Alþýðublaðið - 10.12.1928, Side 2

g ALPÝÐUBLAÐIÐ
4LÞÝÐUBLAÐIÐÍ
kemur út á hverjum virkum degi. |
4tgreíBsIa í Alpýöuhusinu viö f
Hveriisgötu 8 opin frá ki. 9 árd. |
tU kl. 7 siöd. t
Skrifstofa á sama stað opin kl. ►
9Vs — 10l/s árd. og kl. 8—9 siðd. t
Slmar: 988 (afgreiðsinn) og 2394 |
(skriistofan). t
V'erðlags Áskriftarverð kr. 1,50 á ►
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 [
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan t
(í sama húsi, simi 1294). [
iapns Eristjánsson
fjármálaráðherra.
Hann andaðist á laugardag's-
morguniimi kl. 7Vi.
Efiirfarandi símskeytí barst for-
sætísráðherra frá sendiherra ís-
lands í Kaupmannahöfn. Skeyt-
Sð er dagsett á laugardaginn kL
12 og 19 min,
„Eins og áður er símað tökfst
sjálfur skurðurinm á fjármálaráð-
herra ágætlega. Eftdr skurðinn
kvartaði hnan þó ávalt undan
þrautum, en Lendorf prófessor
sagði, að ekkert væri óeðlilcgt.
Aðfaranótt föstudags fór hitiinn
að aukast, jókst áfram á föstu-
dag. Hjartað ekki nógu sterkt tii
þess að Iþola hitann, og var það
dauðaorsökin.. Sjálft andlátið
Kijög hægt og þjáningar litlar
eða engar síðustu stuaidimar.
Hann vildi ekki að neiwn, niema
hjúkxunarfólk, kæmi inn til sin
eftir skurðinn. Var fyrir skurð-
inn mjög ákveðinn að láta gera
hann sem einu úrlausn vaxandi
íjjáninga. Hann ákvað, ef svona
færi, áð láta brenna sig, sem verð-
ur gert hér í næstu viku. Síma
daginn síðar.
Samhryggist innilega yður og
öðrum hlutaðeigendum út af tjóni
þjóðarinnar og missi þessa ó-
venjulega ágæta manns.“
Samúðarskeyti hafa fo-rsætis-
ráðherra borist frá konungi ís-
iands og forsætisráðherra Dan-
merkur. FB.
Magnús Kristjiánsson var hátt á
sjötugsaldri. Hami var fæddur og
uppalinn á Akuxeyri og starfaði
þar lengst af æfi sinnar. Hanm
lærði beykisiðn í Danmörku.
Hann istundaði verzlun og útgerð
á Akureyri i félagi við bróður
sinn.
Magnús heitinn vann mjög mik-
ið að opinberum máium. Var
hann lengi í bæjarstjörn Akur-
eyrar og tók þátt í flestöllum
framfaramálum kaupstaðarins
meðan hann starfaði þar. Eins og
kunnugt er var hann fforstjóri
Landsverziunarinnar, fyrst einn af
þremur, en siðan einn frá ársbyrj-
un 1918. Þingmaður var hann
lengi fyrir Akureyri og síðan
landskjörinn.
OkiiFlelga. Óholiar íbúðir.
Öllum hugsandi inönnum er
húsnæðisástandið hér f Reykjavík
hið mesta áhyggjuefni. Húsaledig-
an ein gleypir um þriðjung af
tekjum verkamanna, þegar sæmi-
lega árar, og fullan helming, þeg-
ar jlla árar.
Haustið 1926 voru skrásettir at-
vinnulausir menn hér í bænum.
Kom þá í ijós, að fullur helm-
ingur af tebjum þeirra sjó-
manua og verkamanna, sem
létu skrásetja sig, hafði á því
ári farið til þess að greiða
húsaieiguna eina saman.
Og hvernig er svo þetta dýra
húsnæði ?
Þvi svara húsnæðlsskýrslumar.
Þær sýna, að smáíhúðirnar —
kjallara- og þak-herbergi — eru
yfirleitt dýrastar. Þeer sýna, að
fjöldi verkafóiks verður að hafast
við í rökum, dimanum, köldum
þröngum og þægindalausum íbúð-
um og greiða fyrir þær margfalda
leigu á við það, sem efnamenn
greiða fyrir hollar íbúðir með
öllum r.ý ízku þægindum. Þrengsl-
in eru oft svo afskapleg, að eitt
og sama herbergið er notað til að
.sitja í við dagiega vinnu og til að
b-orða og sofa í, og stundum líka
til að sjöða í matiim og þvo í
þvott. Börnin geta vegna þrengsl-
anna hvorki lært eða leikið sér á
heimihmum. Gatan verður þeim
oftast griðastaðurinn, sá staður,
sem þau leika sér á og nema —
oft margt misjafnt.
Hellsuspillandí segir i lýsíngum
margra íbúðanna. Áreiðan-lega er
það ekki ofmælt. Enginn veit
hve mörg mannslíf óhollar vist-
arverur hér hafa gereyðilagt, hve
mörgum þær liafa bakað ævar-
andi heilsutjón, hve marga þær
hafa lagt í gjröf fyrir aldur fram.
Við svo búið má ekki standa.
Húsaleiguokrið knýr fjölda fólks
til að leita fátækraframfæris,
neyðir verkalýðinn yfirleitt til að
neita sér um brýnustu nauð-
synjar, og óhollar íbúðir eyði-
leggja heilsu barna og fuilorðin-. a,
— enginn getur giskað á, hve
maxgra.
Hvað á að gera?
Því er fljötsvarað. Húsaleigu-
o-krið á að takmarka með löggjöf,
og úr húsnæðisleysinu á að bæta
með því að byggja ný hús, góð
og varanleg hús — enga íhalds-
„Póla“.
VepkamannabústaðÍF.
Sambyg§jin<fap>
Héðinn Valdimars&on flutti í
bæjarstjörn í fyrrahaust tillögur
þess efnis, að bærinn gengist fyrir
byggingu 100 íbúða í sambyggð-
um húsum. Skyldi hver íbúð ve a
2 herbergi og eldhús auk geymslu
og þvottahúss í kjallara. Var á-
ætiað, að hver íbúð myndi kosta
um 6500 krónur, eða íbúðirnar
ailar 100 um 650 þús. krórrur.
Lóðirnar var ætiast til að bærinn
leigði með venjulegum kjörum.,
— Bæjars;jórnarmeirihlu'.inn sett-
ist á þetta mál þá. Á þingi- í
fyrra flutti svo H. V. frv. til laga
um verkamannabúsíaði, þar sean
lagt var til, að ríkissj-óður veittí
nokkkum styrk til að koma upp
slíkum húsum. Málið fékst ekki
afgreitt á síð&sta þingi, en verður
tekið upp aftur á þinginu í vetur.
Ef ríkissj-óður leggði fram 10%
af byggingark-ostnaði sem styrk
og kaupendur íbúðanna önnur
10%, eða 650 krönur hver, um
leið og þeir semdu ura kaupin,
þyrfti bærinn ekki að útvega
n-ema liðlega há'lfa milljón af
byggingarkostnaði þessara 100 í-
búða. Hver kaupandi myndi þá
skuida um 5200 krónur út á sína
íbúð. Fyrir þes-sum upphæðum
tæki bærinn skuldabréf kaupenda
tryggð með 1. veðrétti í íbúðun-
um. Skuldabréfin ættu að vera
tíl langs tíma, helzt 40 ára, og
vaxtakjör svo væg, sem bærinn
frekast gæti veitt. Sé gert ráð
fyrir að kaupendur gre'.ddu bréfin
upp á 40 árurn með 7% á ári í
vexti og afborganir, yrði sú upp-
hæð, sem þeir árlega þyrftu að
greiða, 7o/0 af 5200 kr», eða 364
kröniur á ári. Þö að vel sé í lagt
fyrir viðhaldi, sköttum, lóðaldgu
og vöxtum af 650 króna framr
laginu, þá yrðu þau útgjöld tæp-
legia yfir 75—85 krönur árlega af
hverri iíbúö, eða vextir, afboirganir,
skattar og allur kostnaður við
iibúðina samtal-s um 450 krönur
á árL En meðalhúsaieiga fyrir
svipaðar íbúðir er nú að mirnsía
kosti 75 kr. á mánuð-i, eða 900
krónur á ári. Þó að ved sé í lagt
meira en -menn þyrftu að greiða
árl-ega til þess að eignast íbúðina
á 40 árum, ef þau greiðslukj-ör
fengist, sem að ofan er gert ráð
fyrir.
íbúðir þessar ætti að selja
verkamönnum eingöngu, ættu þeir
að ganga fyrir, sem ekki hafa
fasta vinnu, en einkum stunida
hlaupavinnu t d. við höfnina.
Þyrftu því húsin að vera sem
næst miðbænum.
Þeir verkamenn, sem hafa fasta
vinnu, sem þeir geta gen-gið að á
ákveðnum tíma á hverjuim degi,
og sjömeno, sem að ein-s eru á
heimilum síniuim milli sjóferða,
hafa ekki eins mikla þörf fyrir
að búa nálægt vinnustöðminum
eða miðbiki bæjaxins. Fyr-ir þá
skiftir það litlu máii, hvo-rt þeir
eru 10 mín. 1-engur eða skemur
að komast niður á hafnarbakk-
ann.
Frh.
Barnaskóli Reykjavikur.
Fasfir kennarar við bamasköla
Reykjavíkur hafa verið settir
þetta iskölaár Elías Eyjólfsson og
Hafliði Sæmundsson.
Erlend símskeyti*
Hanau-málið franska.
Khöfn, FB„ 8. nóv.
Frá Parí-s er símað: Poincaré
hefir svarað Cas‘.enat og átelur
þá framkomu hans, að ráðast á-
ýmsa stjórnimálamenn út af Ha-
nau-máljnu, án þess að hafa full-
nægjandi sannanir fyrir ásökun-
um.
Poincaré hefir lofað að lát®
rannsaka Hana-u-málið til fulln-
ustu, án þess að hlífa nokkxumlr
sem glæpsamlega er við það rið-
inn. Blöðin álíta óliklegt, að
frakkneskir stj-örnmálamenn, senS
setið hafa í stjörn Hanau-félag-
anna, hafi vitað um fjárglæfranæ
Borgarastríðið í Afghanistan.
Frá Lundúnum er símað: Bar-
dagar afghanska stjórnarhexsinB
við uppsreistarmenn nálægt Jala-
labad halda áfxam.' Skotið hefir
verið á uppreistarmenn úr flug-
vélum stjörnarinnar. Fimtán féllui.
Matvælaskortur er í Kabul vegne:
þess, að samgöngur hafa tepst tíf
Indlands vegna bardaganna. Sam-
göngur til Persíu hafa og tepsL
Forin-gi uppreiisíarmanna hefilíf
lagt störfé til höfuðs konungin-
um í Afghanistam.
Blaðið „Manchesíer Guardian*5
spáix langvarandi borgarastyrjöld
í Afghanistan á milli fylgismann®
Evröpu-siða og Asíu-siða.
Bardagi i Suður-Ameriku.
Frá Asundon í Paraguay er
símað: Bolivíumenn byrjuðu að
byggja virki hér á svæði þvi, sem
Paraguay ög Bolivia liafa lengi
þráttað um og er á landamæruœ;
þeirra. Paraguaymenn h-eimtuðií,
að bygging virkisins væ-ri stöðv-
uð. Bolivíumenn neituðu því og
hófu skothríð á Paraguaymenn.
Gripu þeir þá og tii vopna ogi
báru sigur úr býtum eftir ákafan
bardaga. 22 Bolivíumenn féllu.
(Ascuncion er höfuðborg lýðveid-
isins Paraguay í Suður-Ameríku.f
Khöfn, FB», 9. n/öv.
Harðstjórn Serba i Króatiu,
Frá Berlfn er símað: Stjómin I
Belgrad hefir sett af æöstu borg-
þraleg yfirvöid í Zagrefj í Króatfts
og faiið Max Imoriasch ofu-rsta
að fara þar með æðstu völd vegna
öeirðanna, sem þar urðu 1. þ. m»
KTóatxsku blöðin mótmæla þess-
um ráðstöfun-um, sem þau telja
vera byrjunarskref til þess að
koma á hervalds- og einræðis-
stjörn í Króatíu, í þeim ti lga-ngi,
að bælþ niður sjálfsta:ðiskröfur
Króata.
Mussolini hæðist að friðar-
tallnu.
Frá Römaborg er símað: Mus-
solini héit ræðu á iokafun-di full-
.trúadeildarinnar í gær. Kvað hatnn
alla tala stöðugt mdra um friö-
axmáljn og ríkið j-afnvel undir-
skrifa friðarsamning, nefnilega
öfriðarbannssamning Kelloggs, er