Morgunblaðið - 18.08.1916, Blaðsíða 2

2
VfORGUNRLAÐIÐ
orustu í Moglen-héraði á Karadjosa-
hálsi. Var þar barist í þrjá daga
samfleytt og höfðu Serbar sigur.
Náðu þeir þar nokkurum hæðum á
sex milna svæði, innan landamæra
Grikklands. Höfðu Búlgarar búist
þar við all-ramlega. — Varð
mikill fögnuður i Saloniki er fréttin
barst þangað og margir örkumlaðir
Serbar, er þar voru, þoldu ekki við
lengur, en héldu til vígvallarins
hvað sem læknarnir sögðu.
A fjórða degi gerðu Búlgarar
áhlaup á stöðvar Serba norðan við
Strupino-þorpið, sem er svo sem
30 milur fyrir austan Monastir. En
Serbar hröktu þá með gagnáhlaupi
og brast flótti i lið Búlgara. Enn
vestar, hjá Pojar, urðu Búlgarar líka
að hörfa fyrir áhlaupum Serba.
Nálgast Serbar nú óðum landamærin.
Gjaldkeramálið.
V. Frh.
Úrskurður stjórnarráðsins.
Samkvæmt greindum ummælum
bankastjórnarinnar í bréfinu 24. des.
f. á. hefir gjaldkeri verið þeim tveim-
ur aðalannmörkum, sem hún nú
telur tvímælalausar frávikningarsakir,
bundinn, þá er hún mælti með hon-
um til starfans. »Geðstirðleikinn«
segir bankastjórnin reyndar, að
*virðist«- fara vaxandi, en hinn ann-
markinn, að honum sé ósýnt um
verkin, hefir, að áliti bankastjórnar-
innar, þó heldur lagast, og er það
eigi ólíklegt, að lengri reynsla og
æfing hefði getað bætt þar um.
Bankastjórninni hlutu eigi síður
að vera kunnir þeir annmarkar 4.
maí 1914, er hún telur nú vera á
féhirði og hafa verið, er hún mælti
með honum til starfans og hún vill
láta frávikningu varða, en 24. des.
1915;, er hún kærir hann fil afsetn-
inga fyrir þá. Ef það er rétt hermt
í bréfinu 24. des. f. á., að gjaldkeri
hafi verið áðurgreindum annmörkum
háður og öðrum þeirra í fyllra mæli
en nú, þá hefði það verið alveg tví-
mælalaus skylda bankastjórnarinnar
að leitast við að fyrirgirða skipun
hans í stöðuna. Hún hafði þá átt
að leggja til, að honum yrði eigi
veitt staðan og greina fyrir því
ástæður ef þess hefði verið krafist.
Ef rétt er hermt í kærubréfinu 24.
des. f. á. um það, að gjaldkeri hafi
áður verið téðum tveim aðalókostum
bundinn, þá er lika ranghermt í
meðmælabréfinu 7. maí 1914, að
gjaldkeii hafi »staðið vel í stöðunni«
meðan hann var settur.
En ef það er rétt hermt i með-
mælabréfinu 7. maí 1914, að gjald-
keri hafi staðið vel i stöðunni meðan
hann var settur, þá hlýtur það að
vera ranghermt i kæruskjalinu 24.
des. f. á., að hann hafi þegar, með-
an hann var settur, haft sömu ann-
markana, -sem nú er krafist afsetn-
ingar fyrir.
Jíroðaíeg sprenging.
A litilli eyju skamt frá New York borg, að eins nokkur hundruð
metra frá höfninni, voru geymdar afskaplega miklar skotfæra- og sprengi-
efnabirgðir, sem sendnst áttu til Norðurálfu — til bandamanna —. Þar
varð fyrsta dag þessa mánaðar hin hroðalígasta sprenging, sem sögur
fara af. Þykir blöðunum líklegast að Þjóðverjar standi að einhverju leyti
á bak við ódæði þetta, því oft höfðu þeir hótað því að þarna skyldi verða
sprenging fyr eða siðar.
Við sprenginguna fórust að eins 30 manns, en það var tilviljun ein
því engir voru á eynni nema næturverðirnir, en hver einasti þeirra fórst.
Mörg þúsund smálestir af sprengiefnum sprakk, hundrað járnbrautarvagn-
ar fóru í þúsund mola, mörg skip gerónýttust, en byggingar margar í
New York, Hoboken og fersey City skemdust mikið. Ótti greip ibúana,
sem hugðu þetta vera jarðskjálfta og nokkrir urðu vitskettir af hræðslu.
Tjónið er áætlað margar miljónir dollara. Við brunann, sem varð á eftir
sprengingur.ni, ónýttust m. a. 40 þús. smálestir af sykri, miklar salt-
birgðir, kjötbirgðir og annar varningur, 13 stór vörugeymsluhús og 6
hafskipabryggjur með öllum húsum og skipum, sem þar lágu, brann til
ösku. Og það sem Amerikumönnum þykir allra verst, að hin heims-
fræga frelsisstytta, sem stendur á Liberty-eynni, skemdist mikið af hiist-
ingnum.
Vér birtum hér mynd af bryggjunum á Ellis Island við New York
— eða innfljtjenda-skrifstofunum, sem þær og eru nefndar. Aðalbygg-
ingin skemdist mikið og segja biöðin að það muni líða margar vikur
þangað til viðgerðinni verði lokið.
Bankastjórnin hefir því gefið tvær
skýrslur, þá frá 7. maí 1914 og þá
frá 24. des. 1915, ósamhljóða um
sama efni, sama mikilsvarðandi mál
bankans, og önnurhvor skýrslan'
hlýtur því að vera röng, hvort sem
orsökin til þess er sú, að banka-
stjórnin, sem 7. maí 1914 var að
öllu skipuð sömu mönnum sem nú,
lagði þá (7. mai 1914) gerólikan
mælikvarða á kosti og ókosti til
sama starfans því, sem hún gerði
24. des. f. á., eða orsakirnar til þess
eru aðrar.
Stjórnarráðið getur eðlilega eigi
vitað með fullri vissu, hvor af áður-
nefndum tveimur ósamrýmanlegum
skýrslum bankastjórnarinnar, gefnum
i sýslan hennar, er rétt eða röng,
þó að það hins vegar geti eigi séð,
hvaða ástæður hefðu getað verið til
þess, að bankastjórnin hefði farið að
mæla með gjaldkeranum 7. maí 1914
til starfans, ef henni hefði likað illa
við hann þá 26 mánuði, sem hann
hafði verið settur og þau 2 ár, er
hann hann hafði þar áður starfað í
bankanum. En nú, er bankastjórnin
vill að gjaldkera verði vikið frá sýsl-
aninni, má að minsta kosti eins vel
gera ráð fyrir þvi, að hún — eða
einstakir menn úr henni — hafi
viljáð færa það fram, er henni sýnd-
ist með nokkru móti gerlegt gegn
honum, og eigi gætt þess sem skyldi
að forðast mótsagnir.
Þar sem bankastjórnin hefir sam-
kvæmt framanskráðu gefið ósamrým-
anlegar skýrslur til stjórnarráðsins
um mikilsvarðandi mál bankans,
hlýtur stjórnarráðið að gjalda miklu
meiri varhuga við staðhæfingum
hennar, sérstaklega i því máli, en
ella mundi, einkum þar sem fram er
komið i skjölum þessa máls ýmis-
legt, sem gefur bendingar um mis-
munandi afstöðu einstakra manna úr
bankastjórninni til þessa máls og
gjaldkerans, er.da þótt svo sé látið
lita út sem þeir séu allir jafn
óánægðir með hann og jafn áfram
um það, að honum verði vikið frá
sýslan sinni.
Skal þá vikið að einstökum kæru-
atriðum og þá fyrst talin þau, er
teljast mega undir það, að pjaldkera
sé eiqi nagihqa sýnt ttm storj sín.
x. Bankastjórnin segir, að gjald-
keri hafi »ekki enn þann dag i dag
lært að færa á eigin hönd (að »po-
stera* rétt)« sjóðbók sína, og að
hann þurfi »að fá til þess leiðbein-
ingar annara starfsmanna bankans,
þegar um nokkuð það er að ræða,
sem ekki kemur iðulega fynrt. —
Stjórnarráðið hlýtur að álíta, að um-
mæli bankastjórnarinnar hér um
hljóti að vera að minsta kosti mjög
ýkt. Ber það til þess, að stjórnar-
ráðið vill eigi fortakslaust gera ráð
fyrir því, að bankastjórnin hefði
mælt með manninum til starfans
eftir meira en 2 ára reynslu á hon-
um, hefði biikfærslukunnáttu hans
veiið stórlega áfátt. En ef svo hefði
þá verið, er óhugsandi, að banka-
stjórninni hefði það verið ókunnugt.
Hinsvegar er einnig óhugsandi, að
gjaldkeranum hafi farið aftur í þessu
efni síðan hann var skipaður í starf-
ann, enda benda orð bankastjórnar-
innar í kærubréfinu fremur í gagn-
stæða átt. En hitt játar gjaldkerinn,
að þar sem vafi sé á hvernig á hiuu
eða þessu standi, eða eitthvað óvenju-
legt komi fyrir, þá beri hann sig
saman við starfsbræður sína í bank-
anum, er betur kunnu að vita. Og
getur slíkt með engu móti talist last-
vert.
2. Þá segir bankastjórnin að aðal-
sjóðbók gjaldkera sé eigi »svo ná-
kvæm, að hún sé ábyggileg«. Við
þetta atriði gilda auðvitað sömu at-
hugasemdir, sem fyrsta atriðið. Að
skekkjur geti komið fyrir, er ekkert
tiltökumál, þar sem jafnmikið er að
gera og gjaldkerinn hefir í Lands-
bankanum. — En í máli þessu er
ekkert það fram komið, er með
nokkru móti bendi til þess, að slíkar
skekkjur séu altíðar eða tíðari en
hver maður, sem skyn ber á þá hluti,
jafnan getur búist við.
3. Þá kærir bankastjórnin gjald-
kera fyrir »seinvirkni«. — Hér um
gildir einnig það, að óhugsandi
er, að sá ágalli hafi svo aukist síðan
bankastjórnin taldi hann fullhæfan
til starfans, að hann geti nú verið
afsetningarsök. Með vaxandi æfingu
hefði sá ókostur einm'tt átt að lag-
ast, þótt verið hefði í upphafi. Svo
er á það að líta, að aígreiðslur munu
fara fjölgandi í bankanum, og stund-
um fullerfitt, ef eigi ókleift, einum
manni að anna þeim allan starfstím-
ann. Hafi gjaldkerinn verið starfan-
um vaxinn af þessari ástæðu, þegar
hann var skipaður, — og það verður
stjórnarráðið að ætla, — þá getur
seinvirkni nú eigi verið afsetningar-
sök, enda kveðst bankastjórnin í
bréfi sínu 29. jan. þ. á. enga aðal-
áherslu nafa lagt á þetta atriði.
Frh.
Ullarskortar í Svíþjóð.
Hinar miklu tóvinnuverksmiðjur
Svía í Borás og yfileitt allar tóvinnu-
verksmiðjur í landinu, eru komnar
á heljarþröm vegna ullarskorts.
Bretar leyfa ekki neinu ullarhári að
fara inn í landið, og hvergi eru þar
fyrir neinar birgðir svo svo teljandi
sé. —