðauki eftir Jón Jónsson,,
fiskifræðing. prýddur 20 mynd,
um. Er þar að finna ýmsar upp
iýsingar, er kunnar urðu eftir
að Bjarni skrifaði bók sína. —
Hvejum ættbálki fiskanna, ætt
'og ættkvísl, fylgja greiningar-
lyklar til leiðbeiningar fyrir þá,
er vilja nafngreina fiska, sem
þeir þekkja ekki. Auk þess er
mynd af hverri fisktegund til
samanburðar. Veitir bókin þ\«
fróðleiksfúsum sjómönnum
tækifæri til þess, aðspreyta sig
á að nafngreina fágæta fiska, er
þeir veiða.
Alls komu út á sínum tíma
þrjú bindi í bókaflokki Bjarna
um íslenzk dýr. „Fiskarnir“ er
fyrstabókin, enihinar, „Fuglarn
ir“ og „Spendýrin“ munu koma
út síðar hjá Menningarsjóði,
enda einnig uppseld.
ALLS 19 BÆKUR
Á ÁRINU.
Alls mun Bókaútgáfa Menn-
ingarsjóðs gefa út 19 bæku.r á
þessu ári. Auk fyrrnefndra
tveggja bóka, eru áður komnar
út Kalevala og Mæðrabókin,
sem báðar hafa selzt vel. Félags
bækurnar koma út í byrjun
næsta mánaðar. Þá eru tvær
aukabækur ókomnar á markað-
inn. Það eru Saga íslendinga, 9.
bindi. Landshöfðingjatímabilið,
sem verður sjötta bókin í út-
gáfu þesasri. Þá kemur út ljós-
prentuð Saga íslendinga, 5.
bindi, sem er uppselt, þrátt fyr-
ir stórt upplag. Þau sex bindí,
ÍL' "J:.. 1.
Pálmi Hannesson f
sem út eru komin, fjalla um
tímabilið 1500—1903 og fást
öll, þegar 5. bindi er komið ut
aftur, ljósprentað. Eftir er að
fá menn til að rita um tímabil-
ið fyrir 1500, enda þeir Árni
Pálsson og Barði Guðmundsson,
sem samið hafði verið við, báðir
látnir. Að lokum er eítir að
ganga frá því, hver eigi að rita
um tímabilið 1903—1918, en
það verður sennilega síðasta
bindið.
Fimmíugur í dag:
r *
■ ÐAGBJARTUR BJARNA-
SON. Barónsstíg 59 er fimm-
. tugur í dag. Hann er Stokks-
eyringur, sonur Jóhönnu Hró-
bjartsdóttur frá Grafarbakka í
Hrunamannahreppi og Bjarna
Grímssonar frá Óseyrarnesi,
’ sem var einn af kunnustu for-
mönnum og sjósóknurum fyrri
tíma frá Stokkseyri og úr Þor-
lákshöfn. Dagbjartur stundaði
sjóróðra í æsku sinni frá Stokks
eyri, en fór síðan á vélbáta. Þá
var það vegur nær allra æsku-
manna að gerast sjómenn, að
minnsta kosti austur þar. Síð-
ar fór Dagbjartur á síld og á tog
ara .og sigldi með skipstjórun-
um Vilhjálmi Árnasyni og Sig-
urði Guðbrandssyni, en þeir
voru báðir austanmenn.
Um 1932 réðst Dagbjartur á
verzlunarskipin, og var fyrst og
fremst hjá Skipaútgerð ríkisins
á Súðinni, Eisju og Heklu. Var
hann þriðji, annar og fyrsti
stýrimaður á þessum skipum í
samfleytt tuttugu ár. Árið Í952
hætti hann á sjónum og gerðist
verkstjóri í landi við fyrirtæki
bræðra sinna í byggingaiðnað-
inum, en síðar gerðist hann með
eigandi í þéim og einn af stjórn
endunum.
Kvæntur er Dagbjartur Að-
alheiði Tryggyadóttur og eiga
þau þrjú mannvænleg börn.
Elzti sonur þeirra hefur notið
al'hliða menntunar í verzlunar-
fræðum og er hánn nú verzlun-
arstjóri á Þingeyri.
Dagbjartur Bjarnason er hinn
ágætasti drengur og hvers
manns hugljúfi. Þúsundir
manna kynntust honum meðan
hann var stýrimaður á hinum
ýmsu skipum Skipaútgérðar rík
isins, og munu allir ljúka upp
einum munni um það að varla
hafi þeir fyrir hitt annað eins
lipurmenni, en margt kemur til
greina í viðskiptum starfs-
manna skipanna og þá fyrst og
fremst stýrimannanna og þeirra
sem njóta fyrirgreiðslu þeirra.
Alltaf var Dagbjartur boðinn
og búinn til að leysa úr vanda,
sem að höndurn bar, og þá fór
hann sannarlega ekki í mann-
greinarálit.
Dagbjartur ætlaði sér að lík-
indum að hafa sjómennskuna
að.ævjstafri, en atvikin höguðu
því svo að hann gerðist land-
Dagbjartur Bjarnason
krabbi á miðjum aldri. Grunu'r
minn er sá, að hann hafi í
fyrstu kunnað landvistinni illa,
enda breytingin mikil fyrir þá,
sem alltaf hafa verið á sjónum,
en hann mun innan tíðar haía
sætt sig við orðinn hlut, og nú
unir hann vel landvistinni.
Við, sem erum vinir og kunn
ingjar Dagbjarts, sendum hon-
um í dag hugheilar heillaóskir
með kærum þökkum fyrir gam-
alt og gott.
V.S.V. y