Morgunblaðið - 24.02.1918, Side 5

MORGUNBLAÐIÐ
5
vita, að sildin er mjög stygg, og
þarf litið til að stinga sér, ef hún
veður uppi. Eg þóttist taka eftir
þvi sumarið 1905, þá er eg var við-
staddur snyrpinótaveiðar á »Thor«.
að sildaitorfurnar vildu síga niður,
ef skipið hreyfði skrúfuna nálægt
þeim. Aftur á móti hefi eg séð
hrafnreyðar (hrefnur) busla rétt við
hliðina á afarstórri síldartorfu á Eyja-
firði, án þess að það hefði nokkur
sýnileg áhrif á sildina.
Bátfiskimenn fullyrða, að fiskur
(þ. e. þorskur og ýsa) verði mjög
flóttalegur í nánd við svæði, sem
botnvörpur eru dregnar á, aflinn
verði misjafn og lítill, og er það
næsta eðlilegt, því að vörpunni
hlýtur ávalt að fylgja töluvert rót i
botninum og sjónum, sem styggir
fiskinn. Annað mál er það, hvort
það muni hafa nokkur varanleg áhrif.
Af því sem er sagt hér að framan,
virðist helzt ástæða til að ætla (ef
annars eðli ungra og gamalla fiska
og fiska yfirleitt er svipað), að stygð
hafi ekki langvarandi áhrif á fiska,
og að áhrif veiða á fiskalorfur verði
sízt þau, að flæma fiskinn langt
burtu. Það sést og fullgreinilega á
því, að botnvörpungar draga oft
vörpur sínar dag eftir dag í sama
farið svo að segja, og afla vel (sbr.
það sem áður er sagt um það at-
riði).
Eins virðist lítil ástæða til að ótt-
ast það, að mótorskellir geti fælt
fisk af rniðum; en þá hugmynd
fengu fiskimenn í Finnmörku í Nor-
egi fyrir nokkrum árum, og gerðu
allmiklar tilraunir til að fá mátor-
báta bannaða til veiða. Voru gerð-
ar fyrirspurnir til fiskimanna i öðr-
um löndum um þetta, en svörin
voru vist ekki i samræmi við þess-
ar hugmyndir, og bannið komst ekki
á. Hverju mundu vorir eigin mótor-
er«-oliu, »parafin« og að lokum
asfalt.
Þessar tiu tegundir eru framleidd-
ar með mismunandi hitamagni en
aðferðin er nær altaf hin sama. Og
þá er Þjóðverjar höfðu opnað brunn-
ana, var þeim hægðarleikur að koma
öðrum greinum námurekstursins i
gott horf.
Að visu gekk það ekki sem greið-
legast að opna brunnana. Margir
þeirra voru svo hugvitssamlega stífl-
aðir, með allskonar rusli, að það
varð að renna í þá vaxi til þess að
fá mót af hlutunum og til þess að
hægt væri að átta sig á þvi hvernig
þeir væru. Og oft varð að smiða
sérstakar vélar til þess að ná þess-
Dm hlutum upp úr brunnunum.
Oft urðu menn lika að gefast upp
við það og grafa nýja brunna, en
Það er mánaðarverk að grafa hvern.
Einu sinni þegar verið var að grafa
slikan brunn, komu menn niður á
t:eran vökva i staðinn fyrir jarðoliu,
°g var fyrst álitið að þetta mundi
vera saltvatn og lá þá við að hætt
v«ri við brunninn. En við nánari
rsnnsókn kom það i ljós, að þetta
v»r hreint bonzin. Hver viðvaning-
báta-fiskimenn hafa svarað, hefðu
þeir verið spurðir ? Ætli þeim mundi
hafa þótt ástæða til þess konar bann-
laga, t. d. Isfirðingum, Vestmanna-
eyjamönnum o. s. frv. r Varla. í
Bandarikjum Norður-Ameriku voru
jafnvel gerðar tilraunir til þess, að
prófa þetta, með þeim árangri, að
ekki virtist sem ýmiskonar háreysti,
skarkali og önnur truflun i sjónum
hefði nein veruleg áhrif á fiskinn.
Menn eru annars ekki vel vissir
um það, hvernig heyrn fiska er
háttað, og hvort áhrif af umræddu
tægi berist til meðvitundar fiskanna
gegnum heyrnartólin eða almenn
ytri áhrif (titring í sjónum) á yfir-
borði likamans. Halda jafnvel, að
að sumir fiskar séu heyrnarlausir.
Heyrnartólin eru alveg fyrir innan
höfuðkúpuna og kvarnirnar eru fyrst
og fremst i þjónustu jafnvægis-skynj-
unarinoar, gera íiskinum það kleift,
að halda sér »á réttum kili«.
(Ægir).
Vinnusparnaðu
við fiskbreiðslu-
Viðast hvar er fiskur nú breiddur
á grjótreiti eða malarkamba. Breiðslu-
svæði eru helzt valin, þar sem nátt-
úran sjálf hefir búið þau til. En
viða eru þau lika gerð með ærnum
kosnaði, og grjótið í þau flutt að
langar leiðir.
Margir nota líka trégrindir til fisk-
þurkunar, þannig, að staurar eru
reknir niður, milli þeirra festir bitar
og á bitana negldar trégrindir, sem
fiskurinn er breiddur á. Hin síðari
ár hafa menn haft vírnet i stað tré-
ur mundi nú hafa ætlað, að þetta
væri náttúru-undur. En þýzku verk-
fræðingarnir yfirheyrðu þá rúmenzku
fangana, sem höfðu unnið að því að
leggja námurnar í auðn, og fengu
þá skýringu á þessu: Rúmenar
höfðu ekki timt þvi að brenna þrjá
stóra geyma sem fyltir voru með
tæru benzini og höfðu þvi tekið það
til brags, að veita benzininu niður i
einn af hinum tæmdu brunnum og
ætluðu að geyma sér það þar, þang-
að til þeir kæmu aftur. Og þeir
höfðu gengið svo vandlega fráöllu,
að engin vegsummerki sáust.
Eg snæði kvöldverð hjá varðliðs-
stjóranum, Lufit höfuðsmanni, sem
hefir sýnt mér alt þetta og er, eins
og nærri má geta, stærilátur af þvi
endurreisnarstarfi sem hann hefir
stjórnað.
Alt í einu kemur inn i salinn rúss-
neskur fangi með fiðlu undir hend-
inni. Hann hneigir sig kuldalega
°g gengur að »flygelinu«. Við það
situr þýzkur liðsforingi, sem á að
leika undir með honum. Hann hafði
eigi dregið bogann tvisvar yfir fiðlu-
strengina áður en allir hlusta á hann
grinda. Eins og grindur þessar hafa
alment verið gerðar hingað til, hefir
enginn vinnusparnaður orðið að not-
kun þeirra, ög oftast munu þær
verða dýrari en grjótreitir. En þess-
ar grindur má gera þannig úr garði,
að mikill vinnusparnaður verði að.
Tvær raðir af staurum eru settar
niður og höfð 5 fet milli raðanna.
Bilið milli stauranna i röðinni er
5—6 fet. Langbönd eru fest á
staurana; bezt að gera það með því
að smeygja þeim í k!ofa á staurun-
um, eru þau laus og hægt að taka
með öndina i hálsiuum. Hann er
snillingur af guðs náð — fiðlusnill-
ingur, sem á fáa sína lika í heimin-
um.
— Hann er lærisveinn Joachims
prófessors, hvíslar sessunautur minn
að mér, en hann hefir framúrskar-
andi tónlistargáfur.
Hinn ungi fangi gleymir bæði
stað og stundu og leikur eins og ein-
hver æðri vera. Það brennur eldur úr
hinura kolsvörtu augum hans og
neistar hrökkva af hinu vilta hári. List
hans kveikir eld . . .
Hamingjan góðal — Mér verður
hugsað um það, hve hættulegur slík-
ur fangi gæti verið i olíuhreinsunar-
verksmiðjunni, sem við vorum að
skoða, þar sem benzin og olía renna
út úr opnum pípum og fylla loftið
með sterku, sprengihættu jarðgasi.
Er hann ef til vill einn af hinum
rússnesku mönnum, sem eg sá að
voru að hjálpa Þjóðverjum i verk-
smiðjunni ? Og er það þá eigi hugs-
anlegt, að slikt ótamningseðli, sem
engist undir hinum ósýnilegu fjötr-
um, sem fangavistin leggur á hann,
verði einhvern góðan veðurdag hættu-
legt? Einn neisti — og hann sjálf-
þau upp á veturna. Þetta má nefnæ
breiðsluqrind. Þær má svo setja niður
hverja við hliðina á annari með 3—
4 feta millibili. Nú eru gerðar vír-
börur eins og þær, sem sjást á
myndinni, þær eru 7 feta langar auk
6 þumlunga handfangs á báðum
endum. í þeim eru þrjár þverslár.
Milli endaslánna og út á hliðarnar
er strengt venjulegt girðinganet úr
vír, 35 þumlunga breitt (1 Yard).
Þá eru börurnar búnar. Þessi böru-
stærð hefir, eftir itrekaðar tilraunir,
reynst hentugust. Efni í langbönd-
ur og sigurvegararnir, óvinir ætt-
jarðar hans, munda á sömu stundu
tvístrast i smáagnir.
Eg h ygg að sessunautur minn
•hafi lesið í huga mér, þvi að hann
hvíslaði alt i einu:
— Hann er ekki látinn gera ann-
að en flysja kartöflur — til þess að
hlífa höndum hans 1
. ^Axel Breidahl.
Amerikski kaýbáturinn F 3 sigldi
nýlega á kafbátinn F 1 við Ame-
ríkuströndum. F 1 sökk og 19 menn
fórust.
Portágalar. Þess er getið (með
smáu letri þó) í brezkum blöðum,
að Portúgalar hafi nýiega handtekið
einn þýzkan fyrirliða og 7 hermenn
á vesturvígstöðvunum.