Morgunblaðið - 06.01.1918, Page 3

6. jan. 63. tbl.
MORGUNBLAÐJÐ
3
~MOTIÐ AÐ EINS—*
Þar sem 5unlight sápan er
fullkonriega hrein
og ómenguð, jíá
er hún sú eina
sápa, sem
óhsett er að
þvo úr fina
kr.ipplinga og^
annað lín.
SNUiHT
Brandur.
Eg ætlaði hérna upp að hafnar-
nppfyllingunni með mótorbátinn
minn. — Það er alveg nýr 40 tonna
bitur og fallegasti biturinn á höfn-
inní, skal eg segja ykkur.
Mótorinn bilar raunar stundum,
en Gissur gerir við hann jafnóðum
og tekur sama sem ckkert fyrir.
Jæja, eg ætlaði sem sagt upp að(
hafnaruppfyllingunni. Eg lét mótor-
istann fara að hita upp, en fór sjálf-
ur að lesa hafnarreglugerðina, sem
Guðmundur hafði gefið mér, til þess
að gera nú ekki neinar vitleysur.
Eg kemst aftur í 16. gr. og rek
niig þá á þetta: »Brandar skulu
dregnir inn og rám sniiið«.
»Hvað eru nú þessir brandar?«
spyr eg sjálfan mig. Liklega eitt-
hvað af þessum nýju orðum, sem
þeir eru að búa til hérna í landi, og
ætlast til að við notum á sjónum.
Eg legg frá mér hafnarreglugerð-
ina og fer að hugsa um hvað orðið
brandur muni þýða.
Ekki getur það verið eldibrandur,
og ekki getur verið að þeir meini
Lokkinn. En hver þremillinn er það
þáí
Engin íslenzk-dönsk orðabók til.
íg ætla að reyna hvort Geir hefir
það ekki.
Reyndar hefi eg aldrei verið ensku-
tnaður, en hver veit nema eg 'skilji
hana betur en nýju íslenzkuna.
Eg fletti upp br—br—bra—brandui:
Blade of a sword; firebrand. Það
er alt og sumt. Geir hefir það þá
ekki til, og eg fleygi frá mér orða-
hókinni.
Eg bið svo kekkinn að kalla á
stýrimanninn, og þegar eg heyri
fótatakið í stiganum, hrópa eg:
»Veiztu til að bér sé nokkuð um
horð, sem heitir brandur?* »Brand-
Ur?« segir stýrimaður hissa. »Hann
Brandur gamli á Eiði var hérna I
fter*.
*Hvern fjandann varðar mig um
aQn Brand á Eiði. Eg þarf að vita
. v°tt nokkur hlutur er héma á skip-
^u> sem landkrabbainir kalla brand.
sfoarreglugerðin skipar að draga þá
inn, áður en farið sé upp að bryggj-
unum, en eg veit ekkert hvað brand-
ur er, og er þess vegna i standandi
vandræðum*.
»Ætli það sé ekki i orðabókinni
hans Jóns Ólafssonar?* spyr stýri-
maður.
Þá man eg alt i einu eftir því að
Jón heitinn Ólafsson var einu sinni
að semja orðabók. Eg lét þá róa
með mig í land, þýt upp upp á lands-
bókasafn og fæ orðabókiua.
En ekki tekur þá betra við. Brand-
ur þýðir þar stólpa eða staur til þess
að festa landfestum um.
Eg fer út i illu skapi, en mæti
þá kunningja mínum, sem segir mér
að brandur muni vera það sem hingað
til hefir alment verið' nefnt bug-
spjót, en að klýfirbóma heiti brand-
auki.
Eg hljóp þá heim til min og fletti
upp orðinu: »Spryd« i orðabók
Jónasar, en það er þá ekki til. Þá
fletti eg .upp »bowsprit« i orða-
bók Geirs, og leggur hann það
út bugspjót. Þar næst fletti eg
upp »Klyverbom« í orðabók Jónas-
ar og leggur hann það út brand-
auki. Þá fletti eg upp »jib boom« í
orðabók Geirs, en hef ekki annað
tpp úr þvi en að »jib« þýði fokkal
Eftir alla þessa orðaleit, kemst eg
helzt að þeirri niðurstöðu, að brand-
ur sé það sem við sjómenn alment
nefnum bugspjót, Danir Spryd og
Englendingar bowsprit; en að brand-
auki sé klýfirbóma.
En — ætlast þá semjendur hafnar-
reglugerðarinnar til þess að skon-
nortur sem koma hér upp að biyggj-
unum taki bugspjótið (brandinn) inn
á þilfar?
Eða hvað þýðir orðið brandur á
einhverju máli sem menn tala?
Jack.
Fundur friðarvina
í Vinarborg.
Þess hefir verið getið í skeytum
hér i blaðinu að 50 þús. friðarvinir
í Vínarborg hafi heimtað frið. Þetta
skeði 12. nóvember. Höfðu jafn-
aðarmenn þá kvatt til borgarafundar.
Ályktun sú, er fundurinn samþykti,
er á þessa leið:
Verkamenn í Vínarborg eru þess
fullvissir, að hægt sé að leiða ófrið-
inn til lykta, ef Miðrlkin taka i
hönd þá, er rússneska lýðveldið
réttir þeim til sáíta, og skora þess
vegna á hina ansturriksku stjórn,
ásamt bandamönnutn hennar, að
bjóða óvinunum þegar í stað að ræða
um frið og taka það þá skýrt fram:
1. að Miðrikin berjist eigi til landa
og ætla sér eigi að krefjast neinna
hernaðarskaðabóta.
2. að Miðríkin ætli hvorki að
leggja undir sig Belgiu, Serbíu, Rú-
meniu, Pólland, Lithaugaland og
Kúrland né gera þau lönd háð sér
stjórnarfarslega, efnahagslega eða með
hervaldi.
3. að Miðríkin vilji leggja fyrir
friðarfundinn ákveðnar tillögur um
aukinn þjóðarétt, um takmörkun víg-
búnaðar og um það að alþjóða-
gerðardómur skuli skera úr deilumál-
um þjóðanna.
4. að Miðrikin viðurkenni þá
opinberu stjórn, er nú situr að völd-
um í Rússlandi og vilji því bjóða
henni, ásamt öllum stjórnum ófriðar-
þjóðanna, vopnahlé, svo að hægt sé
að hefja friðarsamninga.

Gyðingaofsöknir
i Rúmeniu
Hvað eftir annað hafa komið fregnir
um það, að ógurlegt ástand sé í
þeim hluta Rúmeníu, sem rússneska
stjórnin hefir enn á sínu valdi.
Undanhaid hersins varð lika með
þeim hætti, að hallæri kom yfir
þjóðina og þúsundir manna dóu af
hungri og kurda. Og i Jassy, þar
sem sjórnin situr, hafa skæðar drep-
sóttir komið upp vegna þess að þar
hefir verið altof margt um manninn
og örbirgð og volæði meira en orð
fái lýst. Og svo bætist þar við að
stjórnin og yfirvöldin hafa beitt
íbúana ógurlegri grimd, sérstaklega
þá, sem eru af Gyðingaættum.
Virðist svo, sem gamla rússneska
aldarfarið hafi gengið í arf til Rú-
mena.
Hinn nafnkunni rúmenski jafnaðar-
maður dr. Rakowsky, hefir fyrir
skömmu birt hræðilcgar frásagnir
um Gyðingaofsóknirnar í Rúmeniu.
í bænum Bacau voru t. d. 34 Gyð-
ingar teknir af lífi í eiuu og þar á
meðal var hinn nafnkunni Gyðinga-
jafnaðarroaður Wechsler. Eftir hverja
hrakför, er rúmenski herinn fór,
voru hermenn ,og borgarar af Gyð-
ingaættum sakaðir um njósnir og
föðurlandssvik og umsvifalaust skotnir
niður hópum saman.
Rakowsky segir að rúmenska
stjórnin beri ábyrgð á öllum drápum
þessara saklausu manna, því að með
þeim reyni hún að breiða yfir sjálfs
sín sök og yfirsjónir.
Rúmenska stjórnin neitar Gyðing-
um þar i landi um matvæli og ber
þvi við að þeir séu aðskotadýr. Og
afleiðingarnar af þessu eru þær, að
drepsóttir koma upp meðal Gyðinga
og þeir hrynja niður úr sulti og
vesaldómi.
í rúmenska hernum eru 30.000
Gyðinger, en þó hafa þeir engin
borgararéttindi í landinu.
Rakowsky segir að. rúmenska
þjóðin eigi enga sök á þessum
Gyðingaofsóknum og lætur hann
þá von i ljós að stjórnir Norður-
álfurikjanna þröngvi rúmensku stjórn-
inni til þess að koma mannúðJega
fram við Gyðinga.
Tekjuskatturinn 1916.
Tekjuskatturinn.
Arið 1916 nam tekjuskatturinn i
landssjóð rúmum 6o þúsund krón-
um eða nál. 40% meira heldur en
næsta ár á undan. Hefir skatturinn
aldrei fyr hækkað eins mikið á einu
ári. Fyrst eftir að hann komst á,
1880, nam hann tæpum 15 þúsund
krónum og um aldamótin 1900 nam
hann álíka mikilli upphæð, en síðan
hefir hann farið síhækkandi, ferfald-
ast siðan um aldamót, þrefaldast síð-
an 1906 og tvöfaldast síðan 1910.
Siðustu árin hefir skattupphæðin
verið þessi:
1910 .
1911 .
1912 .
1913 .
1914 .
1915 .
1916 .
29 844 kr.
31 6jS —
34081 —
33058 —
37 546 —
43 642 —
60 843 —
Arið 1916 skiftist skatturinn þannig,
að xi 343 kr. var skattur af eignar-
tekjum, en 49 500 kr. skattur af at-
vinnutekjum. Það er atvinnutekju-
skatturinn, sem langmest hefir hækk-
að. Arið 1881 var skattur af eignar-
tekjum 8 500 kr., en af atvinnu-
tekjum 6 700 kr. A 3 5 ára bilinu,
1881 —1916, hefir þvi eignartekju-
skatturinn vaxið um þriðjung, en at-
vinnuskatturinn nifaldast. Síðan um
aldamótin hefir hann meir en sex-
faldast, þvi að þá var hann rúml. 8
þús. kr.
Skatturinn er lagður á eftir tekj-
um næsta árs á undan, en greiðist
ekki fyr en næsta ár eftir að hann •
er lagður á. Skattur af tekjum hvers
árs greiðist þannig tveim árum áður
en tekjurnar eru til fallnar. Skattur-
inn 1917 er því miðaður við tekjur
manna 1914.
Tekjuframtal.
í tekjuskattslögunum er svo fyrir
mælt, að menn skuli sjálfit telja
fram tekjur sinar, en ef menn e&i
gera það segist ekkert á þvi, og
skattanefndin ákveður tekjurnar eftir
því sem hún veit sannast og réttast.
Þetta hefir orðið til þess, að allur
þorrinn af gjaldendum telur ekki
fram tekjur sínar, heldur lætur skatta-
nefnd áætla þær. Samkvæmt tekju-
skattsreikningum 1916 töldu 605
menn fram eignartekjur á öllu land-
inu eða um 36% af gjaldendum
eignartekjuskatts, en að eins 166 at-
vinnutekjur eða um 12% af gjald-
endum atvinnuskatts. Það er þó
töluverður munur á kaupstöðnuúm
og sýslunum i þessu efni. í sýslun-
um töldu fram eignartekjur 600
manns eða um 40% af gjaldendum
og atvinnutekjur 141 eða um 37°/0,
en í kaupstöðunum töldu fram eign-
artekjur aðeins 5 menn eða rúml.
2% af gjaldendum og atvinnutekjur
x 5 menn eða tæpl. 2°/0. Bendir þetta
til þess, að tekjurnar séu yfirleitt of
lágt áætlaður til tekjaskatts, því að
ef áætlun skattanefnda væri hærri
heldur en tekjurnar, mundu menn
heldur kjósa að telja þær fram sjálfir.
(»Hagtíðindi«).