Morgunblaðið - 13.01.1918, Blaðsíða 5

á og geta eigi afstýrt, þá muni þeir
þegar í stað ráðast inn t Danmörk.
Með öðrum orðum: Eins og hin-
ir þýzku herforingjar hafa tekið frið-
sama borgara og haft þá að hlíf fyrir
skothrið óvina sinna, s®o ætla þeir
nú að gera hlutlausa þjóð að gisl og
lifandi varnargarði. Hvaða svar er
hæfilegt við þessari ferlegu ógnun?
Hún ætti að gcfa ástæðu til þess að
beint yrði íormlegri og opinberri
viðvörun til prússneska hervaldsinr
um það, að ef það ditfist að skerða
eitt hár á höfði Dána, þá verði það
krafið þúsundfaldra skaðabóta.
»Politiken« segir svo um þetta:
Um leið og vér þökkum þá vin-
girni i garð Dana, er kemur fram i
ummælum »Globesc, getum vér þó
huggað blaðið með því, að það er
enginn flugufótur fyrir þessari fregn
um hótun Þjóðverja. Og eins von-
um vér að það sé enginn flugufótur
fyrir þvi að likur séu til þess að
bandamenn muni ætla að þröngva
Norðmönnum tilliðsviðsig. »Worldt
viðurkennir líka að það sé óhugs-
andi.
Vér erum sem sagt þakklitir fyrir
þá samúð, er þessar tröllasögur hafa
leitt í ljós i blöðunum vestra. En
oss þætti þó vænna um það ef blöð-
in færu eigi með svo heimskulegan
þvættiug um Danmörk, en reyndu
heldur að skilja betur hver þau vand-
ræði eru, sem Danmörk á við að
striða.
Bókaríregn.
Island. Strejflys over
Land og Folk.
Bók þessi kom út í Kaupmanna-
höfn í haust og útgefandinn er
»Dansk-Islandsk Samfundt. Er það
fyrsta bókin, sem félagið gefur úr,
en ætlast er til þess, að fieiri komi
síðar.
Bókin byrjar með litlu en mjög
laglegu kvæði eftir Gunnar Gunnars-
son. Það er kveðja til Islands, sem
hann ávarpar þannig:
Sommerhnd, du blide,
Vaarland under Solen,
Sneland under Maanen —
Land, du fjerne, hvide . . .
Þá ritar Aage Meyer Benedictsen
langt mál um ísland og isíenzku
þjóðina yfirleitt. Er greinin vin-
gjarnleg og sanngjörn í vorn garð
og lýsir talsvert góðum skilningi höf-
undarins á lífskjörum þjóðarinnar,
enda þó.t smávægilegar viliur séu
þar á stöku stað. Hann skýrir blátt
áfram og hispurslaust frá því hvert
niðurdrep það var fyrir ísland er
Það komst undir Dani, frá öllu þvi
öiikla böli, er leiddi af verzlunar-
eiuokuninni og skilningsleysi Dana
^ því hvað íslandi væri fyrir beztu.
Og svo segir hann frá því með að-
dáun hversu stórkostlegar framfarir
^afi orðið hér síðan verzlunin varð
frjáls og þó einkum síðan Island
MORGUNBLAÐIÐ
fékk stjórnarfarslega réttarbætur. En
þetta fái Danir eigi skilið.
— Jafnvel í lok 19. aldar kynok-
aði hinn danski íslandsráðherra sér
lengi við því að undirrita lög, er
alþingi hafði samþykt um það, að
brúa einhverja stærstu ána á íslandi.
Honum fanst það fráleitt og óþarft
fyrir hið fátæka land. Og enn þann
dag i dag halda margir að ísland
njóti fjárhagslegrar hjálpar Dana, já,
lifi algerlega á þeiml
Eigi það nokkru sinni að verða,
að bæði Danmörk og ísland hafi
gagn og gleði af sambandinu, þá er
það þýðingarmikið að draga upp
fyrir Dönum sannari, fjölskrúðugri
og fegurri mynd af af íslandi heldur
en þá hrímhræðu er nú blasir við
þeim.
í rúm 500 ár hafa þessi tvö lönd
verið eitt ríki og þó er enn eigi til
á dönsku glögg lýsing á íslandi,
eins og það er nú, og ekkert kunn-
ugt kvæði um ísland eftir danskan
mann I Það er enn eigi til góð
dönsk kenslubók í íslenzku og i
engum dönskum skóla er kent hið
allra minsta úr sameiginlegri ríkis-
sögu vorril —
En uú á það að vera hlutverk
þessa nýja dansk-islenzka félags að
þjóðirnar fái aukna þekkingu hvor á
annari, og þessi bók er fyrsta til-
raunin í áttina til þess, að fræða
Dani um ísland. Og grein Aage
Meyer Benedictsens er mjög fróðleg
og gæti sjálfsagt komið að miklu
gagni, ej Danir vildu lesa hana. En
því miður hefir það löngum brunn-
ið við, að Danir eru ákaflega ófúsir
á að kynnast íslandi. En við bíðum
nú átekta og sjáum hverju þetta fé-
lag fær áorkað.
Síra Arne Möller ritar þessu hæst
tvær greinar: »Sang og Sind< og
»Kristenliv og Folkelighed*. (Það
væri margt öðruvísi en nú er um
sambúð Dana og íslendinga, ef
margir menn væru slíkir í Dan-
mörku sem Arne Möller). Fyrri
greinin er um ljóðagerð íslendinga
frá dögum Bjarna Thorarensens og
alt fram á vora daga. Af yngri skáld-
um eru þó eigi aðrir nefndir en
Jónas Guðlaugsson. Eru í greininni
sýnishorn af íslenzkum ljóðum,
nokkur beztu kvæðin sem við eig-
um og eru þýðingarnar eftir Olaf
Hansen. Sumar þeirra eru gamlar
Og áður kunnar mörgum ís-
lendingum, en sumar nýjar, eins og
t. d. þýðingin á »Ó, guð vors
lands*. Er sú þýðing með þeim
allra beztu, er eftir þann mann
liggja, og eru þó margar góöar.
Seiuni greinin er um trúarlíf á
Island , hina miklu spámenn sínuar
þjóðar, Jón Þorkelsson Vídalín og
Hallgrím Pétursson og endar á bisk-
upunum Valdimar Briem, Þórhalli
Bjarnarsyni og Jóni Helgasyni, og
Haraldi Nielssyni prófessor. Lýsir
höf. því hvernig nýja guðfræðin hafi
rutt sér braut i landinu vegna þess
að prestarnir hafi þekt sinn vitjunar-
tíma og viljað að trúin yrði eigi á
eftir timanum. Og margskonar fróð-
leikur er i grein þessari um islenzkt
kirkjulif og margt mjög vel athugað
hjá höfundinum.
Þá ritar Finnur Jónsson um and-
legar samgöngur Íslendínga við önn-
ur lönd. Er efninp um of þjappað
saman til þess að það geti orðið
þeim mönnum að notum, er ekkert
þekkja áður til íslendinga, eða þá
mjóq lítið. En þeim er bókin ætluð.
Að lokum er æfintýr eftir Jó-
hann Sigurjónssor. »Tvær systur«
— Danmörk og Fjalladrotningin, sem
seiðir hug hans til sín, burt frá
skógarlundum, heim til æskustöðv-
anna. —
Bókin er vönduð að frágangi.
Kristin Jónsdóttir listmálari hefir gert
mynd framan á kápuna.
Ó.
t
Kristján Agúst Jónsson
Fæddur 22. ágúst 1898.
OrukknaOi á Beautiful Star
(i VeturnáttaslyBunum 1917).
KveBja frá foreldrum.
Þá horfi eg á haíflötinn gljáa,
hjartað gegnsmýgur ör,
undir þeim brimfeldi bláa
er beittur geymdur hjör,
hann sárustu sifja skar böndin
þá. Sólskinið barst mér fjær,
úr djúpi reis dýrðarheims ströndin,
oss drottinn er alt af nær.
Sáran þó sorgin mig skeii,
eins systkin og föðursins þrótt,
eins er sem eyrum að beri
orð sem að stytta oss nótt,
bak við þau grátský sem grúfa.
Guðs náð er söm og jöfn
og tillitið lausnarans ljúfa
leiðir f trygga höfn.
Við syrgjum þig sonur minn kæri
og svölun oss tárin Ijá
heilsýni hjörtonum færir
og harminum ýtir frá.
Trúar i sjónauka sjáum
þá sælu sem veitt er þér
þar aftur þig finna fáum
unz ferðinni lokið er.
Elskaði gitnsteinninn góði
geymist í vorri sál
um þig jafnt hátt og í hljóði
vort hjartans ræðir mál,
aldrei þú gleymst okkur getur,
þín glaða og unga lund,
um sumar, haust, vor eða vetur,
værum oss þokar af blund.
Nú sæng þín er sæblómum vafin,
þú sefur eins blítt og rótt
og hinn sem að heima er grafinn,
þá helköldu þóglu nótt.
Grafljóð þín sæbylgjur syngja
þá svefnhúsin berast nær,
stormvindar sterklega hringja, —
stálfjaðrir hafmeyjan slær.
J. Jl.
Hafnarstjórinn.
Umsóknarfrestur um þá stöðu var
útrunninn 10. þ. m. cg liklegt er,
að staðan verði veitt á næsta fundi
bæjarstjórnarinnar. Mun eigi vera
hægt að segja hver þeirra dugnað-
armanna, sem gefa kost á sér í em-
bættið, verði fyrir valinu, og eigi
hlaupið að því, að gera upp á milli
þeirra.
Þeir sem sækja eru þessir: Svein-
björn Egilson, Þorsteinn Þorsteins-
son, Hjilti Jónsson og Þorsteinn
Júl. Sveinsson, allir skipstjórar, og
Þórarinti Kristjánsson bæjarverkfræð-
ingur. Enn fremur er sagt að nokkr-
ir fleiri menn sæki um stöðuna, en
hvetjir þeir eru höfum vér eigi getað
komist fyrir.
Hjálendur Dana.
Knud Berlín um Island.
í Kaupmannahöfn er til félag sem
nefnist »Venstres Ungdom*. Það
hefir gerst áhugasamt um sambands-
mál íslands og Danmerkur. Seint i
nóvembermánuði flutti Knud Berlin
fyrirlestur fyrir félagið og segir
»Vejle Amts Folkeblad« svo frá efni
hans:
— Þá flutti prófessor dr. jur.
Knud Berlin fyrirlestur um ríkis-
réttindi íslands og sýndi þar fram
á með tilvitnunum í ótal lög, alt
frá 1262 og fram til vorra daga,
hvernig samband íslands og Dan-
merkur virðist nú vera að uppleys-
ast. Prófessorinn lagði mikla áherzlu
á það, að ef Jón Magnússon ráð-
herra Islands, sem nú er í Kaup-
mannahöfn, fengi fánamálinu fram-
gengt, þá væri í raun og veru slitið
öllu sambandi íslands og Danmerk-
ur.
O hversu íslendingar sjálfir séu
nú langt komnir i því að segja skil-
ið við Dani, sjáist bezt á því að nú
sé þáð kent við Háskóla Islands, að
ísland sé þegar nokkurnvegin sjálf-
stætt konungsríkil Og sá prófessor,
sem kenni þetta. heldur því cinnig
fram, að ef konungur vilji gefa sam-
þykki sitt til þess að fullkominrt
skilnaður verði milli íslands og Dan-
merkur, þá komi það dönsku scjórn-
inni ekkert við, því að íslendingar
halda þvi fram, að grundvallarlögin
komi íslandi ekkert við. Þess vegna
hafi líka sá furðulegi atburður átt
sér stað, að ráðherra íslands hafi
mótmælt þvi i ríkisráði að danskur
ráðherra leyfði sér að taka til máls
í máli er ísland varðaði.
Prófessorinn reyndi að sýna fram
á það hver afglöp Danir hefðu gert
j sambandsmálium. Meðal annars
þótti honum það harla öfugt, að
það skuli vera íslenzkur ráðherra á
íslaodi, en engir danskir embættis-
menn. Danir hefðu átt að taka Breta
sér til fyrirmyndar — setja land-