Forvitin rauð - 01.12.1972, Blaðsíða 2

£22/
/ÍSMiR

Máltækið segir enginn veit hvað átt hefur
fyrr en misst hefur. Til þess að geta
staðið vörð um verðmæti sín, þarf að gera
sér grein fyrir í hverju þau eru fólgin.
Islenzk kona giftist af landi brott.
Þegar hón fluttist héðan hét hún Sigríður
Guðmundsdóttir, en í sínum nýju heimahög-
um varð hún að Mrs. J.W.Smith. Var þetta
ekki eftir sem áður sama konan - hafði
nokkuð glatazt? Að sjálfsögðu varð að
laga sig eftir landsvenjum, þar sem um bú-
ferlaflutninga var að ræða og skipti á
þegnrétti milli ríkja. Þetta tilvik gef-
ur ástæðu til samanburðar á afstöðu til
einstaklingsins þegar um ólíkar þjóð-
félagsheildir er að ræða.
I flestum ríkjum heims er nafnavenjum svo
háttað, að um hópheiti er að ræða þ. e.
ættarnöfn, eins og tíðkast að kalla slík
nafnakerfi. Allir aðilar sömu fjölskyldu
bera út á við sama heiti. Hver einstakur
fjölskyldumeðlimur greinist aðeins lítil-
lega hver frá öðrum. Bræður heita allir
hr. e-ð og systur fr. e-ð. Aðeins í
þrengsta skyldmennahópi eru persónuheitin
(skírnarnafnið) notuð, annars eru hópheit-
in allsráðandi.
Innan þessa kerfis viðgengst einnig mis-
munum kynjanna, þannig að við hjúskapar-
tengsl halda karlar nafni sínu en konur
taka upp nafn maka síns, þ. e. það hóp-
heiti, sem fjölskylda hans notar og get-
ur jafnvel ef venjan gengur svo langt,
einnig misst skírnarheiti sitt og aðeins
auðkennzt sem maki viðkomandi aðila og
jafnvel af starfsgrein hans, samanber
Guðrúm Jónsdóttur, sem varð fru murer-
mester Peter Hansen.
Einn liður I jafnréttisbaráttu frændsystra
okkar á Norðurlöndum er bundinn við að
öðlast aftur sitt eigið persónulega nafn.
Þótt lög heimili slíkt, er það þrýstingur
vanans, sem þyngstur er I skauti. Kyn-
systur okkar I nágrannalöndunum reyna eft-
ir mætti að vinna hinni forngermönsku nafna-
hefð fylgi. Rök þeirra eru m.a. þau, að
eitt sinn var þessi venja við lýði hjá þeim,
en fyrir útlenzka eftiröpun og ef til vill
einhverja skammtíma nauðsyn, þokaðist ættar-
nafnavenjan yfir þjóðlöndin hvert af öðru.
Hið fornnorræna gildismat á einstaklingnum
er m. a. fólgið I að hver og einn hlaut þeg-
ar á barnsaldri sitt eigið heiti og hélt
því til æviloka sem óaðskiljanlegum hluta
persónuleika síns. Rökrétt tenging við
foreldri og forfeður fékkst með því að
nefna eða kenna sig til skírnarnafns föður
eða móður. Samkvæmt þessari sterku viður-
kenningu á þegninum, sem einstaklingi,
hélt hver sínu heiti þótt hjúskaparbönd
væru bundin. Tveir einstaklingar fylgd-
ust að gegnum lífið, en nafnbreyting á
öðrum hvorum kom ekki til álita. Þess
vegna spyrja frændkonur okkar hver aðra,
heima fyrir, hvaða brýn nauðsyn rekur
okkur nú, I nútímaþjóðfélagi, til þess
að skipta á nafni, þó að við eignumst
maka. Og ennfremur ef, eftir makaval,
endilega þarf að verða breyting á nafni,
hvers vegna á þá konan næstum ófrávíkjan-
lega að láta af sínu heiti.
Margar Islenzkar konur, sem hafa átt sam-
skipti við þœr konur á Norðurlöndum, sem
Itarlegast hafa íhugað réttindamál manna,
kannast við hvatningu I þessum dúr:
Standið vörð um nafnavenjur ykkar, því að
þar hafið þið á hendinni rétt, sem við
eigum eftir að berjast fyrir ef til vill
langri og strangri baráttu. Fyrir hand-
vömm glötuðum við þessu sérstaka persónu-
lega mati, sem felst I sjálfstæðu heiti.
Standið vörð.
Nú skulum við ekki I sjálfumgleði okkar
halda, að við hérlendar konur höfum allt-
af verið svona vel vakandi fyrir mannrétt-
indum og þess vegna séum við vel settar,
nafnalega séð, á tuttugustu öld. Ef til
vill er margra alda sofandahætti og ein-
angrun um að kenna eða þakka, og sannast þá
að fátt er svo með öllu illt.