Alþýðublaðið - 28.12.1957, Side 5

Laugardágur 28. des. 1957.
Alþýðublaðið
5
i VIÐ erum hér samankomnir 1
til þess að vinna að því í nafni
Atlantshafsbandalagsins að
koma á rélt'átum friði j heim-
inum. Á herðum okkar hvíhr
þung ábyrgð og mikíír rnögu-
leikar blasa við.
i Þessi fundur á ekki sinn iika
í sögu Atlantshafsbandalagsins.
1 fyrsta sinn eru hér sarnan-
komnir leiðtogar allra aðildar-
ríkjanna.
Við þurfum ekki að óttast
að einihver einstök þjóo á með-
al okkar kunni að bíoa ósigur
ef á hana yrði ráðist.
Eins og reyndin var fyrir
íiokkrum árum.
Við þurfum heldur ekki að
foittast vitandi vits í þeirri
bræðilégu vissu að borgir okk-
ar hafi verið skemmdar, jafn-
vel eyðilagðar, efnahagur okkar
í rústum. og þjóðir okkar lang-
þreyttar eftir stríð gegn einræð-
ísriki.
f Það var einnig reyndin fyrir
rxokkrum árum,
Við hittumst heldur ekki í
anda þjóðernislegrar sjálfsvarn
ar. þar sem hvert ríki heldur
fram á kostnað bandaiagsþjóða
sinna.
v; Slíkt hefur aldrei verið reynd
ín innan Atlantshafsbandalags-
ins.
Við erum hér samankomnir
til þess að bera saman ráð okk-
ar í því skyni að afmá þann
skugga, sem hvílir yfir hinum
frjálsa heimi. Við eruni hér til
Jþess að finna leið til að nota
óumdeilanlegan styrk okkar til
að byggja stærri og betri heim-
lcynni hér á jörðinni fyrir allt
mannkynið,
i f>etta er tími máttarins.
Við biðjum um mátt hug-
xekkis og vilja til að kynna okk
ur allar þær leiðir, sem. liggja
til réttlætis og frelsis.
Við biðjum um mátt samúð-
ar og vináttu svo að við getum
í sameiningu unnið bug á þeim
gagnkvæmu erfiðleikum, sem
hindxa framsókn okkar að sam-
eiginlegum markmiðum.
Við biðjum um mátt sjáifsaf-
neitunar, svo við getum. litiö
frá smærri markmiðum og hags
munamálum, og helgað okkur
éskipt að hagsmunum og rnark
miðum okkar allra.
Við biðjum um mátt vizku og
trúar, sv.o við aðhvllumst öll
það áform, að hvaða ákvarðan-
:ir, sem við kunnum að taka hér
verði þær teknar í þágu al-
heimsfriðar.
Hér á ég ekki við þann frið,
sem felst í ófrjórri hugmynd
heims þar sem opinber stríðs-
yfirlýsing er aðeins dregin á
langinn sökum þess að þau ógur
legu hervélar, sem mennirnir
framleiða verða til þess að gera
áhrifalaus á gagnkvæman hátt
þær hræðilegu ógnir, sem slík
vopn hafa í för með sér.
Ég á hér heldur ekki við
þann frið. þar sem öryggisiaus
friður er saminn með því að
vikið er frá ýmsum meginregl-
um sökum ótta ...
Sá friður sem við sækjumst
eftir er falinn í réttlæti og gagn
kvæmum skilningi. Friður þar
sem menn og konur geta notið
fyllsta réttar síns til liísins,
frelsisins og leitarinnar að ham
. ingjunni. Friður falinn í frjálsri
.framleiðíslu, frjálsum hugsun-
um, frjálsum samgöngum og
frjálsum trúarbrögðum.
Friður, þar sem skólar og
stofnanir geta blómgast, eínq-
hagurinn eflst og allir menn og
allar þjóðir geta öðlazt dýpri
andlega þekkingu.
Næstum 10 ár eru liðin frá
stofnun AtlantShafsbandalags-
ins. Sovétríkin höfðu þá þegar
náð yfirráðum yfir átta iönd
um í Evrópu, og þá var sú hætta
ríkjandi að önnur Evrópulönd,
eitt af öðru, yrði sigrað af hin-
um volduga herstyrk og póli-
tískum áhrifum Sovétríkjanna.
Atlantshafsbandalagið hefur
sýnt það og sannað að mark-
mið þess er að vinna að því að
koma á varanlegum friði i heira
inum. Frá stofnun þess hefur
kommúnistum ekki tekizt að
ná yfirráðum yfir einu einasta
ríki í Evrópu.
Á meginlandi Evrópu hafa
orðið miklar framfarir í átt til
sameiningar s. s. Kola- og Stál-
samsteypan, Kjarnorkuráðið og
sameiginlegur markaður.
Þar með rætist draumur
stjórnmálamanna og einnig
verður þetta til þess að styrkja
hin miklu skapandi öfl, sem
anna á kjarnorkuvopnum og.
eldflaugum. En kommúnistar
hafa einnig fært út kvíarnar á
sviði iðnaðarins. Þeir hafa boð-
ið lýðræðisþjóðunum byrginn
ekki aðeins á hernaðarsviðinu
heldur einnig á sviði verzlunar
og viðskípta.
Þetta eru sum þeirra vanda-
mála, sem. við þurfum að ráða
fram úr. Návist leiðtoga aðildar
ríkja Atlantshafsbandalagsins
hér, sannar að við gerum okk-
ur grein fyrir hversu mikilvæg
þau vandamál eru, sem við er
að stríða,
Á fundum, sem síðar v.erða
haldnir munum við fjalla um
ýmsar tillögur, sem lagðar
verða fram í því skyni að auka
sameiginleg áhrif okkar. En ég
legi styrkur, sem er þjóðararf
leifð okkar.
Við höfum sýnt bað í verki
að við viljum stuðla að afvopn-
un og einnig að því. að sá var-
anlegi friður, sem allir menn
þrá að komast á.
Eftir lok síðari heimsstyrja.ld
ar byrjuðu hinar frjálsu þjóðir
heims að afvopnast án þess að
bíða eftir að gengið væri frá
afvopnunarsamningimum. Þeg-
ar vestrænu þjóðirnar réðu ein-
ar yfir kjarnorkunni, buðumst
við til að setja hana undir al-
þjóðlegt eftirlit, þannig að aldr-
ei yrði hægt að nota hana í
stráði.
Við komum fyrst íram með
hugmyndina um ,,kjarnorku í
þágu friðar“ og hrundum
henni í framkvæmd. Alþjóða-
kjarnorkumálastofnunin, sem
hefur aðsetur sitt í Vínarborg
var einníg ein af þeim hugmynd
um okkar, sem orðið hafa að
veruleika, sökum úthalds okk-
ar.
Vestrænar þjóðir komu fram
með tillöguna um „eftiiiit úr
lofti“, svo að engin þjóð gæti
að óvörum ráðist á aðra. í Lund
únum á síðastliðnu ári koœum
við fram með tillögur þess efn-
is að hætt skyldi tilraunum með
kjarnorkuvopn, og að þeim
birgðum, sem fyrir hendi væru
skyldi breytt og þær síðan not-
aðar í friðsamlegum tilgangi.
Þá höfðum við einn.ig sýnt í
verki ást okkar á frelsi. A síð-
astliðnum 15 árum höfum við
veitt 20 þjóðum með sanitals
800 milljónir íbúa stjórnmála-
legt frelsi og sjálfstæði.
burtséð frá þ\ú hvað við gerurn
I við þennan tíma. Enn exrm mis
| skilningurinn er sá, að þjóðir
‘ okkar , einungis vggna þess aö
I þær séu fullvalda, geti hver í
! sínu lagi ráðið öllum málum
'sínum og rekið sína sérstöku,
síngjörn,u þjóðernisstefnu. án
samræmingar á áætlunum og
markmiðum.
Þá göngum við einnig að því
sem gefnum hlut að sigur frels -
isins yfir kúguninni sé óhjá-
kvæmilegur og sjálfsagður. --
Einn landi minn lét eitf sinn
svo ummælt, að það „krefðist
mikillar vinnu og miklla fórna
af hendi mar.gra, ef gera eigi
einn hlut óhjákvæmiiegan og
sjálfsagðan."
Það er okkur lífsnauðsyn, a5
á meðan valdahlutfallið er okk-
ur ennþá í hag þá komum við
okkur saman um stefnumið og
framkvæmdir, sem trvggja okk
ur valdahlutföllin.
Um þessar mundir erum við
að færast inn á nýtt skeiö í
veraldarsögunni, þar sem geysi
leg öfl efnisins kasta þungum
skugga yfir heim okkar. Ég er
þeirrar skoðunar að ríkisstjórn-
ir þessarra landa sem innan.
Atlentshafsbandalagsins, séu
reiðubúnar til þess að efla sam-
eiginlegt átak okkar — og ann-
arra þjóða, og Sovétríkin þá
a.uðvitað þar með talin, ef þau
æskja þess —- til þess að koma
þessu reginafli undir skynsam-
lega stjórn til sameiginlegra
hagsbóta fyrir gjörvalit mann-
kynið. Þar til þetta getur orðið,
verðum við að haida á.íram að
skapa og viðhalda uauðsynieg-
um styrkleika til þess að sam-
eiginlegt öryggi okkar sé borg-
ið. Og aili.r verðum við að njóta
þeirrar fullvissu, að sá s.tyrk-
leiki verði notaður til þess að
viðhalda friði og frelsi.
Við erum nú staddir í hinni
straumhörðu röst hinnar miklu
elfu sögunnar. Það mun ávallt
verða þörf hetjulegra átaka, til
Þjóðfélög okkar eru lifandi þess að heiminum verði stýr.t
dæmi um gildi frelsisins, og
geta allir séð það. Þetta gildi
er ekki falið í viðamiklum minn
isvörðum, sem harðstjórum er
alltaf svo hugleikið að sýna. í
því eru fólgnir einfaldír hlutir.
i áttina að sönnum friði.
Þetta er háleitt og erfitt m.ark
mið, en það er jafnframt mark-
mið, sepri hinar frjálsu þjóðir
•heims geta náð.
Við, sem erum innan banda-
Dwight D. Eisenhower
svo lengi hafa verið lömuð sök-
um deilna. Allsstaðar í hinum
vestræna heimi blómgast efna-
hagurinn hröðum skrefum.
Bæði í Evrópu og Ameriku
gerum við okkur Ijósa grcin
fyrir mikilvægi verksmiðja og
skipa, verzlunarmiðstöðva og
bændabýJa, lítilla viðskiptafyr
irtækja og geysistórra iðn-
hringa, en mikiivægari en allt
þetta er sá siðferðilegi og and-
legi styrkur, sem ekki er hægt
að meta til verðs.
Við getum. verið ánægðir með
þann árangur, sem náðst hefur
í fortíðinni, en hið sama gildir
ekki um nútíðina. Daglega tii-
kynrxa Sovétríkin að hernaðar-
og efnahagsstyrkur þeirra haíi
aukizt og leiðtogar þeirra fara
ekki leynt með það, að ætlun
þeirra er að nota það vald, sem
þetta skapar til þess að ná yf-
irráðum yfir heiminum.
Til þess að ná þessu takmarki
baitir Sovétskipulagið verka-
lýðinn hörðum aga. Verhaíólk
er þvingað til að vinna að fram-
leiðslunni, sem er eins víðbjóðs !
legt og það er hryllilegt, því
með því móti er þessu ríki harð-
stjórnarinnar séð fy.rir gífur-
legum bja.rglindum en fólkinu
er haldið í ánauð.
Ég hef vakið athygli manna
á aukinni framleiðslu Sovétríkj
endurtek — hvaða ákvarðanir,
sem við kunnum að talca — þá
verða þær teknar í því skyni að
stuðla að því að varanlegur frið
ur komist á í heiminum.
Sá friður, sem v.ð erum að
leitast við að koma á, verður
ekki auðkeyptur. Hann verður
í meira lagi dýrkeyptur, en
við skulum ekki taka það nærri
okkur. Hinar frjálsu þjóðir
heims ráða yfir ríkulegum
bjarglindum til þess að mæta
hvaða ógnunum, sem er.
Spurningin er aðeins sú, vilj-
um við, eftir að friður hefur
komizt á, gera okkar bezta til
að viðh^lda honura? Nú skul-
um við líta á hvaða tök við
höíum á málinu. í hinum 15 að-
ildarríkjum bandalagsins búa
rúmiega 500 milljónu manna.
SamanJagt er framleiðslugeta
bessara þjóða þrisvar sinnum
hærri en Sovétríkjanna. Það
voru vísindamenn okkar og iðn
fræðingar, sem uppgötvuðu það
afl, sem nú veldur byltingu,
bæði í stríði og í friði. Þá höf-
um við einnig yfir að ráða vold-
ugasta herstyrk í öllum heim-
inum.
Þetta er aðeins lítið eitt af
efnahagsiegum styrkleika okk-
ar. En jafnvel þýðingarineiri er
sá stjórnmálalegi og siðferði-
sem allir menn þrá — tækifæri lags Atlantshafsþjóðanna, stönd
til aðhugsa og trúa eins og sam urn heldur ekki einir. í Öðrum
vizka þeirra og skynsemi býður hluta heims hafa margar frjáls-
þeim; búa á heimilum sínum í ar þjóðir skapað með sér sam-
friði; safnast saman í helgi f jöl-: tök, til þess að trvggja hmnji-
skyldulífsins; vínna þá vinnu, | véfengjanlega rétt þeirra til
sem þeir sjálfir kjósa og njótja '?aineiginleg§ örvggis. Aðrar
ávaxtanna af henni. Þetta er' frjálsar þjóðir. sem treysta
hið sanna gildi frelsisins. Og
við höfum vald til þess að verja
og efla slíkt frelsi. Frelsiö hef-
ur aldrei brugðizt okkur, hvern
ig getum við þá brugðizt frels-
inu, við munum. sigra að lokum.
En það hlutverk, sem fyrir
höndum er verður ekki auð-
velt. Framkvæmd þess mun
reynast áfangi en ekki loka-
rnark. Við, sem höfum erft og
eigum hlutdeild í menr.ingu
fremur á eigin mátt en sameig-
inlegar öryggisráðstafanir, eiga
engu að síður sömu markmiö
og velja sömu leiðir til fr/.sis.
Þrátt fyrir þetta hvílir alveg
sérstök ábvrgð á herðum þeirrq.
þjóða, sem eiga aðild að At-
lantshafsbandalaginu. Það var
innan endimarks okkar, sem
frelsið sá fyrst dagsins ljós, og
hér dafnar það enn og eflist.
Meðlimir samtakanr.a verða
Evrópu verðumi sameiniogu að ! að finn-a til aukinnar ábyrgðar
spyrja okkur samvizkuspurn- j gagnvart öðrum þjóðum, hjálpa.
inga og komazt að raun um 1 Þeim enn meir en áður til að
livort við gerum allt, sem í Þæn geti losnað undan hinu
okka'r valdi stendur til að mæta 1 aldagamla oki fáiæktar og ör-
hinni alvarlegu hættu, sem nú hirgöar. Við höfum átt okkar
steðjar að hinum frjálsu stofn- : Þátt í Því a? veita hundvuðum.
milljónum manna
frelsi og sjálfstæði.
pólitískt
En slók
gjöf verður að litlu gagni, og
unum. okkar.
Ég er þeirrar skoðunar aö við
verðum að losa okkur við þann
faiska hugarburð, sem er orð- S*ti jafnvel snúist okkur í ú-
inn nokkurskonar ávani og við , ^ag, nema því aðeins að ein-
höfum allir gerzt ineira eða Þyerjar leiðir v^ði fundnar til
minna sekir uni, Etrin er sá’mfs- Þess að hjálpa þeim þjóðum.,
skilningur, er mjög hefur viljað j sem illa.eru á- vegi staddar, til
bera á okkar á meðal, og hann Þess sð öðlast bætta aíkomu.
er sá, að hið frjálsa stjórnarfar, ^rið' eigum allír mikilla h_ags-
sem við njótum, hljóti að skapa muna að Sæia 1 sambandi við
meiri afköst á öllum sviðum, auknar fórnir. Enginn okkar
en einræðiskerfið. Annar mis- má færast undan því að færa
skilningurinn er sá, að tíminn fórnir, til þes sað þetta geti
hlyti ávallt að ganga okkur í vil, Framhald á 8. síðu. .