Morgunblaðið - 13.01.1918, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Kaupmannafélag Reykjavikui.
Fundur mánudagiun 14. þ. m. kl. 8 e. h. í Iðnó uppi.
Ariðandi mál á dagskrá. S T J O R N I N.
ii--——. ■■■ ior—- ir>r=
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann
merkilegar orustur verið háðar. Er
þar nú mikill snjór á fjöllum og fót-
göngulið gera nú eigi lengur áblaup
á eftir stórskotahriðum.
í Gyðingalandi hefir votviðratíðin
um hrið hamlað hernaðaríramkvæmd-
um. Arabar hafa aftur gert árás á
Hedjas járnbrautina. Nálægt Aden
handtóku Bretar setulið i tyrknesku
vigi.
Þýzkar hersveitir í Austur-Afríku,
undir forystu Lettons, réðust á stöðv-
ar Portugala í Lujenda-dal. Eftir
það var þeim tvistrað í smáhópa milli
Nyassa-vatnsins og Portaglia-strandar.
Riddaralið Breta veitir þeim eftirför
eftir dalnum og aðrar brezkar her-
sveitir, er gengu á land í Port Ame-
tíá sækja fíam til austurs og norð-
austurs frá suðurenda Nyassa-vatns.
Framvarðaskærur eru nú háðar þar.
Sir Douglas Haig yfirhershöfðingi
Breta hefir gefið út skýrslu um hern-
aðinn 1917 og sézt þar að fullkomin
samvinna hefir verið meðal banda-
manna. Hið sorglega fráfall Rússa
kollvarpaði öllum fyrirætlunum banda-
manna, en samt sem áður hafa óvin-
irnir ekkert til brunns að bera nema
ófarir. Sú hernaðaraðferð Breta, að
setja sér eitt og eitt takmaik í hvert
skifti, hefir reynst ágætlega. Sóknin
hjá Cambrai, er var hin eina er eigi
hafði ákveðið takmark, fór illa, en
allar aðrar sóknir færðu Bretum
heim sigra. Hvort sem Bretar vilja
nú sækja fram fet fyrir fet, eða
verjast, þá hafa hæðir þær, er þeir
hafa tekið, ákaflega mikla hernaðar-
þýðingu og mun það seinna koma
i Ijós. Ef bandamenn hafa gert of
lítið úr hernaðarþreki Þjóðverja, þá
hafa þeir einnig gert of lítið úr
hernaðarþreki sínu. Enginn gat séð
það fyrir 1914 að svo gagnger breyt-
ing yrði komin á 1917, að 131 þýzkar
herdeildir fóru hrakfarir fyrir meira
en helmingi færri brrzkum hersveit-
um. Bretar og Frakkar hafa nú til
samans miklu meiri her á vestur-
vigstöðvunum heldur en Þjóðverjar.
Þótt óvinirsir séu sífelt að tönglast
á því, að Frakklandi sé að blæða til
ólifis, þá hafa Frakkar þó eigi enn
kvatt unglinga til vopna, eins og
Þjóðverjar hafa gert. Á þessu ári
hafa Þjóðverjar fylt herskörð sin með
hersveitum frá Rússlandi. Hafa þeir
alls flutt 40 herdeildir þaðan til vest-
urvigstöðvanna, auk smáhópa af
reyndum mönnum, og einnig fall-
byssur. En þrátt fyrir þennan liðs-
auka þeirra, hafa bandamenn alt af
yfirhöndina. Og i loftinu hafa banda-
menn yfirhöndina. Haig lýkurskýrslu
sinni'með þessumorðum: »Það líð-
nr nú augsýniíega nær þvi að óvin-
irnir biði fullkominn ósigur á vig-
stöðvunum*.
London, ódagsett.
Hin þýðingarmikla ræða, sem
Wilson^foreti flutti í amerikska þing-
inu 8. janúar, þar sem hann rekur
þráðinn i yfirlýsingu Lloyd Georges,
hefir vakið almenna ánægju. Forset-
inn sýnir fram á muninn milli tvö-
feldni Þjóðverja gagnvart Rússum og
hreinskilni bandamanna í kröfum
þeim er Lloyd George gerði. Banda-
ríkin eru nú sameinuð öllnm þeim
þjóðum og ríkjum er berjast gegn
keisaraveldinu og ekkert getur skilið
þau að. Vér stöndum saman þang-
að til yfir lýkur. Aðalefnið er: að
allar þjóðir fái rétt sinn, óskertan,
og frelsi, hvort heldur þjóðirnar eru
smáar eða stórar. Óvinahermenn
verða að hverfa á burt úr löndum
Rússa. Miðríkin ein eiga nú eftir að
skýra nákvæmlega frá öllum friðar-
skilyrðum sínum.
Þýzku blöðin birta að eins ein-
stök atriði, lituð þó, úr ræðum Wil-
sons og Lloyd Georges.
Þingnefndirnar, framkvæmdanefnd
brezkra verkamannafélaga og kaup-
félaga hafi í sameiningu gefið út
yfirlýsingu um það, að þær séu ánægð-
ar með skýrslu Wiisons um ófriðar-
markið, og hafa 'ákveðið að beita sér
fyrir því, að ráðstefna verði háð meðal
veikamanna og jafnaðarmanna banda-
manna-landanna til þess að athuga
nánar frrðarskilmálana.
Balfour sagði 1 ræðu í Edinburgh
10. janúar að ef samband þjóðanna
ætti að vera fullkomið, þá yrði að
koma því þannig fyrir, að aiþjóða-
sambandið stæði á eðlilegum grund-
velli, bygt á siðferðis-styrkleika, rétti
og frelsi. Ef ófriðurinn endaði með
þýzkum friði ■— Þjóðverjum í vil,
þá yrði ver ástatt með frið í heim-
inum en áður en ófriðurinn hófst.
Þjóðverjar væru ekki enn farnir að
skilja það hryllilega í bardagaaðferð
sinni.
— Samningar milli Rússa og Þjóð-
verja eru aftur byrjaðir í Brest-
Litovsk. Trotsky hefir tilkynt óvin-
unum, að fulltrúarnir ætluðu sér ekki
að semja frið ef þýzka keisaradæm-
ið neitaði að verða við óskum rúss-
nesku lýðveldissinnanna um frjálst
og óháð Rússland og ef að jafnað-
armönnum óvinanna tækist eigi að
hafa áhrif á stjórnendurna i þessu
efui, þá muni Rússar berjast til
þrautar. Lenin hefir lýst þvi yfir að
hann sé hræddur um að samning-
arnir muni farast fyrir og þessvegna
sé nauðsynlegt að stöðva heimsend-
ingu hersins.
Þjóðverjar skutu tundurskeyti og
söktu fyrirvaralaust brezka spítala-
skipinu Rewa í Bristol-flóanum, um
miðja nótt. Öllum særðum mönn-
um, nærri 300, var bjargað. Skipið
flutti ljósmerki þau, sem fyrirskipuð
eru í Haag-samþyktinni. Rewa var
ekki innan hins þýzka, svo kallaða
ófriðarsvæðis. Skipið hafði verið
rannsakað af spænskum fyrirliðum,
og þeir höfðu gefið vottorð um það,
að það væri notað eingöngu sem
J Prímusar,
o
Prímasnálar,
Prímusbrennarar5
o Prímnsmunnstykkl
Seglnálar, allar stærðir.
Pakknálar.
o
o
o
o
spítalaskip, samkvæmt samkomulagi
sem geit var við Þjóðverja. Bátar,
með særðum mönnum voru á reki
í marga klukkutíma áður en þeim
var bjargað.
2085 skip komu vikuna sem leið
til brezkra hafna, en 2244 skip fóru
úr brezkum höfnum. — 18 brezkum
skipum stærri en 1600 smál. var sökt,
þar með talin tvö frá fyrri vikunni,
og 3 skipum minni en 1600 smá-
lestir, þar af eitt frá fyrri vikunni.
Á ix skip var ráðist árangurslaust.
Hermálaráðherra Bandarikjanna
lýsir þvi yfir, að mikið lið Ameríku-
manna sé þegar komið til Frakk-
lands. i7a miljón manna séu á vig-
vellinum eða við heræfingar. 86 þús-
undir flugmanna sé verið að æfa. —
Churchill hergagnaráðherrá lýsti þvi
yfir í I.ondon 11. jan. að útbúnað-
ur til hergagnagerðar þetta ár sé
meiri en nokkru sinni áður. Fram-
leiðslan mundi að auk nægja handa
100 þús. Ameríkumönnum. Banda-
menn vissu það vel, að Þjóðverjar
væru að búa sig undir sókn.
Kvikmyndaleikhúsin.
Það er með skemtanir sem annað,
að þær geta haít góð áhrif á mann,
og lyft manni upp úr mollu daglega
lífsins og sýnt manni hinar betri
hliðar þess.
Þetta á þó hvergi betur við en um
kvikmyndaleikhúsin, því það eru
skemtanir sem bezt eru sóttar. Þeim
hefir verið legið á hálsi fyrir það að
sýna myndir er hefðu ill og jafnvel
skaðleg áhrif, sérstaklega á æskulýð
þessa bæjar, og er þeim að nokkru
leyti vorkunn, þar sem lang auð-
veldast og um leið ódýrast er að ná
í slíkar myndir og þar að auki að
jafnaði lang bezt sóttar.
Nú um hátiðarnar hafa menn átt
kost á að sjá tvö af listaverkum kvik-
myndaleiklistarinnar. Það er myndin
Þorgeir í Vík (Gamla Bio) eftir hinu
fræga kvæði Ibsens, sem að öllu leyti
er ágætlega með farið.
Hin myndin er John Storm eftir
Hall Caine (Nýja Bíó), sem óefað
er einhver sú allra bezta mynd, er
hér hefir sést, og sýnd er nú um
þessar mundir. Eg gæti ímyndað
mér, að það verði með fleiri, erséð
hafa þessa mynd, sem mig, að þeim
finnist þeir sjá hina réttu og betri
hlið lifsins i gegnum þessa átakan-
legu mynd.
Það er dregin upp ágæt mynd af
hinu hörmulega lífi jafnt hjá þeim
hærri sem lægri. Þar sem tilveru-
rétturinn er fótum troðinn i svört-
ustu spillingu og lægstu fýsnum.
Þar sem myndin sýnir skrilinn í
einni af stórborgum heimsins er svo
verulegt og um leið mæðulegt að
það hlýtur að koma við hvern mann
og festa huga hans við leyndardóma
lífsins.
Á hinn bóginn er göfug- og mikil-
mennið John Storm, sem kastar frá
sér ailri veraldlegri upphefð þegar í
æsku til þess að fylgja köllun sinni.
Honum tekst það, og hver árangur-
ído verður sézt betur á myndinni,
en hægt er að lýsa í fáum orðum.
Mér kæmi ekki á óvart þó mörg-
um fyndist þeir vera ofuriítið betri
menn eftir að hafa séð þessa mynd.
Leikur John Storms út af fyrir sig
er hreinasta snild, sömuleiðis GlorjV
og allur frágangur myndarinnar hifl**
prýðilegasti. O. S. &