Alþýðublaðið - 14.02.1958, Blaðsíða 6

AlþýSoblaðiS
Föstudagur 14. febrúar 1958
Sslenzk og erlend úrvaSslfóð —
s
s
\
s
I
s
s
s
)
s
s
s
s
s
s
!
$
s
s
s
s
s
s
eflsr Sfefán frá Hvííatfaf.
ÞÉR KONUR með víðfaðma vængi
og vonir, er djarfar blossa.
Þér springið út og ilmið
við ástir, faðmlög og kossa.
Að lokum fölnar og feliur
hver fjóla og anganreyr,
en kyndlóð af kynslóð fæðist
og kyssir, starfar og deyr.
Þér konur, mig óskiptan eigið
í ævinnar slysum óg láni.
Ög yður hyllir mitt hjarta,
þótt hár mitt íc*Ini og gráni.
Ég breiði fagnandi út faðminn,
sjá, fríður guðs heimur er !
Og ennþá er ilmur úr grasi
og æska í hjarta mér.
Þér konur, á eldblysum kveikið,
er kveldsól að viði hnígur,
svo reykelsisilmur og andakt
frá ölturum mannanna stígur,
unz lyfta sér vængjaðar verur
í vorhvo'lfin töfrafríð.
Og þetta er sannorð saga
og söm frá ómunatíð.
Þér konur, sem ungir vér unnum,
í Sdens sóHríka lundi,
þá urðum vér lconungar allir,
en almúgagervið hrundi.
Vér rísum með yður allir,
sem elskum og verðum til,
því listínni gefið þér lífið
og lífinu sól og yl.
Þér konur, sem hetjurnar hófuð
rnót hækkandi sól og degi.
Ug þakka yður feðranna framsókn
og frarnann úr Austurvegi.
Nú Ijómar sá orustuaðall
við a'ldanna sjónarrönd.
Þeir konungar elskuðu allir,
sem unnu borgir og lönd.
Þér leidduð hinn volduga og vísa
að vizkunnar göfga brunni,
— þér Zíons- sólbrenndu -dætur,
er Salomó konungur unni.
Og málminn fylltuð þér mildi,
og musterið reis við yl.
Og því loga Salomós söngvar,
að Súlamít hans var til.
Þér konur, sem hallirnar hækkið
og hefjið mannanna sonu,
hve Eysteins Lilia er innfjálg
af ást hans til jarðneskrar konu.
Þér hækkið vort andlega heiði,
unz himnarnir opnir sjást.
Hver dáð, sem maðurinn drýgir
er draumur um konu ást.
S
N
S
s
b
s
s
s
s
s
<
s
s
*
s
s
s
s
s
s
. s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
(
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S
Guðmundur Jónsson á Kópsvainl:
Síðari gœin
1.
GREIN urn kjördæmamálið
éftir séra Jónas Gíslason, Vík,
sem hann nefndi:' Hugleiðing-
ar um kjördæmaskipun á ís-
landi, birtist í Morgunblaðinu
í nóv. 1957 og í ísafold og Verði
20. nóv. 1957.
Að ytra útliti eru tillögur sr.
Jónasar mjög svipaðar tillög-
um Gísla Jónssonar. Vill hann
skipta landinu í 6 körsvæði
með hlutfallskosningurn, á
Reykjavík að vera eitt kjör-
svæði með 15 þingmenn, og er
bað þremur þingmönnum fleira
en hjá Gísla, svo að meira sam-
ræmi verður á milli þingmanna
i tölu og kjósendatölu en hjá
Gísla, en þó má hlutur sveit-
anna teljast viðunandi.
li
Um ákvörðun þess, hvaða
menn seu kosnir fyrir hvern
Uokk, vi.l hann fara aiveg nýj-
ar leiðir. Lýsir hann því þann-
ig:
„Á hverju kjörsvæði skal
eigi bo-inn fram listi hvers
flokks eins og venja er, þegar
um hlutbundnar kosningar er
að ræða, heldur skai hvarju
kjörsvæði skipt í jafnmörg kjör
dæmi og þingmenn viðkomandi
kjörsvæðis eru margir. í hverju
þessara kjördæma verður síð-
an bormn fram einn frambjóð-
andi fyrir hvern fiokk, sem þátt
tekur x kosningunum, eins og
tíðkast í einmenningskjördæm-
um. Iljósendur hvers kjördæm-
is ráöa um framboð flokks síns
í kjordæminu eins og nú er.
Kjörseðill hvers kjordærnis
innan korsvæðisins mundi líkj
ast kjörseðli þeim, sem nú tíðk
ast í Reykjavík. Efst kæmu
listaþókstafir og nöfn þeirra
flokka, sem þáít tar.a í iiosn-
íngunum. Neðan við hvern lista
bókstaf kæmu nöfn allra fram
bjóðenda hvers flokks á ö.lu
kjörsvæð'inu. Efst væri n.íin
frambjóðandans í viðkomandi
k.jördæmi með stóru letri, síð-
an kæmu nöfn hinna frambióð-,
endanna í stafrófsröð. Hver
kósandi gæti þá valið milli allra
frambóðenda á kjörsvæðinu
með því ao setja x framan við
listabókstaf flokksins. Það at-'
kvæði telst þá greitt frambjóð-
anda flokksins í því kjördæmi.
Þannig er kjóssnduxv. gefinn
kostur á að velja annan fram-
bjóðanda flokks síns, ef hann
er ekki ánægður með frambjóð
anda lokksins í kjördæminu.
Atkvæði hans kemur flokknum
eftir sem áður að fullu gagni.
Þegar ákveða skal, hver eða
hvei’jir af frambjóðendum
hvers flokks hafi náð kosningu
í viðkomandi kjördæmi, skal
telja saman persónuatkvæði
hans, þ. e. a. s. þau atkvæði,
sem hann hefur fengið í kjör-
dæmi bví. sem hann er hoðínn
fram í, að viðbættuim atkvæð-
um þeim, sem honum hafa ver-
ið greidd annars staðar á kjör-
svæðinu, sem hefur flest per-
sónuatkvæði, verður þá 1. þing
maður flokksins á því kjör-
svæði. 2. þingmaður fíokksins
verður sá maður, sem hefur
hæstu hlutfallstölu greiddra at-
kvæða, sem hann hefur fengið
í því kjördæmi, sem hann er
boðinn fraim í, en atkvæð-
um hans úr öðrum kjör-
dæmum sleppt. 3. þing-
maður Æliokksms verður sá,
sem næstflest hefur persónu-
atkvæði. 4. þingmaður flokks-
ins sá, sem næstflest hefur at-
kvæði hlutfallslega í kjördæmi
sínu. Og þannig áfram koll af
kolli. Er hér sami háttur hafð-
ur á sem nú tíðkast um úthlut-
un uppbótarþingsæta.
Hér er um að ræða millivcg
milli einmenningskjördæma og
stórra kjördæma með listakosn
ingu. Breyting frá núy randi
kiördæmaskintingu er tiltölu-
lega minni en verða mundi
ella. Öll gömlu kjördæmin hald
ast utan þéttbýlisins við sunn-
anverðan Faxaflóa, nema hvað
skipta þarf tvímenningskjör-
dæmunum. Iiin persónulegu
tengsl milli frambjóðandans og
kjósendanna í viðkomandi kjör
drri halclast. Flokkavaldið
veröur rninna en ef um lista-
kosningu er að ræða, þar sem
enginn kjósandi þarf að greiða
atkvæði frambjóðanda flokks-
ins. Enginn getur því knúið
fram framboð ákveðinna
rnanna gegn vilja þorra kjós-
enda ei”s o'* UugsQnl°p'X væri.
ef um lista væri að ræða, þar
sem telia mætti öruggt, að beir,
sem skipa efstu sætin, nái kosn
ingu-“
B.
Tillögur þessar virðast fljótt
á litið ekki fráleitar, og er því
b°zt að athuca vandlega, hvern
ig þær reyndust í framkvæmd.
Má taka Vesturlandskjörsvæði
til dæmis og athuga, hver úr-
slit yrðu þar samkvæmt þess-
um tillögum. miðað við úrslit
síðustu kosninga. Þar skal
kiósa 9 bmgmenn í jafnmörg-
um kjördæmum, þeim sömu og
nú eru:
1. Borgarfj.sýsla 2630 kjós.
2. Mýrarsýsla 1065 —
3. Snæfellsnessýsla 1845 — I
4. Dalasýsla 703 —
5. Barðarstrandas. 1470 —
6. V.-ísafjarðarsýsla 1020 —
7. ísaförður 1476 —
8. N.-ísafjarðarsýsla 997 —
9. Strandasýsla 872 —
Albýðuflokkurinn fékk 2433
atkv. og fengi 2 menn kiörna.
Fi’amsóknarflokkurinn fékk
2286 atkv. og fengi 2 menn
kjörna. Alþýðubandalagið fékk
1235 atkv. og fengi 1 mann kjör
inn.. Sjálfstæðisílokkurinn fékk
4829 atkv. og fengi 4 menn
k j örna. Þj óðvarnarf lokkurinn
fekk 298 atkv., en fengi engan
mann kjörinn.
Þingmenn Alþýðuflokksins
yrðu Benedikt Gröndal, Borg-
arfjarðarsýslu, sem fékk 997
atkv. (landslistaatkvæoin eru
meðtalin og er það gert alls
staðar) og Pétur Pétursson,
Snæfellsnessýslu, sem fékk
38 0% atkvæða.
Þingmenn Framsóknarflokks
ihs yrðu Sigurvin Eiharsson,
Barðarstrandasýsla. sem fékk
553 atkv., og Hermann Jónas-
son, Strandasýslu, sem fékk
56,2% atkv.
Þingmaður Albýðubandalags
ins yrði Pétur Ottesen, Borg-
arfjarðarsýslu, sem fékk 287
atkv.
Þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins yrðu Pétur Gttesen. Barg-
arfjarðarsýslu, sem fékk 1070
atkv., Sigui’ður Bjarnason,
Norður-ísafjarðarsýslu, sem
fék'k 49,5% atkv., Sigurður
Ágústspon, Snæfellsnessýslu,
sem fékk 796 atkv. og Kjartan
J. Jóhannsson, ísafirði, sem
fékk 48 3 % atkv.
Þegar þessi úrslit eru athug-
uð. kemur í Ijós, að Borgar-
fiarðarsýsla myndi fó 3 þing-
menn, Snæfellsnessýsla 2 þing-
menn, en Mýrassýla, Dalasýsla
og Vestur-ísafjarðarsýsla enga
þingmenn, og kemur hér fram
býsna leiður galli á þessu kosn
ingakerfi. Ef hin einstöku kjör-
dæmi eigi að haldast, verða
bau skilvrðislaust öll að fá þing
menn kjörna. Væri hins vegar
atkvæðafjöldinn alltaí látinn
ráða en ekki hlutfallstölur í
sumum tilfellum, myndu þing-
xnannslausu kjördæmin vei’ða
fjögur. Það virðist því litlu
breyta að nota hlutfallstölur í
eymun tilfellum, cg þr.ð veld-
ur líka ósamræmi. einkum ef í
slíkum tilfellum má ekki telja
með persónuleg atkvæði utan
kjöi’dæmisins.
Til þess að öll kjördæmin
hljóti þingmenn körna má
revna há aðferð að láta pörsónu
atkvæði alltaf ráða, innan kjör
dæm;s eða utan, með beim fyr-
irvara, að sama kjördæmi megi
í-kki hlióta nema 1 þingmanh.
Má útskýra þetta með eftirfar-
andi töflu:
Röð, þirgmaður, flokkur, kiördæmi
1. Pétur Ottesen, S., Borgarfj.sýsla
2. Pétur Pétursson, Alþ., Snæfel'sn.sýsla
3. Kjartan J. Jóhannsson, S. ísafj
4. S'g.urvin Emarsson, F., Barðastr.sýs1a
5. Sigurður Bjarnason, S., N.-ísafýsýsla
6. Strfngrímur Pálsson, Ab.. Strandasýslu
7. Fr.ðfirínur Ólafsson, Alþ., V.-ísafjarða
8. Pétur Gu’',narsson, S., Mýrasýs’a
9. Ásgeir Bjarnason, F., Dalasýsla
HlutfaFs- Persónul.
tala atkv.
4829 1070
l 2433 649
2414V2 660
2286 551
1609V2 440
1235 121
.rs. 121614 20
1207V4 416
1143 344
( Fyi’sta sætið hlýtur Sjálf-
stæðisflokkurinn, og þar sem
hann fékk flest atkv. í Bcrgar-
fjarðarsýslu, hlýtur Pótur Ottc
sen það sæti. Annað sætið hlýt-
ur Alþýðuílokkurinn, hann
hl«ut að vísu mest fylgi í Borg
arfjarðarsýslu en þar sem það
kjördæmi er þegar foúið að fá
þmgmann, verður Pétúr Pét-
ursson, Snæfellsnessýslu fyrir
Franrhald á 8. siðu.