Alþýðublaðið - 12.02.1958, Blaðsíða 6

A.lþý8o bladlS
Miðvikudagur 12. febrúar 1958
SÍÐASTI,H>NAR tvær vikur
haía flestir heimilsíeður og ein
staklingar í þsssu iandj. lokið
einu hvimileiðasta starfi ársins.
Þeir hafa setrð tímum' saman
yfir samanbrotinni örk, áprent-
aðri í grænum lit með alls kon
ar auðum rsitumi fyrir tölur.
Er þetta skattskýrslan. sem ég
á við, og munu fáir hafa verið
í sériega góðu skapi, er þeir
fylltu hana út. Flest r hafa án
efa reynt að glíma við draug-
inn ein'r síns líðs, en hinum fer
þó fjöigandi xneð ári hverju,
sem Jeila eftir aðstoð sérfróðra
manna.
!Það er tízka í landinu að full-
yrða, að nálega hver einasti
borgari, sem þvi getur við kom
ið. falsí framtal -'itt, — geri
upp rangar tölur til að komast
hjá því að greiða þau gjöld, sem
hónum bera samkvæmt lögum.
Ég fy ekki éins svartsýnn á
eðli landsmanna og flestir í þess
um efnum. Ég hygg að það sé
mjög stór hópur, sem telur
fram tekjur sírtar og eign'r eins
og þeir vita sannast og geti
með góSri samvizku laet v:ð
dar»««?kap sinn, að rétt sé. Hins
vegsr er því ekki að ne'ta, að
tilhneiging til að t’rfja rangt
fram er svo algeng, að hað verð
ur að kall^st mf-úri háttar mein
semd í bjóðfé’aginu.
í þessu sambandí er hað at-
hvp'l:svert, að ríkið fær ehki af
tekiu- og eignasköttum' ahrenn
ings nema lítinn hluta af "Pura
teki'Tn sínum. Bæjqrfélöein
bvpgja fiárhag sinn hins vegar
að rrestu á- útsi,rör’mnrri.
Samt sem áður hlýtur sú spurn-
jng að vakna hvort þ”ð sé nauð
synPeot að leggja erf’ði fram-
ta’s:nns á menn, nau'ðsyniegt
að h-’ifa um hönd þessa um-
fanicn^mnklu skrfffm.ncVn fjl
innheimta þetta fé. Er nauð-
sy^ li°qt. að gera stnran hluta
þjéðarinnar að löaihnótum í
samhandí við framtö’ín, af bví
að |H"i- sér ekki til að
teija rétt fram?
EW n AÐ AFNFMA
BET1'JU ^KATTANA?
I þessu sambandi vil ég
minna á gamla liugmy“d scm
ég fmg°r, að Gísli Jónsson,
fvrrv rantfi alþingisTnaður,
haf; fyrstur inanna haldið
fram o- inberleea hér á Tandi
— og fjármálaráðherra Nor-
egc, Trygve Bratt li. f'uítj um
athygiisvert erindi hér í
R ykjav.ík í fyrrasumar. Hug-
myndin er sú, að afnema með
öllu Iiina beinu skatta rík's-
ins á (’instakJinga eg taka
tnkjur í þ'ss stað með óbein-
um sknttum, eins o-' þeear er
gert m'ð mestan h'uta ríkis-
t knauna. Mér er kunnugt
um. að ýmsir ráðvneon í .land
i.n’i hafa í seir.ni tíð veit tessu
málj mri’-a og meira fvr'r sér,
o ’ tað væri ekki úr v"gi, að
skaftþ-smar ge ðu slívt hið
s°'»ia. Má’ið er þ":m sky-dast.
Ég skal fkk’ ræða hé- j p'n-
stökum- atriðum, hvernig hægt
vrri að fra,mkvæma h°s''a hug-
mynd. ÖnrftaniV’ga er bað •twcd.
le" tij-huvsun að losna við ölj,
skattrfmmtöl og skqt+g°-'j'5'i-t"r
og g°tq um leiðfækkaðv°ru1ega
þpirn rrinnnutn, sem- eru brotleg
ir ”ið' lög Tfandsins. Ég vii hó
minna á, að bjóðin g'tur °kki
á b<”inan hátt lo'nað við að
gre ða t’°ð fé, sem rívi o« b«”'r
þt’rfa a® -pí ti1 nau%vnj'incr-q ,'if.
gjaJda. Hér er aðains verið að
ræð->. hvemig það skuli inn-
heimt.
ÍFif okkuir yrðj smrt s* rr’''’iða
VÍðvO™"’nd.i U'pphcnðb’ í Óbnjn-
um svnttum' en ekki b°inu,m,
yr*u' akattarrrr ekk’ dr'’<mjr frá
kaupi cða greiddir á annan hátt
beint, og mienn hefðu' nokkru
meira fé millj handanna. Hins
vegar mundu mienn greiða í
hvert skipti, sem' þejr kaupa
vörur eða þjónustu, lítið sem
ekkert af lífsnauðsynjum,1
meira af ónauðsynltegrj vöru
og mest af lúxusvöru. Þeir, sem
ckkj eyddu öllum tskjum síró
um, mundu1 sleppa vel við skatt
ana, en það má kalla sann-
gjarnt, því fátt er þessu þjóð-
fé’.agj nauðsynlegra en aukin
varkárni í meðfterð fjármuna,
aukinn sparnaður.
Læt ég svo útrætt um þetta
skattarrál, en vænti þess að
menn íhugi það gaumgæfilega
og á ábyrgan hátt. Það verður
til eilífs nóns erfltt viðfangs-
efni, hvernig jafna á opinberum
vjöldum á begnana og óhjá-
kvæmilegt að breyta þeim mál-
um öðra hverju til samræmis
við breyttar aðstæðúr í þjóðfé-
laginu.
TRYGOINGA^FIKNINGUB
100 ^ILLJÓNIR!
Ur því að ég rr að tala um
P'’ni'iíra. langar mig ti1 að
minnast á eitt má’, sem breað
ur nokbru ljósj á það, hve
illa þjáðin getur stundum
sér um. Þegar tryggingafélögin
þurfa að greiða árlega yfir 20
■milíjónir króna fyrir tjón á bif-
reiðuim, auk alls þess tjóns, sem
þau gneiða ekki, þá er vissulega
ástæða til að íhuga málið vand-
lega. Fyrir þessa upphæð mætti
kaupa hvorki meira né minna
en 250 nýja bíla, rf miðað er við
80 000 króna verð hvers.
Hér er á ferðinni tjón, sem
ætti að mega stónninnka. Að
vísu verður áldrei hægt að fyr-
.
’ of í umfei’ðinni, fiystihúseig- |
andinn, sem ekkert hivgsar um
brunavamir — allir þessir
menn og þúsundir stallbræðra
og systxa þeirra valda bví. að
! þjóðin tapar á árj hverju tug-
; um milljóna. Sennilega höfum
! við auðgazt of mikið án þess að
vinna fyrir því á síðustu árum,
því shkt kæruleysi um verð-
mæti vár ckkj til fyrr á öldum
í þessu landi.
HREYFING UM RETRI
MEÐFERB VERÐMÆTA?
Ef hægt væri að koma á
hreyfingu um land a!It í sam-
bandi við aukið öryggi og
betri meðferð hvers konar
vc rðmæta, mundi þjóðin á
skömmum tíma spara sér
mikla fjárriiuni. Scnnilega
þyrftl að hef ja slíka sókn nieð
nútíma áróðurstækjum — í
útvarpi og blöðum, með marg
litum auglýsingaspjöldum á
vinnustöðum og hvarvetna.
Úr þv* að við höfum ráð á að
eyða 5—10 mi’ljónum króna
í kosninga'árrður, ættúm við
að geta Jagt nokkuð af mörk-
um í sláka sókn sein þ°ssa.
En s’-gja má um áróðurssókn
um öryggi og góða mcðferð
nedikt Grönda! alþingh
farið með verðmæti. Ég sá í
blaði einu, sem tryggingafé-,
lag gefur úí, töiur um heild- ;
argreiðslur allra tryggingafé- ,
laganna fyrir tjón árið 1956.:
Þ ssi ta’a var hvorki meira
né minna en rúmar 90 millj- |
ónir, og á síðastliðnu ári hef-
ur hún vafaíausí náð hundrað
milljónum. Finnst ykkur ekki
h'ust ndur góðir, það vera
geigvænlega m'kið, sein
skcmm'st af verðmætum í
höndum okkar á einu ári, þ'g
ar hei’darr ikningurinn fyrir
sjótryggingar, brunatrygging-
ar og bifreiðatryggingar er
orðinn 100 milljónir? Við
skúbim a-huga þrfta örlítiS
nánar.
Sjótjón eru að vonum lang-
hæ?t. Skal ég engan dóm fella
um* það, hvernig varið er örvgg
isariállum okkar á sjó ,en vænti
þers, að þar sé e'nsk's ábóta-
vant. Hins vegar era þessar
t"vegi’Tgar einnlg fyrir vörur í
flutningi, og verður har gQvsi-
rnikið tjón, þegar saman er tal-
ið.
Brunatjón nam urn 17 miPj-
ónum króna, og er í þpim efn-
’-m vafalaust óhæti að fu'lvrða,
að h<»pt vær: að mara mi11’ón-
ir með meiri varkárni og bætt-
’m' bruna "örnum. V;1 ég í
þessu sannbandi banda á hið
Mða tión sem verður á ^tvinnu
fyrirtækjum í landinu, frysti-
h’’s,’nm, m.jölvorksmiðjum, bif-
reíðaverkstæðum og netiaverk-
stoaðum. Það er ueevænlpgt að
h°yra fr'gnir atf bessum brun-
i um, sem vprða ár cftir ár og
! va’da mill'iónatióni hv<r, auk
| se’v oft tapast atvinna og
! fra^rfW^sla. í bessum efnum er
'VV.omin börf á bví, að stór-
auka ráðst.afanir, s°m g'rð
ar eru til að fvr:rb”pgia elds-
urnkomu. en h°r á l°r>d: mun
helzt skorfa á sl-'kar aðgerð’r.
Loks kim ég að bifrpiðatjóni,
en ba,- hvgg ég að 1andi:’"<’nn
geti hvað mest kennt sjálfum
ERINÐI þetta flutti Benedikt Gröndal
í útvarpið í fyrrakvöld, og fjallar það um
ýmis mál, sem nú eru ofarlega á baugi með
þjóðinni, auk þess sem höfundurinn
f
hreyfir athyguisverðum nýmælum.
irbyggja bifreiðatjón með öllu,
þar sem mikill fjöldi b'ireiða
ekur um götur og vegi, sem i
varla eru geroir fyrir þunga um
ferð. En h tt verður ekki efazt
u>m, að varfeárni og gætni í um-
ferð er stórlega ábótavant hér
á landi, og umtferðarmtenning á
afar lágu stigi.
Þe'r cru margir, sem hatfa
tá+ið f ’-’és váfa um það, -ð bjóð
ín 'hafi í raun og varu ráð á því
að éiga 16—18 000 bí’a, eins og
hún ger!r nú. Um það mætti
deila — en hitt hygg ég að eng
inn muni draga í efa, að þjóðin
hafi ekki ráð á að greiða yfir 20
imlljónir króna árlega fyrir
tjón á bifr,; iðum — og þá er
a.’.'s ekki talið með venjmegt
vio'hald. Það er þar fyrir utan.
Ekki treysíi ég mér til að
benda á ráð til að bæta úr þess
um vanda — eða með öðrum
orðum að auka varkárni og á-
byrg'onrt' Fi nningu ökumanna
sem skyldi. Einn reyndur bif-
reiðasérfræðinigur hrfur sagt
við mig, að sennilega dugi ekk-
ert n-ma miklu strangara eft-
irlit lögreglunnar og síórhækk
uð viður’ög. Víst er það, að
megimalrði m'álsins er v’ðhorf ,
og hugur ökum'anna sjálfra, '
hvort sem rétt er að hræða þá
með lögreglu og fjársektum eða
mennta þá á annan hátt í þessu
efni.
V'ð íslendingar berum því
roiður alltof litla virðingu fyrir
verðmætum og að greiða 100
milljónir árlega fyrir evðilegg-
ingu og skemmdir er aðeins ein
hlið má.Vins. Bónd.inn, sem læt
ur traktorinn standa útj undir
snjó allan veturinn, — ungling-
urinn, sem er að fiýta sér um
verðmæfa, a’veg eins og póli-
tíska áréðurinn, að persónul g
áhrif verða þar drýgst. Faðir
verður að kenni syn; — c-g
gi'fa honum gott fordæmi.
Og takist okkur að koma til
leiðar einhverri breytingu í
þessum efnum, þá mundu
milljónir, s»m sparasí, vera
smámunir hjá þ im andl'’gu
verðmF'tumj scm þjóðin end-
urheimti. i
Fyrir nokkrum> vikum g°kk J
ég einu sinni sem oftar með- ,
fram' R?vkj avíkurhöfn í fögru
veðr;, og horfð; á ys o<? þys u'~n
sk’purfrvinnunnar. Sá ég þá
hvar verið var að ’anda fisk úr 1
togara, S’m auð-ýnOega var
f'kki íplénzkur. Fo-m það á dag-
inn, að hér var þvzkur toaari,
sem vegna bilunar fékk levfi til
að selja afla sinn hér á landi.
Þess’ sjón minnti m.ig á marg
ar bvggð'r v°stan lands og norð
9n s'0tti hafð* h^ir^só-tt s. 1.
su'Wzr H-'ra‘r’tr0tv>^ vor
vandamiál fó’ksins eitt og h:ð
sama. Það vantaði m°irí at-
vinnu t’l að fá mífh'i takiur. Og
til bess að betta fó’k h°fði m°iri
atvinnu oq m°iri rfkjur skorti
fyrst og fremst eitt: m’eivi fisk
— mieira hráefni fyrir frysti-
húsin.
ER HAOKV^MT
AJ> KATJ»A FISK AF
ERLENr*UM TOGURUM?
Þj'ðan er b’>in að koma sér
unn ffe-s'mik’um fkkiðn-
aði. fr'-sJih’’Sum. f:skim:öls
v'f“rv s*'ríðÍ!itTi, salt+iskhúsum
og fleirf mannvirVium. En
þrátt fvri’* stöðuga aukninvu
fisl(:svínnf1''tans n»”n ekkj
berast á land í meðalári meiri
fiskur en svo. a® fiskiðju-
vérin. í laridi gætu unnið '
tvisvar eða þrisvar sinnnm
meira.
Aðrar þjóðir lifa góðu lifi
á því að flytja inn hráefni og
flytja út fulíunma vöru. Við ,
eigum fiskiðjuver’n, en okk-
ur vantar oft meíra hráefni.
, Er því ekki réít fyrir okkur ,
að íhuga, hvort það qætj ver-
ið hagstætt iyr;r íslendinga
að kauri.a á ákveðnum tímuni
takmarkað magn af fiski ef
erlendtuu togurum?
Ég varpa þessari spurningu
fram tfl umræðu, en læt fvlgja
henni viðvöran. Við megum
aJdrei leyfa neins konar sam-
keppni við okkar eiqin fiski-
menn; við megum ekk’ draga;
fleiri erlend fiskís-kip á ís'ands .
míð og við getum bví aðteins :
huqsað um slík fiskkaup, að *
nægur markaðUr sé til fýrir af-
uirðirnar. Hins vegar er það at-
hugandi, maðan okkar eigin
fiskiskipatfloti hefur ekki verið
auk:nn nægilega, m°ðan við
ekk; ihötfúm bú’ð siómönnum
okkar svo góð og öragg kjör, að
hvert skip sé marmað vöskum
íslandingum, þá mætti alveg
e:ns íihuva þann miöquleika að
kaupa fisk til að auka atvinnu
og gjaldiayristekjur eins og að
ráða hingað fjölda erlendra
sjómanna. Hér er um að ræða
reikningsdæm'i fyrir hina
mörgu sérfræðinga okkar: Er
hægt að auka fram’eiðslu og
tekjur þjóðarinnar á þ?nnan
hátt, án þess að nokkru sé fórn-
að, sem við ekki viljum fórna?
Mér er kunnugt um, að þetta
mál h-fur nokkuð borið á góma
undantfarið, þótt ég hafi hvergi
séð þess gatið opínbarlega. Það
er öllum Ijóst, ekki sízt htnum
eldri og reyndari mönnum, að
hér er um viðkvæmt mál að
ræða. Sú var tíðin, að það var
mikilsverður hluti sjá’fstæðis-
baráttunnar að losna við erlend
fyrirtæki og erlenda menn, sem ■
höfðu bækistöðVar til fisk-
vinn.s’u hér á landi. Þstta hefur
nú tskizt ag verður ekki snúið
aftur á þeirri braut.’En hér er
urn allt annað mál að ræða. Ef
við getum aukið verul'-ga at-
vinnu í frystihúsinn þeim, sem
mest skortir hráe'úi á vissum
tímum árs, t. d. á haustin, með
því að ka Tpa íafanarkað magn
af ákveðnum erí-ndum ski'uun,
þá eigum við íhjiga það rnál.
Ef við g' tum á þeni!an hátt auk
ið framle ðs’.u og gjaldeyris-
tíkjur þ’óðarinnar, v rður því
fyrr hægt að auka okkar eigin
fiskiskipaflota og bæta kjör
okkar eigin manna.
Ég vil taka það fram skýrt á
nýjan leik, að ég er enn ekki
búinn að heyra röksemdir nógu
margra manna í þessu má'ii til
að taka ákveðna afstöðu. En ég
hetf heyrt svo marga kunnuga
taka þannig í má ið, að mér
sýnist fyilsta ástaeða til, að það
verði rætt hleypidómalaust.
Við verðum að hafa opin augun
fvrir öllum leiðum, sem hag-
kvæmar eru til að auka fram-
leiðslu og gjaldieyristekjur þjóð
arinnar.
HREYFING Á
LANDHELGISMÁLINU
Eitt mi sta hagsrrunarrál ís-
lendinga í þessu sambandl er
landh: lgismálið. Þegar minnst
er á þáð, verður mér ávalít
fyrst hugsað til þorpanna á
T7' stfjcrðum, þar sem fólkið
getur á björtuim' nóttum horft
til hafs og séð Ijósadýrð tog-
aranna eins og u-ppljómaða stór
borg í hafsauga.
Ég hygg, að innan fárra
daga rnuni heyrast eitíhvað urii