Morgunblaðið - 13.01.1918, Blaðsíða 3

12. jan. 70. tbl.
MORGUNBLAÐIÐ
hin besta sönnun fyriri
því, að Sunllght sápal
hefir alla þá kostl til >
aö bera, sem henni eru
L eignaðsr, og aö hún
V svarar til þeirra eptir-
vœntinga, sem menn
Jarl á íslandi.
Fundur í Atlanzhafs-
eyjafélaginu danska.
Finnur Jónsson gengur af fundi.
Hinn 3. desember að kvöldi hélt
danska Atlanzhafseyjafélagið aðalfund
sinn. Var stjírnin endurkosin, nema
í stað Bærentsen, fyrv. amtmanns var
kosinn Knud Berlin.
Þegar kosningu var lokið beiddt
prófessor Finnur Jónsson sér hljóðs
og fór hörðum orðum um það að
Bærentsen hefði verið boiað burtu
ár stjórninni. — Það er ákaflega
leiðinlegt, mælti hann enn fremur,
að prófessor Berlin skuli vera kjör-
rinu í stjórnina. Það er sama sem
að félagið stryki ísland út af stefnu-
skrá sinni. Eg get eigi lýst því með
nógu kröftugum orðum hvað mér
gremst þetta.
Og að svo mæltu gekk Finnur af
fundi. —
I fundarlok flutti próf. Knud Ber-
lin fyrirlestur um islenzka fánann
og skulum vér hér birta útdrátt úr
honum, er birtist i »Lolland Falster
Folketidende*:
Prófessor Berlin hóf mál sitt með
því, að enda þótt ríkisráð hefði neitað
að verða við kröfu íslenzku stjórn-
arinnar um sérstakan islenzkan sigl-
ingafána, þá væri þessu máli þó eigi
þar með lokið. Hann átaldi það
^versu mjög öll alþýða í Danmörku
^æri dulin þess, hvernig komið væri
sambandi íslands og Danmerkur. —
*Politikenc hefði að vísu flutt stutta
Jregn um það að fánakröfu íslend-
lt5ga hefði verið vísað á bug i bráð,
en jafn framt hefðu Danir boðist til
þess að koma nýju skipulagi á sam-
^andsmálið. Ef fánamálið hefði hik-
Jaust verið skorið niður, mundi ráð-
erra íslands hafa neyðst til þess að
^eflja af sér, þvi að fánamálið hefði
raun og veru verið íslenzkt »Ulti-
^5tum». En nú séu Hkur til þess
ráðherrann geti farið heim og
friðað landa sina með þvi að likur
séu til þess að þeir fái fullkomið
sjálfstæði.
Það sé þvi enn timi til þess að
athuga málið. En hverjar likur eru
til þess að hægt sé að kom á nýju
skipulagi um sambandið?
Það mundi auðvitað hægt að skipa
nýja millilandanefnd, en það séu
litlar líkur til þess að samkomulag
fáist vegna þess að danska stjórnin
hafi þegar hlaupið á sig með hinni
óheppilegu afgreiðslu fánamálsins.
íslendingar halda þvi fram —
sagði hann, að það sé íslenzkt sér-
mál að ákveða am islenzkan siglinga-
fána. Þessu verða Danir að mótmæla.
Þá eru og líkur til þess að ísland
taki til sinna ráða og fari að dæmi
Norðmanna 1915. Og ummæli ís-
lenzkra stjórnmálamanna í þá átt,
benda til þess að Danir geti eigi
verið óhultir.
í þessu máli liggur við heiður og
virðing Danmerkur. Eg vona að
danska þjóðin gefi eigi fánann eftir
fyr en reynt hefir verið til þrautar
að vernda sambandið.
Það er nú á elleftu stundu að
reyna þá jarlsstjórn, er hefði átt að
koma á á íslandi árið 1903 í stað
þess að skipa millilandanefnd. Þessi
lausn á málinu er ef til vill eigi
óhugsandi ennþá. Og þá yrði að
senda danskan prins til íslands.
Eftir það yrði afstaða Islands gagn-
vart Danmörku hin sama og afstaða
Kanada og Astralíu gagnvart Eng-
landi.
Þetta var kóngshugsun Jóns Sig-
urðssonar, En það getur vel verið
að íslendingar segi nú: Nei! Þegar
við vildum það þá vilduð þið eigi 1
Nú viljum við það eigi!
Samt sem áður er það eina Ieiðin
til þess að gefa íslandi þá sjálfsstjórn,
er það hefir rétt til og getur gert
kröfur til. Konungssamband eitt er
aðeins grímuklæddur skilnaður. Og
um hann má eigi tala fyr en allar
aðrar leiðir hafa verið reyndar til
þrautar.
En hvernig sem fer, þá kemur
það eigi til neinna mála að gera
breytingar á sambandinu meðan á
striðinu stendur.
Vér megum heldur eigi loka aug-
unum fyrir því, er komið getur fyr-
ir. Finnland hefir rifið sig undan
yfirráðum Rússa og það getur vel
verið að það hallist að Sviþjóð. Það
getur vel komið til mála að Norður-
lönd gangi í nýtt bandalag og þar
verður ísland auðvitað sem fjórða
ríkið.
Að svo mæltu kom prófessorinn
fram með eftirfarandi rökstudda dag-
skrá til samþykta á fundinum.
— Um leið og aðalfundurinn
lætnr í ljós,
1. að ísland geti eigi haft sér-
stakan siglingafána, meðan það er
nokkur hluti danska ríkisins, eða
meðan það er i sambandi við Dan-
mörku, en
2. að Danmörk sé fús til þess að
taka alt sambandsmálið til yfirvegun-
ar, þó þannig
3. að engin breyting verði gerð á
þvi skipulagi sem nú ei á samband-
inu fyr en að strlðinu loknu,
tekur fundurinn fyrir næsta mál á
dagskrá.
En þá kom stjómin með aðra
rökstudda dagskrá og var hún á
þessa leið:
Um leið og fundurinn lýsir yfir
hví að rikissambandið útheimti sam-
eiginlegan siglingafána, og að engar
breytingar megi á því gera fyr en
að stríðinu loknu, tekur hann fyrir
næsta mál á dagskrá.
Þá tók Knud Berlfn sina rök-
studdu dagskrá aftur, en hin var
samþykt með 40: x atkv.
Það er til marks um það, að all-
miklar æsingar séu nú í Danmörku
út af sambandsmálinu, að áður en
umræður hófust um það á þessum
fundi, þótti fundarstjóra ástæða til
þess að skora alvarlega á fundarmenn
að ræða málið með stillingu og
hleypa eigi fundinum upp með
skömmum.
Það virðistsvo, sem »Atlanzhafseyja-
félagið* (Skrælingj afélagið) danska,
eigi nú allerfitt uppdráttar. Það hefir
sent áskorun um það til þings og
stjórnar, að af fé þvi er Danir fengu
fyrir Vesturheimseyjar, verði stofnað
ur sérstakur sjóður, og af rentunum
erði fé laginu veittar 20.000 krónur
árlega í fimm ár. Og á aðalfundinum
lýsti formaður yfir því að það væri
undir því komið að félagið fengi
þetta fé, hvort það gæti haldið áfram
starfsemi sinni. Þá var stungið upp
á þvi, að leita þjóðarsamskota félag-
inu til styrktar, en fyrst í stað var
þó horfið frá því ráði.
Konungastefnan
í Kristiania.
Konungar Norðurlanda, forsætis-
ráðherrar og utanríkisráðherrar, áttu
fund með sér i Kristiania dagana
28—30. nóvember. Kom þá Svía-
konungur i fyrsta skifti til Noregs
eftir skilnaðinn 1905. Hákon Noregs-
konungur setti fyrsta fundinn og
mintist þá á þetta með svofeldum
orðum: Eg vil þegar grípa tækifær-
ið til þess að votta Sviakonungi
þakklæti Norðmanna fyrir það, að
hann átti frumkvæði að konunga-
stefnunni í Málmhaugum og létti
þannið stórkostlega undir samvinnu
Norðurlanda í striðinu. Auk þess
vil eg láta í ljós ánægju Norðmanna
út af þvl að yðar hátign er nú hingað
komin til Kristiania, til þess að gefa
óræka sönnun fyrir þvi, að það sem
hefir á milli borið áður, varpar eigi
lengur neinum skugga á samheldni
Norðurlanda. —
A ráðstefnunni urðu allir sammála
um eftirfarandi atriti:
Stjórnir hinna þriggja landa eru
sammála um það, að hversu lengi
3
sem heimsstyrjðldin kann að standa
og hvernig sem alt fer, þá skuli vin-
átta þeirra og fóstbræðralag aldrei
fara út um þúfur.
Samkvæmt þeim yfirlýsingum,
sem áður hafa verið út gefnar, er
það ófrávíkjanlegt áform hinna þriggja
stjórna að gæta hlutleysis til hins
ítrasta gagnvart öllum hernaðarþjóð-
um.
Þar sem því hefir verið haldið
fram af mörgum að Norðurlönd
gætu orðið hvort öðru til mikillar
hjálpar á þessum vandatímum, með
því að skiftast á vörum, varð það
að samkomulagi að kjósa sérstaka
(ulltrúa á ráðstefnu til þess að koma
fram með tillögur um vöruskifti.
Þá Var og ennfremur rætt um
tilhliðrun í lagaákvæðum allra landa,
þeim er snerta útlendinga, þannig
að borgarar allra landa séu nær jafn
réttháir í hverju landinu sem er.
Þá varð það að samkomulagi að
vinna að undirbúningi þess að gæta
sameiginlegra hagsmuna hlutleysingja,
bæði meðan á stríðinu stendur og
eins við friðarsamningana.
Nútíðar-
Og
framtíðar-málefni.
Eftir
Sigurð Sigurðsson
frá Arnarholti.
Aths.
Samkvæmt áskorun nokkurra máls-
metandi borgara hér 1 Vestmanna-
eyjum leyfi eg mér að biðja yður,
herra ritstjóri, að að prenta eftirfar-
andi greinarkorn 1 yðar heiðraða
blaði.
Eins og fyrirsögnin ber með sér,
er þetta viðauki við ritgerð, sem
vikublaðið Skeggi, sem gefið er út
hér i Eyjum, hefir flutt í tveim sið-
ustu blöðunum og var svo til ætlast
að þessi viðbætir birtist þar einnig,
en þegar til kom, reyndust vera ein-
hverjir annmarkar á þvi, og er því
Morgunblaðið, sem margir kaupa
hér og lesa, beðið að flytja greinina.
Efnið er að vísu aðallega um mál-
efni er snerta eyjarnar sérstaklega,
en J ó hefir það almenna pýðinqu, og
þvi ekki úr vegi að það komi fyrir
al menningssj ónir.
Sivurður Siqurðsson,
frá Arnarholti.
I. Viðbætir.
1. Pósthúsið. Það var lauslega vik-
ið að því i siðasta blaði, að brýna
nauðsyn bæri til að laga hið núver-
andi fyrirkomulag, að því er snertir
pósthúsið, t. d. um póstávísamr.
Póstafgreiðslumaðurinn lét það i
ljós, eftir útkomu blaðsins, að sum-
ir kynnu að skilaj þessi ummæli á
þá leið, að það væri kannske ekki
fyggilegt, að senda póstivísanir héð-
an. —
Það er að visu harla ótrúlegt, að
hér sé nokkur svo fávis, að skilja