Morgunblaðið - 17.02.1918, Qupperneq 3

17- febr. 105. tbl.
MORGUNBLAÐIÐ
3
áð eneim hefði verið'ffullur i, og
var það lýei. Fyrir ofan Hafravatn
er Þormóðsdalur. Þar er útibii og
ráðsmaður er Bjarni heitir; hann er
fóthvatur, og fjármaður betri en nú
gerist. Hann er skáldmæltur og
snarmenni. Þormóðsdalur er kóngs-
jörð, þar eru gullnámur mestar fyrir
norðan miðjarðarbaug, mest lýsigull;
þaj má ei gullsamning skrifa óvit-
lausan sakir ofbirtu, því þeir skulu
gerast á vettvang réttum.
Nú förum við yfir upptök Lamb-
hagaár og komum að Miðdal. Þar
er tvibýli. Annar heitir Einar; hann
er fprúðmenni og æðrulaus. Hinn
heitir Gísli; hann hýsir fleiri menn
fyrir ekki neitt en nú gerist. Það
er gagnsöm jörð en selst ekki. Þar
í suður er Selvatn, er það svo djúpt
að menn hyggja botnlaust vera. Þar
bygði Miiller hús og lagði þangað
veg 12 þumlunga breiðan ; fekk þó
eigi landssjóðsstyrk.
Fyrir ofan Selvatnið eru Arna-
króksréttir hinar fornu, sjást þar nú
rústir einar eins og af Trójuborg.
Þar voru allir fullir og þótti ekki
saka. Þar er Moshóll. Hann byggja
álfar.
Land það er vér höfum farið um
nú um hríð, er mest grýtt holt og
mýrasund í millum, og víða sauð-
lönd góð. Næsti bær fyrir norðan
Arnakrók er Elliðakot; þar er útibú
og ráðsmaður. Hann heitir Magnús;
hann etur ekki sykur. Elliðakot er
landnámsjörð og liggja á nmmæli
góð ef vitur býr, annars eigi. Þar
er Dyngjan og dys forn. Þar eru
grafnir peningar.
Nú komum við að upptökum
Elliðaánna, þar eru gljúfur þröng og
há; þar steypist niður vatn mikið í
i leysingum með glaumi og gný
svo jörð skelfur. Þar hjá stendur Lög-
berg hið nýja, þar býr Guðmundur,
honum verður eigi féfátt þótt dýr-
tíð sé. Þar er agasamt af vatnsflóð-
um og öðrum yfirgangi, þar er að-
krept og þröngsýni, svo nær rekst
nef í berg hvort sem snúið er, Þar
er öllum gisting heimil og annar
greiði.
Þá höfum við farið yfir Mosfells-
sveit, hið nyðra og efra, og erum
komnir inn í Seltjarnarneshrepp.
Munum við koma þar á bæ hvern,
alt að Fossvogi og að lokum inn í
Mosfellssveit aftur.
Fyrir neðan Lögberg hið nýja er
Geitháls. Þar býr Guðmundur, hann
er skýr maður og fylginn sér; þaðan
er vegur í allar áttir* Næst að vest-
an er Hólmur; þar býr Eggert; hann
er forn í skapi og nærgætinn um
margt; þar eru ár illar og torfærur.
Þar er Þorsteinshellir; var hann fjár-
ból til forna; nú aflagður sakir reim-
leika. Þar er Gvendar-brunnur; í hon-
um er vatn vígt og má eigi frjósa
ef létttrúaðir með fara. Þar ©r
skógur og þar fellur aldrei rjúpa; þar
eru Rauðhólar þeir eru fimmtíu; þeir
eru rauðir sem eldur brennandi. —
Fyrir norðan Rauðhóla er á sú er
Bugða heitir, þar deildu þeir um
veiði sem engin var, Einar Ben og
Björn i Gröf. Að sunnan er Ell-
iðavatn, þar er útibú og ráðsmaður,
hann heitir Hallur, honum er alt
velgefið, það er að sauðfé lýtur; hann
þolir betur kulda en aðrir menn og
er árrisull. Sú jörð er góð og al-
drei of dýr; þar er engi svo vítt að
hvergi má yfir sjá, þar er skóglendi
alt i bruna suður, þar er klettur svo
hár að hverfur í blámóðu himin-
hvolfsins, hann heitir Strípur. Lengra
til vesturs er Vatsendi. Þar er útibú
og ráðsmaður; hann heitir Jón; hann
hefir séð allar þjóðir þessa heims og
talað við Wilson þann er nú gerir
seið að Vilhjálmi. Fyrir vestan
Vatnsenda er hæð ein !mikil, hún
heitir Hvarf; þar er víðsýni svo mik-
ið að því má eigi með orðum lýsa
né á stikur mæla þar fyrir vestan
er Breiðholt; þar býr Guðni; hann
er búsýslumaður mikill og gestrisinn;
hann á margt gangandi fé. Til suð-
vesturs er Hvammskot; þar er útibú
og ráðsmaður. Hann heitir Jón.
Honum kann eg ekki frá að segja.
Þar kom upp Mentaskólaeldur og
varð eigi slöktur án fjölkyngis.
Til norðvesturs er Digranes; þar
býr Jón. Hann mátti ei á skerinu
drukna sakir orku og snarræðis. Sú
jörð liggur svo hátt að þar má eigi
Ptá Köldnkvisl að Stríp.
Viltu lesari góður verða mér sam-
ferða nú um hríð; mun eg sýna
þér land og segja þér margt á þeirri
leið.
Við erurn þá við Köldukvísl. Hún
er svo köld, að eigi má hún í frosti
frjósa né við eld hitna. Fyrir sunn-
an hana er Viðirinn. Á honum eru
svo margar þúfur sem dropar hafsins.
Þar hafa verið flestar kýr samnan
komnar hér á landi, en nytminstar.
Þær öskruðu svo hátt og ógurlega
að enn drynur í nálægum fjöllum.
Upp af Víðirnum er Laxnes, þar
býr Guðjón; hann hefir séð útilegu-
menn. Þar er risna og bygging
mikil. Þar fyrir sunnan eru Hraða-
staðir; þar býr Magnús; þar eru grös
góð og fé fallegt. í suðvestri er
Helgadalur; þar býr Jón; hann
vinnur fyrir io börnum og er það
rösklegt. Fyrir sunnan Víðirinn eru
Partabæir. Þar búa þrir. Einn er
Þórður; hann er vel að sér og kirkju-
þjónn. Annar er Einar; hann er
starfsamur og hagur vel. Hinn þriðji
er Ágúst; um hann kann eg ekki að
segja. Þar eru hverir vellandi, og
kartöflur svo stórar sem þríbands-
hnoða. Þar sér aldrei sól, því að Víg-
hóll skyggir á. Þar glíma Moskóvit-
ar i skam mdegishörkum sér til hita.
Að baki Víghóls er Skammadalur;
þar hafa verst orð verið töluð er
sögur greina, og liggur forneskja á
, dalnum. Vestanverðu við hann er
Pelgafell; þar er sólfagurt; þar er
tvibýli. Annar er Guðlaugur, hann
er yngri en hans jafneldri. Hinn
er Erlendur; hann er léttmáll og vin-
góður. Fyrir sunnan Helgafell renn-
ur áin Varmá; þar er bær samnefnd-
ur. Þar býr Halldór, hann er list-
gefinn og hefir mannaforráð. Þar
fyrir ofan er verksmiðjan Alafoss.
Hún brennir ekki kolum.
Upp lengra eru Reykir. Þar búa
trollarar. Þar er hverar svo miklir
að sjóða má í þeim allar kartöflur
heimsins á einum degi og meira til.
Þar eru tún góð. Skamt frá Reyk-
jum er Reykjakot; þar býr Helgi.
Lítil sjóferðasaga með mótorbát
i skammdeginu 1917.
Síðari hluta þriðjudagsins n. des.
s. 1. lagði mótorbáturinn »Valborg<
af stað frá Patreksfirði, og var ferð-
inni heitið til Reykjavíkur. Var bát-
urinn hlaðinn kolum og flutti auk
þess verkafólk, er unnið hafði í Stál-
íjallsnámunni o. fl., svo að á bátn-
um voru alls 26 manns. Útlit var
iskyggilegt þennan dag og ekki
hafði dvöl okkar á bátnum verið
iöng, er það vitnaðist, að áttavitinn
var rammvitlaus, og var sú fregn
eigi uppörfandi i svarta skamdeginu
°8 versta veðraham, sem þá var.
Ferðin gekk þó vel í byrjun, alla
leið ygr Látraröst, en þá tók að
hvessa á móti og gerði ósjó mikinn,
Svo að halda varð bátnum við, lengi
Það er vel setin jörð. Helgi er
dulur i skapi og vei fiáreigandi. í
suðvestri er Úlfarsfe! ; þrr býr Skúli.
Hann er garplegur og á sonu marga.
Þar blása jafnan austanvindar, þó
annarstaðar sé logn, eður önnur átt.
Þar í vestur er Kálfakot; það er i
eyði. Þar bjó Margrét. Hún hefir
haldið stærstar veizlur hér á landi,
siðan i heiðni. Enn vestar er Lamb-
hagi. Þar býr Kári, hestamaður
mikill og karlmenhi.
Fyrir norðan þessa bæi er Úlfars-
fellsfjall. Þar norðan í eru hamrar
háir. Þar aitur örn einn mikill og
horfir A haf út. Klær hans eru af
járni; að öðru sem aðrir ernir; nema
sálin; hún er úr framtíðarvonum og
nútíðarkviða. Hann friðar sig sjálf-
ur. Þar í norður er Lágafell. Þar
býr Bogi; hann er mikilyrkur um
alla aðdrætti. Það er jörð stór og
mýrar miklar, og mótak það er end-
ast mun meðan land byggist. Fyrir
vestan Lágafell eru Blikastaðir, þeir
liggja lágt. Þar býr Magnús; hann
er hagsýnn maður; hann vinnur dag
og nótt og má ei lýjast. Um það
svæði er við höfum nú umfarið eru
melar margir; svartir i regni, en
grána í sólskini og eru það kölluð
fyrirbrigði. Nú förum við yfir Lamb-
hagaá. F;á henni hrukku þeir Gvend-
ur og Jón, með stolna álft, við lít-
inn orðstír. Neðst við ána eru
Korpúlfsstaðir. Þar tekur ei fyrir
hrossagöngu. Þar býr Þorlákur.
Hann er búi góður og stiltur vel.
Ofar við ána er Réynisvatn. Þar er
ráðsmaður er Brynjólfur heitir. Hann
reiknar út gang himintungla. Þar
eru 100 ær á búi og einn heimilis-
maður. Það er til sparnaðar. Þar
er vatnaskata og ekki aldæla. Þar
fyrir ofan er Óskot. Þar býr Eirikur;
hann er minni en flestir aðrir menn
og þó vel vinnandi. Þá jörð vildu
allir eiga, en á ekki nema einn. Þar
eru dý svo djúp að flestir skelfast.
Þar fyrir sunnan en Langavatn. Þar
er nykur og fleiri óvættir. Að norð-
an er Hafravatn. Þar er silungur
svo þéttur, að ekki má þar bátur
fljóta. Þar er Bjarni og þar eru
Hafravatnsréttir er »Vísir« sagði um
um nóttina. Er birti af degi eftir
langa og óskemtilega nótt, barst sú
fregn um skipið, að nú væri olia
það lítil, að ekki væri að hugsa að
hún entist til Reykjavíkur, og þótti
nú mörgum i hópnum versna útlit-
ið, því að ruddaveður var. Nú var
ákvarðað að halda til Grundarfjarðar,
enda sást þá nokkuð til fjalla Breiða-
fjarðar. Kompásinn var, eins og áð-
ur er um getið, hringlandi vitlaus,
og um nóttina, meðan skipið lá til,
vildi það óhapp til, að lo^gið festist
i skrúfunni og tapaðist.
Nú var stýrt lengi í áttina til
Grundarfjarðar, sem þó virtist vera
nokkuð efasamt hvar var, eftír hin-
um margbreyttu stefnum, sem stýrt
var. En er dimma tók, var hætt
viÖ að leita þangað vegna oliuleysis
og annars, og átti nú að reyna að
finna Olafsvik, þó að talsvert brim
væri. Það tók að dimma og viða
sáust ljós i landi, en langt var þang-
að, enda voru mjög skiftar skoðan-
ir um það, hvar Ólafsvik væri (allir
töluðu með). Altaf fór olian mink-
andi, og nú var bannað að kveikja
ljós niðri í bátnum, og ekki var
kveikt á hliðarljósum bátsius, en
stagljós var haft.
Nú var lengi vel stýrt i ýmsar
áttir og altaf breytt um stefnur.
Sjókortið var ófullkomið — það var
kort yfir landið i arkarbroti og skip-
stjórinn hafði gleymt bókinni »hinn
íslenzki lóðs« heima en enginn virt-
ist viss um innsiglinguna.
Þetta var um klukkan 4—5 e. h.
hinn 12. des. Það var stungið upp
á að pipa, ef það gæti orðið til þess
að Ólsar kæmu til hjálpar, en þá
var flautan biluð. Meðan þessu stefnu-
leysi fór fram og ollan var á för-
um byrjaði mótorinn að senda upp
flugelda með krafti miklum. Þvi nú
kom það feikna bál upp úr strompi
vélarinnar og breiddi sig um alt
stýrishúsið svo helzt. leit út fyrir að
kvikna mundi i öllu saman. Sótið
var að brenna og strompurinn var
rauður af hita. Eftir talsverð um-
svif, en miklu seinna en ælta mátti
var þó vélin stöðvuð og sloknaði
þá þessi mikli vafurlogi, en öllum
var æði dimt um sjón eftir á.
Þegar útséð var um að komist
yrði til Ólafsvíkur var farið að mæla
dýpiðog voru þá tæpir 20 faðmar
f botn. Mðnnum kom saman um
(allir sögðu fyrit" eða" töluðu með)
að skást mundi vera að láta akkerið
falla þarna og liggja alla skamm-
degisnóttina úti fyrir og mætti marg-
ur halda, að ekki væri öllum rótt
skapi, bæði kvenfólki og börnum