Alþýðublaðið - 07.05.1958, Blaðsíða 3

Miðvibudagur 7. maí 1958
Alþýðublaðið
3
Alþgúublaöiö
Ctgefandi:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsmgast j óri:
Ri tst j órnarsímar:
Auglýsingasími:
Afgreiðslusími:
Aðsetui*:
Alþýðuflokkurinn.
Helgi Sæmundsson.
Sigvaldi Hjálmarsson.
Emilía Samúelsdóttir.
14901 og 14902.
1 4 9 0 6
1 4 9 0 0
Alþýðuhúsjð
Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgötu 8—10.
Míkil midleg vanlíðan
FYRIR NOtKiKRCiM DÖGUM gerðist só sorglegi atburð-
ur, að þrír litlir cLrengir meiddust utan við Sandgerði af
völduim sprengikúl'u. Þjóðviljinn notar þetta tækifæri í gær
til að fara hörðum orðum um ameríska vamarliðið og dvöl
þess á íslandi. Jafnframt ræðst hann að Guðmundi I. Guð-
mundssyni utanníkisráðherra og telur hann eiga sök á at-
burði þessum. Orðrétt segir biaðið um þetta atf sinni al-
kunnu snjiekkvísi og hcfsemi: „Og vissulega er það etftirtekt-
arvert, að yfirmað'ur hernáimsliðisins baðst afsökunar á
slysinu ,í .síðústu viku, en frá hermiálaróðherranum — þiing-
manni Gullbringu- og Kjósarsýslu — heyrðist ekki orð.“
Afstaðá Þjóði/iljans fer alls ekki millíi miála. Hann álítur,
að utanríkisráðíherra hafi ti-1 saka unniði og éigi að biðjast
áfsökunar.
Þjóðviljinn ieggur áherzlu á, að skotæfingasvæði
varnarliðsins eiigi að afgirða sem ibezt til að k»ma í veg
fyrir afcburði eins og þann, sem átti sér stað utan við
Sandgerði á dögimum. Undir þá kröfu munu allir taka,
Enn fremur reynir kommúnistablaðið að gera dvöl am-
eríska varnarliðsins tortryggilega af þessu sama tilefni.
Það er gnál úí af fyrir siig og kemur ekki hiniu alls kostar
við. Hhis vegar orkar- tnjög tvímælis, að offors Þjóðviij-
ans í þessu sambaiidi hafi mikil áhrif. Og sakargiftir
hans í garð utauríkisráðherra missa vissulega marks.
Engum andlega heiibrigðum manni dettur í iiug, að
slysið iiitan víð' Sandgerði færist á reikning islenzkra
stjórnarvalda eSa yfirmanna ameríska varnarliðsins,
Menn giera það ekki að gamni sínu að láta börn meiða
si»g, hvað svo seiu slysinu veldur. Þess vegna er mál-
flutningur Þjóftviijans furðuieg fljótfærni. Hann ætti
að biðiast afsSkunar.
Ekkj er þó sú fúllyrðing be.tri, að litla sprengikúlan, sem
drengirnir þrír iMeiddu sig á utan við' Sandg’erði, bjóði
heim öðrirm og stærri, sem geti myrt og iimlest milljónir
manna í einu vettfamgi. Sbotætfingar ameríska varnarliðsins
eru íslendingum auð’vitað ekki neitt fagnaðarefni. En þær
eru aíleiðing ákv'örðunar, sem tekim hefur verið með lýð-
ræð'islegum hætti og er hvorki að þakka né kenná einum
rpfanni eins og Þjóðyiljinn getfur í skyn. Hitt er fjarri öllu
lagi, að þær eigi að kalla yfir ísland og Islendmga hættu
kj amorkuárásar. ef ti-i heimsstyrj aldar dregur. Ameríska
varnarliðið er hér ekki í áiásarskyni. íslendingár ætl’a sér
ekki í styrjaldir við aðrar þióðir. Þess vegna er furðulegt,
að íslenzkt blað skuli halda fram þeirri endileysu, sem
hendir Þjóðviljann í forustugrein hans í gær. Hún verður
naumast skilin á annan veg en þann, að honum þyki sjálf-
sagt, að Riússar gieri kjarnorkuáúás á ísland, ef til cfriðar
dregur með aus.tri og vestri. Og þetta er þjóðhættulegt,
þegar á bað er litið, að ef einhveriir útlendingár taka mark
á skrifum Þjóðlvi'ljans, þá eru, það helzt Rússar. Kommún-
istabláðlið er í raun og veru að siga þeim á ísland og ís-
lendinga, ef til heimsstyrjaldar driægi.
Þjóðviljinn jsegir orðrétt: „Hernámið táknar það, að
ísland er orðið athafnasvæði fyrir stóru sprengjurnar, ef
til styrjaldar kemur, og andspænis þeim stendur íslenzka
þjóðin jafn varnariaus og þrír saklausir drengir and-
spænis sprengjunni, sem slasaðj þá í síðustu vibuty >—
Kannski er ekkert við það að athuga, að kommúnistar
óttist þetta í hjarta sínu, <ef þeir ætla Rússa til alls vísa.
Hitt er hneyksll að gera slíkan ótta heyiinkunnan með
þeim liætti, sem hér hefur raun á orðið. íslendingar eru
ekki hernaðarsinnar fremur en drengirnir þrír í Sand-
gerði. Og þeir ,munu aldrei ljá .máls á því, að land þeirra
verði stökkpallur til hernaðarárásar. En einmitt það
staðhæfir Þjóðviljinn. Hann hvíslar að Rússum að verða
nógu fljótir að drepa íslendinga, ef til 'átáka komi með
austrinu og vestrinfu.
■Vbnandi eru Rússar ekki svo ábyrgðarlausir og fljótfær-
ir að gefa gaum að þessum orðum Þjóðviljans. En-tþað stafar
þá atf því, að þeir 'hræðast ekki varnarlið í öðrum löndum á
borð við íslenzka kommúnista, sem virðast óska að dey.ja í
hatri á vestrinu og ótta við ,au!strið. Sá hugsunarháttur hlýt-
ur að valda mlkilli andlegri vanlíðan.
( Utan úr heimi )
UM GERVALT Bretland
vinust nokkuð á í baréttunni
gegn vetnissprengjunni og
kj arnorkuvígbúnaðar æðinu.
Mót, fundir, umræður og
at'bvæðsgreiðslur sýna mikil-
vægan árangur, og þátttakan
í kröfugöngunum hefur verið
meiri en dæmj eru til í ára-
tugi.
En hvernig verður unnt að
breyta þessu viðhofi í raun-
hæfa, pólitíska hreyfingu. Eitt
hvað verður tii bragðs að táka
næstu vikur og mánuði til þess
að rítkikstj órnin (sjlái sig tjl-
neydda að taka tir.it til al—
menni’fig'safstöðu og almenn-
ingsálits í þessu máli og veita
þessum mótmælaathöfnum
meiri athygli.
En sé horft lengra fram,
getur áreiðanlega enginn efast
um það, að einj aðilinn, sem
treysta meyi til að leiða þessa
baráttu til sigurs sé brezki
verkamannaflokkurinn og
ný, brezk stiórn, skipuð full-
trúum verkalýðsflokksins.
Þetta sýnir hin mikilvæga
yfirlýsing af hálfu stjórnar
verka’ ýðsflokksi ns brezka og
brezka verkalýðssambandsins,
sem birt hefu,r verið í sam-
bandi við baráttuna gegn kjarn
or’kuvígbúnaðinum.
Hér fer á eftir lauslegur út-
dráttur úr yfirlýsingu þessari:
Brezku stjórninni ber að
gera alvarlega tilraun til að
koma á fundi æðstu manna á
næstunni.
Stjórnin ætti þegar að vera
öðrum þóðum til fordæmis með
því að s’á öllum kjarnorkutil-
raunum á frest.
Um leið ætti stjórnin að
berjast fyrir alþjóðasamning-
um um að binda endi á allar
tilraunir með kjaruorku og
vetnisvopn, jafnvel sérstökum
samningum án sambands við
afvopnunarkröfur, ef nauðsyn
krefði.
Ekki er þó í sjáifu sér nóg
að bundinn sé endi á slí'kar til
raunir; hins vegar ætti s'íkur
samningur er frá liði að leiða
til lausnar á meginvandamál-
um varðandi almenna afvopn-
un.
fcrdæm.i p-æti haft i þá átt að
kjarnorkuvopn yrðu tekin úr
notkun.
Auk þess er líklegt að sú
uppástunga verkalýðsflokks-
ins að frekari tilraunir með
slík voprn yrðu bannaðar, yrði
ákjósanlegasti grundvöllur
að frekari ti’raunum til að
koma á fundi æðstu manna.
N'ÝJAK TILRAUNIR?
Ef Bretland og Sovétríkin
féilust á þessa tillögu sem
grundvöll að frekari tilraunum
til að koma á íundi æðstu
manna, mundi Bandaríkja-
mönnum verða næsta erfitt um
vik að standa í gegn þeirn. En
hvað sem því líður, þá er það
staðreynd sem ekki verður
hnikað, að brezka stjórnin
hefur til þessa harðneitað að
sveigja af um hársbreidd til
sam'komulags. Fregn,ir hafa
meira að segia borizt uni það
að allar líkur bendi til að nýjar
tilraunir Breta með kjarnoríku
vopn kunni að verða gerðar
næstu mánuðina, eða jafnvel
áður en margar vikur eru
I liðnar.
[ Þá hefur almen’ningur og
j fagnað mjög þeirri tillögu í
yfirlýsingunni, sem sérstak-
lega snertir eldflaugastöðvar á
Bretlandd og flug eftirlitsflug-
véla með vetnissprengjur inn-
anborðs frá brezkum flug-
stöðvum. Að vísu er aðeins
þannig að orði komizt í yfir-
lýsingunni, að ekkert etaoi
frekar gert til að koma
upp slíkum stöðvum á Bret-
landí fyrr en að loknum fundi
æðstu manna eða eftir að
gerðar hefðu verið frekari til-
raunir til að ná samkomulagi
við Sovétveldin. Að vissu leyti
rná því lengi um það deila,
hvort í þessu felst nokkuð
annað af hálfu verkaiýðs-
flokksins en uppástunga um
tímabundna frestun þeirra
framkvaemda, sem þarna er
um að ræða. En engu að síður
er þarna um leið bent á þann
möguleika að baráttan sjálf
getí ráðið afstöðu verkalýðs-
flokksins ásamt því hver ár-
angur kemur í ljós af fundi
æðstu manna að honum lokn-
Þá eru það tvö næstu atriði
yfir’ýsingarin'nar, sem fela í
sér mun meiri vonir um grund
völl að frekari friðarsókn en
nokkur sú tillaga, sem brezka
ríkisstjórnin sjálf hefur borið
fram hingað til.
Fyrst er það að sjáltf barátt-
ari fyrir því að tafarlaust verði
undinn bugur að frekari til-
raunum til að koma á raunveru
legum afvopnunarsamningi
stingur að minnsta kosti ákaf-
íega í stútf við þá baráttuaðferð
Dullesar og MeMillans, að
draga öll mál þar að lútandí á
frest. í yfirlýsingunni er skýrt
fram tekið að slíkur afvopnun-
arsamningur þurfi ekki nauð-
synlega að byggjast á því að
um leið verði náð bættri stjórn
rnálalegri aðstöðu á öðruim svið
um. j.
ÞVINGAÐ í GEGN
Þá er og í yfirlýsingunrú telc
in mjög jékvseff afstaða varð-
andi hinar margumræddu liug-
myndir að lausn vandamáianna
í Mið-Evrópu, og sýniir það eitt
út af fyrir sig’ hversu mjög
afstaða brezka verkalýðsflokks
ins hefur braytzt síðan endur-
vopnun Þjóðverja fókkst sam-
þykkt. þar með hörkubrögðam.
Allt í allt virðist eindregið
mega ráða það af tillögunnk
I eins og raunar við mátti búast,
| að verkalýðsflokkurinn brezki
sýni raun meiri á'huga á albjóð-
legu samkomulagi heldur en
þeir íhaldsmenn. Þó gengur yf-
irlýsmgin miklurn tnun
skemmra, bæði hvað snert r
breytingar á varnarmálum
lardsins og afstöðu til utar.rík
ismlála, heldur en viðhorf þeirr
ar ihreyfingar 'krefst, sem
ve rka 1 ýðsflokkurinn verður að
veita forustu á komandi roón-
uðum í stað þess að láta hreyf-
inguna móta vðhorf sitt.
í því sambandi er fyrst og
fremst vert að athuga nokkur
dæmi um hik það og hálf-
velgju, sem óneitanlega ein-
kennir yfirlýsinguna öðrum,
þræði,
GÆTI KOMIÐ í VEG Fk RIR
Við skulum þá fyrst athuga
í'Uiðið varðandi vandamiálin í
Almennur afvopnunarsamn-
ingur ætti að fela í sér á-
•kvæði, er bönnuðu notkun
al’ra kjarnorku- og vetnis—
vopna.
Hætt verði tafarlaust eftir-
litsflugi véla með kj arnorku-
sprengjur innanborðs frá flug-
stöðvum á Bretlandi.
Ekkert verði gert tii að
setja upp flugskeytastöðvar á
Bretlandi fyrr en ný tilraun
Ihefuir verið jfísrð ti:l að fxá
samkomulagi við Rússa.
Þessar pre^iaíi’ eru aðfeins
atriði í lengri yfirlýsingu, sem
sýni,r að breitt bil er á milli
afstöðu verkalýðsflokksins og
brezku ríkisstjórnarinnar.
Til dæmis krefst verkalýðs-
flokkurinn þess að kjarnoriku-
tilraunum verði þegar frestað.
bæði veg'na þeirrar líffræði-
legu hættu af geislamögnun
loftsins, sem magnast með
hverri sprengjutilraun, og sök
um þess hve jákvæð áhrif það
Framhald á 5. síðu.
Dönsk og norsk
d a g b I ö ð.
HREYFILS-
búSin
S í m i 22 4 20